Ми қыртысы

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 3 бет
Таңдаулыға:

Қарағанды медициналық нивеурситеті

Морфология және физиология кафедрасы

$C:\Users\ServiCenter\AppData\Local\Microsoft\Windows\INetCache\Content.Word\unnamed.jpg$

РЕФЕРАТ

Тақырып: Ми қыртысы

Орындаған : Маханбет А. С.

1-001 Жалпы медицина

Қабылдаған: Чергизваева Б. Т.

Қарағанды 2021

Ми сыңарларының қыртысы

Ми сыңарларының қыртысы тарихи дамуына байланысты ескі (архикортекс), ежелгі (палеокортекс) және жаңа қыртыс (неокортекс) болып үш бөлімге бөлінеді. Ежелгі қыртыс құрамына иіс төмпешігі, бадам трізді дененің сыртындағы аудан және латералдық қатпарлар кіреді. Ал, ескі қыртысқа үлкен шардың ішкі бетіндегі құрылыстар, белдеу қатпары, гиппокамп, тісті қатпар және ішкерленіс иіс пен иінді қатпар жатады. Ежелгі қыртыс иісті қабылдаумен қатар оған байланысты сақтық иіс-әрекетін қамтамасыз етеді. Ескі қыртыс вегетативтік әрекеттерді реттейді және тағамдық, жыныстық, қорғаныс инстинктерінің орындалуын іске асырады. Эмоцияны қалыптастыруға және мидың еске сақтау қызметіне де қатысады.

Жаңа қыртыс адамның екі жарты шары қыртысының 96%-ы жаңа қыртыс. 6-шы қабатты құратын нейрондық құрылым жаңа қыртысқа тән. Жаңа қыртыстың әрекеттік маңызы өте күрделі . И. П. Павловтың айтуы бойынша ми қыртысы организм тіршілігінің ең жоғарғы басқарушысы және орнын тауып ұйымдастырушысы. Адам- эволюциялық дамудың шыңы. Жануарлардан ерекшелігі сөйлеуі, ойлауы, санасы. Осының барлығын ми қамтамасыз етеді, соның ішінде үлкен ми сыңарының қыртысы. Ми қыртысы бірнеше әрекеттік зонаға бөлінеді. Ми сыңарларының сезімдік (сенсорлық) аймағы қыртыстың көп бөлігін қамтиды. Мидың әр сыңарының артқы орталық қатпарында денелік және вегетативтік сезім проекциясы орналасқан. Оған таламустың артқы және вентральдық арнамалы ядроларынан ақпараттар келеді. Денелік-сезімдік аймақтарда талдау, бірлестіру және тітіркендіргіштің әсеріне, әсер еткенді қабылдау аясына байланысты түйсік дәрежесі өзгерістерін анықтау процесі жүреді.

Ми қыртысының негізгі аймақтары:

Есту аймағы-41 және 42 алаңдарында негізінен жоғарғы самай бөлігінің латеральдық аймағында, ал көлденең қатпарының 20-21 алаңдарында сезімдік сөйлеу, тіл орталығы орналасқан.
Моторлық сөйлеу орталығы -сол жақ жарты шардың маңдай бөлімінің төменгі қатпарында орналасқан. Бұл орталық бұзылса адам сөйлей алмай қалады, бірақ басқалардың сөзін естиді және түсінеді.
Моторлық аймақ-организмнің ерікті қозғалыстарын қамтамсыз ететін орталық, алдыңғы орталық қатпарда 4-6 алаңда орналасқан. Ми сыңарларының ішкі бетінде және маңдай бөлімінде қосымша моторлық аймақ бар.

Мидың екі жарты шарының қызметі бірдей еместігін 1981жылы Роджерс Спери дәлелдеп берген. Спери мидың сол жақ қыртысының көбіне екінші сигналдық жүйе қызметін атқарады, атап айтсақ сөйлеу, санау, дерексіз ой, дүние тану, пікір тудыру, келешекті болжау. Мидың бұл сыңарын дүние тану қызметіне байланысты «оптимист ми» деп атайды. Мидың оң жақ сыңарының қызметі: музыканы түсіну, көргенді дәл суреттеу, сыртқы ортаға бейімдеу, бағдарламалық және қабылдағыштардан түскен хабарларға байланысты ой, пікір тудыру. Мидың бұл қызметі мидың сезімдік аймағымен байланысты. Мидың оң сыңарын «пессимист ми» деп атайды.

Үлкен ми сыңары- сопақша мидың аз ғана бөлігі мен мишықтан басқа мидың барлық бөлімдерін жауып тұрады. Ми сыңарларының ақ заты ішкі жағында қыртыстың астында болады. Ақ заты жүйке талшықтарынан түзіледі. Ми сыңарларының беті тегіс болмай, жүлгелі, қатпарлы болады. Әсіресе, терең жүлгелер ми сыңарларын жеке бөліктерге бөледі. Жүлгелердің арасы қатпарлы болып келеді. Әрбір ми сыңарында 4 бөлік бар: маңдай, төбе, самай, шүйде. Ми сыңарларында іші ми сұйықтығына толы 2 қуыс (ми қарынша- лары) болады. Ол сұйықтық ұсақ қантамырларымен қосылып, жүйке жүйесіндегі зат алмасуды қамтамасыз етеді, жүйке жасушаларын қорғайды.
Ол қамтамасыз етеді:Ағзаның сыртқы ортамен әрекеттесуін; жоғары жүйке қызметін жүзеге асыру; ішкі ағзалар жұмысының регуляциясын; ағза өзгерген жағдайда адаптацияны.

Ми қыртысы 6 қабаттан тұрады:молекулалық қабат; сыртқы түйіршікті қабат сыртқы пирамидалық қабат; ішкі түйіршікті қабат; ішкі пирамидалық қабат; көп құрылысты қабат.

Ми қыртысы ассоциативтік алаңдарының зақымдану симптомдары:

1. импрессивтік сөйлеу бұзылысы
-Сенсорлық афазия
-Семантикалық афазия
2. экспрессивтік сойлеу бұзылысымоторлық афазия
3. амнестикалық афазия
4. алексия
5. аграфия
6. таным бұзылуы
а. Астереогнозия
в. Көру агнозиясы
с. Есту аагнозиясы
7. апраксияақымда
8. мидың оң жақ жарты шарының зақымдануы.