Ежелгі Шығыс елдері экономикасының тарихы

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

Ежелгі Шығыс елдері экономикасының тарихы

Алғашқы мемлекеттердің пайда болуы:

Алғашқы мемлекеттердің пайда болу уақыты Ежелгі әлем уақыты деп аталады. Әдетте, ол үш кезеңге бөлінеді: ерте Ежелгі әлем (б. з. д. IV-II мыңжылдықтар), мемлекеттердің гүлденуі (б. з. д. I-II мыңжылдықтардың соңы) және құлдырау (б. з. д. I мыңжылдықтың бірінші жартысы) .

Месопотамияда, Египетте, Қытайда пайда болған Ежелгі Шығыс мемлекеттерінің тарихы адамзаттың дамуындағы ең маңызды кезеңді - рулық жүйенің ыдырауын, таптар мен ежелгі құл қоғамдарының пайда болуын, мемлекеттердің құрылуын, өркениеттер мен экономиканың басталуын адам қызметінің ұйымдасқан саласы ретінде зерттеуге мүмкіндік береді.

Б. з. д. IV-III мыңжылдықтарда пайда болған алғашқы мемлекеттер Ніл, Тигр, Евфрат, Үнді және Ганг, Хуанхэ және Янцзы өзендерінің жағалауындағы құнарлы топырақта, жердің ыстық климатты аймақтарында орналасқан болатын. Әдетте, оларды Ежелгі Шығыс елдері деп атаған. Бұлар Шумер, Вавилон, Ассирия және Ежелгі Қытай хандығы т. с. с. Олардың ішінде үш мыңжылдан астам тарихы бар Ежелгі Египет ерекше орынға ие. Жеміс-жидектермен үйлесім тапқан жылы климат, жеңіл өңделетін топырақ және оны суару мүмкіндігі жерді өңдеудің агромәдени және техникалық деңгейінің төмендігінің өзінде айтарлықтай өнім алуға мүмкіндік берді.

Алғашқы мемлекеттердің пайда болуының алғышарттары қандай?

Әлеуметтік-саяси алғышарттар:

а) билік аппаратын құру;

б) әдет-ғұрыптар мен дәстүрлерді заңмен ауыстыру;

в) әскердің пайда болуы.

Экономикалық алғышарттар:

а) металл құралдарының пайда болуы;

б) еңбек өнімділігін арттыру;

в) артық өнімдердің пайда болуы.

(Ежелгі шығыс елдерінде мемлекет алғаш ұлы өзендер аймағында пайда болды. Себебі тұщы су, өзен жағасындағы аңдар, жабайы астық тұқымдас әр түрлі шөптердің мол болуы өзеннің теңізге құяр сағасында (атырау) адамдардың көптен шоғырлануына әсер етті. Бұл жағдай адамдардың көптеп шогырлануына әсер етті. Бұл жағдай адамдардың ахуалын жақсартып қана қойған жоқ, сонымен бірге бала туудың өсуінеде әсер етті. Адам саны көбейген сайын теріп жейтін және аулайтын аңдар белгілі бір территорияда азая бастағандықтан адамдардың бір тобы біртіндеп егіншілікке көшуге мәжбүр болды. Әдетте өзен арнасы кей жерлерде (әсіресе атырауда) бірнеше арнаға бөлініп, баяулай бастайды. Осындай табиғи каналдардың негізінде адамдар өзен суын бұруды, тоған салуды үйрене бастады. Тың жерге егін салған адамдар тобы тез байып, басқалардан ерекшелене бастағандықтан өз жерін қорғауға көбірек көніл бөліп, қамалдар мен шіркеудар салуға кіріседі Міне осылай шіркеудар мен қамалдар негізінде кала-мемлекеттер пайда болды. )

Қосымша өнімнің пайда болуы:

Жаңа қоғамның қалыптасуы палеолиттік техника мен еңбек құралдарының негізінде “темір революцияға” дейін басталған болатын. Мысалы, египеттік шаруа отбасы азық-түлікті, оның қажеттілігін қанағаттандыру үшін қажетті көлемнен үш есе артық өндірді. Дәл осы қосымша өнім өркениеттің пайда болуының басты шарты болып табылады.

Мал шаруашылығы мен егін шаруашылығының дамуы:

Малшылар мен егіншілердің алғашқы қоныстары Ніл жазығында б. з. д. VI-IV мыңжылдықтарда пайда болған.

Ежелгі Шығыс мемлекеттерінің экономикасы егіншілікке негізделген. Ежелгі қоғам дамуының алғашқы кезеңдерінде бұл мал шаруашылығы болды. Евфраттың батысында Сирия даласы созылып, қой, ешкі, ірі қара өсіру үшін жақсы мүмкіндіктер жасады. Қой мен ешкінің үлкен табындары тоқу үшін шикізат алуға негіз болды, ал бұқалар егіншілікке арналған малға айналды.

Топырақтың құнарлы болуы және климаттың жақсы болуы ауыл шаруашылығына ықпал етті. Бірақ Месопотамиядағы батпақты жерлер Тигр мен Евфрат жыл сайынғы су тасқыны салдарынан ауыл шаруашылығында көп жұмыс күшін қажет етті. Бұл сонымен қатар суару шаруашылығының дамуына, еңбек құралдарын, соқа, кейінірек соқа жасауға серпін берді. Егін өсіруге қолайлы климат, тұрғындардың қажырлы еңбегі жақсы өнім берді. Негізгі дәнді дақылдар - арпа орташа есеппен 36 өнім берді, ал жақсы жылдары егін жинау 100-ден асты.

Египеттің аграрлық экономикасында маңызды рөл атқаратын Ауыл шаруашылығы әрқашан ең алдымен егістік жерлерді кеңейтуді және суару жүйесін одан әрі дамытуды талап етті. Сондықтан мемлекеттік билік осыған байланысты бірқатар шараларды жүзеге асыруы керек еді. Ежелгі патшалық кезеңінде де үлкен суару жұмыстары жүргізілді және су тасқыны кезінде Нілде судың көтерілуіне жүйелі бақылау жүргізілді. Геркулес патшаларының мемлекеттік бірлікті қалпына келтірудің алғашқы әрекеттері кезеңінде жасанды суару жүйесін жақсарту және кеңейту қажеттілігі туындады.

Ауыл шаруашылығы бүкіл елде өркендеді. Египет гүлденген жасыл баққа айналды. Осы дәуірде пайда болған ірі құл иеліктері егіншілік пен мал шаруашылығының едәуір дамуы үшін барлық қажетті алғышарттарды жасады.

Ежелгі Египеттің пайда болуы:

Ежелгі Египет (Мысыр) Африка құрлығының солтүстік-шығыс бөлігінде, Ніл өзенінің тар алқабында, яғни Ніл өзенінің бастауынан Жерорта теңізіне құятын атырау сағаларының аралығында орналасқан.

Б. з. д. IV-III мыңжылдықтар аралығында бұрын жауласып келген Жоғарғы және Төменгі Египеттік хандықтардан біртұтас мемлекет - Ежелгі Египет құрылған болатын.

Египеттіктер үшін қасиетті өзен - Нілдің жағасында, шамамен алты мың жыл бұрын, Африка континентінде жасы Шумер мемлекетінен кем түспеген ежелгі өркениет Египеттің өмір сүру тарихы басталды.

Ежелгі адамдар Нілсіз Египет болмайды деп айтқан. Бұл елдегі тұщы судың, өмір мен құнарлылықтың жалғыз көзі. Ніл арнасы Орталық Африканың тауларынан жүздеген ағындардың ең таза бұлақ суымен толтырылған.

Ежелгі Египеттің мәдениеті Нілдің жағасында пайда болды. Жергілікті тұрғындар Ніл бойында құрылыс үшін азық-түлік пен материалдарды тасымалдады. Олар өзенде өскен қамыс-папирустан кемелер, шағын қайықтар салуды үйренді, сондықтан қолөнер пайда болды. Содан кейін Ніл папирусы иероглифтерді жазу үшін қолданыла бастады. Сонымен, Ніл жағасында Ежелгі Египет жазуының тарихы пайда болды.

Елге "Египет" атауын гректер берді. Ежелгі әлемде де өркениет бүкіл адамзаттың құпия білімінің құпиялары мен қазыналары елі ретінде танымал болды. Ежелгі Египеттің мәдениеті мен дәстүрлері Рим империясы мен Ежелгі Греция сияқты ірі державалардың қызығушылығын тудырды. Алғашқы археологиялық экспедиция Египетте XIX ғасырдың басында жүргізілді.

Өркениеттің негізгі жетістіктері:

иероглифтерді ойлап табу;
басқару жүйесін құру;
математика ғылымының пайда болуы;
өнеркәсіптік даму;
суару технологияларын және тиімді ауылшаруашылық тәжірибелерін ойлап табу.

Суармалы егін шаруашылығы:

Бастапқы егіншіліктің жетілмеген әсерінен туындаған экологиялық дағдарыс адамдардың оңтүстік өзендері - Тигр мен Евфрат, Ніл, Инд және Ганг, Янцзы мен Хуан Хе аңғарларында суармалы егіншілікке ауысуына ықпал етті.

Нәтижесінде, суармалы егіншілік негізінде ең ежелгі өркениеттердің жоғары өнімді егіншілігі пайда болды. Шығармашылық еңбек қоршаған ортаны тұрмыстық жағдайды жақсарту үшін пайдалануға мүмкіндік берді. Суармалы егіншілікпен айналысу - өздерін азық-түлікпен, жеңіл өнеркәсібін шикізатпен қамтамасыз етудің негізгі көзі.

Мемлекет меншігінің пайда болуы:

Суару жүйесінің ролі басым болгандықтан Ежелгі Шығыс елдерінде осы жүйені ұйымдастырушы мемлекеттің меншігі басым еді. Жер жеке меншікте емес, мемлекеттік немесе мемлекеттік-қауымдық меншікте болды. Шаруашылықтың шығыстық типінің ерекше белгісі жерге мемлекеттік меншік пен ирригациялық құрылым болып табылады. Фараондар мен қауымдық ақсүйектер үстемдік етуші экономикалық жағдайда болды. Хандық, шіркеулік және жеке шаруашылықтарда құлдар мен тәуелді қауым мүшелері еңбек етті. Ашаршылық кезінде шіркеулер жер өңдеушілер үшін өз астық қоймаларын ашты, есесіне олар «Құдайдың егіс даласында» жұмыс істеуге тиіс болды.

Экономикалық орталықтандыру және қоғамдағы иерархия:

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.