Мектепке дейінгі балалардың эстетикалық тәрбиесі

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 41 бет
Таңдаулыға:

“Павлодар педагогикалық университеті”КЕАҚ

М. Канапиянов атындағы жоғары колледжі

НАО “Павлодарской педагогический университет”

Высший колледж им. М. Канапьянова

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС

Пәні: Педагогика

Тақырыбы: Мектепке дейінгі балалардың эстетикалық тәрбиесі

Орындаған: МДТжО-21 тобының студенті

Ануарбекова Молдир Аскарбековна

Қабылдаған: арнайы пәндер оқытушысы

Нургалиева Каламкас Ертисбаевна

Павлодар қ. 2021 жыл

\ МАЗМҰНЫ

Кіріспе3

І. Негізгі бөлім4

1. 1. Эстетика ғылымының шығу тарихы. Және оның міндеттері. 4

1. 2. Бастауыш мектепте оқушыларға білім берудегі эстетикалық тәрбие беру мәселелері8

1. 3. Кіші мектеп жасындағы балаларда бейнелеу өнерін оқыту арқылы эстетикалық тәрбиені қалыптастырудың ерекшеліктері12

1. 4. Мектеп жасына дейінгі балаларды қазақ халқының қолөнері арқылы әсемдікке тәрбиелеу19

Қорытынды32

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі35

Кіріспе

Зерттеудің өзектілігі:

Қазіргі кездегі өмір тәртібі, адамдардың еңбектік, қоғамдық қарым-қатынастары, айнала қоршаған табиғат баланың эстетикалық дамуының алғы шартын жасайды. Ол әр түрлі халықтардың өнерімен, сурет және мүсін өнерімен, музыка және биімен, қуыршақ театрының спектаклдерімен, мультфильмдерімен және басқалармен таныса отырып, өнер дүниесіне енеді.

Совет жазушылары - В. Маяковский, С. Маршак, К. Чуковский, С. Михалков, А. Барто, композиторлары - Д. Шостакович, С. Прокофьев, А. Н. Александров, Д. Кобалевский, М. Красев, М. Раухвергер, Е. Тиличеева, Т. Потапенко, суретшілері - Н. Жуков, А. Пластов, А. Каневский, Е. Чарушин балаларға арналған көптеген тамаша шығармалар тудырды.

Эстетикалық тәрбие педагогиканың оқшауланған саласы емес, оның барлық жақтарымен өзара әрекеттес.

Ақыл-ой және дене жағынан толық даму, моральдік пәктік және өмір мен өнерге деген белсенді қарым-қатынас адамгершілік жағынан жетілуі көбінесе эстетикалық тәрбиеге тәуелді болып келетін кесек тұлғалы, жан-жақты дамыған адамның жеке басын сипаттайды.

Сәбилік шақтағы көркем әсерлер күшті және есте ұзақ уақытқа, кейде бүкіл өмір бойына сақталады. Баланың көркемдік дамуының ойдағыдай болуы үшін педагог оның жасына сай балалар іс-әрекеттері мен көңіл көтерулерінің түрліше формалары мен түрлерін пайдалану қажет.

Эстетикалық тәрбие заманамен тығыз байланысты, көбіне сонымен анықталады. Болмысты эстетикалық жағынан игеру өмірмен етене болуды, қоршаған дүниені, қоғамды, табиғатты, заттық ортаны жасампаздықпен өзгертуге талпынтады.

Курстық жұмыс кіріспеден, Негізгі бөлім, бөлімшелерден, қортынды және пайдаланған әдебиеттер тізімінен тұрады.

Зерттеу пәні: Мектеп жасына дейінгі балалардың эстетикалық тәрбиесінің маңызы мен міндеттері

Зерттеу нысаны: Эстетика ғылымын жан-жақты зерттеу

Курстық жұмыстың мақсаты: балаларға эстетикалық тәрбие берудің маңыздылығын көрсету.

Міндеттері:

1. Эстетика ғылымының шығу тарихы. Және оның міндеттері.

2. Бастауыш мектепте оқушыларға білім берудегі эстетикалық тәрбие беру мәселелері

3. Кіші мектеп жасындағы балаларда бейнелеу өнерін оқыту арқылы эстетикалық тәрбиені қалыптастырудың ерекшеліктері

4. Бейнелеу өнері пәні - балаларға көркемдік эстетикалық тәрбие беру көздерінің бірі екендігінің мағыналарын ашу.

І. Негізгі бөлім 1. 1. Эстетика ғылымының шығу тарихы. Және оның міндеттері.

Эстетика ғы лы м ретінде осы дан 5 мы ң жы л бұры н - Мы сы рда, Вавилонда, Үндістанда және Қы тайда дүниеге келіп, Ежелгі Грекия мен Римде кеңінен дамы ған. Демокрит, Аристотель, Эпикур, Лукреций Кар, т. б. өз еңбектерінде сұлулы қты ң объективті негізі - шы нды қ өмірдің затты қ қасиеттерінде, байланы стары нда, қаты настары нда, заңды лы қтары нда деп білді. Ал Платонға сәйкес, сұлулы қ дегеніміз абс., мәңгілік және өзгермейтін, сезімнен ты с идея, өнер туғы заты н сезім иірімдері осы идеяны ң көрінісі ғана болы п табы лады .

Қайта өркендеу дәуірі ойшы лдары ны ң, жазушы лары ны ң, суретшілерінің (Ф. Петрарка, Л. Б. Альберти, Леонардо да Винчи, А. Дюрер, Бруно, Монтель, т. б. ) еңбектерінде адамгершілік сипаттағы реалистік бағы ттар дамы ды . Ағарту дәуірінің теорияшы лары (У. Хогарт, Дидро, Руссо, Винкельман, Лессинг, Гердер), сондай-ақ оларды ң дәстүрлерін жалғасты рушы лар (Шиллер мен Гете) өнердің шы нды қ өмірмен байланы сы н орны қты рды .

Кант эстет. пікірдің мүлдем “мүддесіздігі” туралы қағида ұсы нды . Ол сұлулы қты пайдаға, көркемдік форманы ң толы мды лы ғы н-идеялы қ мазмұнға қарсы қойы п, формалистік Эстетиканы ң дамуы на ы қпал етті. Гегель өз еңбектерінде Эстетикалы қ қы зметті түсіндіруге негіз ретінде тарихнама принциптері мен қарама-қайшы лы қтарды алды, мұны ң өзі оған эстет. қы зметті капит. өндірістің қарама-қайшы сипаты мен салы сты руға, Эстетикалы қ ұғы мны ң жай-жапсары н түсіну үшін еңбектің мағы насы н аны қтауға мүмкіндік берді. Алайда объективті идеалист бола оты ры п, Гегель өнерді абс. рухты ң бірінші және жетілмеген формасы ретінде айқы ндады .

Фейербах сұлулы қты тікелей заттар мен құбы лы старды ң физ. қасиеттерінен, ал эстет. сезімдер мен талғамдарды - биол. заңды лы қтардан, адам “табиғаты нан” алы п көрсетуге ты ры сты . Эстетика оры с демократтары Белинскийдің, Черны шевскидің, Добролюбовты ң еңбектерінде реалистік өнер, заңды лы қ, өнердің идеялы лы ғы мен халы қты ғы принциптерін жасау, т. б. мәселелерде көтерілді. Қазіргі философия ғы лы мы нда [1, 172]

Эстетика мәселесі мен міндеттері

Эстетика мәселесі мен міндеттері көбінесе келесі жәйтпен айқы ндалады . Адамны ң дүниені эстет. тұрғы дан ұғы ны п-түсінуі бір-бірімен ты ғы з байланы сты үш нәрседен тұрады :

объективті шы нды қтағы эстет. ұғы м
субъективті эстет. үғы м (эстет. сана)
өнер (субъективті және объективті эстет. ұғы мдарды ң бірлігі ретінде) .

Эстетика дүниені эстет. тұрғы дан ұғы ны п-түсінудің объективті негізін адамдарды ң қоғамды қ мәнісін және табиғат пен қоғамды өзгертуге бағы тталған жасампазды қ күштері ашы латы н оларды ң шы ғарм. қы зметінің іс жүзіндегі көрінісі ретінде аны қтайды . [2, 157]

Эстетикалы қ категориялар

Негізгі эстетикалы қ категориялар - сұлулы қ пен сұры қсы зды қ, асқақты қ пен пасы қты қ, трагед. және комед. болса, олар қоғамды қ байланы ста, адам өмірінің әрбір саласы нда - өндірістік-еңбек пен қоғамды қ саяси қы зметте, табиғатқа көзқараста, мәдениет, тұрмы ста, т. б. жағдайларда дүниені эстет. тұрғы дан ұғы ны п түсінудің көрінісі ретінде байқалады . Эстет. тұрғы дан ұғы ны п-түсінудің субъективті жағы - ішкі сезімдерді, талғамдарды, бағалауды, күйзелісті, идеяларды, мұраттарды Эстетиканы объективті өмірлік процестер мен қаты настарды көрсете бейнелеудің өзіндік формасы ретінде қарасты рады .

Өнер, көркем шы ғарм. оны ң маңы зды жағы ретінде қарасты ры лады . Эстетика өнердің мәнісі мен оны ң заңды лы қтары н зерттей оты ры п, арнаулы, теор. және тарихи ғы лы мдармен және өнер туралы ғы лы мдармен ты ғы з байланы ста дамы ды . Бірақ Эстетика- негізінен философияны ң бір саласы . Ол адамны ң ақиқатқа эстет. қаты настары ны ң (оны ң ішінде өнердің) жалпы заңды лы қтары н зерттейді, ал өнер зерттеу ғы лы мдары өнердің қаз-қалпы ндағы ерекшелігіне назар аударады .

Философия сияқты дүниетану ғы лы мы бола оты ры п, Эстетика эстет. сана мен өнердің қоғамды қ болмы сқа, адам өміріне көзқарасы туралы мәселені шешуді өз проблематикасы ны ң басты назары на қояды . Осы мәселенің материалистік шешімін басшы лы ққа ала оты ры п, Эстетика өнердің табиғаты мен көркем шы ғарм. процесінің түрлі жағы н: өнердің шы ғу тегін оны ң мәнісін және қоғамды қ сананы ң басқа формалары мен байланы сы н, оны ң тарихи заңды лы қтары н, көркем образды ң ерекшеліктерін, өнердің мазмұны мен форманы ң өзара байланы сы н, көркемдік әдіс пен стильдің маңы зы н, т. б. ғы л. тұрғы дан ашы п көрсетеді. [3, 59]

Эстетика - философиялы қ ғы лы м.

Эстетика - философиялы қ ғы лы м. Ендеше, ол да этика сияқты нақты ғы лы мдар өлшеміне сай келмейді. "Эстетика" ұғы мы н ғы лы ми қолданы сқа XVIII ғасы рды ң орта шенінде неміс философы Александр Баумгартен енгізді. Ол эстетиканы грек тіліндегі "айстетикос" сөзінен құрас- ты ры п шы қты . Этимологиялы қ тұрғы дан алғанда "айстетикос" - сезім, сезіммен қабы лданаты н деген мағы наға ие. Этимологиялы қ түбір өлі күнге дейін "анестезия" сезінде кездеседі.

А. Баумгартен сезім арқы лы қабы лдауға мүмкін кемелділікті әсемдік деп білген, әсемдіктің бірден-бір керініс табаты н саласы өнер деп қарасты рған.

Сөйтіп, неміс философы эстетикаға әсемдікті және оны ң өнерде көрініс табуы н зерттейтін ілім деген аны қтама берген.

Сұлулы қ заңы бойы нша адамны ң дүниені игеруге деген талпы ны сы А. Баумгартен эстетика ұғы мы н енгізбей тұры п-ақ белгілі болған. Эстетиканы ң тікелей өнермен байланы сты ғы н есте ұстасақ, өнер тарихы - адамзат тарихы екендігін де мойы ндаймы з. Адамзат есін білгелі өнермен бірге жасасы п келеді.

Бізге белгісіз, бұлы ңғы р ондаған мы ң жы л бұры н да өнердің бастапқы белгілері байқала бастаған. Атап айтсақ, тас дәуірінің алғашқы кезендерінің өзінде-ақ адамдар өнердің алғашқы ны шандары н туды ры п, оны өрі қарай дамы ты п оты рған. [4, 87]

Эстетика және өнер

Өнер - мәдениеттің маңы зды саласы ны ң бірі. Сонды қтан болар, "өнер - мәдениет айнасы " деген қанатты сөздің қалы птасқанды ғы . . . Өнердің шы найы мәнінің діңгегі - сұлулы қ, әсемдік. Сұлулы к, әсемдік - адамды ерекше бір жан ләззаты на бөлейтін сезім туды рар қасиет. Соны ң нәтижесінде, өнер көңіл күйді, сезімді білдіреді, соларға тікелей байланы сты . Өнер адамды имандануға, жан дүниесімен біртұтас нұрлануға бастайды . Өнердің басты мақсаты - қандай да бір жетілу, кемелдену үлгісін, мұраты н (идеалы н) беру әрі соған адамды талпы нды ру, құштар ету.

Өнер философиясы, өнер ілімі болы п табы латы н эстетика үшін де жоғары да аталған мақсаттар бірінші маңы зды болмақ. Ендеше, эстетиканы оқы туды ң, яғни эстетикалы қ тәрбиенің басты мақсаты - адамдарда өзінің айналасы ндағы сұлулы қты көре, сезіне білу, бағалай және қабы лдай білу қабілетін артты ры п, сұлулы қ заңдары на сәйкес өмірді жаңарты п, өзгертіп оты ру.

Эстетика этикамен өнер мен өнегелілік қалай байланы сты болса, солай ты ғы з байланы сты . Өйткені өнер адам сезіміне әсер ете оты ры п, оны адамгершілік, ізгілікке тәрбиелейді. Көркемдікке сүйсіну, соны тамашалаған сәтте сезімге бөлену бары сы нда жаны мы з тазарады . Жан тазалы ғы -ар тазалы ғы . Олай болса, эстетикалы к тәрбие - иманды лы қ, ғибратты лы қ тәрбиесінің бір тарауы . [5, 168]

Эстетикалы қ ой тарихы

Эстетика терминінің бертін келе енгеніне қарамастан, эстетикалы қ ой тарихы ең кем дегенде 2, 5 мы ң жы лды алы п жаты р. Біздің заманы мы зға дейінгі бірінші мы ңжы лды қты ң өзінде-ақ ежелгі қы тай, үнді, грек ойшы лдары адамдарды ң нақты шы нды қты ң көптеген құбы лы стары н сезім арқы лы әсерлене қабы лдайты нды ғы н байқаған. Соны ң бары сы нда белгілі бір кеңіл күйлері - таңдану, жеріну, қайғы ға ортақтасу, ашулану, сүйсіну, елжіреу, өзілдеу, тебірену, толқу және т. б. болғанды ғы н тілге тиек еткен. Әрі сол күйлердің өлемге деген таза таны мды қ қаты настан езінің сезімдік тебіреніс сипаты мен ерекшеленетіндігін білген. Осы тебіреніс-толқулар неліктен пайда болады деген сұраққа жауап іздеу бары сы нда ежелгі дүние ғұламалары эстетикалы қ ойды дамы тқан. Нәтижесінде, "сұлулы к", "әсемдік", "аскақты к" және оған қарама-қарсы "сұры қсы зды қ", "мешеулік", сол сияқты "трагедиялы қ" жөне "комедиялы қ" туралы алғашқы түсініктер қалы птасады . Эстетикалы қ ойды ң даму тарихы на қы сқаша шолу жасап, көз жүгіртіп етейік. Оны философиялы қ ғы лы мдарды ң пайда болған жері Грекиядан бастау занды . Антикалы қ эстетика, ежелгі грекиялы қ және римдік мәдениеттің құрамдас бөлігі. Антикалы қ эстетиканы ң негізгі ерекшеліктерінің бірі - оны ң космологизмі. [6, 172]

Космологизм

Космологизм деп ғары шты қ үйлесімділік пен әсемдіктщ адамзат әлемінен оры н алғанды ғы туралы баяндайты н көзқарастарды айтады . Көне гректердің түсінуінше, ғары ш денелерінің қозғалы сы нда болсы н, орналасуы нда болсы н езіндік жарасты қ, үйлесімдік, гармония бар. Сол гармонияны адам өз әлемінен де, яғни әз қолы нан жасап шы ғарған заттардан да табуға ты ры сады . Адамны ң енері макроғары шты ң, үлкен ғары шқа ұқсап бағуы нан, еліктеуінен, яғни мимезистен (грек тілінде "мимесші - "еліктеу") туады . Осы лайша грек ойшы лдары ны ң көбі өнер табиғаты н мимесиспен байланы сты рған.

Грек эстетикасы н сонау грек мәдениетінің архаикалы қ немесе гомерлік (Гомердің "Илиада", "Одиссеясы " дүниеге келген уакы т) кезеңінен бастаса да болады . Антикалы к эстетиканы ң орталы қ категориясы ны ң бірі болы п табы латы н "гармония" ұғы мы Гомердің "Одиссеясы нда" өзінің бастапқы нақты затты қ мағы насы нда беріледі. Онда "гармония" деп қайы қ жасалған ағаш кесінділерін бірік- тіруші қы сты рғы шты, шегені айтаты н болған. Ал "Илиадада" "гармония" қосы мша мағы наға ие болы п, адамдар арасы ндағы келісім, ты ны шты к, бейбітшілікті білдіретін болған. Осы лай бастапқы да тікелей әлеуметтік өмірдің ортасы нан алы нған сөз бірте-бірте философиялы қ, эстетикалы қ категория деңгейіне дейін көтерілген.

Эстетикалы қ категория тұрғы сы ндағы "гармония" ұғы мы н тұңғы ш Пифагор мен оны ң мектебінде кездестіреміз. Пифагор үшін болмы сты ң негізінде жатқан сан тікелей гармонияға, ішкі үйлесімділікке, өлшемділікке сай. Өнер түрлері ііпінде өсіресе музы ка өзінің гармониялы ғы мен адам жаны н толғанды ры п, ғары шты қ үйлесімділікті таны тады . Тіпті, оны мен қоймай, адам жаны н да, төнін де ауру-кесел, бөлекеттерден тазартады деп білген. Осы түста антикалы қ эстетиканы ң келесі бір категориясы - катарсиске тоқталы п кету керек. [7, 289]

Катарсис

Катарсис (грекше "тазару") - адам жаны мен тәнін тазарту, рухты қ жөне ағзалы қ жаңаруды білдіретін ұғы м. Катарсис ұғы мы антикалы қ философиядан алы нған. Көне гректер катарсисті денсаулы қтағы бұзы лған үндестікті қалпы на келтіру үшін тазарту жүргізу әдістері деп қарасты рған. Нақты медициналы қ мағы насы мен қатар катарсис эстетикалы қ ұғы м деңгейіне көтерілген сөз. Антикалы қ эстетикада катарсис адамға өнердің қалай әсер ететіндігін көрсету үшін пайдаланы лған. Онда катарсис әсіресе музы ка, поэзия мен трагедияны ң адамны ң рухы мен жаны н тазарту жолы ндағы маңы зы н білдірген.

Пифагор жөне оны ң жолы н қуушы лар адам жаны н кесапаттан тазарту үшін белгілі бір жүйемен алы нған әуен, музы каны қолдану жолы н ұсы нған. Оларды ң түсінуінше, музы ка - ғары ш үндестігінің жердегі керінісі болғанды қтан, тек жан сарайы н тазалап қана қоймайды, соны мен қатар ағза аурулары нан да ары луға әсер етеді деп білген. Платон болса катарсисті өнердің бір түрімен ғана емес, жалпы өнердің өзімен байланы сты рды . Оны ң айтуы нша, катарсис жан-дүниені нәпсілік, ағзалы қ ниеттен ары лту деген мағы наға ие. Аристотель де катарсисті өнердің эстетикалы қ пәрменді әсері деп таны п, әсіресе трагедия жанры н адамны ң қорқы ны ш пен қайғы ға ортақтасу сияқты қасиеттерінің нәтижесінде адам жаны н бейқамды қтан, бойкүйездіктен ары лтады деп қарады .

Грек мәдениетіндегі калокагатия алды ңғы параграфтардағы мұраты бекзатты қ тәрбиенің негізін қалаған. Сонды қтан да бала өсіру, тәрбиелеу ісінде гимнастикалы қ (дене сұлулы ғы н қалы птасты руға күш салаты н) тәрбиемен қатар риторика (шешендік енер), грамматика, тарих, поэзия және т. б. баса назар аудары лған. Эстетикаға "калокагатия" ұғы мы н енгізген Сократ болаты н. Шы найы сұлулы қ - ізгі сұлулы қ, кешірімді сұлулы қ деген көзқарас кейінірек келе бүкіл еуропалы қ эстетиканы ң орталы қ ұстаны мы на айналы п кетті. [8, 147]

1. 2. Бастауы ш мектепте оқушы ларға білім берудегі эстетикалы қ тәрбие беру мәселелері

Эстетикалы қ тәрбие өмірге деген көзқарас белсенділігінің тууы на әсерін тигізетіні қабы лдауды ң, қиялдауды ң, естің қалы птасуы на және ы нтаны ң, сезімнің, бейімділік пен қабілеттің дамуы на бағы тталған.

Эстетикалы қ тәрбие - күрделі процесс. Сонды қтан біз кейде "балаларды эмоциялы қабы лдауға үйрету", "рахаттана білу", "сүю және ұмты лу", "қабілеттілік көрсету" деген сияқты тұжы ры мды сөздерді жады мы зда ұстаймы з да оны ң қалай көрініс беретінін нақты лап оты рамы з.

Эстетикалы қ тәрбие жалпы педагогикалы қ процестен оқшауланы п алы нбайды . Бала өмірінің көп жақтары на бойлай енумен бірге ол балаларды ң адамгершілік, ақы л-ой дене дамуы мен ты ғы з байланы сты және оларды ң іс-әрекетін ұйы мдасты руды ң негізгі формалары нда, ойы н сабақ, тұрмы с, еңбек, мерекелер және көңіл көтерулер үстінде жүзеге асы ры лады . Эстетикалы қ қы лы қтарды ң табиғи үйлесімділігі еңбекке қоғамды қ өмірге деген қары м-қаты наста әсіресе көрнекі байқалады .

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.