Автомобильді крандар қораптары
1. Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3.7
2. Негізгі бөлім
«Автомобильді крандар қораптары» ... ... ... ... ... ... 8.15
3. Қоршаған ортаны қорғау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..16.18
4. Экономика ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...19.27
5. Техника қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...22.27
6. Эскиздер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..28.31
7. Қолданылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...32.33
2. Негізгі бөлім
«Автомобильді крандар қораптары» ... ... ... ... ... ... 8.15
3. Қоршаған ортаны қорғау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..16.18
4. Экономика ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...19.27
5. Техника қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...22.27
6. Эскиздер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..28.31
7. Қолданылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...32.33
Мазмұны:
1.
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... 3-7
2. Негізгі бөлім
Автомобильді крандар қораптары ... ... ... ... ... ... 8 -15
3. Қоршаған ортаны қорғау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... .16-18
4.
Экономика ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
.19-27
5. Техника қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 22-
27
6.
Эскиздер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
...28-31
7. Қолданылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ..32-33
КІРІСПЕ
Біздің еліміздегі азаматтық пен өндірістік құрылыстың көбеюімен өсуіне
байланысты жинақтау жұмыстары мен құрылыс механизациялары бөлімдерін үнемі
жаңалап іске асырылады. Тасу, көтеру және құрылыс жинақтау механизация
жұмыстары казіргі жағдайда арнайы машина жүйесімен, индустриалды өндірісті
жұмыстар әдісі мен жоғары қаркындарды көрсетумен іске асырылады. Осы
жүйедегі негізгі машиналардың бірі көтергіш тасымалдау машиналары болып
табылады. Оларға келесі талаптар қойылады:
- құрылыс алаңынан басқа да немесе аралықтарда тәуелсіз жылжумен үлкен
ептілік керек;
- әр түрлі жұмыстарда қолдану мүмкшілігі;
- машинамен жинақтау және бөлшектеуді енбексіңіргіштігі және ең аз
көлемдер, пайдалану үшін алаңдар дайындау, сонымен катар обьектіден
объектіге қайта орнықтыру.
Жүк көтергіш түсіру - тасымалдау жұмыстарында қол еңбегімен
атқарылатын жұмыстарды жоюында үлкен роль атқарады. Халық шаруашылығының
көптеген салаларында автокөліктік шығыран машинасының паркінен құрамындағы
басқа да өз бетімен жүретін машиналар кенінен қолданылады. Автокөліктік
крандардың көбеюінде пайдалану сапасынын қанағаттанарлық жағдайы,
құрылысының күрделілігімен іске асырылады. Автокөлік кранның барлық
техникалық жағдайын орындау үшін машина жүргізуші машинаны қауіпсіз
пайдалану мен оның құрылысын және жұмыс істеу кезінде жоғары еңбек
өнімділігін білуі керек.
Автокөлік крандарына келесі талаптар койылады:
– құрылыс алаңдарында немесе аралықтағы қозғалыс тәуелсіздігімен
көптеген әдістері болуы керек.
– Объектіден объектіге көшіру, өзін пайдаланатын құрылыс алаңдары,
жинақтау және бөлшектеу бойынша еңбектену және қысқа көлемдер әр түрлі
жұмыс түрлерінде қолдану мүмкіндігі болу керек.
Осы тізілген талаптарға өзі жүретін сидақты автокөлік шығырандарының
жалпы тағайындауы, жұмыс жабдықтар жинағымен толықтай қамтамасыздандырылған
телескопиялық, сонымен қатар, козғалмалы қаз мойынды және ұзартылған.
Құрастырушы бюроларда бір ізді механизм крандар толықтай жауап береді.
Сондықтан бұл машиналар құрылыста, көптеген тасу- түсіру және жинақтау
қүрылыс жұмыстарында, өндірісте алдыңғы қатарда колданылады. Арнайы
құрастырушы бюросы машиналардың сериялық шығаруын іске асыру, олардың
техникалық экономикалық көрсеткші, машина жүргізушілердің еңбек жағдайын
жақсарту жұмыстары бойынша жұмыстар жүргізеді. Шығарылатын машиналарды
жаңарту кезінде олардың жүк көтергіштігі жоғарылайды, тіреуіш-айналма
құрылысы, қораптар мен баска желілерді кеңінен қолданады. Жөндеу және
техникалык кызмет етуді женілдету, корабтардағы жұмыска ыңғайлылық, басқару
жүйелерінде жүзеге асыруда көп көңіл бөледі. Жинақтау және бөлшектеудің ең
үлкен шығырандары талап ететін, ауысым жұмыс жабдықтарының жаңа түрлері
әзірленуде. Крандар гидравикалык төзімділік тіреуіштермен жабдықталады.
6.3; 1 О м 1 вт жүк көтергіштік (КС-4572, КС-3577, КС-3577, КС-2571А) жаңа
телескопиялы сидақты және өзі жүретін сидақты автокөлік шығырандарының
сериялық өнімін толық меңгеру басталды. Жоғары көтергіштік гидравикалық
телескопиялық сидақтарды қолданылуы және оның секциясын қозғалтуы, сонымен
катар гидравикалық
төзімділік преуіштері кранды жұмыс қалпына келтіруін машина жүргізушінің
жұмысы мен жүк тасудағы жекелеген операцияларды орындау сапасын жақсартады.
Жүк көтергіш машиналары (қалдық және электрлік тальдар, жүк шығырлар,
құрылыс көтергіштер, теміржолдық резиналар, автомотристор, автотиеуіштер,
құбыр жүргізушілер, манипуляторлар, ілмектеу жұмысына арналган
экскаваторлар, реттеп салғыштар, сидақ шығырандары, кемелі, жүзбелі, темір
жолдық, тракторлық, көбелекті, пневмодөнгелекті, автокөлікті кран,
мұнаралық крандар) барлық өнеркәсіп салалары мен құрылыс шаруашылықтарда
кенінен қолданылады.
Жүк көтергіш машиналардың арқасында кен орындары мен шахталардағы,
фабрикаларда, зауыттарда металлургия және басқа өиеркәсіпті жабдықтаудың
электр станцияларында престелген- темір соғатын білдектердің, құбырлардың
турбиналардың жиналуымен жөнделуін, теңіз бен өзен порттарындағы, орман
саябақтарындағы, базалардағы жүк тиеумен жүк түсіру, ғимараттардың
тұргызылу, құрылыc алаңдарын жинақтау және салу, көпірлер мен темір
жолдардың электр желілерін жеткізу жұмыстарын өндіреді.
Жүк көтергіш машиналарды болат және шойын құю қорытпасында, темірбетон
бұйымдарының жабдықталуына және металл, ағаш өңдеу жүйелерінде, машина
жасау технологияларында қолданады. Олардың көмегімен металл өңдейтін
білдекгің бұйым беруі мен дайын бұйымдардың қоймаға тасымалдануын өндіреді.
Темірбетонды бұйымдарды термоөңдеу камераларынан алып шығу және
жартылай бұйымдарды булану камерасына орнатуын іске асыру, мартен
ошақтарына ожаулардың жеткізуін және ожауларды тасымалдау жүзеге асырылады.
Жүк көтергіш машиналардың жұмыс тиімділігі көбінесе конструкциясының
сапасына тәуелді болады.
Жоғары сапалы конструкциясы бар машина ұзақ уақыт пайдалануда және
талап қойылған жұмыс көлемін орындайды, қауіпсіздік құрылғылары мен қажетті
құралдармен жабдықталған және қызмет ету үшін барлық жағдай жасалған.
Конструкцияның сапа көрсеткішіне, интегралды сапа көрсеткішін пайдаланады,
жұмысқа қабілеттілік сүйемелдеуі мен оған бөлінген шығындарға машинаны
пайдалануы пайдалы әсерін көрсетеді .
НЕГІЗГІ БӨЛІМ
Автомобиль – механизмдер мен жүйелер жиынынан тұратын күрделі машина.
Олардың құрылымы әр түрлі болуы мүмкін. Дегенмен көпшілік автомобильдердің
негізгі механизмдерінің құрылымы мен жұмыс істеу принциптері бірдей болып
келеді. Сондай – ақ, автомобильдердің қызметі мен
механизмдерініңорналасуына байланысты олардың құрастыру сызбасында да
ортақтық болады.
Автомобильдің үш негізгі бөлігін атауға болады: кузовы, қозғалтқышы
және шассиі.
Шасси мынандай бөлшектер, механизмдер мен жүйелерді біріктіріледі:
трансмиссия, аспалы жүйе, белдік, аспа, доңғалақ, рульдік басқару және
тежеуіш жүйелер.
Трансмиссия қозғалтқыштан шығатын айналдыру моментін түрлендіріп,
жетекші доңғалақтарға жеткізеді.Трансмиссияға кіретіндер: ілініс
(сцепление), беріліс қорабы, кардан берілісі, басты беріліс, жетекші
белдіктердің картеріне орналасады. Онда дифференциал және жарты осьтер
жайғасады, солар арқылы айналдыру моменті жетекші доңғалақтарға беріледі.
Трансмиссия автомобильдің жетекші доңғалақтарына қозғалтқыштан
айналу моментін жеткізу қызметін атқарады. Айналу моментін жеткізу
барысында оның өзгеруі мен жетекші доңғалақтарға таралуы болады.
Трансмиссияда айналу моментінің өзгеруін ондағы беріліс санымен бағалауға
болады, ал қозғалтқыштың иінді білігі айналу жиілігінің жетекші доңғалақтар
айналу жиілігіне қатынасына тең. Доңғалақтарға жеткізілген айналу моментін,
доңғалақтың радиусына бөлсек, тарту күшін аламыз, яғни доңғалақтардың
жолмен үйкеліс қатынастары қорытындысымен автомобильдің қозғалысын
қамтамасыз ететін күш.
Тарту күші қозғалысқа кедергі күштерді жеңуге жұмсалады: доңғалақ
айналуына кедергі күш, ауа кедергі күші, биікке көтерілу күші және екпін
алу кедергі күші. Қозғалыс жағдайына байланысты қозғалысқа кедергі күш
қосындылары үлкен шамада өзгеріп отыруы мүмкін. Соған сәйкес
трансмиссиядағы айналу моментінің өзгеруіне байланысты жетекші
доңғалақтарда тарту күші де өзгеріп отыруы тиіс. Тарту күші жетекші
доңғалақтардың жолмен үйкелісімен шектеледі. Максималды тарту күші
доңғалақтың жолмен үйкеліс коэффицентімен үйкеліс салмағының көбейтіндісіне
тең, яғни үйкеліс салмағы автомобильдің жетекші доңғалақтарға түсетін
салмақ бөлігі. Ең жоғарғы тарту күші автомобильдің барлық доңғалағына
жетек барғанда жүзеге асуы мүмкін.
Беріліс қорабы жетекші механизмге берілетін айналу моментінің шамасын
өзгертуі, олай болса тарту күшін де өзгертуі қажет. Бұл жұмыс жағдайында,
тіркелген құралдардың және жолдың жасайтын кедергілерін жеңіп, күшін үнемді
түрде пайдалануға, сонымен қатар, қозғалтқыштың әрдайым толық жүктелуіне ,
яғни дұрыс пайдалануына мүмкіндік береді. Ал, автомобильді крандардағы
берілістер санын бірінен соң бірін тізбектеп, қалыпты түрде өзгертумен,
автомобильдің екпін алуына жеңілдік беріп, оның орнынан қозғалып жүрерінде
керекті қозғалыс жылдамдығын береді.
Автомобильді крандарда беріліс қорабының болуы жолдың өте зор
кедергісін және өрге қарай шығуын ең төменгі берілісіне көшу арқылы жеңіп
шығуға шамасын келтіреді.
Беріліс қорабы автомобильді кран қозғалысының бұраушы моментін,
жылдамдығын және бағытын өзгертуге арналады. Оның көмегімен қозғалтқышты
трансмиссиядан ұзақ мерзімге ажыратып тастауға болады..
Беріліс қорабының қызметі қозғалтқыштың иінді білігінің айналысын
белгілі беріліс саны бар тісті шестернялар арқылы жүріс бөлігіне беруге
негізделген. Бұл жағдайда жетектелуші бірліктің айналу жиілігі мен бұраушы
моменті өзгереді. Жетектелуші біліктің айналу жиілігінің кемуіне сәйкес
бұраушы моменті жетектелуші біліктің айналу жиілігі жетекші біліктіктен
қанша аз болса, сонша артып отырады.
Жетектелуші шестерняның (тіс саны не диаметрі бойынша) жетекші
шестернядан қанша есе үлкен екендігін немесе жетекші білікпен салыстырғанда
жетектелуші біліктің айналу жиілігінің қаншалықты өзгеретінін көрсететін
санды беріліс саны деп атайды. Егер беріліске шестернялардың бірнеше жұбы
қатысса, онда жалпы беріліс саны барлық шестернялардың беріліс санын өзара
көбейту арқылы анықталады. Қозғалтқыштың иінді білігінің айналу жиілігі
тұрақты болғанда автомобильді кран қозғалтқыш білігі мен жетекші
доңғалақтың не жұлдызшаның арасындағы беріліс қатынасын өзгерту арқылы
түрлі жылдамдыққа жетуге болады.
Қозғалтқыштың жұмыс тиімділігін арттыру үшін мүмкіндігіне қарай
жоғарғы берілісті таңдайды. Қорапта беріліс неғұрлым көп болса, соғұрлым
өзгермелі жүк кеззінде қозғалтқыштың қуатын толығырақ пйдалануға болады.
Сонымен, автомобильді кран трансмиссиясындағы қорап деп – белгілі бір
арнайы қызмет атқаратын редукторды атайды. Беріліс қорабы трансмиссия
бөліктерінің қажетті айналыс жиілігін алу үшін қажет. Олар айналыс
жиілігін өзгертуге мүмкіндік береді, яғни айналмалы беріліс моментін көлемі
мен бағыты бойынша , сонда қозғалтқыш валын жетекші доғалақтан тоқтатуға
мүмкіндік береді.
Автомобильді кран жасалғанда базалық автомобиль трансмиссиясына
күщті реттеу қорабын орналастырады, ол базалық автомобиль трансмиссиясынан
айналыс моментін кран механизмдеріне береді.
Қораптың орналасу тәсіліне байланысты олар екі типті болады. Бірінші
типті қораптарда базалық автомобиль трансмиссиясына оналастарылады., яғни
шасси кардандық валл аралық тірегінің орнына, тарату қорабы шығу валы мен
артқы мост редукторы валы арасында. Ондай қораптар күшті кран
механизмдеріне немесе қозғалыс барысында жетекші доңғалақтарға берілуді
қамтамасыз етеді. Оларды КС-1562А, КС-3561А мен МКА-10м механикалық
жетекті крандарда, К-67 мен СМК-10 электрлі жетекті, КС-1571, КС-2571 және
КС-3571 гидравликалық жетекті крандарында пайдаланылады.
Қораптар бір баспалдақты цилиндрлі редукторлар болып табылады,
олардың 1 немесе 2 аралық валдары болады.
Екінші типті қораптар базалық автомобиль трансмиссиясында
орналастырылады және тарату қорабы қорабында немесе тарату қорабының
жоғарғы қақпағы орнында болады.
КС-3561А (1-сурет) краны қорабы тік тісті шестернялары бар цилиндрлік
редуктор болып табылады. Жетекші шестерня 2, кареткамен бірге, доңғалақ 21
валдарды 16 және 22 орналастырылған, ал аралық шестерня 20 шпонкадағы
осьта 18 орналасады.
1-сурет
КС-3561А краны қуатын анықтау қорабы
1-май көрсеткіш; 2 және 20 – шестерня; 3,4,17 және 19 – подшипниктер; 5, 16
және 22 – валдар; 6 – манжет; 7,14-қақпақар; 8,15-фланцтар; 9-болт; 10 және
13 – прокладкалар; 11-стулка; 12-магнитті пробка; 18 – ось; 21 – доңғалақ;
23 – корпус; 24 – пробка; 25 – шкив; 26 – валик; 27 – вилка; 28 – винт; 29
– пружина; 30 – шарик.
К-162 кран қуатын реттеу қорабы үш осьті автомобиль таратпа қорабы
корпусында орналастырылған. Ол 1 корпустан, 12 осьтен, 2,3 шестереннен және
4 валдан тұрады. 3 шестернясы каретка түрінде орындалған, 7 вилкамен вал 4
шлицтарымен қозғалады, ол басқару рычагымен жалғастырылған.
3-сурет
КС – 2561Д (а) және К-162 (б) краны қуатын анықтау қорабы
1-корпус; 2,3 – шестернялар; 4-вал; 5-валик; 6-фиксатор; 7 – вилка; 8 –
муфта; 9-қорап; 10-шестерня; 11 – кардандық вал; 12 – ось.
Қорап бүркемелі маймен майланады, пробка арқылы құйылады. Майды
қораптың төменгі жағындағы тесік арқылы төгеді. Пробкадағы магнит майдың
металл бөлшектеріне арналған. Редуктор валы каркас сальниктерімен (манжет)
тығыздалған. Редуктордағы май деңгейін май көрсеткішпен тексереді.
К – 67 краны қуатын анықтау қорабы корпусы 6 раманың кронштейнінде
орналастырылады және болтпен бекітіледі.
2-сурет
К - 67 краны қуатын анықтау қорабы
1,5-фланцтар; 2 – подшипниктер; 3,4 кіру және шығу валлдары;
6-корпус; 7-шестерня; 8-каретка переключения; 9 - тісті венец; 10 –
ступница; 11 – шкив; 12 – саусақтар.
Беріліс қорабының төмендегідей ақаулары болуы мүмкін: майдың ағуы,
қатты шуылы, қызып кетуі, берілісті ауыстырып қосу қиындығы, өздігінен
қосылуы және бір мезгілде екі берілістің қосылуы.
Беріліс қорабының күтімі әсіресе, беріліс картеріне майлайтын майды
тиісті деңгейіне жеткізіп, мезгілімен құюға , ондағы іске аспайтын май
қалдығын жаңалап тұруға байланысты. Құйылатын майдың деңгейі мен оны
жаңалау мерзімдері жасап шығарған зауыттың дәл сол тракторға не
автомобильдерге деген нұсқауы бойынша орындалады.
ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ
Айналадағы ортаны қорғау мағынасына рациональды қолдану іс- шарасы
бойынша айналадағы ортаны бұзу ... жалғасы
1.
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... 3-7
2. Негізгі бөлім
Автомобильді крандар қораптары ... ... ... ... ... ... 8 -15
3. Қоршаған ортаны қорғау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... .16-18
4.
Экономика ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
.19-27
5. Техника қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 22-
27
6.
Эскиздер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
...28-31
7. Қолданылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ..32-33
КІРІСПЕ
Біздің еліміздегі азаматтық пен өндірістік құрылыстың көбеюімен өсуіне
байланысты жинақтау жұмыстары мен құрылыс механизациялары бөлімдерін үнемі
жаңалап іске асырылады. Тасу, көтеру және құрылыс жинақтау механизация
жұмыстары казіргі жағдайда арнайы машина жүйесімен, индустриалды өндірісті
жұмыстар әдісі мен жоғары қаркындарды көрсетумен іске асырылады. Осы
жүйедегі негізгі машиналардың бірі көтергіш тасымалдау машиналары болып
табылады. Оларға келесі талаптар қойылады:
- құрылыс алаңынан басқа да немесе аралықтарда тәуелсіз жылжумен үлкен
ептілік керек;
- әр түрлі жұмыстарда қолдану мүмкшілігі;
- машинамен жинақтау және бөлшектеуді енбексіңіргіштігі және ең аз
көлемдер, пайдалану үшін алаңдар дайындау, сонымен катар обьектіден
объектіге қайта орнықтыру.
Жүк көтергіш түсіру - тасымалдау жұмыстарында қол еңбегімен
атқарылатын жұмыстарды жоюында үлкен роль атқарады. Халық шаруашылығының
көптеген салаларында автокөліктік шығыран машинасының паркінен құрамындағы
басқа да өз бетімен жүретін машиналар кенінен қолданылады. Автокөліктік
крандардың көбеюінде пайдалану сапасынын қанағаттанарлық жағдайы,
құрылысының күрделілігімен іске асырылады. Автокөлік кранның барлық
техникалық жағдайын орындау үшін машина жүргізуші машинаны қауіпсіз
пайдалану мен оның құрылысын және жұмыс істеу кезінде жоғары еңбек
өнімділігін білуі керек.
Автокөлік крандарына келесі талаптар койылады:
– құрылыс алаңдарында немесе аралықтағы қозғалыс тәуелсіздігімен
көптеген әдістері болуы керек.
– Объектіден объектіге көшіру, өзін пайдаланатын құрылыс алаңдары,
жинақтау және бөлшектеу бойынша еңбектену және қысқа көлемдер әр түрлі
жұмыс түрлерінде қолдану мүмкіндігі болу керек.
Осы тізілген талаптарға өзі жүретін сидақты автокөлік шығырандарының
жалпы тағайындауы, жұмыс жабдықтар жинағымен толықтай қамтамасыздандырылған
телескопиялық, сонымен қатар, козғалмалы қаз мойынды және ұзартылған.
Құрастырушы бюроларда бір ізді механизм крандар толықтай жауап береді.
Сондықтан бұл машиналар құрылыста, көптеген тасу- түсіру және жинақтау
қүрылыс жұмыстарында, өндірісте алдыңғы қатарда колданылады. Арнайы
құрастырушы бюросы машиналардың сериялық шығаруын іске асыру, олардың
техникалық экономикалық көрсеткші, машина жүргізушілердің еңбек жағдайын
жақсарту жұмыстары бойынша жұмыстар жүргізеді. Шығарылатын машиналарды
жаңарту кезінде олардың жүк көтергіштігі жоғарылайды, тіреуіш-айналма
құрылысы, қораптар мен баска желілерді кеңінен қолданады. Жөндеу және
техникалык кызмет етуді женілдету, корабтардағы жұмыска ыңғайлылық, басқару
жүйелерінде жүзеге асыруда көп көңіл бөледі. Жинақтау және бөлшектеудің ең
үлкен шығырандары талап ететін, ауысым жұмыс жабдықтарының жаңа түрлері
әзірленуде. Крандар гидравикалык төзімділік тіреуіштермен жабдықталады.
6.3; 1 О м 1 вт жүк көтергіштік (КС-4572, КС-3577, КС-3577, КС-2571А) жаңа
телескопиялы сидақты және өзі жүретін сидақты автокөлік шығырандарының
сериялық өнімін толық меңгеру басталды. Жоғары көтергіштік гидравикалық
телескопиялық сидақтарды қолданылуы және оның секциясын қозғалтуы, сонымен
катар гидравикалық
төзімділік преуіштері кранды жұмыс қалпына келтіруін машина жүргізушінің
жұмысы мен жүк тасудағы жекелеген операцияларды орындау сапасын жақсартады.
Жүк көтергіш машиналары (қалдық және электрлік тальдар, жүк шығырлар,
құрылыс көтергіштер, теміржолдық резиналар, автомотристор, автотиеуіштер,
құбыр жүргізушілер, манипуляторлар, ілмектеу жұмысына арналган
экскаваторлар, реттеп салғыштар, сидақ шығырандары, кемелі, жүзбелі, темір
жолдық, тракторлық, көбелекті, пневмодөнгелекті, автокөлікті кран,
мұнаралық крандар) барлық өнеркәсіп салалары мен құрылыс шаруашылықтарда
кенінен қолданылады.
Жүк көтергіш машиналардың арқасында кен орындары мен шахталардағы,
фабрикаларда, зауыттарда металлургия және басқа өиеркәсіпті жабдықтаудың
электр станцияларында престелген- темір соғатын білдектердің, құбырлардың
турбиналардың жиналуымен жөнделуін, теңіз бен өзен порттарындағы, орман
саябақтарындағы, базалардағы жүк тиеумен жүк түсіру, ғимараттардың
тұргызылу, құрылыc алаңдарын жинақтау және салу, көпірлер мен темір
жолдардың электр желілерін жеткізу жұмыстарын өндіреді.
Жүк көтергіш машиналарды болат және шойын құю қорытпасында, темірбетон
бұйымдарының жабдықталуына және металл, ағаш өңдеу жүйелерінде, машина
жасау технологияларында қолданады. Олардың көмегімен металл өңдейтін
білдекгің бұйым беруі мен дайын бұйымдардың қоймаға тасымалдануын өндіреді.
Темірбетонды бұйымдарды термоөңдеу камераларынан алып шығу және
жартылай бұйымдарды булану камерасына орнатуын іске асыру, мартен
ошақтарына ожаулардың жеткізуін және ожауларды тасымалдау жүзеге асырылады.
Жүк көтергіш машиналардың жұмыс тиімділігі көбінесе конструкциясының
сапасына тәуелді болады.
Жоғары сапалы конструкциясы бар машина ұзақ уақыт пайдалануда және
талап қойылған жұмыс көлемін орындайды, қауіпсіздік құрылғылары мен қажетті
құралдармен жабдықталған және қызмет ету үшін барлық жағдай жасалған.
Конструкцияның сапа көрсеткішіне, интегралды сапа көрсеткішін пайдаланады,
жұмысқа қабілеттілік сүйемелдеуі мен оған бөлінген шығындарға машинаны
пайдалануы пайдалы әсерін көрсетеді .
НЕГІЗГІ БӨЛІМ
Автомобиль – механизмдер мен жүйелер жиынынан тұратын күрделі машина.
Олардың құрылымы әр түрлі болуы мүмкін. Дегенмен көпшілік автомобильдердің
негізгі механизмдерінің құрылымы мен жұмыс істеу принциптері бірдей болып
келеді. Сондай – ақ, автомобильдердің қызметі мен
механизмдерініңорналасуына байланысты олардың құрастыру сызбасында да
ортақтық болады.
Автомобильдің үш негізгі бөлігін атауға болады: кузовы, қозғалтқышы
және шассиі.
Шасси мынандай бөлшектер, механизмдер мен жүйелерді біріктіріледі:
трансмиссия, аспалы жүйе, белдік, аспа, доңғалақ, рульдік басқару және
тежеуіш жүйелер.
Трансмиссия қозғалтқыштан шығатын айналдыру моментін түрлендіріп,
жетекші доңғалақтарға жеткізеді.Трансмиссияға кіретіндер: ілініс
(сцепление), беріліс қорабы, кардан берілісі, басты беріліс, жетекші
белдіктердің картеріне орналасады. Онда дифференциал және жарты осьтер
жайғасады, солар арқылы айналдыру моменті жетекші доңғалақтарға беріледі.
Трансмиссия автомобильдің жетекші доңғалақтарына қозғалтқыштан
айналу моментін жеткізу қызметін атқарады. Айналу моментін жеткізу
барысында оның өзгеруі мен жетекші доңғалақтарға таралуы болады.
Трансмиссияда айналу моментінің өзгеруін ондағы беріліс санымен бағалауға
болады, ал қозғалтқыштың иінді білігі айналу жиілігінің жетекші доңғалақтар
айналу жиілігіне қатынасына тең. Доңғалақтарға жеткізілген айналу моментін,
доңғалақтың радиусына бөлсек, тарту күшін аламыз, яғни доңғалақтардың
жолмен үйкеліс қатынастары қорытындысымен автомобильдің қозғалысын
қамтамасыз ететін күш.
Тарту күші қозғалысқа кедергі күштерді жеңуге жұмсалады: доңғалақ
айналуына кедергі күш, ауа кедергі күші, биікке көтерілу күші және екпін
алу кедергі күші. Қозғалыс жағдайына байланысты қозғалысқа кедергі күш
қосындылары үлкен шамада өзгеріп отыруы мүмкін. Соған сәйкес
трансмиссиядағы айналу моментінің өзгеруіне байланысты жетекші
доңғалақтарда тарту күші де өзгеріп отыруы тиіс. Тарту күші жетекші
доңғалақтардың жолмен үйкелісімен шектеледі. Максималды тарту күші
доңғалақтың жолмен үйкеліс коэффицентімен үйкеліс салмағының көбейтіндісіне
тең, яғни үйкеліс салмағы автомобильдің жетекші доңғалақтарға түсетін
салмақ бөлігі. Ең жоғарғы тарту күші автомобильдің барлық доңғалағына
жетек барғанда жүзеге асуы мүмкін.
Беріліс қорабы жетекші механизмге берілетін айналу моментінің шамасын
өзгертуі, олай болса тарту күшін де өзгертуі қажет. Бұл жұмыс жағдайында,
тіркелген құралдардың және жолдың жасайтын кедергілерін жеңіп, күшін үнемді
түрде пайдалануға, сонымен қатар, қозғалтқыштың әрдайым толық жүктелуіне ,
яғни дұрыс пайдалануына мүмкіндік береді. Ал, автомобильді крандардағы
берілістер санын бірінен соң бірін тізбектеп, қалыпты түрде өзгертумен,
автомобильдің екпін алуына жеңілдік беріп, оның орнынан қозғалып жүрерінде
керекті қозғалыс жылдамдығын береді.
Автомобильді крандарда беріліс қорабының болуы жолдың өте зор
кедергісін және өрге қарай шығуын ең төменгі берілісіне көшу арқылы жеңіп
шығуға шамасын келтіреді.
Беріліс қорабы автомобильді кран қозғалысының бұраушы моментін,
жылдамдығын және бағытын өзгертуге арналады. Оның көмегімен қозғалтқышты
трансмиссиядан ұзақ мерзімге ажыратып тастауға болады..
Беріліс қорабының қызметі қозғалтқыштың иінді білігінің айналысын
белгілі беріліс саны бар тісті шестернялар арқылы жүріс бөлігіне беруге
негізделген. Бұл жағдайда жетектелуші бірліктің айналу жиілігі мен бұраушы
моменті өзгереді. Жетектелуші біліктің айналу жиілігінің кемуіне сәйкес
бұраушы моменті жетектелуші біліктің айналу жиілігі жетекші біліктіктен
қанша аз болса, сонша артып отырады.
Жетектелуші шестерняның (тіс саны не диаметрі бойынша) жетекші
шестернядан қанша есе үлкен екендігін немесе жетекші білікпен салыстырғанда
жетектелуші біліктің айналу жиілігінің қаншалықты өзгеретінін көрсететін
санды беріліс саны деп атайды. Егер беріліске шестернялардың бірнеше жұбы
қатысса, онда жалпы беріліс саны барлық шестернялардың беріліс санын өзара
көбейту арқылы анықталады. Қозғалтқыштың иінді білігінің айналу жиілігі
тұрақты болғанда автомобильді кран қозғалтқыш білігі мен жетекші
доңғалақтың не жұлдызшаның арасындағы беріліс қатынасын өзгерту арқылы
түрлі жылдамдыққа жетуге болады.
Қозғалтқыштың жұмыс тиімділігін арттыру үшін мүмкіндігіне қарай
жоғарғы берілісті таңдайды. Қорапта беріліс неғұрлым көп болса, соғұрлым
өзгермелі жүк кеззінде қозғалтқыштың қуатын толығырақ пйдалануға болады.
Сонымен, автомобильді кран трансмиссиясындағы қорап деп – белгілі бір
арнайы қызмет атқаратын редукторды атайды. Беріліс қорабы трансмиссия
бөліктерінің қажетті айналыс жиілігін алу үшін қажет. Олар айналыс
жиілігін өзгертуге мүмкіндік береді, яғни айналмалы беріліс моментін көлемі
мен бағыты бойынша , сонда қозғалтқыш валын жетекші доғалақтан тоқтатуға
мүмкіндік береді.
Автомобильді кран жасалғанда базалық автомобиль трансмиссиясына
күщті реттеу қорабын орналастырады, ол базалық автомобиль трансмиссиясынан
айналыс моментін кран механизмдеріне береді.
Қораптың орналасу тәсіліне байланысты олар екі типті болады. Бірінші
типті қораптарда базалық автомобиль трансмиссиясына оналастарылады., яғни
шасси кардандық валл аралық тірегінің орнына, тарату қорабы шығу валы мен
артқы мост редукторы валы арасында. Ондай қораптар күшті кран
механизмдеріне немесе қозғалыс барысында жетекші доңғалақтарға берілуді
қамтамасыз етеді. Оларды КС-1562А, КС-3561А мен МКА-10м механикалық
жетекті крандарда, К-67 мен СМК-10 электрлі жетекті, КС-1571, КС-2571 және
КС-3571 гидравликалық жетекті крандарында пайдаланылады.
Қораптар бір баспалдақты цилиндрлі редукторлар болып табылады,
олардың 1 немесе 2 аралық валдары болады.
Екінші типті қораптар базалық автомобиль трансмиссиясында
орналастырылады және тарату қорабы қорабында немесе тарату қорабының
жоғарғы қақпағы орнында болады.
КС-3561А (1-сурет) краны қорабы тік тісті шестернялары бар цилиндрлік
редуктор болып табылады. Жетекші шестерня 2, кареткамен бірге, доңғалақ 21
валдарды 16 және 22 орналастырылған, ал аралық шестерня 20 шпонкадағы
осьта 18 орналасады.
1-сурет
КС-3561А краны қуатын анықтау қорабы
1-май көрсеткіш; 2 және 20 – шестерня; 3,4,17 және 19 – подшипниктер; 5, 16
және 22 – валдар; 6 – манжет; 7,14-қақпақар; 8,15-фланцтар; 9-болт; 10 және
13 – прокладкалар; 11-стулка; 12-магнитті пробка; 18 – ось; 21 – доңғалақ;
23 – корпус; 24 – пробка; 25 – шкив; 26 – валик; 27 – вилка; 28 – винт; 29
– пружина; 30 – шарик.
К-162 кран қуатын реттеу қорабы үш осьті автомобиль таратпа қорабы
корпусында орналастырылған. Ол 1 корпустан, 12 осьтен, 2,3 шестереннен және
4 валдан тұрады. 3 шестернясы каретка түрінде орындалған, 7 вилкамен вал 4
шлицтарымен қозғалады, ол басқару рычагымен жалғастырылған.
3-сурет
КС – 2561Д (а) және К-162 (б) краны қуатын анықтау қорабы
1-корпус; 2,3 – шестернялар; 4-вал; 5-валик; 6-фиксатор; 7 – вилка; 8 –
муфта; 9-қорап; 10-шестерня; 11 – кардандық вал; 12 – ось.
Қорап бүркемелі маймен майланады, пробка арқылы құйылады. Майды
қораптың төменгі жағындағы тесік арқылы төгеді. Пробкадағы магнит майдың
металл бөлшектеріне арналған. Редуктор валы каркас сальниктерімен (манжет)
тығыздалған. Редуктордағы май деңгейін май көрсеткішпен тексереді.
К – 67 краны қуатын анықтау қорабы корпусы 6 раманың кронштейнінде
орналастырылады және болтпен бекітіледі.
2-сурет
К - 67 краны қуатын анықтау қорабы
1,5-фланцтар; 2 – подшипниктер; 3,4 кіру және шығу валлдары;
6-корпус; 7-шестерня; 8-каретка переключения; 9 - тісті венец; 10 –
ступница; 11 – шкив; 12 – саусақтар.
Беріліс қорабының төмендегідей ақаулары болуы мүмкін: майдың ағуы,
қатты шуылы, қызып кетуі, берілісті ауыстырып қосу қиындығы, өздігінен
қосылуы және бір мезгілде екі берілістің қосылуы.
Беріліс қорабының күтімі әсіресе, беріліс картеріне майлайтын майды
тиісті деңгейіне жеткізіп, мезгілімен құюға , ондағы іске аспайтын май
қалдығын жаңалап тұруға байланысты. Құйылатын майдың деңгейі мен оны
жаңалау мерзімдері жасап шығарған зауыттың дәл сол тракторға не
автомобильдерге деген нұсқауы бойынша орындалады.
ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ
Айналадағы ортаны қорғау мағынасына рациональды қолдану іс- шарасы
бойынша айналадағы ортаны бұзу ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz