Мемлекет - қоғамның сясатын жүзеге асыратын саяси ұйым

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

МЕМЛЕКЕТТІҢ МӘНІ ЖӘНЕ ҚЫЗМЕТТЕРІ (ФУНКЦИЯЛАРЫ)

Мемлекет дегеніміз - басқару функциясын орындайтын, оның көмегімен қоғамның тіршілік-тынысын қамтамасыз ететін, оған қажетті алғышарттар мен жағдайлар жасауға ұмтылатын адамзат қоғамын ұйымдастырудың айрықша нысаны. Мемлекет өзіне ғана тән функциялары, әдістері, әсер ету нысандары бар ерекше құрылым болып сипатталады. Соның арқасында, біз мемлекетті қоғам ішінде күрделі саяси организм ретінде ұғынамыз.
Мемлекет - қоғамның сясатын жүзеге асыратын саяси ұйым. Мемлекет деген ұғым екі мағынада қолданылады. Олар:
1. Кең мағынасында - үлкен әлеуметтік топтың ұйымын білдіреді, халық, ел деген ұғымдарға сәйкес келеді.
2. Тар мағынасында - басқару құрылымының, мемлекеттік аппараттың жиынтығын білдіріп, әкімшілік деген ұғымдарға сай келеді. Осы мағынасында саясаттануда пайдаланылады.
Әртүрлі орын алған жағдайларға байланысты адамдар арасындағы қатынастарды реттеу қажжеттілігіне сай және қоғамдағы тіртіпті қамтамасыз ету үшін, экономикалық өсімді қамтамасыз етіп, өзгелерден қорғану мақсатында тайпалар одағы өзара бірігу нәтижесінде ірі мемлекеттік құрылымдарға, яғни, мемлекеттерге айналды.
Мемлекеттің пайда болуы туралы бірнеше теориялар бар. Олардың негізгілері болып мыналар табылады:
Теологиялық теория - мемлекет пен құқық Алланың әмірімен қалыптасып, дамып келеді деп түсіндіреді. Бұл теория адамдардың сенімі, иманы ретінде қалыптасқан ұғым, көне заманнан дамып, нығайып келеді. Бұл теорияның негізін салушылар Ф.Аквинский және Жак Маритен.
Патриархалдық теория - мемлекет адамдардың отбасы тәжірибесінен қалыптасқан азаматтардың саналы түрде өздерінің мүдде-мақсаттарын іске асыру үшін біріккен одақ деп түсіндіреді. Бұл теорияға сәйкес, отбасы басшысы - әке, мемлекет басшысы - монарх. Патриархалдық теорияның өкілі және зерттеушісі - Аристотель.
Материалистік теорияның негізін қалаушылар - К.Маркс, Ф.Энгельс, В.И.Ленин, И.В.Сталин. Материалистік теорияға сәйкес, мемлекет еңбек бөлінісінің нәтижесінде, қоғамның бір-біріне қарсы таптарға бөлініп, артық өнімнің пайда болуымен байланысты қанаушы таптың қаналушы тапты өзіне бағындыруы негізінде пайда болды.
Келісімшарт теориясы мемлекеттің адамдардың табиғи қажеттіліктері негізінде өзара келісімге келуі арқылы пайда болғандығын жақтайды. Бұл теорияның жақтаушылары Г.Гроций, Б.Спиноза, Д.Локк, Т.Гоббс, Ж.Ж.Руссо, А.Н.Радищев болды.
Мемлекеттің пайда болуы туралы психологиялық теория мемлекеттің адамдардың психологиялық тұрғыдан бірге өмір сүруге деген қажеттілігінің жемісі екендігін негіздейді. Мемлекет пен қоғам адам дамуының психологиялық заңдылықтарының нәтижесі екендігін орнықтырады. Бұл теорияның өкілі Л.И.Петражицкий.
Күштеу теориясының негізін қалаушылар неміс ғалымы К.Каутский және неміс философы К.Е.Дюринг, автриялық әлеуметтанушы Людвиг Гумилович болды. Осы теорияға сәйкес мемлекет халықтардың бір-бірін жаулап алуы нәтижесінде пайда болды. Халықтар бір-бірін жаулап алған соң, жаулап алушылар жауланған аумақтарда өз билігін орнықтыру үшін мемлекет құрды.
Бұл теориялардың әрқайсысының белгілі бір дәрежеде ақиқаты бар. Теориялардың негізін қалаушылар өздері өмір сүрген кезеңдегі қалыптасқан жағдайларға байланысты мемлекеттің пайда болу себептерін ашып көрсетуге тырысқан.
Мемлекеттің мәнін түсіну мемлекет және құқық теориясының негізгі міндеттерінің бірі болып табылады. Мемлекеттің мәні - бұл оның мазмұны, мақсаттарын, қызмет етуін анықтайын басты қасиеті. Басқаша айтқанда, мемлекеттегі билік пен оның құрамында болатындардың бәрі.
Кез келген мемлекетте қарама-қарсы болып келетін екі мән - таптық және жалпы әлеуметтік мән болады.
Мемлекет бұқара көпшіліктің билігі ретінде өзін-өзі басқарудың бұрынғы органдары қауымдық құрылыста басқару қызметтерін атқаруды тоқтатқаннан бастап пайда болады. Қоғам әлеуметтік жіктелуге аяқ басады, бұрын қоғамның барлық мүшелеріне тиісті болған билік саяси сипатқа ие болады,сөйтіп ол қуатты әлеуметтік топтарддың, таптардың мүддесіне бейімділік танытады. Мемлекеттің таптық мәні қашан даболсын билікте қоғамның қуатты тобының мүддесін жақтау арқылы білінеді.
Мемлекет тек ауқатты таптың ғана қамын ойлаумен айналыспайды, қайта ол бүкіл қоғамның қамын да ойластыруға мәжбүр болады. Өйткені, қоғам бірегей құрылым болғандықтан, соған сай дәулетті топтар ондайғы кедей қаналушы топтарсыз өмір сүре алмайды. Кез келген мемлекет қашан да жалпы әлеуметтік қызметтерді жүзеге асыруға мәжбүр болады, сондықтан да бүкіл қоғам мүдделерін де ескеріп қызмет атқаруға тиіс. Осының барлығы мемлекеттің жалпы әлеуметтік мәні болады.
Мемлекет функциялары (қызметі) - бұл мемлекеттің мәнін және мақсат-міндетін білдіретін оның қызметінің негізгі бағыттары. Мемлекет функциялары оның мақсат - міндетімен байланыстырылған, оның мәніне тәуелді және өзгеруіне байланысты, басқа тәртіптегі мәнге өтуіне байланысты өзгеріп отырады. Сонымен, мемлекет функциялары - өзгеріп отыратын категория.
Мемлекет қызметінің негізгі белгілері:
oo Қызметтің жүйесі, оның атқаратын жұмыстарының мазмұны және қатынастардың түрлері арқылы анықталады;
oo Функция жіктеліп кешенді түрде жүргізіледі;
oo Мемлекеттің қызметі аппараттарының қызметіне ұқсамайды.
Мемлекет функцияларының түрлерге бөлінуі әртүрлі негіздер бойынша жүзеге асырылады:
1) Әрекет ету ұзақтығына қарай - тұрақты және уақытша болып бөлінеді. Тұрақты функциялар мемлекет дамуының барлық кезеңдерінде жүзеге асырылады, ал уақытша функциялар төтенше сипаттағы белгілі біір міндетті шешумен өз әрекетін жояды.
2) Маңыздылығына қарай функциялар негізгі және қосымша функциялар деп бөлінеді.
3) Қоғамдық өмірдің қай саласында жүзеге асырылуына байланысты - ішкі және сыртқы функциялар.
Мемлекеттің ішкі қызметі мемлекеттің қоғамның ішкі өмірін басқаруға бағытталған іс-шараларының жиынтығы. Мемлекеттің ішкі қызметтеріне оның әлеуметтік қызметін, экономикалық қызметін, экологиялық қызметін, құқықтық тәртіпті қорғау қызметін, қаржылық бақылау қызметін, адам және азамат құқықтары мен бостандықтарын қорғау қызметін жатқызуға болады.
Экономикалық функция - мемлекеттің экономикалық дамуының негізгі стратегиялық бағыттарын анықтау, олардың орындалу жолдары, тәсілдерін көрсету. Экономиканың дамуын реттеудің төрт түрлі тәсілін атауға болады:
1- Салық саясаты арқылы мемлекет бюджетінің дамуын реттеп-басқару;
2- Экономиканың тиісті, қажетті ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.