Топырақ биологиясы пəнінің зерттеу нысандары мен əдістері

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 3 бет
Таңдаулыға:

1- деңгей
Топырақ биологиясы пəнінің зерттеу нысандары мен əдістері.

Ғалымдар өз уақыттарының көзқарастарын негізге ала отырып, жердің жоғарғы қабаты - топырақтардың пайда болуы туралы болжамдар жасады. Топырақтарды зерттеу бағыты жəне ғылыми ағымдар Батыс еуропа мен Ресейде əр түрлі болды. Батыста алдымен алхимик Ван-Гельмонттың (1629) XVIII ғасырдың, аяғына дейін өсімдіктерді сумен қоректендіру теориясы таралып, XVIII ғасырдың, аяғына дейін қолданыста болды. Одан кейін XIX ғасырдың, басында А.Теер ұсынған қарашіріндімен қоректендіру теориясын ауыстырған, Ю. Либихтың (1840) минералды қоректендіру теориясы болды. Ю.Либих топырақтың жоғарғы қабатын минералды элементтердің қоймасы, немесе өзгермейтін механикалық дене ретінде қарастырды. Сол (XIX ғ. басы) кезде Германияда, жердің жоғарғы қабаттарын, тау жыныстарының бұзылу нəтижесінің өнімі ретінде жəне олардан əр түрлі заттардың шайылу үдерістері ретінде қарастыратын жаңа ғылым-агрогеология пайда болды. Ресейде топырақтарды бірінші зерттеген М.В. Ломоносов (1763 ж.), ол шірінділердің түзілуінде негізгі рөлді өсімдіктер мен хайуанаттар атқаратынын анықтаған. Мəскеу университетінде ауыл үй шаруашылығын жүргізу профессоры М.И. Афонин (1739-1810 жж.) топырақтарға ерекше көңіл бөлген, ал профессор М.Г. Павлов (1792-1840жж.) топырақтардың құнарлылығының үзіліссіз жоғарылату туралы көзқарасты дамытты. П.С. Пластың (1788), И.И. Лепехиннің (1804), Н.Е. Озерцовскийдің (1808), В.М. Севергиннің (1809) географиялық суреттеулері топырақтардың құрылымы мен қасиеттерінің əр түрлілігін куəландырды. Көптеген кадастр (бағалау) топтардың жинақтаған топырақ туралы мəліметтері мен жерлерді суреттеулері К.С. Веселовскийдің (1851) редакциялауымен Еуропалық Ресейдің бірінші топырақтар картасын құрастыруға негіз болды.

2- деңгей сұрақтары
1)Tопырақтың биологиямен байланысына талдау жасап, дəлел көрсетіңіз.

Қазіргі кездегі топырақ түзілуінде əр түрлі факторлардың (ауа райының, өсімдіктердің, жер бедерінің, геологиялық шөгінділердің жəне олардың жасының) өзара əсерінің күрделі үдерісі болғандықтан топырақтарды зерттегенде басқа ғылымдарды да қолдану қажет. 100 жылдан астам бұрын В.В. Докучаев топырақ жайлы ілімді табиғи дене ретінде құрастырды, топырақтүзуші жыныстар (породалар) жəне уақыты, климат пен рельеф, сонымен қатар жануарлар мен өсімдіктердің - бірқатар факторлардың функциялары болып табылады. В.В. Докучаев топырақтүзу үдерісін топырақ микроағзаларының əрекетімен байланыстырған ең алғашқы ғалым болды. 1895 жылы ол университеттерде топырақтану жəне бактериология кафедраларын ашу қажеттігі жайлы жазды. Оның еңбектерінде жаңа əдіснама - топырақты зерттеуге жеке дене жəне факторларды ескеріп қоймай генетикалық қарастыруды, ал толық кешенді факторларды бүтіндей қарау туралы жазды. Қазіргі кезде бұл кешенді қарастыру жаңа деңгейде кең дамыды жəне жүйелі қарастыру (системный подход) деп аталады. В.В. Докучаев жəне оның оқушысы В.И. Вернадскийдің іліміне сай, топырақ өте күрделі табиғи жүйе компоненті - толығымен биогеоценоз жəне биосфера болып табылады. Оның жұмыстарының нəтижесі табиғат зоналары жайлы Докучаев ілімі болды, ол одан əрі Б.Б.Полыновтың жұмыстарында дамыды. Б.Б.Полынов жаңа ғылым - ландшафтың геохимиясы мен жер қыртысы қабатының желге үгілуі жайлы ілім құрастырды, микроағзалардың іс əрекеттерінің рөліне көп мəн береді. Оның ойы бойынша, тірі заттардың геологиялық жұмыстары топырақта негізделген. Топырақ жер қыртысының желге үгілу қабатынан химиялық элементтердің биогенді аккумуляциясымен ерекшеленеді. В.И. Вернадский тірі ағзалардың топыраққа əсерлерін жалпы геохимиялық позиция заңдарымен қарастырды. Ол топырақ құрамына енген тірі зат оның қасиеттерінің əртүрлі өзгерістер туғызатынын байқаған: ұсақтүйіршікті жəне борпылдақтық туғызады, физикалық қасиеттері мен құрылымына əсер етеді, химиялық үдерістерге химиялық элементтердің өмір тіршілігі күшімен араласуына əкеліп соғады деп атап көрсетті.

2)Топырақ биологиясының басқа ғылым салаларымен байланысын атап көрсетіңіз

Докучаевтың бактериологияны жалпы топырақ жайлы ғылымға енгізу жайлы көтерген сұрағына мүмкіншілік туды, сол уақытта микроағзалар жайлы ілім туды. Оның негізін қалауға ұлы француз ғалымы Луи Пастер (1822-1895) еңбектері алынды.

Бірақ микроағзалар жайлы ілімнің құрастырылуына дейін XVII ғасырда голландия коммерсанты Антон ван Левенгук (1632-1723) микробтар əлемін ашты. Ол бактериялар көзге көрінетіндей тəсіл ойлап тапты. Бактериялар ол құрастырған микроскоптарда, дайындаған шлифті линзалар арқылы көрінді. Ол бактерияларды сипаттады жəне суретін салды, осы арқылы əлем ең кіші, өсімдіктер мен жануарлардан да көп кіші ағзалар жайлы білді.

Сонымен қатар, микроағзалар əлеміне жалпы барлығының назары аударылды, микроскопиялық əлемнің əртүрлі өкілдеріне сипаттама беру басталды. Дегенмен де сол кездегі ғалымдар микроағзалардың табиғаттағы рөлі жайлы мəселелерге күмəн келтірмеді. Микроəлемді бақылаушыларға бұл ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.