Нормативтік құқықтық актілерді жетілдіру мен дамытудың ерекшеліктері

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

Нормативтік құқықтық актілерді жетілдіру мен дамытудың ерекшеліктері
Ақылтай Шерхан Досұлы
Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия Ұлттық Университетінің 1 курс білімгері
dosuly001@mail.ru
Ғылыми жетекші - Мырзатаев Н.Д.
Нұр-Сұлтан қаласы
***
Нормативтік құқықтық акт - референдумда қабыл - данған немесе уәкілетті орган не мемлекеттік лауазымды адам қабыл - даған, құқықтық нормаларды белгілейтін, олардың қолданыл - уын өзгертетін, тоқтататын, не бол - маса тоқтата тұруға белгі - лен - ген нысандағы жазбаша рес - ми құжат. Қазақстан Республи - касының заңнамасына қайшы келетін, ескірген және сыбайлас жемқорлықты туды - ратын құқық нормаларын анықтау, олардың іске асырылуының тиімділігін бағалау мақсатында еліміз заңнамасының жай-күйі туралы ақпаратты жинау, баға - лау, талдау, сондай-ақ, оның даму динамикасы мен қолда - нылу тәжірибесін болжау жөнінде тұрақты жүзеге асыры - латын нормативтік құқықтық актілердің құқықтық мони - торингі мемлекеттік органдардың негізгі қызметі деп ата - лады. Нормативтік құқықтық актінің нормативтік құқық - тық актілер сатысында өзінің заң күшіне қарай ала - тын орны нормативтік құқықтық актінің деңгейі деп аталады.
Нормативтік құқықтық актілер қызметіне қарай негізгі және туынды акті болып екі түрге бөлінеді. Негізгі нормативтік құқықтық актілерге: Конституция, конститу - ция - лық заңдар, кодекстер, заңдар; ҚР Президентінің конституциялық заң күші бар Жарлықтары; ҚР Прези - дентінің өзге де нормативтік құқықтық Жарлықтары; ҚР Парламенті мен оның палаталарының нормативтік қаулылары; ҚР Үкіметінің нормативтік қаулылары; ҚР Конституциялық кеңесінің, Жоғарғы сотының, ҚР Ор - талық сайлау комиссиясы мен республикалық бюджет - тің атқарылуын бақылау жөніндегі Есеп комитетінің нормативтік қаулылары; ҚР министрлері мен өзге де орталық мемлекеттік органдар басшылары - ның норматив - тік құқықтық бұйрықтары; орталық мемлекеттік орган - дардың нормативтік құқықтық қаулылары; мәслихат - тардың нормативтік құқықтық шешімдері, әкімдіктердің нормативтік құқықтық қаулылары, әкімдердің норматив - тік құқықтық шешімдері жатады.
Нормативтік құқықтық актілердің туынды түріне: қандай да бір мемлекеттік орган мен оның құрылымдық бөлімшелері қызметінің ішкі тәртібін реттейтін регламент, қандай да бір мемлекеттік органның мәртебесі мен өкілеттігін белгілейтін нормативтік құқықтық актының ерекше түрі - ереже, қандай да бір қызмет түрін ұйым - дастыру мен оны жүзеге асыру тәртібін белгілейтін норма - тивтік құқықтық актының түрі - қағида жатады.
Заңдардың қоғамдық қатынастардың қандай да бір саласында қолданылуын егжей-тегжейлі көрсететін нұс - қаулық - нормативтік құқықтық актының негізгі бір тү - рі. Сонымен қатар, ҚР заңдарында туынды түрдегі нор - мативтік құқықтық актілердің өзге де нысаны көзделуі мүмкін.
Туынды түрлердегі нормативтік құқықтық акті негіз - гі түрдегі нормативтік құқықтық акті арқылы қабыл - данады не бекітіледі, сондай-ақ, онымен біртұтас. Туын - ды түрдегі норма - тивтік құқықтық актінің нормативтік құқықтық актілер саты - сын - да алатын орны негізгі түрдегі актінің деңгейімен анықта - лады. Орталық атқарушы органдар мен ҚР Президентіне тікелей бағынатын және есеп беретін мемлекеттік органдардың аумақтық органдарының, сон - дай-ақ, жергілікті бюджеттерден қаржыландыры - латын, әкім уәкілеттік берген жергілікті атқарушы органдардың нормативтік құқықтық актілер шығаруға құқығы жоқ. Мемлекеттік органдар мен лауазымды адамдар қабыл - дайтын жеке қолданылатын құқықтық актілер норматив - тік құқықтық актілер болып табылмайды.

Қоғамдағы құқықтың ең күрделі негізін құрайтын нормативті-құқықтық актілер. Бұл жүйеге қоғамдағы қатынастарды реттеп, басқарып отыратын нормативтік актілердің басым көпшілігі кіреді. Құқықтың басқа негіздері (әдет-ғұрып, мораль, діни т.б. нормалар) жалпы мемлекеттік қатынастарды реттеп, басқара алмайды, тек нормативтік актілерге қосымша күш ретінде жұмыс атқарады.
Нормативтік актілер қоғамның, жеке адамдардың мүдде-мақсатын іске асыратын экономикалық, саяси, әлеуметтік, ұлттық, халықаралық қатынастарды реттеп, басқарады.
Дүние жүзінің заң ғылымы құқықтың негіздерін құқықтық нормалардың мазмұнымен тығыз байланыста реттеп, дамытады. Адам қоғамының тарихи диалектикалық процесінде нормативтік актілер бірте-бірте, эволюциялық жолмен құқықтың ең күрделі, ең шешуші негізіне айналады. Көне дәуірде нормативтік актілер тек мемлекеттік қатынастарды реттеп, басқарып отырды. Қоғамның басқа салаларындағы қатынастарды әлеуметтік нормалардың басқа түрлері (мораль, әдет-ғұрып, дәстүр, діни т.б.) реттеп, басқарып отырды. Кейін нормативтік актілер сол салалардағы қатынастарды бірте-бірте өзі реттеп, басқаруға көшті. Қазіргі кезде әлемдегі барлық мемлекеттерде құқықтық нормалар қатынастарды реттеп, басқарудың басым түріне айналып отыр.
Өйткені қоғамда мемлекеттік билікті іске асыруда, демократияны дамытуда, құқықтық мемлекетті қалыптастыруда нормативтік актілер ең шешуші рөл атқарады.
Нормативтік-құқықтық актілердің мазмұнының сипаттамасы:
1) Бұл актілерді мемлекеттің билік өкілеттігі бар органдары қабылдайды. Қабылдаудың заңды тәртібі болады. Оны орындау міндетті.
2) Бұл процесте мемлекеттің егемендігі іске асып отырады. Оның маңыздылығы қабылданған нормативтік актілерден көруге болады.
3) Нормативтік актілердің мазмұны құқықтық нормалармен сәйкес, дәлме-дәл болуға тиісті. Өйткені мемлекеттік органдар акті - деген атпен әртүрлі мағынада құжаттар шығарып жатады.
4) Нормативтік актілер заңды бөлу үшін міндетті түрде тиісті нысанында шығарылады. Онда барлық реквизиттері көрсетілуі қажет.
Нормативтік актілердің өмірге келуі, дамуы, өзгеруі, жаңаруы объективтік процесс. Оның негізгі себептері: қоғамның экономикалық, базисының өзгеруі, соған сәйкес қоғамның саяси, әлеуметтік, мәдени, таптық мүдде-мақсаттарының өзгеруі.
Бұл объективтік өзгерістер өмірге субъективтік өзгерістерді қалыптастырады:
- мемлекеттік билік дамып, жаңарады;
- мемлекет пен құқықтың функциялары өзгеріп, нормативтік актілерді дамытады;
- құқықтық қатынастар прогрестік өзгерісте болады;
- рухани сана-сезім, білім дамиды.
Қоғамдағы осы объективтік және субъективтік өзгерістерді реттеп, басқару үшін нормативтік актілер үнемі үзіліссіз даму процесінде болады. Бұл процестің сапалы дамуын қамтамасыз ету үшін:
- құқықтық шығармашылықтың сапасын жақсарту;
- лауазымды тұлғалардың кәсіпқойлығын, білімін, тәжірибесін көтеру;
- мемлекеттік органдардың қызметінің сапасын жақсарту.
Сонымен, нормативтік-құқықтық актілер - ресми заңды нормативті мемлекетгік күші бар нормалар.
Нормативтік актілер мемлекеттік билікті, саясатты орындайтын, қоғамның халықтық мүдде-мақсатын іс жүзіне асыратын ең сенімді, шешуші құрал. Оның құқықтың басқа негіздерінен ерекшелік белгі-нышандары:
- нормативтік актілер мемлекеттің өкілетті органдарының бекіткен немесе жалпы халықгық референдумда қабылданған нормалар;
- нормативтік актілердің мемлекеттік күші бар құжаттары ерікті орындалмаса, оны еріксіз орындату мемлекеттік органның міндеті;
- нормативтік актілер ресми түрде: заң, қаулы, жарлық, ереже т.б. болып шығады, олардың заңды нысандары болады;
- нормативтік актілер жалпы қоғамдық, күрделі қатынастарды реттеп, басқарады.
Нормативтік актілердің түрлері:
- заңды күшіне қарай нормативтік актілер екі топқа бөлінеді: заңдар және заңға тәуелді нормалар. Мемлекеттің дәрежесі жоғарылаған сайын нормативтік актілердің де заңды күші жоғарылай береді.
-нормативтік актілердің мазмұнына қарай бірнеше түрге бөлінеді: өндірістік, шаруашылық, әлеуметтік, мәдени т.б. қоғамның салаларына сәйкес;
- нормативтік актілердің іс-әрекетінің шеңберіне қарай үш түрі болады: қоғамдық іс-әрекеттер, шектеулі іс-әрекеттер, төтенше іс-әрекеттер;
-субъектілеріне қарай (нормаларды қабылдаған мемлекеттік органдар) нормативтік актілер үш топқа бөлінеді: заңды шығарушы органдардың актісі; заңды орындайтын органдардың актілері, сот жүйесінің актілері.
Заң - қазіргі заманда мемлекеттің ең жоғарғы нормативтік актісі. Ол қоғамдағы ең күрделі, маңызды мәселелерді, қатынастарды қамтиды. Заң қоғамдағы барлық нормалардың Атасы - деуге болады. Заңның белгі-нышандары:
- заң парламентте немесе жалпы халықтық референдумда қабылданады;
- заң күрделі, маңызды мәселелер бойынша қабылданады;
- заң арнаулы процедура арқылы қабылданады (ол төрт-бес кезеңнен өтуге тиісті);
- заңды ешқандай орган тексере, өзгерте алмайды;
- заң қоғамдағы нормалардың кіндігі, атасы.
Заңның үстемдігі арқылы қоғамдағы заңдылық, төртіп қамтамасыз етіледі. Заң арқылы қоғамның мүдде-мақсаты, мемлекеттік билік, саясат іс жүзіне асады. Заң арқылы адамдардың ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.