Ашу тәсілін таңдау және көлденең және жазық құлама қазу жүйесінің негізгі өндірістік үдірістерін есептеу
Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі
Қарағанды техникалық университеті
Кафедра ПҚОҚӨ
КУРСТЫҚ
ЖҰМЫС (ЖОБА)
ПҚ кен орнын ашық тәсілмен қазу
(пәннің атауы)
Тақырып: Ашу тәсілін таңдау және көлденең және жазық құлама қазу
жүйесінің негізгі өндірістік үдірістерін есептеу
Қабылдады:
Зеитинова Ш.Б.
(оқытушының аты-жөні)
(баға)
(қолы) (уақыты)
Комиссия мүшелері: Орындаған:
Рахмания М.С.
(қолы, аты-жөні) (студенттің аты-жөні)
(қолы, аты-жөні) (тобы
ГД-18-4
(сынақ кітапшасының шифрі,
нұсқа)
Қарағанды 2020
Қарағанды Техникалық Университеті
Кафедра: Пайдалы қазылымдар кенорындарын қазу
Бекітемін
Кафедра меңгерушісі___Имашев А.Ж.____
_________________2020 ж.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Курстық жобаның
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
ТАПСЫРМАСЫ
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
ПҚ кен орнын ашық тәсілмен қазу пәні бойынша
СТУДЕНТ__Рахмания Мейіржан Топ_____ГД-18-4________
Жобаның тақырыбы_ Ашу тәсілін таңдау және көлденең және жазық құлама қазу жүйесінің негізгі өндірістік үдірістерін есептеу ______________________
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Бастапқы мәліметтер_ Кен денесінің қалыңдығы, м - 55м; кен денесінің құлау бұрышы, град - 55; шекті аршу коэффициенті - 7,8 ; карьер табанының ұзындығы, м - 1500м ; карьер табанының ені, м -35м; жанасқан жыныстар-Мергель.
№
Түсіндірме жазбаның мазмұны
Орындау мерзімі
Көлемі
1
Карьер параметрлерін есептеу
3.09.2020
Орынд.
2
БЖЖ паспортын есептеу
10.09.2020
Орынд.
3
Ату жұмыстарының параметрлерін есептеу
20.09.2020
Орынд.
4
Қауіпті зона өлшемдерін анықтау
27.10.2020
Орынд.
5
Экскаватордың өнімділігін және инвентарлық паркін есептеу
5.11.2020
Орынд.
6
Теміржол көлігінің параметрлерін есептеу
14.11.2020
Орынд.
7
Экскаваторлы үйінді жасау параметрлерін есептеу
25.11.2020
Орынд.
№
Графикалық бөлімнің мазмұны
Орындау мерзімі
Парақтар саны
Формат
Әдебиеттер: 1. Бегалинов А.Тау кен ісінің негіздері.Оқулық - Алматы 2013 ж.
2 Ржевский В. В. Открытые горные работы. М.: Недра, 1985. 508с.
3Томаков П. И., Наумов И. К. Технология, механизация и организация открытых горных работ. М.: Недра, 1986. 312 с
Тапсырманың беру күні ____3.09.2020____, Жобаның қорғау күні__9.12.2020_
Жобаның тексерушісі______Зейтинова Ш.Б._____________________________
Тапсырманы орындауға алдым______________________________ __________
Күні,студент қолтаңбас
ҚАРАҒАНДЫ ТЕХНИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
Пайдалы қазбалар кен орындарын өндеу КАФЕДРАСЫ
АНЫҚТАМА
Пайдалы қазбалар кен орындарын өндеу кафедрасына Пайдалы қазбалар кен орындарын ашық тәсілмен қазу пәні бойынша ГД-18-4 тобының студенті Рахмания М. жазған курстық жұмыс бойынша салыстырмалық анализ жүргізілді.
Тексерулер нәтижесінде сәйкестіктер табылған жоқ. Мәтіннің түпнұсқалылығы: 94,77%.
Барлық нәтижелер мен көрсеткіштер Антиплагиат жүйесінің көмегімен анықталды. Толық ақпарат алу үшін сарапшымен толық талдау жүргізілуі тиіс.
Пайдалы қазбалар кен орындарын өндеу каф. мең._______Имашев А. Ж.
Мазмұны
Кіріспе
1 Курстық жобаны орындау жүйелілігі
1.1 Жобалаудың бастапқы мәліметтері
1.2 Карьер параметрлерін есептеу
1.3 Кешенді механизациялау схемасын таңдау
2 Жыныстарды қазуға дайындау
2.1 Бұрғылау станогының өнімділігін анықтау
2.2 Бұрғылау станогының еңбек өнімділігі
2.3 Жару жұмыстарының параметрлерін есептеу
2.4 Қауіпті зоналар өлшемдерін анықтау
3 Қазып-тиеу жұмыстары
4 Карьерлік көлік
4.1 Карьерлік көлік түрін таңдау жыне жабдық типін негіздеу
4.2 Трассаны сипаттау
4.3 Доңғалақты көлік құралдарының қажетті санын анықтау
5 Үйінді жасау
5.1 Экскаваторлық үйіндінің параметрлерін және үйінді машинасының
қажетті паркін есептеу
6 Курстық жобалау нәтижелерін рәсімдеу
Ұсынылатын әдебиеттер
Кіріспе
Курстық жобада - кенді ашық əдіспен өндіру тұралы негізгі ұғымдар мен жалпы мəліметтер, тау-кен жыныстарын қазуға дайындау, қазу-тиеу жұмыстары, таужыныстарын тасымалдау, бос таужыныстарын үйінділеу жəне тау-кен жұмыстарын жүргізу салдарынан бұзылған жерлерді қалпына келтіру сияқты кен орындарын игеру кезінде жүргізілетін негізгі технологиялық процестер баяндалған.
Ашық кен өндіру -- жер қойнауындағы қатты пайдалы қазындыларды жер бетіндегі ашық тау-кен қазбалары арқылы алу тәсілі. А. к. ө. тәсілі жер бетіне жақын жатқан кен байлықтарды өндіру үшін ертеден қолданылған. 6 -- 11 ғ-ларда Қазақстанның Саяқ, Жезқазған өңірлерінде мыс кентасы осы әдіспен қазып шығарылған. Кейін кеннің жату тереңд-не байланысты оны өндіру ұзақ уақыт жерасты әдісімен жүргізіліп келді. Тек 19 ғ-дың аяғында қуатты тау-кен техникасын пайдалануға байланысты А. к. ө. жұмыстары қайтадан дамыды. Қазіргі уақытта пайдалы қазындылардың жалпы көлемінің 70р-і ашық әдіспен өндіріледі. Қазақстанда оның үлесі мыс кентасын өндіруде 60 -- ке, темір кентасын өндіруде 97 -- ке, көмір өндіруде 75 -- ке дейін жетеді. Тау-кен саласының басты негізгі мақсаттары: еңбек өнімділігін жəне өндірістің экономикалық тиімділігін арттыру; өнімнің өзіндік құны мен өндірістің экологиялық залалдығын азайту; өнімнің сапасын жоғарылату жəне т.с.с. мəселелерді шешу. Тау-кен саласының мұндай заманауи жаңа деңгейге көтерілуі үшін, əрине білікті мамандарды дайындау қажет. Егемен елімізде адами капиталдың сапалы өсуіне ерекше мəн берілген. Қазақстанда пайдалы қазбаларды тау-кен əдісімен өндіру ісі өте жоғары қарқынмен дамыған жəне оның қарқыны жыл сайын өсуде. Қазіргі кезде елімізде өндірілетін қатты минералды шикізаттардың 75% -дан астамы ашық тау-кен жұмыстарымен алынады.
Бастапқы мәліметтер:
Нұсқа № 38
Жабындылар қалыңдығы - 55 м
Кен денесінің қуаттылығы - 86 м
Карьер табанының ұзындығы - 1500 м
Карьер табанының ені - 35 м
Кен денесінің құлау бұрышы - 55 град
Жанасқан жыныстар - Мергель
1. Карьер параметрлерін есептеу.
Сабақтың мақсаты мен тапсырмасы: карьердің соңғы тереңдігін, пайдалы кеннің баланстық және өндірістік қорын, пайдалы кеннің және аршылатын тау жыныстың көлемі мен өндірістік орташа аршу коэффициентін анықтау.
Кен денесінің горизонталді қалыңдығы келесі теңдеумен есептелінеді:
mг=msinβқ, м, (1.1)
mг=55sin55°=67,14м
2. Карьер табанының периметрі мен ауданы былай анықталады:
Р=(Lт+Вт)2, м. (1.2)
Р=(1500+35)2=3070 м
S= Lт Вт,м[2]. (1.3)
S=1500*35=52500 м2
Карьердің соңғы тереңдігі төмендегі теңдеумен анықталады:
,м (1.4)
Hk=-3070+30702-4PI(52500-67,14∙1500 (1+7,8)2PIcot45° =221,4 м
Жұмыстан тыс жағдау қиябетінің қауіпсіздік факторлары бойынша максималді бұрышы оны құрайтын таужыныстардың қабаттарының физика-механикалық қасиеттері мен беріктілігіне, олардың орналасу жағдайына және карьердің тереңдігі мен жағдаудың қиябетінің пландағы пішімін ескеріп анықталады.
Карьердің табанынан кен денесінің жатыс бүйіріне дейінгі арақашықтығы мына теңдеумен анықталады:
x=mг-ВТ(tanβқ-tanβжт)2tanβқ, м (1.5)
х=67,14-35(1,42815-1)2*1.42815=4.82 м
1 - кесте
Тау жыныстары
Проф.М.М. Протодьяконов шкаласы бойынша беріктік коэффициенті
Карьердің тереңдігіне байланысты жағдау қиябетінің бұрышы, град
=90
=180
=240
=300
300
1
2
3
4
5
6
7
Қаттылығы өте жоғары және өте қатты
15-20
60-68
57-65
53-60
48-54
43-49
Қатты және едәуір қатты
8-14
50-60
48-57
45-53
42-48
37-43
Қаттылығы орташа
3-7
45-50
41-48
39-45
36-43
32-37
Жұмсақ және едәуір жұмсақ
1-2
30-43
28-41
26-39
26-36
--
Жұмсақ
0,6-0,8
21-30
20-28
--
--
--
5. Кен денесінің төнбе және жатыс бүйіріндегі пайдалы кеннің ауданы келесідегідей табылады:
S1=(mг-Х-BT)2tanβқtanβжт2(tanβқ-tan βжт), м2 (1.6)
S1=(67.14-4.82-35)2*1.42815-12*(1.4 2815-1)=1245.04 м2
S2=X2tanβқtanβжт2(tanβқ-tanβжт), м2 (1.7)
S1=(4.82)2*1.42815-12*(1.42815-1)=1 1.61 м2
Тақтатәріздес пайдалы кеннің көлемі былай есептеледі:
Vпк=mгLтHк-hн-S1-S2Lт, м3 . (1.8)
7. Көлбеу және күртқұлама пайдалы кеннің көлемі келесі теңдеу бойынша анықталады:
Vпк=mгHК-mг-Bт2tanβжт4LT, м3. (1.9)
Vпк=67.14*221.4-67.14-352tan45°4∙15 00=21909826.65 м3
8. Баланстық қор пайдалы кеннің көлемі мен оның тығыздығына байланысты мына теңдеумен есептелінеді:
Зб=Vп.к ρп.к, т, (1.10)
Зб =21909826.65*1.41=30892855.58 м
Кенжоғалымды ескеріп, пайдалы кеннің өндірістік қоры былай анықталады:
Зө=Зб(1-Ж)(1-Қ), т, (1.11)
Зө=30892855(1-0,07)1-0,05=30242500 м3
Карьердің шекарасындағы тау-кен массасының көлемі мына теңдеуден алынады:
, (1.12)
βор=βжт.
Vт.к.м=52500∙221.4+0,5∙221.42∙3070∙ 1+0,3PI∙221.43*1=98021327.26 м3
Карьердің шекарасындағы аршылатын таужыныстың көлемі былай есептелінеді:
. (1.13)
Vа=98021327.26-21909826.65=76411500 .61 м3
Орташа өндірістік аршу коэффициенті - карьердің соңғы контурындағы аршылатын тау жыныс көлемінің пайдалы кеннің өндірістік қорының қатынасына тең:
. =76411500.6130242500=2.53 м3т (1.14)
1 БҰРҒЫЛАУ СТАНОГЫНЫҢ ӨНІМДІЛІГІН АНЫҚТАУ
1.1 Бұрғылау түрі мен төтел диаметрі
Бұрғылап-ату жұмыстарының параметрлерін анықтайтын маңызды факторлардың бірі болып төтел диаметрі табылады. Тәжірибелік жағдайда бұл көрсеткіш берілген өндіріс орнында қолданылатын бұрғылау жабдығының өлшемдерімен анықталады.жобалау кезінде, демек, бұрғылау станогының типін таңдау маңызды есептердің бірі болып табылады және оның шешімі көп жағдайда жобалаудың тиімділігін анықтайды.
Ашық өндірудің тәжірибесі көрсеткендей, кемердегі жұмыстарды ұйымдастыру және өндірістің қамтамасыздандыру тұрғысынан қарағанда, экскаваторға қазып алуға арналған блоктардың уақытылы бұрғылануын қамтамасыз ететін бұрғылау станогын бекіткен жағдайда ең жақсы нәтижелерге қол жеткізуге болады.
Бұрғылау түрін (айналма, шарошкалы, пневмосоққылы және т.б.) таңдау үшін бұрғылау қиындық көрсеткішін анықтау керек. Бұл жағдайда скважинаның типтік диаметрлері келесідей қабылданады:
айналма бұрғылау - 120, 125, 160 мм;
шарошкалы бұрғылау - 200, 220, 250, 320 мм;
пневмосоққылы бұрғылау - 105, 120, 125, 160 мм.
Экскаваторды бұрғыланған сілемнің талап етілген көлемімен қамтамасыз ету тұрғысынан алғанда, станоктың типтік өлшемдерін таңдау көп жағдайда онша маңызды емес, өйткені скважина диаметрі ұлғайған кезде бұрғылау жылдамдығы мен қажетті көлемі (яғни, скважиналардың ұзындықтарының қосындысы) азаяды - диаметр ұлғайған кезде скважиналардың сыйымдылығы, скважиналардың оқтамасы және көршілес скважиналардың арасындағы аралық ұлғаяды. Сондықтан бұл жағдайда шешуші рольдін атудың ұсақтау көрсеткіштері атқарады, яғни, жарықшақтық және ату қиындығы.
Бұл жағдайда жалпы нұсқаулар мыналар болады:
жарықшақтық үлкен болған кезде скважина диаметрін үлкен етіп қабылдау керек;
ату қиындығы жоғары болған кезде скважина диаметрін кішірек етіп қабылдау керек.
Көрсетілген нұсқаулар жыныстық сілемге атудың және бризантты әсеріне негізделген.
Берілген бөлім келесі ретпен орындалады.
Бұрғылау және ату қиындығы көрсеткіштерінің өлшеміне байланысты, жыныстың жарықшақтығын ескере отырып, бұрғылау әдісі, бұрғылау станогының типі мен типтік өлшемі және берілген станок үшін диаметрдің стандартты мәндерінің бірі таңдалады.
Бұрғылау станогының өнімділігін анықтаған кезде ең алдымен техникалық бұрғылау жылдамдығы, сосын ауысымдық және жылдық өнімділік есептеледі.
1.2 Бұрғылау станогының еңбек өнімділігі
1 п.м скважинаны бұрғылауға кеткен негізгі және қосалқы операцияларды орындаудың меншікті уақыттарының қосындысын қабылданған бұрғылау станогының моделі және берілген бұрғылау қиындығы Пб үшін тұрақты деп санауға болады. Демек, қабылданған скважина диаметріне байланысты кез келген бұрғылау әдісі үшін станок өнімділігін келесі формуламен анықтауға болады:
Qб.см = [Tс- (Tп.з.+ Tр)](tо + tв), (1.1)
Qб.см = 8-0,50,07+0,05=62,5 м
Tп.з. + Tр= 0,5
Пб=6-14 tв=1,5...4,5 мин
tо=1Vб=115=0,07
Vб=15 кмсаг (Шарошкалы бұрғылау (СБШ-200)Томаков и Наумов)
мұндағы Tс, Tп.з. және Tр - ауысымның (әдетте 8 сағат), дайындық-аяқтау операцияларының және бекітілген үзілістің ауысымдағы ұзақтығы, сағат (Tп.з. + Tр= 0,5 .. 1 сағ);
tо және tв - 1 пм скважинаны бұрғылауға кеткен негізгі және қосалқы операциялар (tо=1Vб, мұнда Vб - бұрғылаудың техникалық жылдамдығы, мсағ).
tв көрсеткішін анықтаған кезде бұрғылау жұмыстарын жүргізу әдісін және жыныстың бұрғылау қиындығын ескеру керек, дәлірек айтқанда:
шнекті бұрғылау үшін бұрғылау қиындық көрсеткішінің мәні Пб=1...6 - tв=2...4 мин.;
шарошкалы бұрғылау үшін бұрғылау қиындығы көрсеткіші Пб=6...14 - tв=1,5...4,5 мин.;
пневмосоққылы бұрғылау үшін бұрғылау қиындығы көрсеткіші Пб=14...25 - tв=4...8 мин.
Таза бұрғылау жұмысына кететін уақыт көрсеткішін Tраб ауысымдық қор балансынан анықтауға болады. Бұл жағдайда келесідей тәуелділік пайда болады:
Tраб= Tс - Tс.пр - Tп.з - Tр (1.2)
Tраб=8-1-0,5=6,5 сағат
мұндағы Tс - ауысым ұзақтығы, Tс - 8 сағат;
Tс.пр - бұрғылау станогының ауысымдағы іркілістерінің жалпы уақыты, сағат.
Тәжірибеде Tс.пр уақыты 0,9...1,3 сағат. Tс.пр=1 сағат
Станоктың жылдық өнімділігін анықтау үшін келесі формуланы пайдалануға болады:
Qб.год= Nсм Qб.см Kгод , (1.3)
Qб.год=915*62,5*0,8=45 750 м
мұндағы Kгод - ауысымдық жұмыс уақыт қорын пайдаланудың орташа жылдық коэффициенті;
Nсм - жылдық ауысым саны.
Жылдық жұмыс күндердін саны 305 болғанда, Nсм көрсеткіші 915 болады, ал Kгод коэффициентін 0,8...0,85 аралығында алуға болады.
tо көрсеткішін анықтау үшін Vб бұрғылаудың техникалық жылдамдығын анықтау қажет. Ол бұрғылаудың қолданылатын әдісіне және бұрғылау қиындығы көрсеткішіне байланысты анықталады.
2 АТУ ЖҰМЫСТАРЫНЫҢ ПАРАМЕТРЛЕРІН ЕСЕПТЕУ
2.1 Аз типі
АЗ таңдаған кезде келесі негіздеулерге сүйену керек:
мүмкіндігінше тротилдің мөлшері аз АЗ қолданған жөн - ең арзан ретінде;
жеңіл атылатын жыныстарды атқан кезде еңбек өнімділігі аз АЗ қолдану керек (игданит, гранулит АС-8 және т.б.);
момнолитті жыныстарды атқан кезде бризантығы жоғары АЗ қолдану керек (гранулотол, аммонит, аммонол және т.б.);
сулы скважиналарды атқан кезде АЗ қолдану керек (аквотолы).
Әртүрлі АЗ түрінің қолдану аясы 2.1 кестеде көрсетілген, ондағы АЗ қолдануға ұсынылатын ретпен көрсетілген.
2.2 АЗ жобалық меншікті шығыны
АЗ меншікті шығыны келтірілген формуламен анықталады:
qп = qэ Kвв Kд Kт Kсз Kсп Kv , гм3 (2.1)
qп =30· 0,9· 0,6·1,1·1·5·1=89,1 гм3
мұндағы qэ - эталондық АЗ шығыны - бұзылу қиындығы көрсеткіші категориясы бойынша анықталады qэ=30 гм3;
Kвв - эталонды АЗ шығынының нақты АЗ шығынына қайта есептеу коэффициенті, Kвв=0,9;
Kд - талап етілетін ұсату дәрежесін ескеретінкоэффициент, Kт=1,1;
Kт - атылатын сілемнің жарықшақтығын ескеретін коэффициент;
Kсз - скважина оқтамасының топтастырылуын ескеретін коэффициент, Kсз=1;
Kсп - ашық беттердің санын ескеретін коэффициент;
Kv - кемер биіктігін ескеретін коэффициент.
Kвв мәні үшін келесіні пайдалануға болады:
игданит, гранулит АС-8 - 1.1;
зерногранулиттар, аммониттер, акватолдар - 1.0;
гранулотол, алюмотол- 0.9
2.1 кесте
АЗ оқтамасын орналастыру шарты
Жыныстар
қиын және зор бұрғыланатындар,
Пб = 16...25
орташа және қиын бұрғыланатындар,
Пб = 6...15
Оңай бұрғыланатындар,
Пб 6
Құрғақ скважиналар мен қазандар немесе сулы скважиналардың құрғақ бөлігі
Ифзаниттер; карбатол ГЛ10В; граммонит 7921; гранулит АС-8
Ифзаниттер; карбатол 15Т; граммонит 7921; гранулиттер АС-8, АС-4
Гранулиттер АС-4, М; игданит; граммонит 7921; карбатол 15Т
Скважинаның сулы бөлігі ағынды емес сумен
Алюмотол; гранулотол; карбатол ГЛ10В; граммонит 3070
Ифзаниттер; карбатол 15Т; гранулотол; алю-мотол; граммонит 3070
Граммонит 3070;
карбатол 15Т;
гранулотол
Скважинаның сулы бөлігі ағынды сумен
Алюмотол;
гранулотол
Алюмотол;
гранулотол
Гранулотол
Kд коэффициенті келесі формуламен анықталады:
=0,50,8=0,6 (2.2)
мұндағы dср - сілемдегі кесектердің талап етілген орташа өлшемі, м.
dср мәні қолданылатын қазып-тиеу жабдығы бойынша анықталады және есептеу кезінде келесі формуламен анықталады:
=312,53=0,8 м (2.3)
мұндағы E - экскаватор шөмішінің сыйымдылығы, м[3].
Kсз коэффициенті келесі схема бойынша қабылданады:
скважина диаметрі 100 мм -
оңай бұзылатын жыныстар үшін- 0.7 .. 0.8;
бұзылу қиындығы орташа жыныстар үшін - 0.85 .. 0.9;
қалған жыныстар үшін - 0.95 .. 1.0;
скважина диаметрі 200 мм - 1.0;
скважина диаметрі 300 мм -
оңай бұзылатын жыныстар үшін - 1.05 .. 1.1;
бұзылу қиындығы орташа жыныстар үшін - 1.2 .. 1.25;
қалған жыныстар үшін - 1.3 .. 1.4;
Диаметрдің аралық мәндері үшін бұл коэффициент мәні интерполяция әдісімен анықталады.
Kсп коэффициенті қысқакешеуіді аттыру үшін 4,5...5 аралығында алынады.
Kv коэффициенті төмендегі формуламен анықталады:
, Ну 15 м болғанда (2.5)
, Ну 15 м болғанда
Ну =15 м
Kv=31515=1
мұндағы Hу - атылатын кемер биіктігі, м.
2.3 Скважиналық тор параметрлерін есептеу
Скважиналық тордың негізгі параметрі болып келесі саналады:
a - қатардағы скважиналар аралығы, м;
b - скважиналық қатарлар аралығы, м.
a шамасы келесі формуламен анықталады:
a = m Wпр , м (2.6)
a =1,06· 11=12м
мұндағы Wпр - кемер табаны бойынша қарсыласу сызығының шектік мәні, ол кемердің төменгі жиегінен скважинаның осіне дейінгі арақашықтыққа тең, м;
m - скважиналық оқтамалардың жақындау коэффициенті, ол жыныстың бұзылу қиындығы көрсеткіші бойынша анықталады:
оңай бұзылатын жыныстар үшін - 1.1 .. 1.2;
бұзылу қиындығы орташа жыныстар үшін - 1.0 .. 1.1;
қалған жыныстар үшін - 0.85 .. 1.0.
Қысқа кешеуілді ату кезінде Wпр мәнін келесі формуламен анықтауға болады:
Wпр = Wод (1,6 - 0,5 m), (2.7)
Wпр = 10(1,6 - 0,5 ·1,06)=11м
мұндағы Wод - бір оқтама үшін К.Т.Қ.С. шамасы.
Кемердің табаның сапалы салу және порогтың болмау шарты бойынша Wод шамасы келесі формуламен анықталады:
, (2.8)
Wод=53∙1,1∙0,21,62,5∙0,9=10 м
мұндағы KТ - жарықшақтық коэффициенті;
- оқтама тығыздығы, кгдм3, =1,6 кгдм3;
- жыныстың көлемдік салмағы, тм3, =2,5 тм3;
dс - скважина диаметрі, м, dс=0,2м;
Kвв- АЗ шығынын қайта есептеу коэффициенті, Kвв=0,9.
Қауіпсіздік ережелері бойынша, құлау мүмкін призмасының шекарасында, яғни, кемердің жоғарғы жиегінен қауіпсіздік ережелері бекіткен 3 м аралықтан кем аралықта жұмыс атқатуға тиым салынған. Демек, Wпр шамасы келесі теңсіздікті қанағатандыру керек:
Wпр Hу (ctg у - ctg с) + 3 , (2.9)
Wпр 15 (ctg 65- ctg 90) + 3=10
1110
мұндағы у - кемер қиябетінің бұрышы, у =65град.;
с - скважинаның горизонтқа құлау бұрышы, с =90град.
Егер (2.9) шарты тік скважиналар үшін орындалмайтын болса, онда көлбеу скважиналарға көшуге болады. Бұл жағдайда с шамасы у шамасынан кем болу керек..
Осылайша, Wод және Wпр шамаларын анықтағаннан кейін a шамасын анықтауға болады. b шамасы аттырылатын скважиналардың орналасуына байланысты анықталады. Скважиналық тор квадрат түрінде болғанда b = a, шахмат түрінде болғанда
b = 0,85a=0,85*12=10м.
Бір скважинамен атылатын жыныс көлемі келесідей анықталады:
бірінші қатар скважиналары үшін:
V1 = Wпр a Hу , м3; (2.10)
V1 =11*12*15=1930 м3
келесі қатардағы скважиналар үшін:
Vn = a b Hу , м3, (2.11)
Vn = 12*10*15=1755 м3
мұндағы Hу - ... жалғасы
Қарағанды техникалық университеті
Кафедра ПҚОҚӨ
КУРСТЫҚ
ЖҰМЫС (ЖОБА)
ПҚ кен орнын ашық тәсілмен қазу
(пәннің атауы)
Тақырып: Ашу тәсілін таңдау және көлденең және жазық құлама қазу
жүйесінің негізгі өндірістік үдірістерін есептеу
Қабылдады:
Зеитинова Ш.Б.
(оқытушының аты-жөні)
(баға)
(қолы) (уақыты)
Комиссия мүшелері: Орындаған:
Рахмания М.С.
(қолы, аты-жөні) (студенттің аты-жөні)
(қолы, аты-жөні) (тобы
ГД-18-4
(сынақ кітапшасының шифрі,
нұсқа)
Қарағанды 2020
Қарағанды Техникалық Университеті
Кафедра: Пайдалы қазылымдар кенорындарын қазу
Бекітемін
Кафедра меңгерушісі___Имашев А.Ж.____
_________________2020 ж.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Курстық жобаның
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
ТАПСЫРМАСЫ
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
ПҚ кен орнын ашық тәсілмен қазу пәні бойынша
СТУДЕНТ__Рахмания Мейіржан Топ_____ГД-18-4________
Жобаның тақырыбы_ Ашу тәсілін таңдау және көлденең және жазық құлама қазу жүйесінің негізгі өндірістік үдірістерін есептеу ______________________
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Бастапқы мәліметтер_ Кен денесінің қалыңдығы, м - 55м; кен денесінің құлау бұрышы, град - 55; шекті аршу коэффициенті - 7,8 ; карьер табанының ұзындығы, м - 1500м ; карьер табанының ені, м -35м; жанасқан жыныстар-Мергель.
№
Түсіндірме жазбаның мазмұны
Орындау мерзімі
Көлемі
1
Карьер параметрлерін есептеу
3.09.2020
Орынд.
2
БЖЖ паспортын есептеу
10.09.2020
Орынд.
3
Ату жұмыстарының параметрлерін есептеу
20.09.2020
Орынд.
4
Қауіпті зона өлшемдерін анықтау
27.10.2020
Орынд.
5
Экскаватордың өнімділігін және инвентарлық паркін есептеу
5.11.2020
Орынд.
6
Теміржол көлігінің параметрлерін есептеу
14.11.2020
Орынд.
7
Экскаваторлы үйінді жасау параметрлерін есептеу
25.11.2020
Орынд.
№
Графикалық бөлімнің мазмұны
Орындау мерзімі
Парақтар саны
Формат
Әдебиеттер: 1. Бегалинов А.Тау кен ісінің негіздері.Оқулық - Алматы 2013 ж.
2 Ржевский В. В. Открытые горные работы. М.: Недра, 1985. 508с.
3Томаков П. И., Наумов И. К. Технология, механизация и организация открытых горных работ. М.: Недра, 1986. 312 с
Тапсырманың беру күні ____3.09.2020____, Жобаның қорғау күні__9.12.2020_
Жобаның тексерушісі______Зейтинова Ш.Б._____________________________
Тапсырманы орындауға алдым______________________________ __________
Күні,студент қолтаңбас
ҚАРАҒАНДЫ ТЕХНИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
Пайдалы қазбалар кен орындарын өндеу КАФЕДРАСЫ
АНЫҚТАМА
Пайдалы қазбалар кен орындарын өндеу кафедрасына Пайдалы қазбалар кен орындарын ашық тәсілмен қазу пәні бойынша ГД-18-4 тобының студенті Рахмания М. жазған курстық жұмыс бойынша салыстырмалық анализ жүргізілді.
Тексерулер нәтижесінде сәйкестіктер табылған жоқ. Мәтіннің түпнұсқалылығы: 94,77%.
Барлық нәтижелер мен көрсеткіштер Антиплагиат жүйесінің көмегімен анықталды. Толық ақпарат алу үшін сарапшымен толық талдау жүргізілуі тиіс.
Пайдалы қазбалар кен орындарын өндеу каф. мең._______Имашев А. Ж.
Мазмұны
Кіріспе
1 Курстық жобаны орындау жүйелілігі
1.1 Жобалаудың бастапқы мәліметтері
1.2 Карьер параметрлерін есептеу
1.3 Кешенді механизациялау схемасын таңдау
2 Жыныстарды қазуға дайындау
2.1 Бұрғылау станогының өнімділігін анықтау
2.2 Бұрғылау станогының еңбек өнімділігі
2.3 Жару жұмыстарының параметрлерін есептеу
2.4 Қауіпті зоналар өлшемдерін анықтау
3 Қазып-тиеу жұмыстары
4 Карьерлік көлік
4.1 Карьерлік көлік түрін таңдау жыне жабдық типін негіздеу
4.2 Трассаны сипаттау
4.3 Доңғалақты көлік құралдарының қажетті санын анықтау
5 Үйінді жасау
5.1 Экскаваторлық үйіндінің параметрлерін және үйінді машинасының
қажетті паркін есептеу
6 Курстық жобалау нәтижелерін рәсімдеу
Ұсынылатын әдебиеттер
Кіріспе
Курстық жобада - кенді ашық əдіспен өндіру тұралы негізгі ұғымдар мен жалпы мəліметтер, тау-кен жыныстарын қазуға дайындау, қазу-тиеу жұмыстары, таужыныстарын тасымалдау, бос таужыныстарын үйінділеу жəне тау-кен жұмыстарын жүргізу салдарынан бұзылған жерлерді қалпына келтіру сияқты кен орындарын игеру кезінде жүргізілетін негізгі технологиялық процестер баяндалған.
Ашық кен өндіру -- жер қойнауындағы қатты пайдалы қазындыларды жер бетіндегі ашық тау-кен қазбалары арқылы алу тәсілі. А. к. ө. тәсілі жер бетіне жақын жатқан кен байлықтарды өндіру үшін ертеден қолданылған. 6 -- 11 ғ-ларда Қазақстанның Саяқ, Жезқазған өңірлерінде мыс кентасы осы әдіспен қазып шығарылған. Кейін кеннің жату тереңд-не байланысты оны өндіру ұзақ уақыт жерасты әдісімен жүргізіліп келді. Тек 19 ғ-дың аяғында қуатты тау-кен техникасын пайдалануға байланысты А. к. ө. жұмыстары қайтадан дамыды. Қазіргі уақытта пайдалы қазындылардың жалпы көлемінің 70р-і ашық әдіспен өндіріледі. Қазақстанда оның үлесі мыс кентасын өндіруде 60 -- ке, темір кентасын өндіруде 97 -- ке, көмір өндіруде 75 -- ке дейін жетеді. Тау-кен саласының басты негізгі мақсаттары: еңбек өнімділігін жəне өндірістің экономикалық тиімділігін арттыру; өнімнің өзіндік құны мен өндірістің экологиялық залалдығын азайту; өнімнің сапасын жоғарылату жəне т.с.с. мəселелерді шешу. Тау-кен саласының мұндай заманауи жаңа деңгейге көтерілуі үшін, əрине білікті мамандарды дайындау қажет. Егемен елімізде адами капиталдың сапалы өсуіне ерекше мəн берілген. Қазақстанда пайдалы қазбаларды тау-кен əдісімен өндіру ісі өте жоғары қарқынмен дамыған жəне оның қарқыны жыл сайын өсуде. Қазіргі кезде елімізде өндірілетін қатты минералды шикізаттардың 75% -дан астамы ашық тау-кен жұмыстарымен алынады.
Бастапқы мәліметтер:
Нұсқа № 38
Жабындылар қалыңдығы - 55 м
Кен денесінің қуаттылығы - 86 м
Карьер табанының ұзындығы - 1500 м
Карьер табанының ені - 35 м
Кен денесінің құлау бұрышы - 55 град
Жанасқан жыныстар - Мергель
1. Карьер параметрлерін есептеу.
Сабақтың мақсаты мен тапсырмасы: карьердің соңғы тереңдігін, пайдалы кеннің баланстық және өндірістік қорын, пайдалы кеннің және аршылатын тау жыныстың көлемі мен өндірістік орташа аршу коэффициентін анықтау.
Кен денесінің горизонталді қалыңдығы келесі теңдеумен есептелінеді:
mг=msinβқ, м, (1.1)
mг=55sin55°=67,14м
2. Карьер табанының периметрі мен ауданы былай анықталады:
Р=(Lт+Вт)2, м. (1.2)
Р=(1500+35)2=3070 м
S= Lт Вт,м[2]. (1.3)
S=1500*35=52500 м2
Карьердің соңғы тереңдігі төмендегі теңдеумен анықталады:
,м (1.4)
Hk=-3070+30702-4PI(52500-67,14∙1500 (1+7,8)2PIcot45° =221,4 м
Жұмыстан тыс жағдау қиябетінің қауіпсіздік факторлары бойынша максималді бұрышы оны құрайтын таужыныстардың қабаттарының физика-механикалық қасиеттері мен беріктілігіне, олардың орналасу жағдайына және карьердің тереңдігі мен жағдаудың қиябетінің пландағы пішімін ескеріп анықталады.
Карьердің табанынан кен денесінің жатыс бүйіріне дейінгі арақашықтығы мына теңдеумен анықталады:
x=mг-ВТ(tanβқ-tanβжт)2tanβқ, м (1.5)
х=67,14-35(1,42815-1)2*1.42815=4.82 м
1 - кесте
Тау жыныстары
Проф.М.М. Протодьяконов шкаласы бойынша беріктік коэффициенті
Карьердің тереңдігіне байланысты жағдау қиябетінің бұрышы, град
=90
=180
=240
=300
300
1
2
3
4
5
6
7
Қаттылығы өте жоғары және өте қатты
15-20
60-68
57-65
53-60
48-54
43-49
Қатты және едәуір қатты
8-14
50-60
48-57
45-53
42-48
37-43
Қаттылығы орташа
3-7
45-50
41-48
39-45
36-43
32-37
Жұмсақ және едәуір жұмсақ
1-2
30-43
28-41
26-39
26-36
--
Жұмсақ
0,6-0,8
21-30
20-28
--
--
--
5. Кен денесінің төнбе және жатыс бүйіріндегі пайдалы кеннің ауданы келесідегідей табылады:
S1=(mг-Х-BT)2tanβқtanβжт2(tanβқ-tan βжт), м2 (1.6)
S1=(67.14-4.82-35)2*1.42815-12*(1.4 2815-1)=1245.04 м2
S2=X2tanβқtanβжт2(tanβқ-tanβжт), м2 (1.7)
S1=(4.82)2*1.42815-12*(1.42815-1)=1 1.61 м2
Тақтатәріздес пайдалы кеннің көлемі былай есептеледі:
Vпк=mгLтHк-hн-S1-S2Lт, м3 . (1.8)
7. Көлбеу және күртқұлама пайдалы кеннің көлемі келесі теңдеу бойынша анықталады:
Vпк=mгHК-mг-Bт2tanβжт4LT, м3. (1.9)
Vпк=67.14*221.4-67.14-352tan45°4∙15 00=21909826.65 м3
8. Баланстық қор пайдалы кеннің көлемі мен оның тығыздығына байланысты мына теңдеумен есептелінеді:
Зб=Vп.к ρп.к, т, (1.10)
Зб =21909826.65*1.41=30892855.58 м
Кенжоғалымды ескеріп, пайдалы кеннің өндірістік қоры былай анықталады:
Зө=Зб(1-Ж)(1-Қ), т, (1.11)
Зө=30892855(1-0,07)1-0,05=30242500 м3
Карьердің шекарасындағы тау-кен массасының көлемі мына теңдеуден алынады:
, (1.12)
βор=βжт.
Vт.к.м=52500∙221.4+0,5∙221.42∙3070∙ 1+0,3PI∙221.43*1=98021327.26 м3
Карьердің шекарасындағы аршылатын таужыныстың көлемі былай есептелінеді:
. (1.13)
Vа=98021327.26-21909826.65=76411500 .61 м3
Орташа өндірістік аршу коэффициенті - карьердің соңғы контурындағы аршылатын тау жыныс көлемінің пайдалы кеннің өндірістік қорының қатынасына тең:
. =76411500.6130242500=2.53 м3т (1.14)
1 БҰРҒЫЛАУ СТАНОГЫНЫҢ ӨНІМДІЛІГІН АНЫҚТАУ
1.1 Бұрғылау түрі мен төтел диаметрі
Бұрғылап-ату жұмыстарының параметрлерін анықтайтын маңызды факторлардың бірі болып төтел диаметрі табылады. Тәжірибелік жағдайда бұл көрсеткіш берілген өндіріс орнында қолданылатын бұрғылау жабдығының өлшемдерімен анықталады.жобалау кезінде, демек, бұрғылау станогының типін таңдау маңызды есептердің бірі болып табылады және оның шешімі көп жағдайда жобалаудың тиімділігін анықтайды.
Ашық өндірудің тәжірибесі көрсеткендей, кемердегі жұмыстарды ұйымдастыру және өндірістің қамтамасыздандыру тұрғысынан қарағанда, экскаваторға қазып алуға арналған блоктардың уақытылы бұрғылануын қамтамасыз ететін бұрғылау станогын бекіткен жағдайда ең жақсы нәтижелерге қол жеткізуге болады.
Бұрғылау түрін (айналма, шарошкалы, пневмосоққылы және т.б.) таңдау үшін бұрғылау қиындық көрсеткішін анықтау керек. Бұл жағдайда скважинаның типтік диаметрлері келесідей қабылданады:
айналма бұрғылау - 120, 125, 160 мм;
шарошкалы бұрғылау - 200, 220, 250, 320 мм;
пневмосоққылы бұрғылау - 105, 120, 125, 160 мм.
Экскаваторды бұрғыланған сілемнің талап етілген көлемімен қамтамасыз ету тұрғысынан алғанда, станоктың типтік өлшемдерін таңдау көп жағдайда онша маңызды емес, өйткені скважина диаметрі ұлғайған кезде бұрғылау жылдамдығы мен қажетті көлемі (яғни, скважиналардың ұзындықтарының қосындысы) азаяды - диаметр ұлғайған кезде скважиналардың сыйымдылығы, скважиналардың оқтамасы және көршілес скважиналардың арасындағы аралық ұлғаяды. Сондықтан бұл жағдайда шешуші рольдін атудың ұсақтау көрсеткіштері атқарады, яғни, жарықшақтық және ату қиындығы.
Бұл жағдайда жалпы нұсқаулар мыналар болады:
жарықшақтық үлкен болған кезде скважина диаметрін үлкен етіп қабылдау керек;
ату қиындығы жоғары болған кезде скважина диаметрін кішірек етіп қабылдау керек.
Көрсетілген нұсқаулар жыныстық сілемге атудың және бризантты әсеріне негізделген.
Берілген бөлім келесі ретпен орындалады.
Бұрғылау және ату қиындығы көрсеткіштерінің өлшеміне байланысты, жыныстың жарықшақтығын ескере отырып, бұрғылау әдісі, бұрғылау станогының типі мен типтік өлшемі және берілген станок үшін диаметрдің стандартты мәндерінің бірі таңдалады.
Бұрғылау станогының өнімділігін анықтаған кезде ең алдымен техникалық бұрғылау жылдамдығы, сосын ауысымдық және жылдық өнімділік есептеледі.
1.2 Бұрғылау станогының еңбек өнімділігі
1 п.м скважинаны бұрғылауға кеткен негізгі және қосалқы операцияларды орындаудың меншікті уақыттарының қосындысын қабылданған бұрғылау станогының моделі және берілген бұрғылау қиындығы Пб үшін тұрақты деп санауға болады. Демек, қабылданған скважина диаметріне байланысты кез келген бұрғылау әдісі үшін станок өнімділігін келесі формуламен анықтауға болады:
Qб.см = [Tс- (Tп.з.+ Tр)](tо + tв), (1.1)
Qб.см = 8-0,50,07+0,05=62,5 м
Tп.з. + Tр= 0,5
Пб=6-14 tв=1,5...4,5 мин
tо=1Vб=115=0,07
Vб=15 кмсаг (Шарошкалы бұрғылау (СБШ-200)Томаков и Наумов)
мұндағы Tс, Tп.з. және Tр - ауысымның (әдетте 8 сағат), дайындық-аяқтау операцияларының және бекітілген үзілістің ауысымдағы ұзақтығы, сағат (Tп.з. + Tр= 0,5 .. 1 сағ);
tо және tв - 1 пм скважинаны бұрғылауға кеткен негізгі және қосалқы операциялар (tо=1Vб, мұнда Vб - бұрғылаудың техникалық жылдамдығы, мсағ).
tв көрсеткішін анықтаған кезде бұрғылау жұмыстарын жүргізу әдісін және жыныстың бұрғылау қиындығын ескеру керек, дәлірек айтқанда:
шнекті бұрғылау үшін бұрғылау қиындық көрсеткішінің мәні Пб=1...6 - tв=2...4 мин.;
шарошкалы бұрғылау үшін бұрғылау қиындығы көрсеткіші Пб=6...14 - tв=1,5...4,5 мин.;
пневмосоққылы бұрғылау үшін бұрғылау қиындығы көрсеткіші Пб=14...25 - tв=4...8 мин.
Таза бұрғылау жұмысына кететін уақыт көрсеткішін Tраб ауысымдық қор балансынан анықтауға болады. Бұл жағдайда келесідей тәуелділік пайда болады:
Tраб= Tс - Tс.пр - Tп.з - Tр (1.2)
Tраб=8-1-0,5=6,5 сағат
мұндағы Tс - ауысым ұзақтығы, Tс - 8 сағат;
Tс.пр - бұрғылау станогының ауысымдағы іркілістерінің жалпы уақыты, сағат.
Тәжірибеде Tс.пр уақыты 0,9...1,3 сағат. Tс.пр=1 сағат
Станоктың жылдық өнімділігін анықтау үшін келесі формуланы пайдалануға болады:
Qб.год= Nсм Qб.см Kгод , (1.3)
Qб.год=915*62,5*0,8=45 750 м
мұндағы Kгод - ауысымдық жұмыс уақыт қорын пайдаланудың орташа жылдық коэффициенті;
Nсм - жылдық ауысым саны.
Жылдық жұмыс күндердін саны 305 болғанда, Nсм көрсеткіші 915 болады, ал Kгод коэффициентін 0,8...0,85 аралығында алуға болады.
tо көрсеткішін анықтау үшін Vб бұрғылаудың техникалық жылдамдығын анықтау қажет. Ол бұрғылаудың қолданылатын әдісіне және бұрғылау қиындығы көрсеткішіне байланысты анықталады.
2 АТУ ЖҰМЫСТАРЫНЫҢ ПАРАМЕТРЛЕРІН ЕСЕПТЕУ
2.1 Аз типі
АЗ таңдаған кезде келесі негіздеулерге сүйену керек:
мүмкіндігінше тротилдің мөлшері аз АЗ қолданған жөн - ең арзан ретінде;
жеңіл атылатын жыныстарды атқан кезде еңбек өнімділігі аз АЗ қолдану керек (игданит, гранулит АС-8 және т.б.);
момнолитті жыныстарды атқан кезде бризантығы жоғары АЗ қолдану керек (гранулотол, аммонит, аммонол және т.б.);
сулы скважиналарды атқан кезде АЗ қолдану керек (аквотолы).
Әртүрлі АЗ түрінің қолдану аясы 2.1 кестеде көрсетілген, ондағы АЗ қолдануға ұсынылатын ретпен көрсетілген.
2.2 АЗ жобалық меншікті шығыны
АЗ меншікті шығыны келтірілген формуламен анықталады:
qп = qэ Kвв Kд Kт Kсз Kсп Kv , гм3 (2.1)
qп =30· 0,9· 0,6·1,1·1·5·1=89,1 гм3
мұндағы qэ - эталондық АЗ шығыны - бұзылу қиындығы көрсеткіші категориясы бойынша анықталады qэ=30 гм3;
Kвв - эталонды АЗ шығынының нақты АЗ шығынына қайта есептеу коэффициенті, Kвв=0,9;
Kд - талап етілетін ұсату дәрежесін ескеретінкоэффициент, Kт=1,1;
Kт - атылатын сілемнің жарықшақтығын ескеретін коэффициент;
Kсз - скважина оқтамасының топтастырылуын ескеретін коэффициент, Kсз=1;
Kсп - ашық беттердің санын ескеретін коэффициент;
Kv - кемер биіктігін ескеретін коэффициент.
Kвв мәні үшін келесіні пайдалануға болады:
игданит, гранулит АС-8 - 1.1;
зерногранулиттар, аммониттер, акватолдар - 1.0;
гранулотол, алюмотол- 0.9
2.1 кесте
АЗ оқтамасын орналастыру шарты
Жыныстар
қиын және зор бұрғыланатындар,
Пб = 16...25
орташа және қиын бұрғыланатындар,
Пб = 6...15
Оңай бұрғыланатындар,
Пб 6
Құрғақ скважиналар мен қазандар немесе сулы скважиналардың құрғақ бөлігі
Ифзаниттер; карбатол ГЛ10В; граммонит 7921; гранулит АС-8
Ифзаниттер; карбатол 15Т; граммонит 7921; гранулиттер АС-8, АС-4
Гранулиттер АС-4, М; игданит; граммонит 7921; карбатол 15Т
Скважинаның сулы бөлігі ағынды емес сумен
Алюмотол; гранулотол; карбатол ГЛ10В; граммонит 3070
Ифзаниттер; карбатол 15Т; гранулотол; алю-мотол; граммонит 3070
Граммонит 3070;
карбатол 15Т;
гранулотол
Скважинаның сулы бөлігі ағынды сумен
Алюмотол;
гранулотол
Алюмотол;
гранулотол
Гранулотол
Kд коэффициенті келесі формуламен анықталады:
=0,50,8=0,6 (2.2)
мұндағы dср - сілемдегі кесектердің талап етілген орташа өлшемі, м.
dср мәні қолданылатын қазып-тиеу жабдығы бойынша анықталады және есептеу кезінде келесі формуламен анықталады:
=312,53=0,8 м (2.3)
мұндағы E - экскаватор шөмішінің сыйымдылығы, м[3].
Kсз коэффициенті келесі схема бойынша қабылданады:
скважина диаметрі 100 мм -
оңай бұзылатын жыныстар үшін- 0.7 .. 0.8;
бұзылу қиындығы орташа жыныстар үшін - 0.85 .. 0.9;
қалған жыныстар үшін - 0.95 .. 1.0;
скважина диаметрі 200 мм - 1.0;
скважина диаметрі 300 мм -
оңай бұзылатын жыныстар үшін - 1.05 .. 1.1;
бұзылу қиындығы орташа жыныстар үшін - 1.2 .. 1.25;
қалған жыныстар үшін - 1.3 .. 1.4;
Диаметрдің аралық мәндері үшін бұл коэффициент мәні интерполяция әдісімен анықталады.
Kсп коэффициенті қысқакешеуіді аттыру үшін 4,5...5 аралығында алынады.
Kv коэффициенті төмендегі формуламен анықталады:
, Ну 15 м болғанда (2.5)
, Ну 15 м болғанда
Ну =15 м
Kv=31515=1
мұндағы Hу - атылатын кемер биіктігі, м.
2.3 Скважиналық тор параметрлерін есептеу
Скважиналық тордың негізгі параметрі болып келесі саналады:
a - қатардағы скважиналар аралығы, м;
b - скважиналық қатарлар аралығы, м.
a шамасы келесі формуламен анықталады:
a = m Wпр , м (2.6)
a =1,06· 11=12м
мұндағы Wпр - кемер табаны бойынша қарсыласу сызығының шектік мәні, ол кемердің төменгі жиегінен скважинаның осіне дейінгі арақашықтыққа тең, м;
m - скважиналық оқтамалардың жақындау коэффициенті, ол жыныстың бұзылу қиындығы көрсеткіші бойынша анықталады:
оңай бұзылатын жыныстар үшін - 1.1 .. 1.2;
бұзылу қиындығы орташа жыныстар үшін - 1.0 .. 1.1;
қалған жыныстар үшін - 0.85 .. 1.0.
Қысқа кешеуілді ату кезінде Wпр мәнін келесі формуламен анықтауға болады:
Wпр = Wод (1,6 - 0,5 m), (2.7)
Wпр = 10(1,6 - 0,5 ·1,06)=11м
мұндағы Wод - бір оқтама үшін К.Т.Қ.С. шамасы.
Кемердің табаның сапалы салу және порогтың болмау шарты бойынша Wод шамасы келесі формуламен анықталады:
, (2.8)
Wод=53∙1,1∙0,21,62,5∙0,9=10 м
мұндағы KТ - жарықшақтық коэффициенті;
- оқтама тығыздығы, кгдм3, =1,6 кгдм3;
- жыныстың көлемдік салмағы, тм3, =2,5 тм3;
dс - скважина диаметрі, м, dс=0,2м;
Kвв- АЗ шығынын қайта есептеу коэффициенті, Kвв=0,9.
Қауіпсіздік ережелері бойынша, құлау мүмкін призмасының шекарасында, яғни, кемердің жоғарғы жиегінен қауіпсіздік ережелері бекіткен 3 м аралықтан кем аралықта жұмыс атқатуға тиым салынған. Демек, Wпр шамасы келесі теңсіздікті қанағатандыру керек:
Wпр Hу (ctg у - ctg с) + 3 , (2.9)
Wпр 15 (ctg 65- ctg 90) + 3=10
1110
мұндағы у - кемер қиябетінің бұрышы, у =65град.;
с - скважинаның горизонтқа құлау бұрышы, с =90град.
Егер (2.9) шарты тік скважиналар үшін орындалмайтын болса, онда көлбеу скважиналарға көшуге болады. Бұл жағдайда с шамасы у шамасынан кем болу керек..
Осылайша, Wод және Wпр шамаларын анықтағаннан кейін a шамасын анықтауға болады. b шамасы аттырылатын скважиналардың орналасуына байланысты анықталады. Скважиналық тор квадрат түрінде болғанда b = a, шахмат түрінде болғанда
b = 0,85a=0,85*12=10м.
Бір скважинамен атылатын жыныс көлемі келесідей анықталады:
бірінші қатар скважиналары үшін:
V1 = Wпр a Hу , м3; (2.10)
V1 =11*12*15=1930 м3
келесі қатардағы скважиналар үшін:
Vn = a b Hу , м3, (2.11)
Vn = 12*10*15=1755 м3
мұндағы Hу - ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz