Тәулігіне 100 литр айран өндіретін цехты жобалау

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 31 бет
Таңдаулыға:

Кіріспе

Қазақстандық сүт өнімін өндірушілер үшін нарық жағдайындағы қызмет маңызды проблемалармен және көптеген тәуекелдермен қатарлас келді. Аграрлық секторға дәстүрлі түрде ұлттық экономиканы дамытуда, яғни сүт өнімдері индустриясын дамытуда маңызды рөл берілгеніне қарамастан, бірінші кезекте кем дегенде сенімді шикізат базасы болуы тиіс, өндірушілердің өздері және талдаушылар саланың өсу қарқынының төмендегенін мойындап отыр және импорттың басымдық алуына алаңдаушылық білдіруде.

Бұл ретте сүт өнімдерінің бағасын демократиялы деп айтуға болмас, ауқаттылар санатына жатпайтын кейбір тұтынушылар бүгіннің өзінде сүзбені немесе, мысалы, қаймақты күнде сатып ала алмайды. Сонымен қатар, сүт өнімдерін тұтыну ұлт денсаулығының жай-күйіне тікелей әсер етеді және қоғамның салауаттылығы деңгейін көрсетеді.

Қазіргі әлемдік дағдарыс, әрине, сүт өнімдері нарығының жағдайына әсерін тигізді, алайда алдағы жылдары оларды тұтыну төмендемейді, қайта ұлғаятын болады деп болжайды талдамашылар.

Қазақстан Сүт одағының деректері көрсетіп отырғанындай, отандық өндірушілер нарыққа, ең алдымен айран, қаймақ, пастеризацияланған сүт, май, өңделген және тазартылған UHT сүті өнімдерін шығарады. Сауда желілеріне Ресейден, аздап Украинадан, Беларусиядан және Қырғызстаннан әкелінетін йогурттар мен десерттердің түр-түрлері көптеп шығарылады.

II. Негізгі бөлім

2. 1 . Жобаның тұжырымдамасы

Жобаның тұжырымдамасы тәулігіне 100 литр айран өндіретін цехты жобалау.

Кәсіпорын қызметінің мақсаттары сүт өнімдерін, соның ішінде тәулігіне 1000 литр айран өндіретін цехты жобалау болып табылады. Жоспарланған кәсіпорынның нысаналы тобы өнімдерді тұтынушы орташа табысы бар тұрғындар болып табылады.

Цехтың басымдығы өндірісте тек қана таза сүтті және табиғи шикізатты пайдалану, жартылай фабрикаттар мен басқа да қоспаларды пайдаланбау болып табылады, ол өнімнің дәмдік сапасына оң әсер ететін болады.

Цех шығаратын негізгі өнімдер мыналар болып табылады:

- Қалыпқа келтірілген пастеризацияланған сүт (3, 2%) ;

- Қаймақ (30%) ;

- Жартылай майлы сүзбе (9%) ;

- Қатты ірімшік.

Өндірістік цех жалпы алаңы 150 шаршы метр орын-жайда орналасатын болады.

Осы бизнес-жоспарда жоспарланған кәсіпорынның айналымын ескере отырып қызметті жауапкершілігі шектеулі серіктестік шеңберінде жүзеге асыру ұсынылады.

Бұл бизнес-жоспар басшылыққа алынатын соңғы нұсқа емес, тек осындай бизнес-идеяны дамытудың әлеуетті мүмкіндігі ғана болып табылады. Сондықтан да осы жобаны іске асырған кезде сату бағдарламасы сияқты инвестициялық шығындар тізбесіне тиісті жабдықтарды қосу жолымен шығарылатын өнімнің түр-түрін де өзгертуге болады. Шығарылады деп жоспарланған өнімнің бәсекелестік басымдықтарын, сондай-ақ сатып алынатын жабдықтардың айырықша ерекшеліктерін барынша ашып көрсету қажет.

Cүт қышқылды сусындарды өндіру технологиы келесі операциялардан тұрады:

Қоспаны пастерлеу. Сүт қышқылды сусындардың қасиеттері ашытқымен енгізілген нормаланған қоспадағы микроағзалардың қарқынды дамуына байланысты. Бірнеше зерттеулердің нәтижесінде 100 ⁰ С - қа жуық пастерлеудің жоғарғы температурасында пастерленген сүтте ашытқы микрофлорасы жақсы дамитыны анықталады. Бұл пастерлеудің жоғарғы температурасында сүт құрамындағы микроағзалардың бөгде түрлерінің толығымен жойылуымен түсіндіріледі. Пастерлеудің жоғарғы температурасы, сонымен қоса казеиннің гидратациялық қасиеттерін жоғарлатады және оның тығыз қоймалжың тудыру қабілеттілігін күшейтеді. 80 ⁰ С - тан жоғарғы температурада сарысу ақуыздарының қарқынды денатурациясы жүреді, бұл да өнімнің консистенциясын жақсартады. Қоймалжыңның жақсы консистенциясы 95 ⁰ - ға денатурацияланған кезде байқалады.

Бұндай нәтижеге келесі режимдерде жетуге болады: пастерлеу температурасы - 85 ⁰ С, ұстау ұзақтығы - 10 минут; пастерлеу температурасы - 90 ⁰ С, ұстау ұзақтығы - 5 минут; пастерлеу температурасы - 92 ⁰ С, ұстау ұзақтығы- 2 минут. Осыған байланысты диеталық сүт қышқылды сусындарды өндірген кезде нормаланған қоспаны 85-87 ⁰ С температурада, ұстау ұзақтығы 5-10 минутта немесе 90-95 ⁰ С температурада, ұстау ұзақтығы 5-6 минутта пастерлейді. Осы режимде пастерлеу үшін сүт қышқылды өнімдерге арналған қатпарлы пастеризатор- салқындатқыш қоңдырғысы қолданылады.

Қоспаны гомогенизациялау. Диеталық сүт қышқылды өнімдерді өндірген кезде нормаланған қоспаның пастерлеу гомогенизациямен алмастырады. Технологиялық кестеге гомогенизация процесін енгізу сүт қышқылды сусындардың сапасын көп мөлшерде жоғарылатады.

Гомогенизация дайын өнімнің біркелкі құрамын қалыптастырады.

Гомогенизацияның арқасында сүт қышқылды сусындардың консистенциясы тығыз болады, ал қоймалжыңы бұзылған резервуарлы әдісте тұтқырлы болады. Сусындарды сақтау процесі кезінде қоймалжыңнан сарысу бөлінбейді және біркелкі болады.

Шикізатты қабылдау . Өндіріс жағдайы мен өндірілетін сүт қышқылды сусындардың түріне байланысты, оларды өндіру үшін әр түрлі сүт шикізаттары қолданылады. Сапасы бойынша екінші сорттан төмен емес, қышқылдылығы 19 ⁰ Т- тан төмен емес, тығыздығы 1, 028 кг/м ³ - ден төмен емес сүт қолданылады. Нормаланған қоспаның майлылығын жоғарлату үшін майдың массалық үлесі 30 ⁰ -ты, плазма қышқылдылығы 24 ⁰ Т - тен төмен емес кілегей қолданылады.

Қолданылатын барлық шикізаттар органолептикалық қасиеттері бойынша және физика - химиялық көрсеткіштері нақты талаптарға сай болуы керек.

Қоспаны дайындау . Сүт қышқылды сусындарды өндіруге арналған қоспа дайын өнімде қажетті майдың құрамы мен құрғақ заттардың мөлшерімен қамтамасыз ету керек. Сүт қышқылды сусындардың қоспасын рецептура бойынша дайындайды. Рецептура бойынша қажетті шикізат табылмаған жағдайда құрамы басқа қоспаны есепке сай дайындайды.

Стандартың талабына майдың құрамы бойынша дайын өнім сай болуы үшін ашытқы енгізілген нормаланған майдың массалық үлесі дайын өнімнің құрамындағы майдың массалық үлесінен кем болмауы керек.

Нормаланған қоспаның құрамындағы майдың массалық үлесін формула арқылы есептейді.

Ж _см = 100 Ж _пр / ( 100- m ₃ ) (1)

мұндағы, Ж _пр - дайын өнімнің құрамындағы майдың массалық үлесі, %;

m ₃ - майсыз көк сүттен дайындалған ашытқы массасы, %.

Сүтті нормалаушы сепараторда ағында немесе араластыру арқылы нормалауға болады. Ашытудың алдында нормаланған қоспа да қажетті, оны тығыздығы арқылы тексереді.

Қоспаны салқындату.

Гомогенизацияланған қоспа рекуперация секциясынан өтіп, қатпарлы пастеризатор- салқындатқыш қоңдырғының үшінші секциясына салқындатуға келіп түседі. Онда қоспаны салқындату процесі суық судың көмегімен жүреді. Өндірілетін сүт қышқылды сусындардың түрлеріне байланысты қоспаны 20 - 45 ⁰ С температураға дейін салқындатады және сүт қышқылды сусындарды өндіруге арналған сыйымдылыққа жіберіледі.

Қоспаны ашыту. Әрбір сүт қышқылды сусынның түрлеріне өнімге қажетті иіс пен консистенцияны беретін нақты бір ашытқы қолданылады.

Сүт қышқылды стрептококк ретінде мезофильді стрептококк қолданылады. Мезофильді стрептококктың тиімді даму температурасы - 30-35 ⁰ С, термофильді стрептококктың тиімді даму температурасы - 40-45 ⁰ С.

Қоймалыңға қаймақ тәрізді консистенцияны беру үшін кейбір ашытқылардың құрамына хош иіс тудырушы стрептококктар кіреді. Хош иіс тудырушы стрептококктың тиімді даму температурасы - 25-30 ⁰ С. Барлық осы микроағзалар өнімнің қышқылдылығын 120 ⁰ Т - ке дейін жоғарлатады.

Сүт қышқылды таяқшалар күшті қышқыл тудырушылар болып табылады.

Соның ішінде ашытқы дайындағанда болгар және ацедофильді таяқшаларын қолданады. Олардың тиімді температурасы - 40-45 ⁰ С. Олар сүттің қышқылдылығын 200-300 ⁰ Т -ке дейін жоғарлата алады. Диеталық сүт қышқылды сусындардың сапасы қолданылатын ашытқының сапасына байланысты. Ашытқының қоймалжыңы біркелкі тығыз, тығыз, сарысуы бөлінбеген, дәмі мен иісі жағымды болуы керек, қышқылдылығы жоғары болған жағдайда жиналған қышқылдың әсерінен сүт микрофлорасының дамуы тоқтайды. Бұл ашытқының белсенділігін төмендетеді, сүттің ұйытылу мерзімінартырады және сапасын төмендетеді.

Қоспаны ұйыту. Сүтті ұйыту кезінде лактозаның ашуы мен ақуыздардың коагуляциясы жүреді, нәтижесінде өнім специялық қасиеттерге иемденеді. Сүтті ұйыту кезінде температураның ауытқуы жіберілмейді, бұл қоймалжыңның сапасының төмендеуіне әкеп соғады. Сүттің ұйылту ұзақтығы, өндірілетін өнімнің түріне байланысты, үш сағат пен он бес сағат аралығында болады. Ұйылту соңын қоймалжыңның қышқылдылығы бойынша анықтайды.

Қоймалжыңның қышқылдылығы дайын өнімнің қышқылдылығынан төмен болуы керек. Дайын болған кезде қоймалжыңның консистенциясы тұтқыр және сарысу бөлінбеген тығыз болуы керек.

Өнімді салқындату және жетілдіру. Ұйытылудың соңында алынған қоймалжыңды тез арада салқындату керек. Термостатты әдіспен өндірген кезде өнімді ауаның температурасы 6 ⁰ С - тан жоғары емес тоңазытқыш камерасына жіберіледі, онда ол алты - сегіз сағат аралығында салқындатылады.

Сүт қышқылды сусындарды жылдам салқындату мақсатында оны бір рет араластырғаннан кейін қатпарлы салқындатқыш қоңдырғысына жібереді, одан кейін ыдысқа құйылуға жіберіледі. Қымыз бен айранды салқындатқаннан кейін тоңазыту камерасында жетілдіру үшін арнайы ұстайды.

Дайын өнімді ыдысқа құю. Термостатты әдіспен өндірген кезде қоймалжыңы бұзылмау керек. Осыған байланысты қоймалжыңды механикалық әсерден сақтау үшін оларды шыны ыдыстарға құяды.

Резервуарлы әдіспен өндірген кезде салқындатылған және араластырған қоймалжыңды шыны ыдыстарға құяды, сонымен қоса тетраэдр формалы, аралас материалдан жасалған, сыйымдылығы 0, 5 және 1 литр пюр-парк пакеттеріне құяды.

Дайын өнімді сақтау. Диеталық сүт қышқылды өнімдерді сатылымға жібергенге дейін тоңазытқыш камерасына 8 ⁰ С -тан жоғары емес, ылғалдылығы 85-90 ⁰ температурада сақтайды.

Шикізатты қабылдау

Қоспаны дайындау

Нормаланған қоспаны дайындау

Қоспаны пастерлеу

Қоспаны гомегенизациялау

Қоспаны салқындату

Қоспаны ашыту

Резервуарлы әдіс Термостатты әдіс

Сыйымдылықта қоспаны

Қоспаны ұйыту ұсақ ыдысқа ыдыстау

Сыйымдылықта қоспаны: Қоймалжыңды салқындату

Қоспаны ұйыту ұсақ ыдысқа ыдыстау: Термостат камерасында қоспаны ұйыту

Сыйымдылықта қоспаны:

Қоймалжыңды жетілдіру

(айран, қымыз)

Қоспаны ұйыту ұсақ ыдысқа ыдыстау: Тоңазытқыш камерасында қоймалжыңды салқындату

Сыйымдылықта қоспаны: Дайын өнімді ыдысқа құю

Қоспаны ұйыту ұсақ ыдысқа ыдыстау: Қоймалжыңды жетілдіру

Дайын өнімді ыдысқа құю

1-сұлба. Сүт қышқылды сусындарды өндірудің технологиялық схемасы

Айран дайындау технологиясы

Айран дайындауға қажет ашытқы - айран саңырауқұлақтары түйіршіктерінен дайындалады. Ол әртүрлі болып келетін ( ас бұршақтан жаңғақтың үлкендігіне дейін ) белок. Айран саңырауқұлағының құрамына сүт қышқылды стрептококктар, қышқыл сүт таяқша пішінді бактериялар, сірке қышқылды бактериялар, хош иіс түзетін бактериялар және ашытқылар енеді. Айран ашытқысын даярлауда айран ашытқысына пастеризацияланған жылы ( 28-30С) су құйып, бұқтырып, ауық - ауық суын ауыстырып, бір тәулік ұстайды. Содан соң айран саңырауқұлақтарына жылы (20-30С) сүт құйып ашытады. Бір тәулік өткен соң ашытқы пайда болады. Ұйындыдағы айран саңырауқұлағын алып, келешекте тағы да ашытқылау үшін оған тағы да сүт құяды. Ашытқыны қайтара дайындағанда айран саңырауқұлағының көлемі ұлғаяды. Сондықтан оларды бөліп алып, мұқият жуып, тазалап, кептіріп тығыз жабылатын ыдыста сақтайды. Айран саңырауқұлағын ең алғаш сүт ашыту үшін Солтүстік Осетия халқы пайдаланған. Ал қазір оның емдік қасиеті, ашыту тәсілі толық ашылған. Соңғы кезде Жапонияда ракпен ауырғанда айран ішудің тиімділігі анықталды. Айран саңырауқұлағы 18-22 С температурада өсіп - өнеді. Дайын тағамның қышқылдығы 95 - 100 Т. Ұйытқы әзірлеу ашытылған сүтті дайындаудағы ең басты процесс.

Ұйытқы мына схемамен дайындайды: Ұйытқы --- зертханада стерильденген сүттен дайындалатын ұйытқы --- стерильдеу жолымен дайындалған бастапқы өндірістік ұйытқы --- өндіріске пайдаланылатын ұйытқы. Ұйытқыны дайындау үшін кептірілген, сұйық, таза бактериялар пайдаланылады. Осы кепкен микроорганизмдерді 120 С температурада стерилденген сүтті 15-20 минуттай ұстап, дайындайтын ұйытқының температурасына дейін салқындатады. Мезофильді стрептококк болса - 8-10 сағат, талшықтар болса - 4-6 сағат термостатқа салып қояды.

Айран саңырауқұлағының ұйытқысын дайындау: 20 С температурада стирилденген сүтке айран саңырауқұлағын салады. 15-18 сағат өткеннен кейін ұйыған сүтті жақсылап араластырып, 5-6 сағат тағы қоя тұрады.

Қайта ұйыған сүтті айран грибогымен бирге сүзеді де, негізгі сүтті ұйытуға пайдаланады. Үй жағдайында қышқыл сүт тағамдарын дайындағанда көпшілік технологиялық процестер уақытының қысқаруы мүмкін. Соған қарамастан, үй жағдайында дайындалған қышқыл сүт тағамдарының сапасы сүт заводы жағдайында дайындалғаннан кем болмауы керек. Ал негізгі дайындалу технологиясы сақталмаса, сүттегі денсаулыққа зиян микроорганизмдердің өсіп-өніп, көбеюі мүмкін. Соның салдарынан адамдардың улануы да мүмкін.

Айран - сәл өткір сүт қышқылды дәмі мен сұйық қаймақ консистенциялы өнім. Ол аралас ашу (сүт қышқылды және спирттік) өніміне жатады. ^[14]

Айранды пастерленген шикі немесе майсызданған сүттен айран саңырауқұлақтарымен немесе сүт қышқылды бактериялардың таза дақылдарымен және айран саңырақұлақтарымен ашытылып алынады. Айран емдәмдік және емдік қасиеттерге ие, шөлді басады, тәбет ашады, бүйрек, бауыр, жүрек ауруларымен ауратын адамдарға пайдалы. Айранның емдік қасиеттері антибиотик заттардың жинақталуына негізделген. Айранды дайындау үшін майлы немесе майын алған сүтті ең алдымен пастерилизациядан өткізеді немесе қайнатады. Сүт қышқылды стрептококкпен немесе ацидофил бактериясының көмегімен ұйытады. Содан соң 37-40°С - қа дейін салқындатып, 5% бактериялық ұйытқыны араластырады да жылы жерге қояды. 6-10 сағаттың ішінде айран ұйып болады. Ұйыған айран ашып кетпеуі үшін оны бетін ашып салқын жерге қояды. Айран ұйындысының өзіне тән қышқылтым иісі, каймақ сияқты сұйық, біртекті қоймалжыңдылық, майлылығы кем дегенде 3, 2% болуы шарт.

Сүт қышқылдық бактериялардың түрлері мен сүтті ұйыту әдістеріне қарай айранның көптеген түрлері (кәдімгі айран, Оңт. Лактобацилмен, мацони, ряженка, варенец т. б) болады. Айранның әр түрін дайындау үшін керекті ұйытқыны, кептірген түрінде сатады. Майын алмаған сүттен дайындалған айранды майлы айран, ал майын алған сүттен дайындалған айранды майсыз айран деп атайды. Майлы айранның майлылығы 3, 2% - тен кем болмау керек. ^[5]

2. 2. Өндірістер бағдарламасы

1-кестеде өндірістің жылдар бойынша жоспарланған бағдарламасы берілген.

1 - кесте - Өндірістің жылдар бойынша жоспарланған бағдарламасы

Көрсеткіш, тенге.

2 014

2 015

2015- 2019

Көрсеткіш, тенге.: Сүтті қайта өңдеу көлемі

2 014: 269

2 015: 831

2015- 2019: 936

Көрсеткіш, тенге.: Нормаға келтірілген пастеризацияланған сүт (3, 2%)

2 014: 72

2 015: 222

2015- 2019: 250

Көрсеткіш, тенге.: Қаймақ (30%)

2 014: 6

2 015: 18

2015- 2019: 20

Көрсеткіш, тенге.: Жартылай майлы ірімшік (9%)

2 014: 2

2 015: 7

2015- 2019: 8

Көрсеткіш, тенге.: Қатты ірімшік

2 014: 18

2 015: 55

2015- 2019: 62

Сату бағдарламасы жасалған келісімшарттар жолымен, маркетингтік зерттеулер, сондай-ақ жарнамалық акциялар арқылы жүзеге асырылатын болады.

2-кесте - Цехөнімдері мен шикізатқа жоспарланған бағалар, тенге.

Цех өнімдері мен шикізат бағасы.

Орта.

Цех өнімдері мен шикізат бағасы.: Нормаға келтірілген пастеризацияланған сүт (3, 2%)

1: 116

2: 116

3: 116

4: 116

5: 116

6: 116

7: 116

8: 116

9: 116

10: 116

11: 116

12: 116

Орта.: 116

Цех өнімдері мен шикізат бағасы.: Қаймақ (30%)

1: 625

2: 625

3: 625

4: 625

5: 625

6: 625

7: 625

8: 625

9: 625

10: 625

11: 625

12: 625

Орта.: 625

Цех өнімдері мен шикізат бағасы.: Жартылай майлы ірімшік (9%)

1: 536

2: 536

3: 536

4: 536

5: 536

6: 536

7: 536

8: 536

9: 536

10: 536

11: 536

12: 536

Орта.: 536

Цех өнімдері мен шикізат бағасы.: Қатты ірімшік

1: 759

2: 759

3: 714

4: 714

5: 670

6: 670

7: 625

8: 625

9: 670

10: 670

11: 714

12: 759

Орта.: 696

Цех өнімдері мен шикізат бағасы.: Сүт - шикізат

1: 55

2: 55

3: 50

4: 45

5: 45

6: 40

7: 30

8: 35

9: 40

10: 45

11: 50

12: 55

Орта.: 45

Өнімінің бәсекелестік, құны мыналардан құралады:

- барынша төмен өзіндік құннан, бұл бәсекелестік бағаны белгілеуге мүмкіндік береді;

- табиғи шикізаттан ( (ауыстыратындардың болмауы) аз қосындылар санынан.

Сату бағдарламасын есептеген кезде инфляция назарға алынған жоқ, өйткені инфляцияға байланысты бағаның көтерілуі кәсіпорын қызметтері бағасының ұлғаюына әсер ететін болады.

Шикізаттың бағасы маусымға байланысты болады, қыста - барынша жоғары, жазда - барынша төмен. Қатты ірімшікке маусымдық ауытқулар қарастырылған. Қалған өнімдердің бағасы бір деңгейде жоспарланған.

2. 3. Өндірістер бағдарламасы

1 - кесте - Өндірістің жылдар бойынша жоспарланған бағдарламасы

Көрсеткіш, тенге .

2 014

2 015

2015- 2019

Көрсеткіш, тенге .: Сүтті қайта өңдеу көлемі

2 014: 269

2 015: 831

2015- 2019: 936

Көрсеткіш, тенге .: Нормаға келтірілген пастеризацияланған сүт (3, 2%)

2 014: 72

2 015: 222

2015- 2019: 250

Көрсеткіш, тенге .: Қаймақ (30%)

2 014: 6

2 015: 18

2015- 2019: 20

Көрсеткіш, тенге .: Жартылай майлы ірімшік (9%)

2 014: 2

2 015: 7

2015- 2019: 8

Көрсеткіш, тенге .: Қатты ірімшік

2 014: 18

2 015: 55

2015- 2019: 62

2-кесте - Цех өнімдері мен шикізатқа жоспарланған бағалар, теңге.

Цех өнімдері мен шикізат бағасы

Орта.

Цех өнімдері мен шикізат бағасы: Нормаға келтірілген пастеризацияланған сүт (3, 2%)

1: 116

2: 116

3: 116

4: 116

5: 116

6: 116

7: 116

8: 116

9: 116

10: 116

11: 116

12: 116

Орта.: 116

Цех өнімдері мен шикізат бағасы: Қаймақ (30%)

1: 625

2: 625

3: 625

4: 625

5: 625

6: 625

7: 625

8: 625

9: 625

10: 625

11: 625

12: 625

Орта.: 625

Цех өнімдері мен шикізат бағасы: Жартылай майлы ірімшік (9%)

1: 536

2: 536

3: 536

4: 536

5: 536

6: 536

7: 536

8: 536

9: 536

10: 536

11: 536

12: 536

Орта.: 536

Цех өнімдері мен шикізат бағасы: Қатты ірімшік

1: 759

2: 759

3: 714

4: 714

5: 670

6: 670

7: 625

8: 625

9: 670

10: 670

11: 714

12: 759

Орта.: 696

Цех өнімдері мен шикізат бағасы: Сүт - шикізат

1: 55

2: 55

3: 50

4: 45

5: 45

6: 40

7: 30

8: 35

9: 40

10: 45

11: 50

12: 55

Орта.: 45

Өнімінің бәсекелестік, құны мыналардан құралады:

- барынша төмен өзіндік құннан, бұл бәсекелестік бағаны белгілеуге мүмкіндік береді;

- табиғи шикізаттан ( (ауыстыратындардың болмауы) аз қосындылар санынан.

2. 4. Маркетингтік жоспар

Өнімдер (қызметтер) нарығының сипаттамасы

Ағымдағы жылы жалғасып отырған қаржы-экономикалық дағдарысқа қарамастан Қазақстанда қайта өңделген мал шаруашылығы өнімдері өндірісінің өсіп отырғаны байқалады.

3-кесте - ҚР 2009-2010 жж. 10 айында мал шаруашылығы шикізатын қайта өңдеу өнімдері өндірісі мен импорты, тонна

Өнімнің атауы

Өндіріс

Импорт

Ішкі тұтыну импортының үлесі. %

2011

2012

2013

2010

2009

2010

Өнімнің атауы: Шұжық бұйымдары

Өндіріс: 33 550

Импорт: 34 353

Ішкі тұтыну импортының үлесі. %: 102, 4

20 951, 4

12 406, 2

59, 2

38, 4

26, 5

Өнімнің атауы: Ет және ет консервілері

Өндіріс: 4 511

Импорт: 7 467

Ішкі тұтыну импортының үлесі. %: 165, 5

3 329, 6

1 699

42, 9

19, 3

Өнімнің атауы: Өңделген сұйық сүт және кілегей

Өндіріс: 193 438

Импорт: 241 693

Ішкі тұтыну импортының үлесі. %: 124, 9

38 819, 7

35 259, 3

90, 8

16, 7

12, 7

Өнімнің атауы: Ұнтақ сүт

Өндіріс: 2 769

Импорт: 2 294

Ішкі тұтыну импортының үлесі. %: 82, 8

10 028, 6

11 434, 7

114

89, 1

83, 3

Өнімнің атауы: Сары май

Өндіріс: 13 048

Импорт: 10 514

Ішкі тұтыну импортының үлесі. %: 80, 6

8 825, 5

4 578, 9

51, 9

40, 4

30, 4

Өнімнің атауы: Ірімшік және сүзбе

Өндіріс: 11 446

Импорт: 12 536

Ішкі тұтыну импортының үлесі. %: 109, 5

20 201, 3

17 533, 2

86, 8

66, 5

59, 5

Өнімнің атауы: Қоюлатылған сүт және кілегей

Өндіріс: 7 978

Импорт: 7 590

Ішкі тұтыну импортының үлесі. %: 95, 1

36 132, 8

18 645, 9

51, 6

82, 9

Өнімнің атауы: Қышқыл сүт өнімдері

Өндіріс: 80 432

Импорт: 93 236

Ішкі тұтыну импортының үлесі. %: 115, 9

29 346, 8

21 503, 2

73, 3

26, 8

18, 8

Өнімнің атауы: Балмұздақ

Өндіріс: 11 522

Импорт: 13 238

Ішкі тұтыну импортының үлесі. %: 114, 9

10 111, 3

8 013, 2

79, 2

47, 3

Ақпарат көзі: ҚР Ауыл шаруашылығы министрлігі

Кестедегі деректер бойынша елде 86, 8 % ірімшік және сүзбе, 73, 3 % қышқыл сүт өнімдері, 51, 9 % шетелде өндірілген май тұтынылады.

1-сурет - Қазақстан Республикасында 2015-2016 жж. қаңтар-қараша айларындағы сүт өнімдерінің өндірісі, ақша түрінде, млн. теңге

Ақпарат көзі, ҚР Статистика агенттігі

Суретте көрсетілгеніндей, 2016 жылы сүт өнімдерін өндіру 2015 жылдың ұқсас кезеңімен салыстырғанда 15 842 млн. теңгеге (немесе 15, 1 %) ұлғайды және 104 700 млн. теңгені құрады.

2-сурет - Жамбыл облысында 2015-2016 жж. қаңтар-желтоқсан айларындағы ауылшаруашылық шикізатын қайта өңдеу өнімдері өндірісі, заттай түрінде, тонна

Қышқыл сүт өнімдері

Қоюлатылған сүт және кілегей

Ірімшіктер мен сүзбелер

Өңделген сұйық сүт және кілегей

Ақпарат көзі: Жамбыл облысының статистика департаменті

Суретте көрсетілгеніндей, Жамбыл облысында ауылшаруашылық шикізатын қайта өңдеу өндірісі 2013 жылы 3 988 тоннаны құрады. Бұл 2012 жылға қарағанда 711 тоннаға көп.

3-сурет - ҚР-да 2015-2016 жж. 10 айындағы ірімшік және сүзбе экспорты, тонна

Ақпарат көзі, ҚР Статистика агенттігі

Сүт өнімдерін тұтынуға әсер ететін факторлардың бірі оның бағасы болып табылады. Тұтыну бағасы сатып алушыны оның табысының деңгейіне және бәсекелестік ортаны қалай қабылдауына байланысты қанағаттандыра алады. Әдетте, бәсекеге қабілеттілік бәсекелестер тауарларының бағасынан айырмашылықта болатын тауарды барынша төмен бағамен сату есебінен ұлғайды. Қазақстанның қалаларындағы ірімшік пен сүт өнімдері бағасының орташа көрсеткіші 3-кестеде келтірілген.

4-кесте - Қазақстан қалаларындағы әр түрлі өндірушілердің ірімшік пен басқа да сүт өнімдерінің бағалары

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.