Қазақ халқының этноэстетикасы

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 3 бет
Таңдаулыға:

Қазақ халқының этноэстетикасының жалпы бағдарын түй-
сінудің бір қыры - көптеген халықтардың дүниетанымына ортақ
үдеріс дүниені көркемдік тұрғыдан игерудің байырғы ұлттық
бейнелеріне үңілу болып табылады. Себебі, А.А. Бекбоев пен
У.А. Закиров атап өткендей: Әлемдік эстетиканы игерудің негізгі
ойлары көрсеткендей, қазіргі кездегі теориялық мәселелерді дай-
ындау өткен халықтардың мәдениетін меңгерусіз мүмкін емес
. Әлемді образдық-аллегориялық, рәміздік-көрнекілік
тұрғыдан байыптаудың негізгі түпмәні логикалық ақиқат пен
ғылыми тұрғыдан түйсінудің бірден-бір баламалық нұсқалары болып ыңғайласуында екендігін атап өткен жөн. Осы көркемдік
тұрғыдан игерудің ақиқатқа қатысты бір қыры - оның ақиқат -
метаақиқат - субақиқат аясында өрбитіндігі. Нақтырақ айтқанда,
образдық бейнелердің бір тобы әлем туралы шындықты астарлы,
тылсым, көркемдік тұрғыдан бейнелейді. Бірақ осы эстетикалық
образдардың бұндай түрлері логикалық ақиқаттан мүлде алыс,
тіптен сәйкес келмейді деген түсінік туғызбауы тиіс, эстети-
ка жалпы алғанда, ғылыми ақиқатты ашуды негізгі мақсат етіп
қоймайды, абсолютті ақиқатты ашуды көздей бермейді.
Екінші бір тобы - бейнелеу ақиқатқа тура сай келе ме, кел-
мей ме деген түйткілдерден тыс, оған мүлде алаңдамайтын, бірақ
эстетикалық таным аясында биік деңгейден көріне алатын бей-
нелерге келіп тоғысады. Мұнда эстетикалық пен логикалықтың
бірлігі-келісімділігі басшылыққа алынады. Көркемдік таным
бір сәтке, өзінің эстетикалық қуатын ашу үшін ақиқаттан тысқа-
рыланып, одан да асқақтап, метаақиқат деңгейімен келіп үндеседі.
Үшінші бір тобы - ақиқаттың субъективті формаларына
бағдарланады, яғни, келісімділік, тиімділік, әсемдік деген сияқты
құндылықтармен келіп шартталады. Сол құндылықтардың өзі
эстетикалық категориялар мен таным аясына бағындырылып,
образдардың қалыптасуы мен құрылуы сан алуан комбинация-
ларға қарай жетелейді. Бұл мәселен, көп жағдайда, әдебиет тео-
риясы мен өнертану ілімдерінде таратылып-талданып көрсетіл-
ген көркемдеуші тәсілдер арқылы жалғасын тауып отырады.
Ал ақиқаттың көркемдік образдар арқылы берілу жолдарын
және оның шындыққа сәйкес келу-келмеуінің тәсілдерін былай-
ша топтастыруға болады: проекциялау, жобалау, құрылымдау,
әсемдендіру т. б. Мәселен, проекциялау, яғни, ұқсастырылып
көшірілу, объектіні тікелей емес, оған сәйкестендіріп барып
нақыштауды басшылыққа алады: а) кей жағдайда, тұрмыстық-
практикалық қырына байланысты қолдануға қолайлы жағдай
үшін өзгерістерге түсірілуі ықтимал; ә) кей кезде тікелей көшіріліп,
шағын немесе үлкен модельді құрастырып шығаруы мүмкін.
Мәселен, киіз үй мен әлем қатынасы; ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.