ЖАҢАЖОЛ КЕН ОРНЫНЫҢ МҰНАЙ ҚОСПАСЫНЫҢ АШЫҚ ФРАКЦИЯЛАРЫНЫҢ ҚҰРАМЫ МЕН ҚАСИЕТТЕРІН ЗЕРТТЕУ ЖӘНЕ ОНЫ ҚАЙТА ӨҢДЕУ НҰСҚАСЫН ҰСЫНУ

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

ӘОЖ 541.13;546.23
МРНТИ 61.51.81

А.С.Еспергенова, Б.Х.Хазианова
Сафи Өтебаев атындағы Атырау мұнай және газ университеті КеАҚ, Атырау,Қазақстан E-mail:bayankhazikhanova@mail.ru
ЖАҢАЖОЛ КЕН ОРНЫНЫҢ МҰНАЙ ҚОСПАСЫНЫҢ АШЫҚ ФРАКЦИЯЛАРЫНЫҢ ҚҰРАМЫ МЕН ҚАСИЕТТЕРІН ЗЕРТТЕУ ЖӘНЕ ОНЫ ҚАЙТА ӨҢДЕУ НҰСҚАСЫН ҰСЫНУ
Түйіндеме. Бұл зерттеудің мақсаты Жаңажол кен орындарындағы мұнай қасиеттерін зерттеу болып табылады. Мақсатымыз коммерциялық мүдделер жағынан, Жаңажол кен орындарындағы мұнай, мұнайға сәйкес өндірістік қуаттылықты арттыру үшін сипаттамалар алу. Мұнайдың физикалық-химиялық қасиеттерін анықтау, атмосфералық және вакуумдық айдауды оңтайландыру үшін зертханалық зерттеулер жүргізілді, содан кейін жеке фракциялардың сипаттамалары зерттелді.Технологиялық классификация Жаңажол мұнай қоспасы бойынша жасалады. Сызба мұнай өңдеу жеке фракциялардың сипаттамаларын ескере отырып жасалады. Ұсынылған сызба мұнай өңдеу зауытының тереңдігін арттыруға көмектеседі, бензин мен майлардың жоғары сапасын алу, сонымен қатар ассортиментін кеңейтуге әсер етері сөзсіз.
Түйінді сөздер: Мұнайхимия, деструктивті процестер,жатыс сипаты, кен орны, атмосфералық және вакуумдық айдау, перфорация аралығы, Жаңажол, мұнай зерттеу, физика-химиялық.
Қазақстанда мұнай мен газ кен орындарының таралу географиясы айтарлықтай ауқымды. Алайда 2005 жылдан бері анықталған ресурстардың өндіріс орналасқан мұнай құбырларының жаңа жүйелері арқылы Әлемдік нарықтарға тасымалдаумен байланысты басым көпшілігі Батыс Қазақстанда материктік және шельфтік белдеулерде тараған. Мұнда іс жүзіндегі біршама ірі мұнай өндіруші кәсіпорындар орналасқан, олардың өнімдері негізінен ең аз экспортқа бағытталған.
Кез-келген мұнай, өзіңіз білетіндей, шикізаттың күрделі түрі болып табылады, оның маңызды бөлігі көлік құралдарына отын алуға арналған шикізат болып табылады. Отынның пайдалану қасиеттері олардың құрамымен анықталады және жанама түрде олардың бірқатар физикалық-химиялық қасиеттерімен бағалануы мүмкін. Мұнайхимия және мұнай өңдеу өнімдерінің құрамын зерттеу мен пайдалану қасиеттерін бағалаудың заманауи әдістерінің арсеналы қазіргі кезде өте кең [1]. Жер қойнауынан жер бетіне шыққан мұнайдың құрамы: ілеспе газ (50-100 м3т), су (200-300 кгт), минералды тұздар (10-15 кгт), механикалық қоспалардан тұрады. Оны тасымалдау жəне өңдеуге беру алдында газдардан, механикалық қоспалардан, судың жəне тұздардың негізгі бөлігінен тазарту қажет[3].
Мұнай және газ өңдеу өндірістерінде талдаудың негізгі мақсаты ақырғы мұнай өнімінің тағайындалуы мен қолданылуының ерекшеліктерін есепке ала отырып, олардың керекті яғни химиялық, физикалық және пайдалану қасиеттерін толық және нақты сипаттау болып табылады. Техникалық талдаудың маңызды мақсаттарының бірі болып шикі мұнай, дистиллятты және қалдық мұнай өнімдер, табиғи, ілеспе және өндірістік көмірсутек газдар секілді негізгі шикізаттардың өндірістік-техникалық бағалаумен түсіндіріледі. Мұнай және газ өңдеу өндірісінде техникалық талдаудың мақсатын катализаторлардың, техникалық су және қосымша материалдар мен реагенттердің құрамы мен қасиеттері жатады[4].
Жоғарыда айтылған әртүрлі өнімдердің техникалық талдауын анықтау үшін зерттеудің келесідей тәсілдері, әдістері мен амалдары қолданылады.
Химиялық: сандық және сапалық талдаудың классикалық тәсілдері қолданылады.
Физикалық: тығыздықты, жану жылуын, тұтқырлық, балқу температурасын, қату температурасын, қайнау температурасын анықтау; майлағыштар мен битумдардың мінездемелерін (пенетрация, дуктильность) анықтау; бөлудің әртүрлі әдістері (экстракция, айдау, ректификация, кристалдау және тағы басқа).
Физико-химиялық: калориметрия, потенциометриялық титрлеу, нефелометрия, рефракция, спектроскопия, газды және сұйық храмотография.
Мұнайдан жеңіл көмірсутектерді жəне мұнай фракцияларын бөлупроцесін тұрақтандыру деп атайды. Тұрақтандыру - физикалық процесс, мұнайдан
С1-C5 көмірсутектерді бөлу жəне күкірттісутектен тазалау. Бұл процесс мұнай өңдейтін жерден алыс емес жерде, арнайықондырғыларда жүргізіледі.

Сурет 2 - Мұнайды тұрақтандыру қондырғысы I - тұрақсыз мұнай; II - тұрақты мұнай;III - конденсацияланбаған газ; IV - газ конденсаты.Т - жылу алмастырғыш, П - пеш, Е - тұндырғыш, К - колонна.
Мұнай қоспалары көп компонентті болғандықтан, мұндай қоспаларды зерттеу кезінде көптеген физикалық әдістер экспериментті өткізуге де, оны кейіннен түсіндіруге де ерекше тәсілдерді қажет етеді[2]. Өндірістің технологиялық схемасында қарай зауытта мұнайды өңдейтініне байланысты: қажетті отын алу,май шығару немесе аралас бағытта журуіне қарай бөлінеді.
Қазіргі кезде Қазақстандық мұнайды сату тәсілдері әртүрлі,оларды кешенді өңдеу мәселелері жұмыс тәжірибесінде дұрыс шешілмегендігі бұл мұнай соңғы өнім үшін шикізат болып табылатын салалар[1].
Бұл сәйкесінше, мұнай өңдеу зауыттарының технологиялық бөлігінің қуаты мен мұнай қоспасы құрамы мен мұнай өнімдерінің барлық түрін өндіруге бағытталмағандығымен байланысты.
Мұнайдың әр түріне нақты сапалы бағалау үшін бізге сол мұнайдың фракцияларының құрамын біле отырып,анықтап беруге болады. Мұнай өнімдерінің жекелеген түрлерінің ықтимал мазмұнын көрсететін құрамы арқасында экономикалық бағалау жүргізуге болады. Мұнайды классификациялау : мұнайдың құрамына қарай жіктелуі, даярлау бойынша жіктелуі, физикалық сипаттарына байланысты болып келеді.

Кесте 1 - Мұнайлардың құрамындағы күкірт бойынша жіктелуі
Тобы
Аталуы
Күкірттің массалық үлесі,%
1.
Аз күкіртті
0,60-дейін
2.
Күкіртті
0,60-1,80
3.
Жоғары күкіртті
1,81-3,50
4.
Аса жоғары күкіртті
3,50-тен жоғары

Кесте 2 -Мұнайдың даярлау бойынша жіктелуі

Көрсеткіштің аталуы
Мұнай тобының нормасы

1-топ
2-топ
3-топ
Судың массалық үлесі, %-дан көп емес
0,5
0,5
0,1
Хлорлы тұздардың концентрациясы, мгдм3
100
300
900
Механикалық қоспалардың массалық үлесі, %- дан көп емес
0,05
Қаныққан бу қысымы, кПа (мм сын.бағ.), көп емес
66,7 (500)
Хлорорганикалық қосылыстардың үлесі, млн.-1(ррт)
Нормаланбайды анықтау міндет емес

Кесте 3 -Мұнайдың физикалық сипаттамалары бойынша жіктелуі

Көрсеткіштің аталуы
Кластың аталуы
Өлшем бірлігі
Мəні
Тығыздығы
өте жеңіл мұнай
кгм3
800

жеңіл мұнай
кгм3
800-840

тығыздығы орта мұнай
кгм3
840-880

ауыр мұнай
кгм3
880-920

Тұтқырлығы
аз тұтқырлы
мм2с
0-40

тұтқырлы
мм2с
40-80

жоғары тұтқырлы
мм2с
80

Кесте 4 - Мұнайдың технологиялық классификациясы
Көрсеткіштері бойынша жіктелуі
Құрамы
Құрамындағы күкірттің үлесі,
% масс.
I 0,60
II
0,61- 1,8
III
1,81- 3,50
IV 3,5-
Қатты парафиндердің үлес салм.% масс.

П1
5-ке дейін
П2
5-10
П3
10-нан
көп

Базалық майлардың үлес салмағы,
% масс.
М1
25-тен
кем емес
М2
15-25
М3
15-ке
дейін

Тұтқырлық индексі
И1
95-тен көп
И2
90-95
И3
85-90
И4
85 кем
емес
350°С-қа дейін
айдалатын мөлдір
фракциялардың
шығымы, % масс.
Т1
55
Т2
45-55
Т3
45

Мұнайдың құны әр нақты кәсіпорында қандай өнім шығарылатындығына байланысты. Еліміздің мұнай өндірісінің барлық аймақтарынан алынған мұнайдағы фракциялардың құрамының әртурлі болуы Қазақстан жанар-жағармай материалдарының алуан түрін, микробиологиялық, химиялық және басқа салалардың және мұнай-химия шикізатын алудың кең әлеуетті мүмкіндіктерін туғызады. Яғни, Қазақстандық мұнай қоспаларын өңдеу қандай схемаға сәйкес жүзеге асырылса,соңғы және аралық өнімдерін алу да олардың ассортименті де әр түрлі болады. Отын схемасы бойынша өңдеу процесінде қалдық ретінде - мазут қалады, ол 1 тонна мұнай бағасынан асатын бағамен сатылатын , және шамамен өңдеуге қатысатын шикізаттың 40-50%. Мазутты деструктивті процестерде қолдану қосымша отын мөлшерімен қатар бірқатар бағалы өнімдер түрлерін, әсіресе одан әрі өсетін кең май фракциясын алуға мүмкіндік береді. Бұл бізге бастапқы шикізаттың өзіндік құнын көтереді [2].
Қазақстандағы мұнай қоспаларының ерекшелігі, олардың көпшілігі тұтқырлығы жоғары және құрамы күкіртті атап айтқандамеркаптан, және парафинді мұнай қоспалары. Сондықтанда, мұнай қоспасының құрамы мен қасиеттерін үнемі зерттеп ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.