Көркем еңбек сaбaғындa оқушылaрдың дәстүрлі қолданбалы өнер дaғдылaрын дaмыту

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 37 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы білім және ғылым министірлігі

Ш. Уәлиханов атындағы Көкшетау мемлекеттік университеті

Министерство образования и науки Республики Казахстан

Кокшетауский государственный университет им. Ш. Уалиханова

Адақ Н

« Көркем еңбек сaбaғындa оқушылaрдың дәстүрлі қолданбалы өнер дaғдылaрын дaмыту»

курстық ЖҰМЫС

курсовая РАБОТА

5В010700 «Бейнелеу өнері және сызу»

Көкшетау 2020 ж

Қазақстан Республикасы білім және ғылым министірлігі

Ш.

Министерство образования и науки Республики Казахстан

Кокшетауский государственный университет им. Ш. Уалиханов

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС

курсовая РАБОТА

Тақырыбы: « Көркем еңбек сaбaғындa оқушылaрдың дәстүрлі қолданбалы өнер дaғдылaрын дaмыту»Текемет

На тему :

Мамандығы: 5В010700 «Бейнелеуөнеріжәнесызу»

Специальность:

Орындады: Адақ Нұрсәуле

(қолы/подпись) (аты-жөні / ФИО)

Выполнил:

Жетекші: Захай Бибигул

(қолы/подпись) (аты-жөні / ФИО)

Руководитель:

Қорғауғажіберілді:«» 2020 ж.

Допускается к защите:

Кафедра меңгерушісі: А. А. Орымбаевна

(қолы/подпись) (аты-жөні / ФИО)

зав. кафедрой:

Көкшетау 2020ж.

Мaзмұны

Нормативтік сілтеме

Анықтама

Кіріcпe бөлімі . . . 4

І. Көркем еңбек сабағында oқушылaрғa cәндік-қoлдaнбaлы өнeрдің қыр-cырын мeңгeрту жoлдaры

1. 1қазақтың ұлттық қолөнерінің тарихы . . . 6

1. 2киіз үй және оның жасау жиһаздары туралы . . . 10

1. 3киіз басу . . . 15

ІІ. Көркем еңбек пәнін oқыту үдeріcінде қолөнермен түрлерімен таныстыру жәнe oқытуды ұйымдacтыру

2. 1ою өрнек жайында . . . 19

2. 2 кілем тоқу өнері . . . 22

2. 3 кесте тігу, шым ши тоқу өнері . . . 26

Қoрытынды . . . 33

Пaйдaнылғaн әдeбиeттeр тізімі . . . 36

Қocымшa . . . 37

Кіріcпe

Ел басымыздың бастауымен бастау алынған рухани жаңғыру аясында болып жатқан бағдарламаға сай өнер саласындада жаңғыру алып барылғаны дурыс деп ойлаймын өнер өзі ішінен бөліп қарасақ би өнері ән күй өнері кино театыр өнері бейнелеу өнері мүсін өнері зергелік өнер сәулет өнері т б менің ойымша осы өнерлердің ішінде ең алдымен қолға алуға татитын қазақтың дәстүрлі өнері оның ішінде дәстүрлі ән күй дәстүрлі қолданбалы сәндік өнер деп білемін себебі бұл өнер түрлері біздің ұлтымызбен бірге жасасып бірге дамуы керек бұл өнерлерді ұмыта бастағанымыз ұлтымыздың басты белгілерін ерекшелігін ұмытқандық ескермегендік өз ұлтымызды өзіміз менсінбегендік көзге ілмегендік ұлтымызды жоғалтуға асыққанмен тең

Өнер алды қызыл тіл дейді бырақта бір ұлттың мәдениеті мен салыт дәстүрін айқындап айшықтап ерекшелеп көрсетіп тұратын ол қолөнер болмақ сондықтанда дәстүрлі қолданылбалы сәндік өнерімізді дамытуымыз жаңғыртуымыз керек болмақ олай болса дастүрлі қолданылбалы өнерімізге нелнр жатады деп сұрасаңыз бір ауыз сөзбен киіз ұй деп айтуға болады қалай деп ойларсыз киіз ұй сыртынан ішінедей барлық бұйымдар түнып тұрған дәстүрлі қолданбалы өнеріміз мысалға киіз текемет шаңырақ уық кілем сырмақ қазанғап кереге бау түңлік домбыра тб

өресі кең, өрісі биік өнер атаулысның қандай саласынан болсада, жер бетіндегі басқа да халықтар ұқсас қазақтың халқы да өзінің көнеден замандардан бойы келе жатқан тамашалап тарихымен және бір өзіне ғана тән қайталанбастай ерекшелігімен көзге түседі. Ал қандай да болсында өнерлі және талантті иелеріның өмірне келтіретін де сол халық. Сондықтан да бізді олардың халықтық дейміз. мінекей, сол халықтық таланттарының қолдарынан шыққан зергерлік бұйымдардың, киім үлгілеріның, тұрмыстық жиһаздарын, әсем де зәулім ғимараттардың қай заманнда болмасын өзіндік маңызын жоғалтпайтының мәлім. Солай сияқты, қазіргі бізге де келіп жеткен «Құстұмсықты жүзік», «Құдағи жүзіктің», алтын мен апталып, күміспен де күптелген алқа мен өңіржиектік, өңірше, үзбелі сырғалар, шаш теңге мен шашбаулар, кемерлі белдік, ертоқым әбзелдерін мен үйдың мүліктерінің сирек кездесетінін үлгілерін кейінгі ұрпақ үшіні аса қымбат мұра болып табылады. Бірақта мұндағы өкінішті жайт, сол халықтың шеберлерінің көпшілігі есімдерін тарихта қалдырмағандығы. Бұлда, әрине, ертедегі өзіміздің жазу-сызуды білмеген, болмағандығы қандай халықтың болса да басынан өткен жағдайлар. Дегенменде, бұл халықтың ортасынан шыққан шебердің көркемдеп, сәнділеп жасағаны бұйымдарының әдемілігінеде, шеберлер жасалғандығына, қазіргі де қараса көз тоймайтыны шындық еді. [25]

Қандай халықтық өнеріді болмасын ұлы Ленин өмірге әкелгені Октябрьден бастаған, өрісінің кеңейгені мәлім. Осыған орай, халық өнерінің сырын, үнін ұға, көңіл бөліп, назар аударған жөн. Қазіргі өскелең мәдениетіміздің сай, өнерді зерттеу, оларға жастарға үйрету ісінің қолға алу да нұр үстіне нұр болып еді. осы үшінде өнер инженерлерінің мол даярлауға назар аударуын қажет. . Халықтық мол өнерін иеленіп, іске асырғанымыз, жолын кеңейтіп, оның тұрмыс мәдениетін көркейту пайдалануанымыз жөн. сол үшін ел арасында сиректеп бара жатқаны қолөнер шеберлеріне қозғау салғызып, неше түрлі өрнек ою секілді көне мұраларды тауғызып, түрлендірп, жаңғыртып, жасарту беруді жастардың үлесі етуды зор міндетіміз. Бұған қолөнер саласындағы кілемше, алашадар, бау-басқұрды тоқыту, сырмақты сырыту, текеметті басу, тұсті киізді жасау дәстүрінің ертеден келе жатқанймайды.

Әлбетте, бұлда күндері бақытты өмірдың құшағындағы Қазақстанның экономикасының ғана емес, қазақ халқының ұлттық мәдениетінің мен қолөнері де өрісін кең жайып, жаңғыртып, жаңаша шығармашылық тынысынің танытуда. Оны біз өнердіңбарлық саласынан айқын көреміз. . Бұл халықтарың қалың бұқарасының арасында тұнып жатқан шығармашылықлық таланттың көзінде ашқаны социалистік құрылымның, әрқашан ұлттық өнеріміздің қамқоршысы болып келе жатқандығын - сүйікті егемендіктің арқасы көген жемісі деп білеміз.

І. Көркем еңбек сабағында oқушылaрғa cәндік-қoлдaнбaлы өнeрдің қыр-cырын мeңгeрту жoлдaры

1. 1қазақтың ұлттық қолөнерінің тарихы

Қазақтық қолөнеріның зерттеуде мәселены ерте кезден көптеген саяхатшылар мен коллекционерлер ғана емес, ғалымдар-этнографтар, археологтар және суретшілер де көңілін аудартып келген. Қазақтың қолөнерінің өткендегісін мен бүгіні жағдайында, бұның өзінен тән методологиясын зерттеуде, қазірдің өзінде де күн тәртібінен шықпай жүргендердің мәселенің бірі.

ХХ ғасырда алғашқы жартысында-ақ бастау алған бірқатар жұмыстардың негізіндегі методслогиялық жағынан да зерттеудегі жіберілген кемшіліктердің қазақтың қолөнерінің шығармашылық дамунда мүмкіншілігін дұрыстығы бағаламады. Мысалыға, қазақтің ою-өрнектерінің құрылысының, заңдылықтарын алғашқы рет байқауға ат салысқан С. М. Дудинды, күнделікті тұрмыстық қажетіне керекті заттардың саудалық орындарына, фабрикалардагы жасалып түсуіне байланысты қазақтің өнері жақынғы уақыттың ішінде мүлдем жойылады-мыс, қажет- сіз болады-мыс деп есептеді. бұндай теріс жо- е рамал, мәселенің жалпылық қоғам мен мәдениеттің дамуда тарихынан тыс, қазақтың мәдениетіне ұлы ғ орыс мәдениетінің дамуна тарихының ықпалы- > мен байланыссыз қарағандық салдарынан пайдалы болғандығы. Маселен, жалпы фабриканың бұ- > айымдардың пайдалы болуынан қолөнерді жойылады деген негізсіз «теориясының» зиянды екендігін, қолөнерідің өміршең де өрісінің кең екендігі бүгінгі күнгі ешбір күмәнсіз келтірмейтіндігі өзінен өзі керініп отыр.

Кейбіреу зерттеушілер мен творчество қызметкерлерідің қазақтың қолөнерінің идеялық маңызын көтіріп, қолөнерінің ою-өрнек секілді негізгі ұлттық қорының жоққа шығармады. Мәселен, с. м. Дудинды, Е. Р. Шнейдерді: «Қазақтің ою-өрнегі иранның мәдениетінің текті бір бөлігі ғана көрсеткен. Қазақтың халқының ұлттық өнерінде жатпайды», - деп топшылаған. [20]

Бірақ халықтың қолөнерін өзінің тарихын, теориясы әрі кейбір ұйымдастырушылқ мәселелерінің жеткілікті зерттелмегенне қарамастан, күнделікті тұрмысқа қажетті қоршаған затты, көпшілік тұтынатын бұйымды әсемдеуге бейім өнерді ретінде, социалистік қоғам кезінде де жалпылық мәдениеттік дәрежені жоғары көрсетуге тәндік дамып келе жатыр. Тек советтік дәуірде: Г. В. Григорьевті, А. Н. Бернштамды, М. П. Грязновты, Ә. Х. Марғұланды, Т. Басеновты, А. Қ. Жұбановты, т. б. зерттеушілердің бұл өнерді жан-жақтылы түсіндіріп, құн- ме ды материалдар жариялады. .

Біздің жоғарыдағы көрсеткендей көнеден заманнан келе жатқан қолөнерді өзінің өсуі жолындағы өз халқының дәстүрлі көркемдік мұрасының сақтап па қалды. Қоғамдық дамудың қайдан сатысында бол- рі сын қоғаммен бірге дамыған қолөнері әр дәуірлерде өзінің өшпестей ізін қалдырып, әлеуметтік-көркемдік жағынанда дәуірдың тынысын қалтжібермей әсерін тигіздіріп отырды. Қолөнеріміздің қазіргі дәуірде дамуына күрделі де аса бай. сонымен бірге бұл күнделікті тұрмысымызды, гүлденген өмірімізді жан-жақтылі бейнелеуде, халықтың эстетикалық жағынанда тәрбиелеуге қызмет етеді. Қазақстанда топырағындағы қолөнерінің көнеден заманнан келе жатқандығына, Павлодар ауданындағы Досыбайлы жартасындағы бейнелердың, Өскемендегі жазбалардың, Ұлытаудағы жартастарындағы суреттердың, Киргельдің өзенің аңғарынан табылған керамикалық қазындылардың және Есікті, Тасмола қазынасы мен көптеген тағыда басқа материалдардың дәлелы бола алатындығы.

Ертеден кездегі авторлардың (Геродотты, Ктесийны. Страбоны) айтулы бойынша Қазақстаның топырағын мекендеп, тіршілік еткені сактардың мен массағатың. тардың барлық заттары әшекейленген, киімдерінің өзіне тән үлгілері болған. Мысалы, киізден жасалған төбесі шошақ бас киімін, ұзын шаганын мен көннен жасалған жұмсақ аяқ киімдерін әшекейленген.

Геродоттың: «Олардың барлық затын алтын мен мыстан жасалған. Жайдың металдан істелгенін бөлшектерін, оғын, айбалталарын мыстан жасалған. Бас киімді мен белдік әшекейлерін түгелдей алтыннан істелген. Сондай-ақ ат омырауындағы өмілдіріктер де мыстан соғылып, жүген-сулы- . . ғы, ауыздығын, т. б. бөліктерін түгелдей алтынмен әшекейлендіріліп, безендірілген» - деп жазған. Сол дәуірдегі халық шеберлерінің қалыптасқан ою-өрнекті үлгілерін скифтердің мал шаруашылықта мәдениетін жайында болғандығын Алтайдағы Келесті даласынан (Пазырықты) қазылып алынған заттардың дәлелдейді. [20]

Ою-өрнектермен күнделікті тұрмыстағы пайдаланылатын заттардың жәнеде төсек-орынының, киім-кешектер, ыдыстардың, ер-тұрман тағы басқалардың әшекейленген. Кестені тігу, тоқымашылық, өруды, құрақты құрау өнері, ағаштың бетінен күйдіріп оюды салу немесе зергерлік, керамикалық, т. б. Кең көлемді түрде қолданылды. бұндай алтыннан айрықшалап күрделі өрнектердың салынып жасалған заттардың үстем таптың пайда болуына бастауын, таптық қауымның өзгере бастауын көрсетеді. Алтыннанда нәзік өрнектермен істелген диадеманы, аңшылықты бейнелейтін көріністердың, адам бейнесінің, жыртқыш аңдардың мен мифтік жанды заттардың өрімделген, ою-өрнектелген күрделі композициясының барлығын, сонау кездің өзінде-ақ өнердегі шындық негіздік салыстырып қарағандағы, техникалық және көркемдіктің жағынан жоғары қолөнершіЛікке қолы әлдеқайда ерте жеткендігін байқалады.

Демек, ою-өрнектердің әшекейленіп бейнелеушіліктің қандайда уақытта болмасын, халықтық дәстүрдың негізінде сақталды. Егерде бұрынғы замандарда жүгені, белдікті, пышақтың сабы және осы сияқты заттардың кейбіреуы, бөлшектерін хайуанаттардың денелнрінің бітімдерімен бейнеленетін болса, IX-XII ғасырлардан, ислам дінінің үстемдік құрған кезеңінен бастап, тірі жәндіктің бейнелеудың тәсілі қолөнердің кәсібі саласынан мүлдем аласталып тасталды. Бәлкім заттардың әшекейлеуде бірден бір белгілі тәсілменде салынған ою-өрнектер ғана қалуы мүмкін.

Халықтың шеберлері ою-өрнектың салу тәсілін белгілі бір ізбен қалыптастыруда өзіндік өнерін үздіксіз жетілдіру жолымен кейбір ою-өрнектердің композициясынан, әшекейлейтін заттардың түрінен қарай табиғи байланысты бейімделіп түрлендіріп отырды. Қазақстандағы моңғол шапқыншылығында (ХІІІ ғ. ) салдарынан елдің мәдениетін мен өндіргіш күшінің дамуын тежеліп, тұтастай бір ғасыр артқа шегеріліп тасталды. Қолөнері тек дінның басыларын мен дәулетті адамдарға ғана қызмет, етіп, жекелеген дәулеттілердің байлығының көрсетуге, семьялы мүшелерінің киім-кешегін әше-, кейлеуге бағытталды. Жоқшылықтарда өмір сүргендер көпшілік халықтың өзінің күнделікті үйдің тұрмысындағы заттарын әшекейлей де алмады. Ал, Қазақстандағы қолөнеріне! Тимур дәуіріндегі де ешбір үлесте қоса алмады. Бір жағынан Тимур мен оның ұрпақтарын кезіндегі өркендеген өнерді мен кәсібилік орындар мәдени орталықтан аулақ, Қазақстанның негізгі аймағынан алыстата болып, олардың арасындағы үздіксіз қарым-қатынасты болмады. Екіншіден, зорлықпен жаулап алғанТимурдың халықтық шығармашылығыгда өзгеріс ендіруінен тура келді, ешбір негізі де болмады. Қазақ халқы қаншалықты тарихи дәуірлерді басынан өткізсе де, өзінің киіз үйін жасау өнері мен киізді басып, алаша, кілемді тоқу, алтынды, күмісті, асыл тастардан ұқсатып неше түрлі әшекейлі оюөрнек, әсемдік заттардың жасайтын қарапайым құралдарын мұра етіп сақталып қалды. Жоңғарлар басқыншылығы, қазақ халқының апатқа ұшы- ратты. бұған қолөнері және көркемдік архитектуралық ескерткіштердің, көркем- өнердің құлдырауын дәлелдеп бола алғандай. [18]

«Тек ғана ХІХ ғасырда ортасында қазақтың халқының Россияға қосылуымен қазақтың мәдениетінің орыстың мәдениетіне қоян-қолтық араласуы, қазақтың қолөнеріне қайта орлотіп, жаңа элементтермен байытты. Түрлі жағынан қолөнерінің бейнелеу амалы байыды. Кестелеуге алтыннан, күмістен түсті жіптерден мен өрнектеу тәсілдерін ендірілді. Күнделікті тұрмыстағы өндірістік бұйымдардың пайда болды. Халықтық творчествосын шабыттандырып, кестелеудің әр қилы әшекейлі әдістеріне көңіл аударыла бастады. Орыстың мәдениетінің осындай жемісті үлгілерін әсерін етсе де қазақтың ұлттық көркемөнерін мен қолөнерінің дамуына, патша самодержавиесі мен жергілікті аттың төбеліндей байлардың көңіл аудармауы кері әсерін тигізді. Сол себептенде халықтың қолөнерін қосалқы жұмыс есебінде өзіндік алдына ескерусіз қала берді. Айбалта және аң аулайтын мылтықты, сүйекпен оюланған асадалды, адалбақанды, кереуетті, үтікті, күмістеліп, сәнмен жасалған ұлттық жасау-жиһаздардың мәдени ортақ байлығымыз.

Қазақта алуан түрлі киім-кешектің түйеның, қойдың жүнінен тоқыған неше түрлі өрнекпен әшекейленіп киетін болған. Жігіттер мен қыздардың, аңшыларда, қойшыларда, қарттар немесе жастардың той-думандарда, мерекеде киетін киімдерін түрінен, тігілу тәсіліне қарай бір-бірінен өзгешелеп болып келді. Дәулетті топтың өкілдері киіз үйдің алуан түрлі етіп әшекейлей берген. бонымен бірге олардың киім-кешектері, ер-тұрмандарды да әшекейлетуге көп көңіл бөлген. Ал қазақтың кейін келе теріден былғарыдан жасап, одан аяқкиімды тігуі жайлы сол кездегі хатты танитын адамдардың жазбаларын дәлел бола алады. Мысалы, орыстың императорының Географиясы қоғамының Батыстағы Сібір бөлімшесінің жазбаларында жарияланған, Павлодар уезіндегі қазақтар жайлы айтылған мынадай бір мақалада: «Қазіргі кездегі Баянауыл мен Көкшетау округінің қазақтарын етікшілік өнерінен мәсісі мен кебісі тігуде, Бұхар мен Ташкент етікшілерінен шеберлігін бірде-бір кем емес, қайтадпн сұлулығы, беріктігі жағынан асыпта түсуі де мүмкін» - деп жазылған. Бұлда Қазақстанның сол кездегі бар- т лық аудандарына және етік тігу өнерінен ғана емес, қолөнеркәсібінің басқа да түрлерімен қатысты.

Ерлер және әйелдер үшінде шомбалдап немесе жайылған жұқа күмістен оюлап, неше түрлі өрнектік белбеулер жасалды. Ал Батыс Қазақстанда, Солтүстікте, Орталық Қазақстанда жағы ер адамдардың белбеуін «деңмент», әйелдердің белбеуін «кемер» деп атайды. Белбеулердың әр түрлі істеледі. Кейбіреулері құйылып қалыппен жасалсада, кейбіреулері оюланып, өрнектеліп жасалады.

Әйелдердің өңірінен тағылатын алқаның қаншада түрі болсада, олардың жасалу техникасын мен атауларында да соншалықты өзгешеліктер бар. Мысалы, батыстағы облыстарда алқаны өңіржиек, өңірше деп атасада, оңтүстікте, солтүстікте облыстарда алқалы деп атайды. Оның бірнеше түрі бар.

Бұл да жасатушының тұрмыстық дәулетінен қарай алтынмен апталып, күміспен күптелетін, қиыннан қиыстырылып алуан түрлі өрнектермен өте нәзік жасалған. Кейбіреулері қорашы та жасалуы мүмкін. Әйелдердің бұл сияқты тағынатын алқаларын әр түрлі аталып, әр түрлі жасалғанымен ондай әшекейлі өрнектік шолпылардың ұзындық мөлшері 25-35 сантиметрден аспайды. Сырттық киімге қажетті нәрсенің бірі, күмістен істелген ілгекты. Әйелдердің тағыну бұйымдарының ішіндегі білезік пен жүзіктің маңызы азғантай болмаған. Сондай-ақ қолөнердың саласындағы басқа да әшекейлеудің маңыздылығы зор болды. [19]

Қазақстандағы қолөнерінің бұйымдарының түрлерін, қосымша түрлі суретші, мен саяхатшылардың, елшілердің жазбалары, археологиялық қазбалар, ғылмилық-зерттеуде жұмыстарының қорытындылары арқылы шамалауға болады. Бірақта, бұлардың барлығы бір кезден, бірден шыға салды деп ойлауға болмайды. Қазақтың хал-, қын құрағаны этникалық топтардың қолөнеры кәсібін жайлы тарихи мәліметтер бізді өте ерте заманға жетелейді. Археологиялық қазбалар мен жазбашалар ескерткіштерге қарағанда, Қазақстан аймағының мекендеген тайпалар мыңдаған жылдар бойы металлды, тасты, сүйекті, саз балшықты, ағашты, жүнді, т. б. шикізаттардың түрлі шаруашылық кәсіптерін мен күнделікті үй-ішінің мүліктерінен пайдаланып келген. Қазақ халқы өз ата-бабаларының қолөнершілік пен көркемдеу өнердегі . . дағдысын мұра етіп ғана қойған жоқ, бұны айе тарлықтай дамытып, байыта түсті. Мұның бәрін . сол замандардағы нақтылы әлеуметтік жағдайе ларға, тарихи оқиғаларға, қоғам өндірісіне бай- ланысты.

1. 2киіз үй және оның жасау жиһаздары туралы

конусты сияқты күмбезденіп дөңгеленген формасынан қарап, өте ертеден мейлінше жеңіл болуы, тез тігіп, тез жығуға 1 айда болған, шығыс халықтарының барлығына ортақ, ең алғашқы жылжымалы ұйлердің бірі саналады .

Киіз үйді - көшпелілер өмірге бейімделген көшіп-қонуға ыңғайлы ертеден заманнан келген: жатқан тұрғын үйдің бір түрі. Бұл Европада жәнеАзия далаларындағы жартылай көшпелі мен жартылай отырықшы халықтардың арасына кеңінен тарқаған және күні бүгінге дейін өзінің көне формасының сақтап қалған бірден-бір мү: лік. Киіз үйдің пайда болуы о баста малды жайлауға жайып бағуға көшкен кезеңмен байланысты болуы мүмкін. Жылдар жылжып, ғасырлар өткен сайын оның шыққан уақытын анықтау қиындап барады.

Киіз үйдің өте ертеден дәуірдегі прототипі Анфестрийдің Қырымдағы Сағана тамының оюөрнектерінде, сондай-ақ Қазақстан мен Си- бирьдің жартастарындағы суреттердегі сақталған. Сол сияқты кейбір жазбаша ескерткіш материалдардағы Европа мен Азияны жайлаған. ертедегі халықтардың киіз үй формасы; сияқты, киізбен қымталған доңғалақты арба үстіне жасалған жылжымалы үйлері болғандығы айтылған. Сондай-ақ Алтайдағы атақты : Пазырық қорғандарын қазғанда ерте замандағы көшпелі елдің киіз үйінің жиһаздарын мен бұйымдары табылған. Мысалы, үлкен Пазырық қорғанынан табылған тұсті киіз жүннен басылған, ою-өрнектерінің нақыштары қазақтың қазіргі тұсті киіз бұйымдарына өте ұқсастығы байқалады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.