Антиген мен антидененің әрекеттесу механизмі

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 23 бет
Таңдаулыға:

Биология пәні бойынша 11 сынып оқушысының өзіндік жұмысының жоспары
IV тоқсан
Сабақтың нөмірі: ___1_____
Сабақтың тақырыбы: Антиген мен антидененің әрекеттесу механизмі
Мақсаты : 11.4.1.1 - антиген мен антидене арасындағы өзара байланысты түсіндіру
Қысқаша конспект
Антиген дегеніміз не?
Антиген - организмге енгізілген кезде иммундық реакцияны тудыратын әрекеттердің каскадын құрайтын зат. Бұл заттар белок тәрізді молекулалар немесе бактериялар сияқты жасушалар болуы мүмкін. Олар сондай-ақ тозаң, токсиндер, вирустар және басқалар болуы мүмкін. Сонымен қатар, белоктар, пептидтер және полисахаридтер олардың негізін құрайды.
Антигендердің екі негізгі сорттары бар. Бірі - өздігінен антиген (аутоантигендер), екіншісі - антиген (шетелдік антигендер). Әдетте, өздігінен антигендер иммундық жүйенің реакциясын тудырмайды, бірақ олар аутоиммунды ауруларда егжей-тегжейлі көрсетілгендей иммундық реакцияға әкелуі мүмкін. Әрбір антигенде эпитоп немесе антигеннің басқа компоненттермен немесе гистосәйкестік аймағымен әрекеттесетін бөлігі болады. Осылайша, бұл аймақ антиденені бекітудің кілті ретінде әрекет етеді.
Антидене дегеніміз не?
Антидене - бұл әр түрлі мөлшердегі ақуыз молекуласы, ол қанда және секрецияда болады және антигендерге әсер етудің немесе бұзылудың түпкілікті шешімін шығарады. В жасушалары антиденелер шығарады. Содан кейін олар иммундық жүйеге жауап ретінде плазмалық жасушаларға бөлінеді. Антиденелер дегеніміз - Y пішініне ұқсайтын ақуыздар және Y екі қолында антигендер эпитопасының кілтіне жабысатын антидененің паратоптары немесе құлыптары болады.
Ауыр және жеңіл тізбектердің санына байланысты бір-бірінен ерекшеленетін антиденелердің негізгі бес қосалқы класстары бар. Сонымен қатар, олардың орналасуы, трансплазентальды тасымалдау және басқа да қызықты эпизодты жазу функциялары бойынша ерекшеленеді. Бұл бес антидене - бұл IgA, IgD, IgE, IgG және IgM.
Антиген мен антидененің арасындағы ұқсастықтар қандай?
* Антигендер антиденелермен байланысады. Осылайша, антиденелер антигендерге шабуыл жасап, оларды бейтараптандыруға қабілетті. Барлық антиденелер және кейбір антигендер - ақуыздар. Сонымен қатар, екеуі де иммунология үшін маңызды. Сонымен қатар, екеуі де аутоиммунды ауруларға қатысады, ал нәтижесі бірдей. Олар микроскопиялық бөлшектер.
Антиген мен антидененің арасындағы айырмашылық неде?
Антиген - бұл иммундық жүйені антиденелер шығаруға итермелейтін зат, ал антидене - антигендерге шабуыл жасау үшін иммундық жүйенің В жасушалары шығаратын қорғаныс ақуызы. Сонымен, бұл антиген мен антидененің негізгі айырмашылығы. Сонымен қатар, антиген мен антидененің айтарлықтай айырмашылығы олардың құрамы болып табылады. Бұл; антиденелер тек ақуыздардан тұрады, бірақ антигендерде полисахаридтердің де комбинациясы болады.
Сонымен қатар, антиген мен антидененің маңызды айырмашылығы, антиген-антидене әрекеттесуінде антигендер кілт ретінде әрекет етеді, ал антиденелер құлыптаушы рөл атқарады. Сонымен қатар, антигендер жасуша бола алады, бірақ антиденелер ешқашан жасуша болмайды. Сондықтан мұны антиген мен антидененің арасындағы айырмашылық ретінде қарастыруға болады. Сонымен қатар, негізінен антигендердің екі түрі бар: антигендер (аутоантигендер) және өздігінен антигендер (шетелдік антигендер). Бірақ, антиденелер бес негізгі категорияға ие: ақуыздардың құрылуына сәйкес IgA, IgD, IgE, IgG және IgM.
Резюме - Антиген vs Антидене
Антиген - бұл иммундық жүйені оған қарсы антиденелер шығаруға мәжбүрлейтін зат. Антигендерге мысал ретінде тозаң, вирустар, бактериялар, протозоандар, токсиндер, белоктар және споралар жатады. Сонымен қатар, антигендердің екі түрі бар, олар шетелдік антигендер немесе аутоантигендер. Шетелдік антигендер денеден тыс, аутоантигендер денеде пайда болады. Екінші жағынан, антидене - бұл иммундық жүйе шығаратын иммуноглобулин ақуызы. Олар Y пішінді ақуыздар. Олар антигендермен байланысып, иммундық реакцияны тоқтату үшін оларды бейтараптандырады. Антиген-антиденелердің өзара әрекеттесуі ерекше және олардың құрылымдық формалары бір-бірімен байланысқан кезде олар бір-бірімен байланысады. Мұнда антидененің паратопы антиген эпитопымен байланысады. Осылайша, бұл антиген мен антидененің арасындағы айырмашылықтың қысқаша мазмұны.
Оқушыларға арналған тапсырмалар
1. сілтеме https:www.youtube.comwatch?v=dRq Nbyqv_iU&feature=youtu.be осы видеоны көре отырып қандай ой түйдіңіз,ойыңызды қысқа хабарлама түрінде жазыңыз.
Тақырып бойынша сұрақтар
Сұрақтарға жауап беріңдер ,талдаңдар.
1. Антидене мен антигеннің арасындағы байланысты анықтаңдар?
2. Қан құю кезінде қан тобымен басқада ережелерді сақтау неліктен
қажет екенін түсіндіріңдер.
3. Тірі организмдер үшін анти денелердің маңызын анықтаңдар.

Кері байланыс: орындалған тапсырманы оқушы электронды пошта немесе WhatsApp мобильді қосымшасы арқылы жібереді.

Ескерту: Сабақтың ұзақтығы - 10-15 минуттан аспауы тиіс.

Биология пәні бойынша 11 сынып оқушысының өзіндік жұмысының жоспары
IV тоқсан
Сабақтың нөмірі: ___2_____
Сабақтың тақырыбы: Фермент пен субстраттың өзара әрекеттесуі. Ферментативтікатализде белсенді орталықтың рөлі
Мақсаты : 11.4.1.2 - кешеннің фермент-субстрат түзілу механимін түсіндіру
Қысқаша конспект
Тірі организмде жүретін барлық процестер ферменттердің қатысуымен атқарылады. Олардың әсерімен қорек құрамындан күрделі заттар қарапайым қосылыстарға ыдырап, соңынан олардан осы организмге тән макромолекулалар түзіледі.
Ферменттерге өте зор талғамдылық қасиет тән. Әр фермент тек белгілі бір затқа, белгілі бір байланыс түріне әсер етеді. Мысалы, мальтоза қантын ыдырататын мальтаза ферменті басқа қанттарға эсер етпейді.
Ферменттер әрекетінің негізіңде үш түрлі әсер жатады
1. жинақтау (концентрациялау әсері);
2. бағдарлау (ориентациялау) әсері;
3. көп бағытты катализ.
Ферменттер алдымен ершндіден қоректі заттар субстратының әр түрлі молекулаларын талғап алып, оларды өз беткейіне жинақтайды, қоректі қорыту процесіне дайындайды, ал ферменттер олардың химиялық өзтерістерін тездетеді.
Белоктар, майлар, көмірсулар молекулаларының құрамы ндағы ком-поненттер көбінесе ангидридтік байланыстар арқылы полимерлер түзеді. Бұл байланыстар ферменттердің әрекетімен су қосу арқылы (гидролиз) үзіледі. Соидықтан бұл процесті гидролиздік ыдырау, ал оны қамтамасыз ететін ферменттерді гидролазалар деп атаңды.
Ас қорыту жолында қоректік заттар түрлі микроорганизмдер ферменттерінің әсерімен биологиялык, өндеуден де өтеді. Ас қорыту жүйесінің айтарлықтай көлемді алдынғы бөлімдерінде (қарывда) және ішектің кеңіген соңғы бөлімдерінде (әсіресе бүйенде) алуан түрлі микроорганизмдер өздеріне қолайлы жағдай тауып (түрақты жылылық, кажетті ылғалдьгқ, сілтілік не байтарап орта, мол және үздіксіз келіп тұратын қоректік заттар), тез көбейіп өседі де, қоректі тездетіп ыдыратуға көмектеседі. Өсімдік тектес азық құрамында организмде қиын қорытылатын және ас қорыту сөлдерінде ерімейтін заттарға бай клетчатка көп мөлшерде болады. Ал ас қорытатын сөлдер құрамында оны ыдырататын ферменттер болмайды. Сондықтан клетчатка тек микроорганизмдер ферменттерінің әсерімен қорытылады. Тоқ ішекте микроорганизмдер әрекетімен белоктар шіріп, майлар тотығып, көмірсулар ашиды, организмге қажет көптеген заттар (амин қышқылдары, дәрмендәрілер т.б.) түзіледі да, бұл молекулалардың өзара әрекеттесуін тездетеді. Ферменттердің бұл әрекетін жинақтау (концентрациялау) әсері деп атайды. Қоректік заттардың ыдырау процесі дұрыс жүру үшін фермент беткейіне жинақталған субстраттар молекулаларының белгілі аудандары бірбірімен жанасуы керек, демек олар бірінебірі бағдарлануы керек. Ферменітердің осындай бағдарлау әрекетінің әсерінен қоректік заттардың ыдырау процесі мығдаған есеге шапшандайды.
Оқушыларға арналған тапсырмалар
1. сілтеме https:www.youtube.comwatch?v=HIW JkTnL0es осы видеоны көре отырып қандай ой түйдіңіз,ойыңызды қысқа хабарлама түрінде жазыңыз.
Тақырып бойынша сұрақтар
Сұрақтарға жауап беріңдер ,талдаңдар.
1. Фермент катализатордың белсенділігін теория жүзінде талдаңдар.
2. Адамдардың ферменттативті катализаторды жүз жылдан астам
қолданып келе жатқандығын дәлелдеңдер.
Кері байланыс: орындалған тапсырманы оқушы электронды пошта немесе WhatsApp мобильді қосымшасы арқылы жібереді.

Ескерту: Сабақтың ұзақтығы - 10-15 минуттан аспауы тиіс.

Биология пәні бойынша 11 сынып оқушысының өзіндік жұмысының жоспары
IV тоқсан
Сабақтың нөмірі: ___3_____
Сабақтың тақырыбы: Зертханалық жұмыс Иммобилизациялаудың ферменттердің белсенділігіне әсерін зерттеу.
Мақсаты : 11.4.1.2 - кешеннің фермент-субстрат түзілу механимін түсіндіру
Қысқаша конспект
Иммобилизденген ферменттерге жалпы сипаттама
Иммобилизденген фермент деп ерімейтін тасымалдағыштармен жасанды
байланысқан, бірақта өз каталитикалық қасиетін сақтаған ферменттер.
1916 жылдың өзінде Дж. Нельсон және Гриффин көмірде сорбирленген сахароза өз каталитикалық активтілігін сақтайтынын көрсетті, тек 1953 жылы ғана Н.Грубхобер және Д. Шлейт алғаш рет ерімейтін тасымалдағышта амилазаның, пепсиннің және карбоксипептидазаның ковалентті байланысын іске асырды. Иммобилизденген ферменттердің бірқатар артықшылықтары бар. Ең алдымен мұндай ферменттер гетерогенді катализаторлар, реакциялық ортадан оңай бөлінеді, көп қайтара қолдананыла береді және каталитикалық процестің үздіксіздігін қамтамасыз етеді. Сонымен қатар, иммобилизация фермент қасиеттерін өзгертеді: тұрақтылық, орта параметрлеріне активтіліктің тәуелділігі. Иммобилизденген ферменттер өміршеңді және бос энзимдерге қарағанда тұрақты. Барлық айтылғандар, иммобилизденген фермент қолданатын технологияларға жоғары үнемділікті, ұтымдылықты және бәсекелестікті қамтамасыз етеді. Иммобилизациялық ферменттер үшін тасымалдағыштар. Ферменттерді иммобилизациялауға қолданылатын материалдар келесідей негізгі қасиеттерге ие болуы керек: ерімеуі; жоғары химиялық және биологиялық тұрақтылық; айтарлықтай гидрофильділік; ферменттер, коферменттер және субстраттар, реакция өнімдері үшін де өткізе алу қабілеті; тасымалдағыштың оңай активтелу қабілеті (реакцияға қабілетті формаға өтуі).
Шындығында жоғарыда айтылған талаптарға тасығыштардың түгелдей дерлігі жауап бермейді. Бірақта нақты жағдайда белгілі ферменттер үшін
тасығыштардың кең таңдауы бар.
Табиғатына байланысты тасығыштар органикалық және бейорганикалық болып бөлінеді. Органикалық полимерлі тасымалдағыштар. Көптеген ферменттерді иммобилизациялау табиғаты органикалық полимерлі тасығыштарда іске асады. Органикалық полимерлі тасымалдағыштарды екі классқа бөлуге болады: табиғи және синтетикалық полимерлі тасымалдағыштар. Өз кезегінде органикалық полимерлі тасығыштардың кластарының өзі құрлымына байланысты топтарға бөлінеді. Табиғи полимерлердің арасынан бөледі, ақуызды, полисахаридті және липидті тасымалдағыштар, ал синтетикалық арасынан - полиметиленді, полиамидті және полиэфирлі
Оқушыларға арналған тапсырмалар
1. сілтеме https:www.youtube.comwatch?v=Fpm ndyFB4WM осы видеоны көре отырып қандай ой түйдіңіз,ойыңызды қысқа хабарлама түрінде жазыңыз.
Тақырып бойынша сұрақтар

1. Зертханалық жұмысты жасау барысында қандай нәтижеге қол
жеткіздіңдер және талдаңдар

Кері байланыс: орындалған тапсырманы оқушы электронды пошта немесе WhatsApp мобильді қосымшасы арқылы жібереді.

Ескерту: Сабақтың ұзақтығы - 10-15 минуттан аспауы тиіс.

Биология пәні бойынша 11 сынып оқушысының өзіндік жұмысының жоспары
IV тоқсан
Сабақтың нөмірі: ___4_____
Сабақтың тақырыбы: Транскрипция. Трансляцияның кезеңдері.
Мақсаты : 11.4.1.3 - белок биосинтезі үрдісінің сатыларын түсіндіру
Қысқаша конспект
Транскрипция генді білдірудің алғашқы кезеңі ретінде қарастырылады. Бұл процесс геннің ДНҚ тізбегін көшіру арқылы мРНҚ молекуласын құруға қатысады. Гендерді экспрессиялаудың ақырғы нәтижесі функционалды молекула - ақуызды құрайды. Эукариоттарда, аударма процесі басталғанға дейін, транскрипттер әр түрлі өңдеу сатыларынан өтеді. Транскрипцияда қолданылатын негізгі фермент - РНҚ полимераза. Қосымша ішекті ДНҚ шаблонын қосымша мРНҚ-ны синтездеу үшін қолданады. РНҚ полимераза 5-тен 3-ке дейін бағытта жұмыс істейді, 3-ке жаңа нуклеотидтер қосылады.
Трансляция -- полипептид тізбегінің гендегі иРНҚ негі- зінде ақпаратқа сай түзілуі. Трансляция болашақ белокқа тән иРНҚ-на жазылған нуклеотидтер кезегін түзілетін белоктардың амин қьішқылдарының кезегіне ай- налдырады. Бұл жұмысқа иРНҚ-нан басқа рибосомалар, тРНҚ, аминоацил синтетазалар, белоктан тұратын инициация, элонгация және терминация факторлары қосылған күрделі құрамдар қатынасады.
Транскрипция - бұл 03 сатыдан тұратын процесс: бастама, ұзарту және тоқтату. Эукариоттық транскрипция прокариоттық транскрипцияға қарағанда сәл дамыған. Прокариоттық транскрипцияның басталу кезеңінде РНҚ полимераза геннің арнайы аймағына, промотор ретінде белгілі ДНҚ тізбегіне қосылады. РНҚ полимераза содан кейін транскрипцияға арналған жалғыз ішекті шаблонды қамтамасыз ететін қос ішекті құрылымды екі дара жіпке бөлуді жеңілдетеді. Ұзарту кезінде РНҚ полимераза бір реттік ДНҚ тізбегін оқиды (шаблондық жіп), базалық жұптасуға сәйкес нуклеотидтер қосады. Бұл процесс 5-тен 3-ке дейін жүреді. Транскриптте ДНҚ-ны кодтау жолына ұқсас генетикалық ақпарат болады, тек ерекшелік емес, тиминнің орнына урацилдің болуы. Гендерде кездесетін терминатордың реттілігі процесті тоқтатады. Транскрипт РНҚ полимеразасынан алынып, тікелей мРНҚ қызметін атқарады. Эукариоттық транскрипцияда алғашқы транскрипт алдындағы мРНҚ қалыптасқаннан кейін бірнеше кезеңдер болады. 5 'қақпағы және' поли А 'құйрығы алдын-ала mRNA жолағына қосылады. Алдын-ала мРНҚ сонымен бірге спликация деп аталатын процестен өтеді, ол кодталмаған аймақтарды (интрондарды) жояды және ақырында функционалды ақуызды кодтайтын кодтау аймақтарын (эксондар) сақтайды.
Оқушыларға арналған тапсырмалар
1.сілтеме:https:pptonline.orgemb ed467487%22%20width=%22683%22%20he ight=%22433%22%20frameborder=%220%2 2%20marginwidth=%220%22%20marginhei ght=%220%22%20scrolling=%22no%22%20 style=%22border:1px%20solid%20#CCC; %20border-width:1px;%20margin-botto m:5px;%20max-width:%20100%;%22%20al lowfullscreen%3E%20%3Ciframe%3E%20 %3Cdiv%20style=%22margin-bottom:5px %22%3E%20%3Cstrong%3E%20%3Ca%20href =%22https:ppt-online.org467487%2 2%20target=%22_blank%22%3E%D0%91%D0 %B5%D0%BB%D0%BE%D0%BA%20%D0%B1%D0%B 8%D0%BE%D1%81%D0%B8%D0%BD%D1%82%D0% B5%D0%B7%D1%96%D0%BD%D1%96%D2%A3%20 %D0%BD%D0%B5%D0%B3%D1%96%D0%B7%D0%B 3%D1%96%20%D1%81%D0%B0%D1%82%D1%8B% D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%8B:%20%D1%82%D 1%80%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D1%80% D0%B8%D0%BF%D1%86%D0%B8%D1%8F%20%D0 %B6%D3%99%D0%BD%D0%B5%20%D1%82%D1%8 0%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BB%D1%8F%D1% 86%D0%B8%D1%8F.%20%D0%93%D0%B5%D0%B D%D0%B5%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0% BB%D1%8B%D2%9B%20%D0%BA%D0%BE%D0%B4 ,%20%D0%BE%D0%BD%D1%8B%D2%A3%20%D2% 9B%D0%B0%D1%81%D0%B8%D0%B5%D1%82%D1 %82%D0%B5%D1%80%D1%96%3Ca%3E%20%3C strong%3E%3Cdiv%3E осы презентацияны көре отырып қандай ой түйдіңіз,ойыңызды қысқа хабарлама түрінде жазыңыз.
Тақырып бойынша сұрақтар
Сұрақтарға жауап беріңдер ,талдаңдар.
1. Трансляция мен транскрипция процестерінің ерекшеліктерін
салыстырыңдар.
2. Трансляция кезеңдерін сипаттаңдар.
3. Транскрипция жұмысының механизміне сипаттама беріңдер.
Кері байланыс: орындалған тапсырманы оқушы электронды пошта немесе WhatsApp мобильді қосымшасы арқылы жібереді.

Ескерту: Сабақтың ұзақтығы - 10-15 минуттан аспауы тиіс.

Биология пәні бойынша 11 сынып оқушысының өзіндік жұмысының жоспары
IV тоқсан
Сабақтың нөмірі: ___5_____
Сабақтың тақырыбы: Генетикалық кодтың қасиеттері: үшөрімділігі, көптігі, әмбебаптығы, бірінбірі жаппайтындығы.
Мақсаты : 11.4.1.4 - генетикалық кодтың қасиеттерін түсіндіру
Қысқаша конспект
Генетикалық код -- тірі организмдерге тән нуклеин қышқылдары молекуласындағы тұқым қуалаушы (генетикалық) ақпараттың нуклеотидтер тізбегі түріндегі біртұтас "жазылу" жүйесі. Бұл -- барлық тірі организмдерге ортақ заңдылық.
Генетикалық код туралы қазіргі қалыптасқан көзқарасқа 1960 жылы Америка ғалымдары М. Ниренберг, Г. Корана және П. Ледердің жүргізген зерттеулері көп әсерін тигізді. Генетикалық код бірлігі -- ДНҚ мен РНҚ молекуласындағы 3 нуклеотид (триплет) тізбектерінен тұратын кодон (аРНҚ нуклеотидтерінің триплеттері) болып табылады. Гендегі кодондар тізбегі осы генді "жазатын" (кодтайтын) ақуыздағы амин қышқылдар тізбегін анықтайды. Клеткадағы генетикалық код екі сатыда іске асады:
1. транскрипция сатысы ядрода жүреді және ДНҚ-ның сәйкес бөліктерінде ақпараттық (информациялық) рибонуклеин қышқылдарының молекулалары (аРНҚ) жасалады. Сонымен қатар, ДНҚ нуклеотидтер тізбегі аРНҚ нуклеотидтер тізбегі ретінде қайта жазылады;
2. трансляция сатысы цитоплазмада, ақуыз синтезделетін рибосомада жүреді. Сондай-ақ, аРНҚ нуклеотидтер тізбегі, полипептидтер құрайтын амин қышқылдар қалдықтарының белгілі бір тізбегіне көшеді.[[1]]
Генетикалық кодтың бір ерекшелігі, әмбебап екендігі, яғни барлық организмдерде белгілі бір 3 нуклеотид (триплет) белгілі бір амин қышқылдарын "жазады" (кодтайды). Бір амин қышқылы бірнеше триплетпен "жазылуы" (кодталуы) мүмкін. Кодондар арасында "үтір" болмайды, яғни олар бір-бірінен бөлінбеген. Ол бір геннің аймағында белгіленген нүктеден бастап, бір бағытта есептелінеді. 64 кодонның 61-і ақуыз құрайтын 20 амин қышқылдарын "жазады" (кодтайды), ал қалған үш "нонсенс" (мағынасыз) кодондар (УАГ, УАА және УГА) полипептид синтезін аяқтайтын "нүкте" қызметін атқарады. Олар ақуыз биосинтезінінің аяқталғанын білдіреді.
Оқушыларға арналған тапсырмалар
1. сілтеме https:www.youtube.comwatch?v=7zL 3m-vRyT0 осы видеоны көре
отырып қандай ой түйдіңіз,ойыңызды қысқа хабарлама түрінде жазыңыз.
Тақырып бойынша сұрақтар
Сұрақтарға жауап беріңдер ,талдаңдар.
1. Генетикалық кодтың негізгі биологиялық маңызын ділелдеңдер.
2. Тұқым қуалау дегенді қалай түсінесіңдер?
3. Кітаптағы №1 кестені толтырыңдар.
Кері байланыс: орындалған тапсырманы оқушы электронды пошта немесе WhatsApp мобильді қосымшасы арқылы жібереді.

Ескерту: Сабақтың ұзақтығы - 10-15 минуттан аспауы тиіс.

Биология пәні бойынша 11 сынып оқушысының өзіндік жұмысының жоспары
IV тоқсан
Сабақтың нөмірі: ___6_____
Сабақтың тақырыбы: Хлоропластың құрылымдық компоненттері және олардың қызметтері. Фотосинтездің пигменттері.
Мақсаты : 11.1.2.1. - хлоропласттың құрылымы мен қызметі арасындағы өзара байланысты орнату
Қысқаша конспект
Өсімдік клеткасының протопласында протоплазма мен ядродан басқа пластидтер де бар. Жасыл өсімдіктердің жапырақ клеткаларында, көп жасыл пластидтер -- хлоропласт кездеседі. Пластидтер түссізде -- лейкопласт, қызғылт қоңырда -- фукопласт қоңыр балдырларда, қызғылттатародопласт қызыл балдырларда, қызғылт сарыда -- хлоропласт болып келеді. Көп уақытқа дейін пластидтердің структурасы біркелкі гомогенді болады деп келген еді.
1903 жылы К.А.Тимирязев хлоропластың құрылысы бірыңғай емес, гетерогенді гранулды екендігін эксперимент арқылы дәлелдеді. Пластидті қант ерітіндісіне салып және оған аздап су қосып отырғанда хлоропластың сыртқы жасыл қабаты ортаңғы түссіз қабатынан ажырағанын байқаған. Тимирязев хлорофилл хлоропластың ішінде емес, оның сыртқы қабатындағы гранулда бірыңғай таралған деген қорытындыға келген. Кейіннен А.А. Табенцкий 1948 ж Тимирязевтің бұл пікірін жете зерттеп, мақұлдады. Жоғарыда аталған пластидтер қаншама бір-бірінен өзгеше болса да, олардың барлығының да құрылысы, принципі бірдей -- олар түссіз протоплазматикалық негізі стромадан және боялғыш заттардан тұрады.
Қазіргі кездегі электроскопиялық зерттеулер хлорофилдің құрылысы гранулды екендігін толық дәлелдеді. Табенцкийдің зерттеулері бойынша хлоропласт гранулалары стромаға қарағанда өте тығыз, төзімді екендігін және олардың, кейбір жағдайларда, стромада оңай бөлінетіндігін анықтады. Сонымен бірге Табенцкийдің зерттеулері хлорофилл дәнінің тұрақты статистикалық дене емес, белгілі бір заңдылыққа лайық өзгеріп отыратын динамикалық дене екендігін дәлелдеді.
Мысалы: жас жапырақтың хлоропластары бірыңғай құрылысты, майда гранулды болып келсе, жетілген жапырақта ірі гранулды болып келеді, ал сарғайып келе жатқан ескі жапырақтарда хлоропластың стромасы суланып, кейде ол протоплазмаға жайылып кетеді де, ірі гранулдар протоплазмада бос жатады. Хлоропластың химиялық құрамын алып қарайтын болсақ, оның структуралық негізі белок екендігін көреміз. Хлоропластың денесі 30-45%-ға дейін белоктан протоплазманың 80-95 %-ы белок, 20-40% липоидты заттардан пртоплазманың 2-3%-ы липоид тұрады.
Н.М. Сисакян, М.С.Черняк пластидтерде нуклеин қышқылдарын да тапқан. Хлоропласта өсімдік жапырағындағы барлық темірдің -- 80%-ы, мырыштың- 70%-ы, мыстың -- 50%-ы жинақталған. Бұл жағдайлар хлоропластың структуралық физика-химиялық құрылыстары да өте күрделі екендігін көрсетеді. Хлоропласт денесінің 75%-ы су болып келеді. Академик Н.М.Сисакянның зерттеулері бойынша хлоропласта күрделі ферменттер жинағы бар. Мұнда гидролитикалық та, тотықтыру, тотықсыздандыру ферменттері де бар. Сондықтан хлоропласта тек фотосинтез жүретін орын ғана деу қате болады. Бұлардың жалпы биологиялық рөлі өте үлкен.
* Яндекс.Директ
*
Оқушыларға арналған тапсырмалар
1. сілтеме https:www.youtube.comwatch?v=VkV xn01L0WY#action=share осы видеоны көре отырып қандай ой түйдіңіз,ойыңызды қысқа хабарлама түрінде жазыңыз.
Тақырып бойынша сұрақтар
Сұрақтарға жауап беріңдер ,талдаңдар.
1. Хлоропласттың негізгі құрылымдарын анықтап, сипаттаңдар.
2. Хлоропласттардың негізгі қызметін анықтаңдар.
3. Оқулықтағы осы параграфтың соңында берілген №1 кестені толтырыңдар.
Кері байланыс: орындалған тапсырманы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.