Судың ластану түрлері (химиялық, биологиялық, жылу)

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 3 бет
Таңдаулыға:

Билет №8.

1. Судың ластану түрлері (химиялық, биологиялық, жылу) .

Судың негізгі ластағыштары : химиялық, биологиялық және физикалық.

Химиялық ластағыштар: қышқылдар, сілтілік, тұздары, мұнай және мұнай өнімдері, пестицидтер, диоксиндер, ауыр металдар, фенолдар, аммоний және нитритті азот болып табылады.

Биологиялық ластағыштар: вирустар, бактериялар, басқа ауру тудыратын организмдер, балдырлар, лигниндер, ашытқы және зеңді саңырауқұлақтар.

Физикалық ластағыштар: радиоактивті элементтер, қатты бөлшектер, жылу, органолептикалық (түсі, иісі), шлам, құм, ил, балшық.

Ең көп кездесетіні: химиялық және бактериялық ластану, сирек - радиоактивті, механикалық және жылу ластануы.

Химиялық-ең төзімді: органикалық (фенолдар, нафтен қышқылдары, пестицидтер және т. б. ), Бейорганикалық (тұздар, қышқылдар, сілтілер), улы (мышьяк, сынап, қорғасын, кадмий қосылыстары және т. б. ) . Жер асты суларының химиялық ластану ошағы 10 және одан да көп км-ге таралуы мүмкін.

Бактериалды-патогендік бактериялар, вирустар (800-ге дейін), протозоа, саңырауқұлақтар және т. б. ластанудың бұл түрі уақытша болып табылады.

Радиоактивті-суда қозғалу қабілеті жоғары неғұрлым зиянды "ұзақ өмір сүретін" радиоактивті элементтер (Sr - 90, U, Ra - 226, Cs - 137) .

Жылу- жер үсті суларының температурасын олардың қыздырылған технологиялық сулармен (ЖЭО, АЭС) араласуы нәтижесінде көтеруге байланысты. Температураның жоғарылауымен судың газ және химиялық құрамы өзгереді, бұл анаэробты бактериялар мен гидробионттардың көбеюіне (улы газдардың - күкіртсутектің, метанның шығуы) және судың "гүлденуіне" әкеледі.

2. Табиғи Биогеохимиялық провинциялар аймақтарындағы топырақтың ластану көздері мен сипаты.

Топырақтың химиялық заттармен, патогендік микрофлорамен және радиоактивті элементтермен ластануы адам денсаулығына жанама әсер етуі мүмкін.

Топырақтағы микроэлементтердің жетіспеушілігі, артық болуы немесе теңгерімсіздігі табиғи Биогеохимиялық эндемиялар деп аталатын белгілі бір аурулардың дамуына әкелуі мүмкін: гипофтороз (фтордың болмауы) - тіс кариесі, флюороз фтордың артық болуымен, эндемиялық зобпен (йодтың болмауы), кобальттың жетіспеушілігі - метаболикалық дисфункция.

Топырақтағы химиялық заттары жоғары табиғи (табиғи) Биогеохимиялық провинциялар: Молибден - молибденоз (эндемиялық подагра), стронций - хондро - және остеодистрофия, бор - бор энтериттері. Мысалы: Қазақстанда 3 табиғи бор провинциясы бар (бор құрамы жоғары) : 1 - Батыс Қазақстан, Атырау, Ақтөбе облыстары; 2-Орталық Қазақстан; 3 - Шығыс Қазақстан.

Топырақтың химиялық заттармен табиғи ластану көздеріне кейбір полиметал кен орындары жатады, ондағы топырақ құрамында металдардың (қорғасын, мыс, мырыш, кадмий) жоғары шоғыры болады. Мысалы, бұлар Өскемен, Лениногорск, Зырьяновск, Шымкент қалаларының аудандарында кездеседі.

Антропогендік (жасанды) Биогеохимиялық провинциялар адам белсенділігіне байланысты пайда болды. Олар үлкен аумақтарда, топырақтың химиялық заттармен қарқынды ластануының үлкен көздерінің айналасында қалыптасады. Биогеохимиялық техногендік ауытқулар (жергілікті) бөлінеді: зоогеохимиялық - жабайы және үй жануарларындағы заттардың жинақталуы, фитогеохимиялық - өсімдіктерде, антропогеохимиялық-адам ағзасында.

3. Демографиялық көрсеткіштер: туу, өлім-жітім (жалпы, перинаталдық, нәрестелік, жас шамасы бойынша, жекелеген себептер бойынша), халықтың табиғи өсімі (осы мәселенің тақырыбына сәйкес үш тілде 5 терминнің түсіндірілуі) .

Республикада қалыптасқан күрделі экологиялық жағдай халықтың денсаулығына елеулі түрде әсер етеді, соның ішінде бұл демогеографиялық үрдістерде де байқалуда. Мәселен, ең қолайсыз аймақта тұрғындардың өлім-жітімнің көбейгені байқалады. Адамның өлім-жітімге ұшырау көрсеткіші Шығыс Қазақстанда 1000 адамға шаққанда 9, 9-ға тең, Солтүстік Қазақстанда - 9, 5; Батыс Қазақстанда - 8, 6 және Алматы қаласында - 8, 8 тең (орташа республикалық көрсеткіш - 8, 0) . Орташа республикалық көрсеткішпен салыстырғанда ( 27, 4 ), сәбилердің өлушілігінің ең жоғары деңгейі Қызылорда (1000 туылған балаға 33, 8 кездесу жағдайы), Маңғыстау (33, 4), Атырау (33, 4), Торғай (32, 2) және Оңтүстік Қазақстан (30, 8) облыстарында байқалады. Тұрғындардың баланы аз тууы және өлім-жітімнің артуы - төмен табиғи өсімнің төмендеуінің бірден-бір себебі болды, осындай жағдай Шығыс-Қазақстан ( 1000 тұрғынға 6. 1 кездесу жағдайы), Қарағанды ( 6, 9 ) , Солтүстік Қазақстан ( 7, 0 ) облыстарында кездеседі.

Шығыс Қазақстанның бір қатар аудандарында 1986 жылмен салыстырғанда туушылық 7, 5-29, 9 % төмендеді. Сол уақытта соңғы 9 жылда өлушілік деңгейі 26, 0-33, 0 % өсті, ол орташа республикалық көрсеткіштен жоғары. Осы аудандар тұрғындарының өлушілігінің негізгі себептері қан айналымы жүйесінің аурулары болады, олардың үлесіне барлық өлім жағдайларының 38-40 % тиеді, одан кейін аса қауіпті жаңа ісіктер, үшінші орынды жарақаттар мен уланулар алалы. Тұрғындар өлім жітімінің себептері ішінде жүйке жүйесі мен сезіну органдары аурулары бастаушылардың бірі болады.

Сәбилер өлім - жітімі себептері ішінде барлық аудандарда негізгілері туылған аномалияла, пневмониялар және сепсис.

Глоссарий

Демография- белгілі бір халықтың, ұлттың, ұлыстың, этникалық топтың санын, құрамы мен құрылымын, аумаққа бөлінуін, өсу не кему динамикасын қоғамдық-тарихи жағдайлармен байланыстырып зерттейтін әлеуметтік ғылым саласы.

Демогра́фия - наука о закономерностях воспроизводства населения, о зависимости его характера от социально-экономических и природных условий, миграции, изучающая численность, территориальное размещение и состав населения, их изменения, причины и следствия этих изменений и дающая рекомендации по их улучшению.

Demography - is a science about the laws of population reproduction, about the dependence of its nature on socio-economic and natural conditions, migration, which studies the size, territorial distribution and composition of the population, their changes, the causes and consequences of these changes and gives recommendations for their improvement.

Халықтың табиғи өсімі- белгілі бір уақыт аралығында туылғандар (N) мен қайтыс болғандардың (M) саны арасындағы айырманың абсолюттік шамасы.

Естественный прирост населения - это абсолютная величина разницы между числом рождений (N) и числом смертей (M) за период времени.

Natural population growth is the absolute value of the difference between the number of births (N) and the number of deaths (M) over a period of time.