РУХАНИ ТӘРБИЕ – ҚҰНДЫЛЫҚ НЕГІЗІ

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

РУХАНИ ТӘРБИЕ - ҚҰНДЫЛЫҚ НЕГІЗІ
Р.Т.Тусупназарова
Жезқазған гуманитарлық колледжі
Рухани жаңғыру - ұлттың, елдің болмысына тән құбылыс және халыққа ортақ ұғым, ортақ ұстаным, тарихи қажеттілік. Біз жаңғыру жолында бабалардан мирас болып, қанымызға сіңген, бүгінде тамырымызда бүлкілдеп жатқан ізгі қасиеттерді қайта түлетуіміз керек.Ұлттық жаңғыру деген ұғымның өзі ұлттық сананың кемелденуін білдіреді. Ұлттық салт-дәстүрлеріміз, тіліміз бен музыкамыз, әдебиетіміз, жоралғыларымыз, бір сөзбен айтқанда ұлттық рухымыз бойымызда мәңгі қалуға тиіс. Елбасымыздың Қазақстан халқына жасаған биылғы жолдауындағы осы бір маңызды сөздер жадымызда ерекше сақталып қалды. Рухани жаңғыру деген бастаманың негізінде біздің еліміз үшін ең қасиетті болып табылатын, мемлекетіміздің егемендігін білдіретін Тәуелсіздік ұғымы жатыр [1].
Тәуелсіздік! Ел болашағы үшін еңбек ететін, жүрегі ұлтым деп соғатын әр қазақ бұл ұғымды құрмет тұтуы тиіс. Ата-бабамыз көне замандардан бері аңсап, ер азамат аттан түспей, қол қылыштан босамаған жаугершілік уақытта сол еркіндікке жету үшін талай қиындықты бастан өткерді. Баянды болашақ үшін, келер ұрпақ азаттықтың арайлы таңын көре алсын деген ізгі ниетпен ұшқан құстың қанаты талатын осындай кең байтақ даланы ақ найзаның ұшымен, ақ білектің күшімен қорғап, бізге мирас етіп қалдырды. Сонымен қатар, батыр да дана бабаларымыз біздерге бай мәдениетіміз бен салт-дәстүрімізді де аманат еткендігі шындық. Тарих үшін аз ғана уақыт боп саналатын ширек ғасыр ішінде, біз тәуелсіздігіміздің тұғырын бекітіп, баянды болашақтың жоспарын құрдық, алға қарай қадам басып келеміз[2].
Қазіргі жастар, еліміздің ертеңі болатын ұрпақ ана тілі мен салт-дәстүріміз, ғажайып ұлттық өнерлерді дәріптеп, ұлттық құндылықтарды кіршіксіз саф қалпында сақтап, санасына сіңіруі қажет. Бүгінгі жас ұрпақ - Қазақстанның болашағы десек, яғни, ұлтымыздың тектілігін, дарындылығын, кеңпейілділігін ары қарай дамыта отырып, қазақтың салт-дәстүрі мен әдет-ғұрыптары арқылы сол құндылықтарды құрметтеуге, дінін, ділін берік ұстануға тәрбиелеуде және халқымыздың асыл қазыналарын сақтауға, қорғауға үйретуді біз тек сәби кезінде және мектеп кезінде ғана оқытып қоймай, ары қарай жетілдіру негізгі міндетіміз. Осы орайда рухани-адамгершілік білім негізінде жеке тұлғаны қалыптастырудағы әлеуметтік институттардың рөлі маңызды. Қоғам жаңарған сайын адам да жаңара түседі, оның мінез-құлқы да жаңарып отырады. Ол заңды да. Білім берумен қатар, қоғамға адал, арлы, мәдениеті мол адам тәрбиелеу оқу орындарының міндеті. Ұлттық тәрбиелік білім беру ғасырлар бойы жалғасқан мол халықтық мұра. Оның басты түйіні халық ауыз әдебиетінің түрлері мен аңыз-әңгімелерінде, ертегілерінде, батырлық жырларда, ғибраты мол би-шешендердің нақыл сөздері мен тәрбиелік ой-пікірлерінде жатыр. Шынайы білім ең алдымен ұлттың игілігіне, одан әрі адамзаттың, жеке тұлғаның игілігіне бағытталуы тиіс. Ұлттық білімнің өзектілігі де осында. Адамның бойындағы қандай да қасиеттер ол адамгершілік, білім, парасаттылық, инабаттылық, кісілік мінез, еңбек дағдысы үлгі-өнегені үйрену арқылы қалыптасады. Тәрбиеге халық тәжірибелері әдебиет, өнер, кино, радио, теледидар, табиғат мүмкіндіктері пайдаланылады. Қазақ отбасында ұлттық тәрбие ана құрсағынан басталып, адамды өмір бойы және оны о дүниеге шығарып салумен аяқталатын әдет-ғұрыптар мен салт-дәстүрлер негізінде жүргізіліп, іс-әрекеттер мен қарым-қатынастар арқылы жүзеге асады.
Жеке тұлға қалыптастыруда ұлтжандылыққа, отансүйгіштікке тәрбиелеу маңызды. Ұлтжандылық дегеніміз - адамның өзінің араласқан белгілі бір саяси, мәдени және әлеуметтік ортасына - Отанына деген аса терең сезімі. Ұлтжандылыққа тәрбиелей отырып, жастардың азаматтық санасын қалыптастыруға, оқушылардың саяси білімдерін жетілдіруге, өз азаматтық құқықтары мен міндеттерін, туған жердің, өскен елдің табиғатын аялай білу сезімін тәрбиелейміз. Ұлттық тәрбие алған ұрпақтың дені сау, ақылды, білімді, ұлтжанды, еңбекқор, кішіпейіл болып өседі. Халықтың өмірін, рухын және тілдерінен тұратын ішкі заңдары, оның ұлттық мінезін, болмысын таныту бүгінгі таңда жастарымыздың тәрбиесіне берер пайдасы мол. Халқымыздың сан ғасырлардан келе жатқан ұлттық мұрасын оқу-тәрбие ісімен сабақтастыра отырып тәрбиелеу, ұмыт қалған салт-дәстүр, ұлттық ерекшелігімізді насихаттап, олардың бойына ұлттық психологияны қалыптастыру - әрбір ұстаздың міндеті. Отбасынан алған тәрбие балабақшадағы тәрбиемен, одан мектеп тәрбиесімен жалғасын табады. Мектеп тәрбиесінде ұлттық тәрбиеге, мемлекеттік тіл мен қоғамдық ой-мақсаттарға ерекше көңіл бөлінеді. Қалай тәрбие берсең, бала соған қарай бейімделіп, сол арнаға түсіп жүре береді. Оны көп ерік-жігердің, қажыр-қайраттың арқасында түзеуге тура келеді. Бұл жөнінде қазақ халқының ұлттық тәрбиесі ешбір руға, ұлтқа бөлмей, жалпы адами тәрбиенің негізгі мақсаты тұрғысынан жас ұрпақты атаның ұлы ғана болмай, адамзаттың ұлы болуға тәрбиелеуді меңзейді. Адам болған соң, оның адамгершілігі болу қажет.
Қазақтың тәрбие үлгісіннің сыры неде? Қазақ ұл мен қыз тәрбиесіне ерекше көңіл бөліп, Қызға қырық үйден тыйым деп, бала тәрбиесіне бір отбасы емес, барлық ауыл болып көңіл бөлген. Халық даналығы: Балаңды 5 жасқа дейін патшаңдай еркелет, 5 жастан 15 жасқа дейін құлыңдай жұмса, ал, 15 жастан бастап құрдасыңдай сырлас деген екен. Міне, сол бабаларымыздың ұлттық тәрбиесін отбасы тәрбиесі мен білім ошақтарында жалғасын тауып оқыта білсек, жастарымыздың ертеңіне деген сенім дұрыс жолда болары анық. Отбасындағы бала тәрбиесі бүгінгі таңда ғылым мен технологияның даму әсерінен өзгеріске ұшырап бара жатқаны белгілі. Бала ата-ана тәрбиесінен гөрі көбіне көп теледидар мен интернет тәрбиесін алып жатыр. Ендеше біз болашақ ұрпағымызды тәрбиелерде қандай бағыт ұстауымыз қажет деген сұрақ туындайды. Дана Абайды тәрбиелеген Зере әже тәрбиесі, Шоқанға әсер еткен Айғаным тәрбиесін жаңғыртуымыз керек. Яғни, біз балаға ертегі айта отырып, жаттау жаттатқызып, білім мен тәрбиені егіз ұғымда қатар жолға қояр болсақ, отбасындағы ұрпақ тәрбиесі дұрыс жолға барары анық. Бауыржан Момышұлы: Біріншіден, бесік жырын айтатын келіндердің азайып бара жатқанынан қорқамын, екіншіден немерелеріне ертегі айтып бере алмайтын әжелердің көбейіп бара жатқанына қорқамын, үшіншіден, дәстүрді сыйламайтын бабалардың өсіп келе жатқанынан қорқамын. Өйткені, бесік жырын естіп, ертегі тыңдап, дәстүрді бойына сіңіріп өспеген баланың көкірек көзі көр бала ма деп қорқамын. Ал, көрдің қолына балта берсең, шаба салады, найза берсең, сұға салады, намыстанбай бұға салады. Мен табиғатынан, тағдырынан болған соқырлықтан жазылмасаң, халық болудан қаламыз ба деп қорқам, - деп өзінің ұлттық тәлім-тәрбиенің қалып бара жатқанына орай, қынжыла қорқынышын білдіреді.
Бала тәрбиесінің бастауы отбасындағы ұлттық қадір-қасиетпен негізделері анық. Ата-бабамыздың бала тәрбиесіне аса мән беріп, дүниеге келген нәрестені бесік жырымен бөлеп, ертегімен сусындата тәрбиелеуінде үлкен мән жатыр. Осындай тәрбие нәрімен сусындап өскен бала ойы жетік, тіл байлығы қалыптасқан, саналы, өз ұлтының нақыштарын жете түсінетін ұрпақ болары сөзсіз. Ұлы Абай атамыз қазақ отбасындағы кездесетін баланы жасынан алдап түбінде өтірікшілікке, сұм болуға баулып үйрету сынды тәрбиеге қайшы келетін тұстарды сынға алады. Ондай кемшіліктерді ол өз қара сөздерінде былай жеткізеді. Әуелі балаңды өзің алдайсың, ананы берем, мынаны берем деп бастап, балаңды алдағаныңа бір мәз боласың. Соңыра балаң алдаушы болса, кімнен көресің? Боқта деп біреуді боқтатып, кәпір қияңқы, осыған тимеңдерші деп, масаттандырып тентектікке үйретіп қойып, сабаққа бергенде молданың ең арзанын іздеп, хат таныса болды деп, қу, сұм бол деп тірі жанға сендірмей, жат мінез қыласың. Осы ма берген тәлімің? Осы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.