Ежелгі Шығыстың саяси ойлары ( буддизм, конфуцийшылдық, даоизм, заңшылдар мектебі)

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

Коммерциялық емес ашық акционерлік қоғам
ҒҰМАРБЕК ДАУКЕЕВ АТЫНДАҒЫ АЛМАТЫ ЭНЕРГЕТИКА
ЖӘНЕ БАЙЛАНЫС УНИВЕРСИТЕТІ

Әлеуметтік пәндер кафедрасы

№2 Семестірлік жұмыс
Мәдениеттану пәні

Тақырып: Ежелгі Шығыстың саяси ойлары ( буддизм, конфуцийшылдық,
даоизм, заңшылдар мектебі
Мамандығы: 5B071800 - Электроэнергетика
Орындаған: Кенжебаев Әділет
Тобы: ЭЭк-19-18
Тексерген: Алинов А.И.

___________ ___________ ____
(бағасы) (қолы)

Алматы 2020
Саяси ілімдер тарихы - адамзаттың рухани мәдениеті-
нің құнды да ажырамас серігі және саяси ғылымның бір
құрамдас бөлігі. Қандай да бір халық болмасын, оның
ойлау мәдениеті, өз ішінен шыққан ойшылдары болады.
Тарихта ойлау кеңістігі болмаған халық, мемлекет болған
емес. Сондықтан да саяси ілімдер тарихының мәні - саясат
пен мемлекеттің мәнін ашу, халықтардың саяси өмірі мен
тіршілік тәсілдерінің, саяси ой-түсініктерінің қалыпта-
суын, эволюциялық дамуын зерттеу болып табылады.
Қазіргі заман бейнесін дұрыс танып білу үшін, сондай-
ақ келешекте жақсы да парасатты мемлекет басшысын
сайлауда және қоғамда жақсы жол таңдап алу үшін
адамдар әр кезде өзіне дейінгі болған идеяларға арқа
сүйеген.
Саяси ілімдер де адамзаттың рухани және күнделікті
саяси тұрмыс тіршілігінде маңызды рөлге ие болған. Ол
өмірдің жан-жақты саяси шындығы мен қайшылықтарын
өрнектеуде қалтықсыз қызмет атқарып келеді.
Саяси ілімдер қоғам мүшелерінің саяси мәдениетін
айқындайды. Сондықтан да қоғамның саяси мәдениеті
адамзаттың төрт мың жыл бойы қалыптасқан саяси
ілімдер тарихынсыз дамуы мүмкін емес.
Саяси ілімдер қоғамның, әлеуметтік топтар мен жеке
тұлғаның қалыптасуын және олардың саясат субъектісіне
айналу тарихын, саясатқа саналы түрде араласуының және
саяси билік үшін күреске қатысу кезеңдерін ашады.
Әрбір халықтың саяси тарихы мен мәдениетінде тек
саяси түсініктер ғана емес, сонымен бірге саяси билікті жүзеге асыру дәстүрлері де қалыптасқан. Оларды
зерттеу белгілі бір хронологиялық (уақыт), кеңістіктік
(географиялық) және портреттік (индивидтік-портреттік)
өлшемдермен өлшенеді. Мұндай зерттеу әдісін қолдану
олардың қай дәстүрге қатысты екенін анықтау үшін керек.
Аталған еңбекте авторлар саяси ойлардың даму
кезеңдері мен саяси ілімдегі дәстүрлердің эволюциясына
талдау жасауға ұмтылады.
2)
Саяси ойлардың қалыптасуы мен дамуы өз бастауын
көне заманнан алады. Олардың пайда болуы алғашқыда
философиялық-діни бағытта болды. Өйткені қоғамда діни
нанымдар ертерек пайда болған еді және адамдар санасы
қоршаған ортаны танып білуде өте тұрпайы да, қарапайым
болды. Адамдар санасында қоғамдағы болып жатқан әр
түрлі табиғи-саяси және әлеуметтік үрдістерді, қоршаған
ортаны түсіндіруде мифтік көзқарас басым болды.
Адамдар өздерін қоршаған ортаны жанды космос
әлемімен байланыстырды. Сондықтан да көне заманда-
ғы көптеген халықтар (гректер, парсылар, египеттіктер,
үнділер мен үндістер, вавилондықтар мен римдіктер)
жердегі болып жатқан құбылыстар мен тәртіпті көктен
түскен заңды құбылыс деп қабылдады. Осыдан да болар,
олар жердегі барлық жағдайды: қарапайым адамдар ара-
сындағы қатынастан бастап, саяси істерге дейін барлығын
діни идеологияға апарып таңып қойды.
Көне Египетте халық биліктің қайнар көзі деп құдай-
лар мен фараондарды қабылдады. Сондықтан да Египет-
тегі биліктің өзі фараондар салдырған пирамидаға ұқсас
болды. Пирамида басында құдайлар мен фараондар, яғни
пирамиданың шыңы, ал пирамиданың табаны (негізі)
- халық, ортасы - абыздар мен ақсүйектер деп түсінді.
Ал осы тәртіпті бұзған жағдайда адамдар құдайдың
қарғысына қалады, ақырзаман болады деп түсінді.
Осыдан барып олар қоғамдағы қалыптасқан жағдайды,
тәртіпті сақтап қалу үшін әр түрлі заңдар жинағын
жариялады. Сондай заңдардың ең көнесі ретінде ежелгі вавилондағы Хамурапи (б.э.д. 1782 - 1750 жж.) патшаның
заңдарын айтуға болады. Заңның кіріспе бөлімінде осы
заң сендерге әділеттілік үшін жіберілген деп көрсетіледі.
Көне Үндістандағы бізге дейін жеткен көне ескерткіш-
тердің бірі - ертедегі арийлер туралы мәліметтер сақтал-
ған Ригведа. Бұл құнды деректе олардың қоғамдық өмі-
рі түгел сипатталады. Дерек бойынша үнділер қоғамды
төрт арнайы топқа бөлген: а) брахмандар - абыздар;
ойшылдар, ғалымдар; ә) кшатрийлер - әкімдер мен
жауынгер әскери басшылар; б) вайшилар - көпестер мен
саудагерлер; в) шудралар - бұқара халық.
Қоғамдағы мұндай әлеуметтік тапқа бөліну сол заман-
ның идеологиясына ешқандай қайшы келмеді және бір
таптан басқа тапқа ауысуға қатаң тыйым салынды. Осылай-
ша үнді қоғамында саяси өмірді реттеуші қатаң касталық
жүйе қалыптасты. Ригведада берілген мәліметтерге
қарағанда арийлер еңбекшілерге билік жүргізген, сондай-
ақ кшатрийлерді өздері сайлап отырған. Арийлер егер де
кшатрийлер өздеріне берілген қызметті дұрыс атқармаған
жағдайда және патшаға адалдық сақтамаған кезде оларды
билік басынан алып тастау құқығын иеленген.
Көне заманнан бізге жеткен тағы да бір құнды
жәдігердің бірі - ежелгі үнді тарихшысы, ойшылы
Каутильяның жазған Артхашастра еңбегі болып табы-
лады. Бұл еңбекте автор үнді жеріндегі көне Маурья
мемлекеті туралы сөз қозғайды.
Маурья империясы мемлекетілік нышандары түгел
қалыптасқан, өз құрылымы, нысаны, салық жүйесі және
басқа мемлекеттермен саяси байланыс орнатқан мемлекет
болғаны сипатталады.
Басқару формасына байланысты Маурья мемлекеті ав-
тократиялық тұрпатта болды, соған қарамастан қалалар
мен ауылдық жерлерде оларға кейбір автономиялық
өкілеттіктер берілді. Атап айтқанда, сауда, салық, мүлік, шекара күзету мәселелеріне келгенде тұрғындар бұл сұ-
рақтарды арнайы құрылған мекемелер, заң, сот жүйесі
арқылы шешіп, жүзеге асырып отырды.
Маурья мемлекетінде арийлер ерекше мәртебеге ие
болды. Олар ешқашан құл болмады.
Арийлер патшаны олардың мүліктік жағдайына қара-
мастан сайлады. Таққа отыру рәсімі кезінде патша халық-
қа адал қызмет ету туралы ант берді. Патша егерде мен
сіздерге қысымшылық көрсетсем, онда мені жаратушы
аспан мен жерден және ұрпағымнан айырсын деп ант
берген.
Каутилья былай деп түсіндіреді, патшаның бақыты
оның қол астындағыларының бақытына, олардың әлеу-
меттік жағдайына тікелей қатысты, өйткені патшаның
негізгі қызметі халыққа қызмет етуден тұрады. Патша
халқына адал болмаған жағдайда халық оны тақтан түсі-
руге құқылы болды. Бірақ үнді қоғамындағы билеушілер-
дің ашкөздігі мен дүниеқоңыздығы Каутилья сипаттаған
қоғамның біртіндеп құлдырауына әкеліп соқты.
Маурья мемлекетінде тұрғындарды табиғат және соғыс
жағдайларына байланысты әлеуметтік қорғау механизмі
құрылды.
Қалаларда сәулет, жол салу, туу мен өлімді тіркей-
тін, ішкі тәртіпті қадағалайтын арнайы муниципалды
кеңестер жұмыс істеді. Бірақ соған қарамастан, Маурья
мемлекетіндегі қатаң касталық жүйе біртіндеп саяси,
экономикалық және әлеуметтік жағынан дағдарысқа
ұшырай бастады. Патша мен брахмандардың шектен
шыққан билігі мен қатыгездігі кедей бұқара халықтың
құқықтарын аяққа таптады. Бұл өз кезегінде қоғамды
идеологиялық тығырыққа әкеліп тіреді. Енді саяси
сахнаға халықты осы тозақ шеңберінен құтқарушы
жаңа харизматикалық лидер Будда (ханзада ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.