Ұлы Дала ойшылдарының әлеуметтік көзқарастары

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

Ұлы Дала ойшылдарының әлеуметтік көзқарастары
Жоспар
Кіріспе: Әлеметтану жалпы түсінігі.
Негізгі бөлім
1 Ш. Уәлихановтың әлеуметтану жөніндегі тұжырымдамалары
2 Ыбырай Алтынсариннің әлеуметтік көзқарастары
Қорытынды: Адам ұғымының мәні
Әдибеттер

Әлеуметтану - мәні бойынша адамдардың белгілі әлеуметтік, экономиқалық, саяси, әлеуметтік - мәдени жағдайларындағы олардың тіршілік ету мінез - қылықтарынң ерекшеліктері, үрдістері мен на\ысандары туралы ғылым. Әлеуметтанудың құрылымы мен білім деңгейлері
Бұл мәселе жөніндегі әзірше әлеуметтанушылардың арсында белгілі бір ортақ пікір әлі қалыптаспаған.
Меніңше, әлеуметтанудың құрылымына, оның таным білім деңгейлеріне анықтама беру үшін алдымен құрылым, деңгей деген ұғымдарға анықтама берген жөн. Құрылым дегеніміз - біртұтас әлеуметтік құбылыстар мен процестердің элементтері мен бөліктерінің іштей өзара орналасуын айтамыз.
Қандай да бір ғылым болмасын,оның белгілі бір құрылымы болады. Бұл құрылым сол ғылымның қоғамда алдына қойған міндеті мен атқаратын қызметіне байланысты анықталады. Әлеуметтану ғылымы да осындай. Оның құрылымы екі үлкен жағдаймен түсіндіріледі:Біріншіден, әлеуметтану әлеуметтік өмірді бейнелеу, түсіндіру, ұғындыру білімдерін қалыптастырып, әлеуметтік зерттеу теориясын, әдістемесін, әдісін, талдау тәсілін жасап, қоғамның даму мәселелерін шешеді. Әлеуметтік өмір туралы әр түрлі деңгейде теориялық қорытындылар жасалады.
Екіншіден, әлеуметтану қоғамдық және әлеуметтік құбылыстар мен үдерістерді өзгерту, қайта құру үшін оларға жоспарлы, әрі тиімді жолдар, құралдар арқылы ықпал етіп әлеуметтік мәселелерді талдап зерттейді. Бұл әлеуметтанудың қолданбалы саласын құрайды.
Сонымен, әлеуметтанудың теориялық және қолданбалы салаларының айырмашылығы олардың зерттейтін объектісі мен зерттеу әдісі арқылы емес, жалпы әлеуметтанудың алдына қойған мақсаты мен міндеті арқылы ғылыми немесе пратикалық мәселелерді шешуіне байланысты ажыратылады.
Ш. Уәлихановтың ғылыми еңбектерінің бәрінде, атап айтқанда, Қазақтардың өрісі мен қонысы туралы, Сот реформасы жайлы жазбалар, Баянауыл округі туралы, Сахарадағы мұсылмандық туралы және т.б. шығармаларында қазақ қоғамындағы көкейтесті әлеуметтік мәселелер зерттеледі.
Қазақтардың өмір сүрген патриархалды-феодалдық қоғамы барлық халықтардың басынан өткізген эволюциялық даму жолы екенін атап көрсетеді.қазақ қоғамының эволюциялық дамуы өзге елдердегі сияқты елді өркендеідің биік сатысына көтереді деп түсіндірді. Оның әлеуметтік-экономикалық негіздері бар екенін дәлелдеді. Ол ресей державасының құрамына еніп отырған барлық бұратана тайпалардың ішінде халқының санының көптігінен, байлығы жөнінен біз бірінші орын аламыз. Меніңше, алдағы өркендеу де біздің - қазақтардың үлесіне тиеді,- деген қорытындыға келеді.
Қазақ қоғамында орын алған жағымсыз құбылыстар тоқыраудың мотиві болғанын, қоғам дамуында жаңа бетбұрыс алған еркін ағымды тоқтатқанын сынай отырып, қазақ елінің өркендеу болашағын реформамен тығыз байланыстырады, реформаға қалай әзіллену және оны қалай жүргізу қажеттігі жөнінде аса құнды ой-пікірлір тұжырымдады.Оның пікірінше , реформаға ғылыми тұрғыдан келі керек, нақты тарихи жағдай есепке алу қажет.Сонда ғана реформа сәтті орындалады,соның негізіндеқоғамдық организмнің дамуы іске асады. Мұндай реформаны аяғынадейінжеткізуді маңызды процесс деп санайды.
Егер де қоғам мұқтаждаға мен құралдары белгілі болса, қоғамның әл ауқатын жақсарту мақсатын көздеген кез келген реформа алға қойған мақсатына сол уақытта ғана жетеді. Басқаша сөзбен айтқанда, реформаны жемісті жүргізуүшін өзгерістердің ішкі қайнар көздерін көре білу қажет болады. Сонымен қатар Шоқан қоғамдағы өзгерістерді жасау қажетілігі қоғамның даму деңгейінен және бұқара халықтың өмір салтынан туындауы тиіс деп түйді. Ал бұның өзі дифференциялау принципі тұрғысынан қаралуы керек. Қазақ қоғамында жүргізілетін реформалардың ішінде адамның тұрмысын жақсартуғаықпал ететін реформа ғанапайдалы, ал бұл мақсатқа жетуге кедергі келтіретін реформа зиянды.Сонымен ол бұл мақсатқа жете алмайтын кен келген реформаторлықты жоққа шығарды. Қазақ еліне қоғамдық өмірдің экономиқалық және әлеуметтік жақтарын қамтитын реформа қажет деп санады. Ш Уәлихановтың тұжырымдауынша, қоғамда жасалатын бетбұрыстардың халыққа ұнамдысы, пайдалысы экономикалық және әлеуметтік рефорама, олар халықтың маңызды мұқтаждарына тікелей қатысты бар реформа деп санады,ал саяси реформалар қажетті экономикалық реформаларды іске асырудың құралы ретіндеқолдануы тиіс, өйткені жеке алынған әрбір адам және барлық адамзат ұжымдаса отырып өзінің дамуында бір ғана түпкі мақсатқа - өзінің материалдық әл- ауқатын оңалтуға ұмтылады және оның өзі прогресс болып саналады.
Шоқанның пікірі бойынша, экономикалық және әлеуметтік реформалар шынайы қоғамдық прогреске жетуді мақсат етуі керек, ал қоғамдық прогресс өз кезегінде халықтың материалдық халін жақсартуға қызмет етуі тиіс. Саяси реформа белгіленген экономикалық мақсатқа жетудің құралы қызметін атқарып, соған бағындырылды. Сол халықтың пайдсы үшін іске асырылатын қоғамдағы өзгерістер материалдық қажеттілігіне және ұлттық мазмұнына орайластырылған бірнеше талаптарды қанағаттандыруы керек. Оның аталмыш мұқтаждықтар мен сипаттар депотырғаны қазақтың ауылдықрулық қауымдастығының жерді ұжымдасып пайдалануы , еңбекші жұрттың әлеуметтік қауымдастығы сияқты жақсы жақтары еді. Сонымен қатар оның өзара көмек, тұрмыста бір - біріне қол ұшын беру және өзін - өзі басқару белгілерін де назардан тыс қалдырмай, олардың маңызды жақтарын ашып көрсетті. Шоқанның пікірі бойвнша ,бұлар оқыған еуропалықтардың еліктеуіне тұрарлық құбылыстар.
Ғұлама ғалымның бұл пікірінің бүгінгі таңда біздің елімізде жүріп жатқан реформа үшін практикалық маңызы зор . Бірақ осы құнды пікірдің ескерілмеуі қоғамды келеңсіз жағдайларға да соқтыруда. Қоғамдық күйін және халықтың салт-дәстүрі мен әдет-ғұрыптарын есепке алмай, өзге елдің тәжірибесін көзсіз енгізе салуды республика өзө басынан кешірді. Бұның бәрі жүргізіліп жатқан реформаның барысына әсерін тигізбей қоймады.
Шоқан реформаны халыққа тануға да болды. Оның көзқарасы бойынша, еріксіз, күштеп іске асырылған реформа қазіргі таңға дейін адамзатты ауыр зардапқа соқтырып келеді. Ол қазақ елін басқарудың мұндай әдістерінен сақтандырды, өйткені олар халықты толқытуы мүмкін деп санады.ойшылдардың пікірі бойынша, реформақайсыбір қоғамға тән терең қажеттіліктерден туындауы керек. Оның пікірінше мұндай апараттарды жөнсіз теорияларға сүйенген немесе басқа халықтың өмірінен алынған реформа қалыптастыруы мүмкін. Шоқан өлкеде жүргізілуге дайындаоып жатқан сот реформасын осындай реформаның қатарына жатқызды. Үкімет шенеуніктерінің реформа жөнінде еңбекші халықтың пікірімен санаспай, танымал қырғыздардың пікірін білуге ұмтылуын қателікке есептеді. ... танымал және бай адамадрдың мүдделері тіптен жоғары өркениетті қоғамдардың өзінде, көбіне көп бұқараның, көпшіліктің мүдделеріне қарс болады.
Реформалардың сәтті жүзеге асуын ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.