Адамның тұлғааралық қарым-қатынасы мен коммуникативтік дағдыларына психодиагностика жүргізу (1-2 респондеттер үшін), мәліметтерге түсінік беріп, қорытынды дайындау

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті

Философия және саясаттану факультеті

Педагогика және білім беру менеджменті кафедрасы

№6В01801

Әлеуметтік педагогика және өзін-өзі тану мамандығы

CӨЖ

Тақырыбы: Адамның тұлғааралық қарым-қатынасы мен коммуникативтік дағдыларына психодиагностика жүргізу (1-2 респондеттер үшін), мәліметтерге түсінік беріп, қорытынды дайындау.

Орындаған: 2-курс, Ерімбетова А. Е.

Тексерген: Булатбаева А. А.

Алматы, 2020

Адамның тұлғааралық қарым-қатынасы мен коммуникативтік дағдыларына психодиагностика жүргізу (1-2 респондеттер үшін), мәліметтерге түсінік беріп, қорытынды дайындау.

Тұлғааралық қатынас - бұл екі немесе оданда көп адамдардың тікелей контактілері. Адам қоғамда өмір сүргендіктен, қарым-қатынассыз өмір сүре алмайды. Егерде тұлғаның қарым-қатынасқа деген проблемалры болса, ол адамның психикасы мен санасында қоғамға норма болмайтын іс-әрекеттер қалыптасуы мүмкін. Тұлғааралық қарым-қатынасты білу белгілермен анықтауға болады: қатысушылардың психологиялық жақындығы, бір-бірінің қызығушылықтары мен ерекшеліктерін білуі, ортақ қызметтік, түсінушілік және т. б. Сол сияқты ерекшеліктерді байқауға болады. Психологиялық тұрғыдан мақсатына қарай тұлғааралық қарым-қатынасты үш түрге бөлеміз. Олар: императив (бұйрық), манипуляция (айпа), диалог (қоссөз) . Императивтің ерекшелігі адам екінші адамға бұйрық беру, талап ету, әмір беру, тиымсалу, нұсқау арқылы әсер етеді. Ал манипуляция кезінде алдап, арбап өз мақсатына жетеді. Манипуляция мен императивті қарым-қатынастың ұқсастығы өз дегенін орындату. Бірақта бір ерекшелігі манипуляция кезінде мақсат айтылмайды, жасырылады. Манипуляция көбісінде бизнесте, сауда да, іскерлік насихат кезінде қолданылады. Алғаш осы манипуляциялық қарым-қатынасты қолдаған және оны бар дүниеге жар салдырған Дейл Карнеги еді. Бірақта бұл қарым-қатынасқа қарсы шыққандарда бар. Соның ішінде Эверет Шорсторм, ол тіпті «Анти-Карнеги» атты кітап жазып шыққан болатын. Диалог қарым-қатынасы тең құқықта жүретін қарым-қатынас деп есептеледі, яғни екі жақтыңда ойы тыңдалып, мақсаты орындалады. Диалогтың мақсаты өзі және өзгені тани білу, альгоцентризмге ұстанымын өзегерту.

Қарым-қатынасты ішкі құрылым бойынша шартты түрде үшке бөледі: коммуникация, интеракция, перцияпция. Коммуникация дегеніміз - қарым-қатынастағы адамдардың бір -бірімен ақпарат алмасуы. Интеракция - қатысушылардың іс-әрекетті бірге жасауы. Перцияпция - бір-бірін тануы.

Қарым-қатынас адамзат қоғамының және жеке тұлғаның жарқын өмір сүруінің міндетті орындалатын өызмет. Қарым-қатынас аса үлкен құндылық болып табылады.

Қарым-қатынассыз адамның тек өзін-өзі танып білу, әлеуметтену яғни индивидтің жеке тұлға ретінде дамуы, әлеуметтік тәжірибені адамнан адамға, ұрпақтан ұрпаққа тарату, әлеуметтік топтардың қауымдастықтар мен мемлекеттердің өмір сүруінің өзі, сондай-ақ, индивидтің (дара адамның) психикалық іс-әрекеті де мүмкін емес.

Тұлғааралық қатынастар адамның ата-анасына (отбасына), достарына (кіші топқа) және қарама-қарсы жынысқа (өз отбасына) деген көзқарасынан бастап, үлкен әлеуметтік топтарға қатысуымен анықталады. .
Диагностикада тұлғааралық қарым-қатынасты анықтау үшін сауалнама әдістері, проективті әдістер және бақылау әдістері кеңінен қолданылады.

Тұлғааралық қарым-қатынасты анықтау арналған методикалар

Методиканы 1954 жылы Т. Лири, г. Лефорж, Р. Сазек жасаған және субъектінің өзі туралы және идеалды "мен" туралы идеяларын зерттеуге, сондай-ақ шағын топтардағы қатынастарды зерттеуге арналған. Осы техниканың көмегімен өзін-өзі бағалау және өзара бағалаудағы адамдарға деген қарым-қатынастың басым түрі анықталады.
Тұлғааралық қатынастарды зерттеуде көбінесе екі фактор ерекшеленеді: үстемдік-бағыну және достық-агрессивтілік. Дәл осы факторлар адамның тұлғааралық қабылдау процестеріндегі жалпы әсерін анықтайды. Олар М. Аргайл деп аталады, тұлғааралық мінез-құлық стилін талдаудағы және мазмұны бойынша негізгі компоненттердің арасында ч. Осгудтың семантикалық дифференциалының үш негізгі осінің екеуімен байланысты болуы мүмкін: бағалау және күш. Б. жетекшілігімен американдық психологтар жүргізген көпжылдық зерттеуде. Бэйлз, топ мүшесінің мінез-құлқы екі айнымалымен бағаланады, олардың талдауы үш осьтен құралған үш өлшемді кеңістікте жүзеге асырылады: үстемдік-бағыну, Достық-агрессивтілік, эмоционалдылық-аналитикалық.
Негізгі әлеуметтік бағдарларды ұсыну үшін Т. Лири секторларға бөлінген шеңбер түрінде шартты диаграмма жасады. Бұл шеңберде көлденең және тік осьтер төрт бағытты көрсетеді: үстемдік-бағыну, Достық-дұшпандық. Өз кезегінде, бұл секторлар сегізге бөлінеді - сәйкесінше жеке қатынастарға. Неғұрлым нәзік сипаттама үшін шеңбер 16 секторға бөлінеді, бірақ көбінесе екі негізгі оське қатысты бағытталған октанттар қолданылады.

Тұлға аралық қатынастарды Т. Лири тақырыптың өзі және идеалды "мен" туралы идеяларын зерттеуге, сондай-ақ шағын топтардағы қатынастарды зерттеуге арналған. Тұлғааралық қатынастарда ең маңыздылары екі фактор болып саналады: үстемдік - бағыну және достық - агрессивтілік. Дәл осы факторлар адамның тұлғааралық қабылдау процестеріндегі жалпы әсерін анықтайды. Топ мүшесінің мінез-құлқы үш осьте талданатын екі айнымалы бойынша бағаланады: үстемдік-бағыну, достық-достық емес, эмоционалдылық-аналитикалық.
Т. Лиридің әлеуметтік бағдарын көрсету үшін секторларға бөлінген шеңбер түрінде шартты схема жасалды. Бұл шеңберде көлденең және тік осьтер төрт бағытты көрсетеді: үстемдік-бағыну, достық- дұшпандық. Өз кезегінде бұл секторлар жеке қатынастарға сәйкес 8 бағытқа бөлінеді. Неғұрлым тереңірек сипаттама үшін шеңбер 16 секторға бөлінеді, бірақ қарым-қатынастың 8 түрін сипаттау үшін октанттар жиі қолданылады. Тақырыптың нәтижелері шеңбердің ортасына неғұрлым жақын болса, осы екі айнымалы факторлардың өзара байланысы соғұрлым күшті болады деп саналады. Шеңбердің ортасынан алынған көрсеткіштердің қашықтығы тұлғааралық мінез-құлықтың бейімделуін немесе экстремалдылығын көрсетеді. Сауалнамада 128 бағалау пікірден тұрады, қатынастардың 8 түрінің әрқайсысы үшін 16 ұпай бар. Методика жеке тұлғаның түрін анықтауға, сондай-ақ жеке аспектілер бойынша деректерді салыстыруға мүмкіндік береді. Мысалы, «идеалды мен», «шынайы мен», «әлеуметтік мен», «менің серіктестерім» және т. б. тест нәтижелері бойынша адамдарға өзін-өзі бағалау мен өзара бағалаудағы қарым-қатынастың басым түрін анықтауға болады.

Т. Лиридің схемасы адамның нәтижелері шеңбердің ортасына неғұрлым жақын болса, осы екі айнымалының өзара байланысы соғұрлым күшті болады деген болжамға негізделген. Шеңбердің ортасынан алынған көрсеткіштердің қашықтығы тұлғааралық (әлеуметтік) мінез-құлықтың бейімделуін немесе экстремалдылығын көрсетеді.
Деңгейдің максималды бағасы-16 балл, бірақ ол қарым - қатынастың төрт дәрежесіне бөлінеді:
0-4 балл - төмен;
5-8 балл - орташа (бейімделгіш мінез-құлық) ;
9-12 балл-жоғары (экстремалды мінез-құлық) ;
13-16 балл - экстремалды (патологияға дейін) .

Сонымен, тест нәтижесі диаграммада көлеңкеленген бөлік түрінде ұсынылған. Бұл осы тест бойынша Субъектінің жеке профилі. Келесі формулалар екі негізгі факторға сәйкес есептеледі: "үстемдік " және"достық".
Үстемдік (I - V) + 0, 7 x (VIII + II - IV - VI) тең)
Достық = (VII - III) + 0, 7 x (VIII - II - IV + VI)
Алынған деректерді сапалы талдау әр түрлі адамдардың бейнелері арасындағы айырмашылықты көрсететін диаграммаларды салыстыру арқылы жүзеге асырылады.
Әдістемелік психологиялық үйлесімділік мәселесін зерттеуге мүмкіндік береді және көбінесе отбасылық кеңес беру, топтық психотерапия және әлеуметтік-психологиялық оқыту тәжірибесінде қолданылады. Бұл методиканы негізінен 13 жастан жоғары жасөспірімдерге қолдануға кеңес беріледі.

(https://psyera. ru/metodiki-psihodiagnostiki-mezhlichnostnyh-otnosheniy_13132. htm)

В. Стефансонның "Q-сұрыптау" сауалнамасы. "Q-сұрыптау" (Q-Sort Technique) әдістемесін Вильям Стефансон (William Stephenson) атындағы университетте әзірлеген. Гумбольдта (Берлин) бұрын ұсынылған "Q-классификация" принципі негізінде 1958 жылы жарық көрді. Бұл техниканы мәжбүрлі таңдау әдістеріне жатқызуға болады, мұнда жеке қасиеттердің ауырлығы абсолютті шамалар мен индикаторларда емес, тақырыптың басқа қасиеттерінің ауырлығына қатысты анықталады. Сауалнама нақты топтағы өзін-өзі бейнелеу мен мінез-құлықты диагностикалауға арналған, 60 тұжырымнан тұрады. Әдістеменің артықшылығы - онымен жұмыс жасау кезінде субъект өзінің жеке басын, шынайы "өзін" көрсетеді, яғни әлеуметтік норма мен басқа адамдардың көз қарасынан туатын нәтижелерге байланысты емес. Сол мәлімдемелер жиынтығын қайта сұрыптау мүмкін, бірақ басқа жағынан:
Әлеуметтік " мен " (басқалар мені қалай көреді?) ;
Мінсіз "мен" (мен қандай болғым келеді?) ;
Қазіргі "мен" (әр түрлі жағдайда Мен кіммін?) ;
Маңызды басқалар (менің серіктесімді қалай көремін?) ;
Мінсіз серіктес (мен серіктесімді қалай көргім келеді?) .
Бұл әдіс нақты топтағы адам мінез-құлқының 6 негізгі бағытын анықтауға мүмкіндік береді: тәуелділік, тәуелсіздік, қарым-қатынас, қарым-қатынассыздық, күресті қабылдау және күресуден аулақ болу.
Михельсонның коммуникативті дағдыларын тексеру. Сауалнамада 27 коммуникативті жағдайдың сипаттамасы бар, онда әрқайсысы үшін қажетті мінез-құлықтың 5 мүмкін нұсқасы ұсынылады:

серіктестің оң пікірлеріне реакция қажет;
серіктестің теріс мәлімдемелеріне реакция қажет;
серіктестің өтінішіне жауап қажет;
серіктеспен сөйлесу керек;
эмпатияның көрінісі қажет (серіктестің сезімдері мен күйлерін түсіну) .

Осы жағдайдағы ең жақын мінез-құлық әдісі таңдалады. Негізінен тест өту уақыты 20-30 минутты құрайды. Субъект алдына 60 мінездеме беріледі, олар адамның ортада өзін қалай ұстауына байланысты. Егер берілген бекітулер өзіне қатысты болса «ия» деп, егерде өзіне жат қылық болса «жоқ» деп, ал нақтылыған немесе ойы 50\50 болған жағдайда «білмеймін» деген жауаптар қалдырады. Тест нәтижесі берілген жауаптар бойынша баллдық шкаламен есептеледі. Бқл методика мектеп жасындағы балалардан бастап қолдануға болады (5-7сынып) .
(https://psyera. ru/metodiki-psihodiagnostiki-mezhlichnostnyh-otnosheniy_13132. htm)

Г. Роршах тестін отбасылық қарым-қатынастың бұзылуын диагностикалау үшін қолдануға болады. Құралдар жиынтығы дәстүрлі нұсқаның мүмкіндіктерін (жеке тұлғаның интрапсихикалық мазмұнын анықтауға бағытталған) отбасындағы (немесе басқа шағын топтағы) тұлғааралық өзара әрекеттесудің құрылымы мен динамикасын зерттеу перспективасымен біріктіреді. Шын мәнінде, бұл әдіс - тәсілдер тобы, олардың кейбіреулері негізінен өзара әрекеттесу процестерін диагностикалауға, ал басқалары өзара әрекеттесу өнімін талдауға бағытталған. Тест шарттарына сәйкес серіктестердің барлық "шешімдері" тең, сондықтан көзқарастардың алшақтығы сөзсіз. Бірлескен жауаптардың саны мен сапасы топтың бірлігі мен үйлесімділігінің өлшемі бола алады, ал бірлескен шешімдерді табу процесі тұлғааралық қарым-қатынас стилін көрсетеді.

Тестілеу рәсімі. Роршах кестелері теріс қаратылып субъектілердің алдында үстелге қойылады, олардың нақты орналасуы экспериментатормен реттеледі.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.