ТАРИХ ПӘНІН ОҚЫТУДА ИННОВАЦИЯЛЫҚ ӘДІС ПАЙДАЛАНУ

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 42 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі

Павлодар педагогикалық университеті

Камал Е. Ж.

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

«XV ғасырдағы қазақ хандығы» тақырыбын тарих сабақтарында оқыту»

Білім беру бағдарламасы:

5В012900 География-тарих

Павлодар 2022

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі

Павлодар педагогикалық университеті

Жаратылыстану жоғары мектебі

«Қорғауға жіберілді»

ББ жетекшісі Каримова А. Е.

(қолы)

5В012900-География-тарих білім беру бағдарламасы бойынша

«XV ғасырдағы қазақ хандығы тақырыбын тарих сабақтарында оқыту»» тақырыбы бойынша.

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

Орындады Камал Е. Ж.

(қолы)

Ғылыми жетекшісі

(т. ғ. к., доцент) Сыздыкова А. М.

(қолы)

Нормобақылаушы Айдаркеновна К. Б.

(қолы)

Павлодар 2022

нормативтік сілтемелер

Бұл дипломдық жұмыста төменде берілген нормативтік құжаттарға сілтемелер қолданылған:

«Білім туралы» Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 27 шілдедегі № 319-III Заңы.

«Ғылым туралы» Қазақстан Республикасының 2011 жылғы 18 ақпандағы № 407-IV Заңы.

«Қазақстан Республикасындағы тiл туралы» Қазақстан Республикасының 1997 жылғы 11 шiлдедегі № 151 Заңы.

"Білім берудің барлық деңгейінің мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарттарын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2018 жылғы 31 қазандағы № 604 бұйрығына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2020 жылғы 5 мамырдағы № 182 бұйрығы.

анықтамалар

Сауаттылық - білім беру нәтижесінің компоненті, жеке тұлғаның өзінің білім потенциалын одан әрі дамыту мен толықтыруға дайындығы.

Білім беруді ақпараттандыру білім беру саласында заманауи ақпараттық технологиялар мен құралдарды қолданудың теориясы мен практикалық әзірлемелер мен қамтамасыз етужәне қолдану.

Кәсіби құзыреттілік -өзіндік кәсіби білім деңгейімен, тәжірибесі мен, адамның жеке қабілеттіліктері мен, үздіксіз өз бетінше білім алу мен өзін-өзіжетілдіруге ұмтылуымен, іске шығармашылық пен жауапкершілік қарым-қатынасы мен анықталатын категория.

Педагогикалық технология-білім беру формаларын оңтайландыру міндетін көздейтін адам және техника ресурстарын есепке ала отырып, бүкіл оқыту және білімді игеру үдерісін жасаудың, қолданудың және анықтаудың жүйелі әдісі.

белгілер және қысқартулар

ҚР- Қазақстан Республикасы

АКТ-ақпараттық коммуникативтік технология

БАББК-бірыңғай ақпараттық білім беру кеңістігі.

ББМБАК-білім беру мекемесінің бірыңғай ақпараттық кеңістігі.

АT-ақпараттық технология.

АКТ-ақпараттық-коммуникациялық технология.

ОАТ-оқытудың ақпараттық технологиясы.

ЖАТ - жаңа ақпараттық технология.

ДК-дербес компьютер.

ОӘК-оқу-әдістемелік кешен.

СББР-сандық білім беру ресурсы.

ЭО-электронды оқулық.

ЭОӘК-электрондық оқу-әдістемелік кешен

МАЗМҰНЫ

НОРМАТИВТІК СІЛТЕМЕЛЕР . . . 3

АНЫҚТАМАЛАР . . . 4

ШАРТТЫҢ, БЕЛГІЛЕРДІҢ, СИМВОЛДАРДЫҢ, БІРЛІКТЕРДІҢ ЖӘНЕ ТЕРМИНДЕРДІҢ ҚЫСҚАРТУЛАР ТІЗБЕСІ . . . 5

КІРІСПЕ . . . 7

1. БІЛІМ БЕРУДЕГІ ИННОВАЦИЯЛАР . . . 10

Қазақстан Республикасындағы заманауи тарихи білім берудің мақсаттары мен міндеттері . . . 10
Білім берудегі заманауи инновациялық тәсілдері . . . 15

2. ТАРИХ ПӘНІН ОҚЫТУДА ИННОВАЦИЯЛЫҚ ӘДІС ПАЙДАЛАНУ. . 21

Тарих пәнін оқыту әдістемесінің теориялық негіздері . . . 21
Негізгі мектепте тарих пәнін оқытуда ақпараттық - коммуникативтік тәсілді қолдану тұжырымдамасы . . . 27

3. ТАРИХ ПӘНІН ОҚЫТУ ӘДІСТЕМЕСІН ЖОСПАРЛАУ . . . 34

3. 1 Тарих сабағында «ХV ғасырдағы Қазақ хандығы» тақырыбын оқытуда инновациялық әдістемелерді пайдалану . . . 34

ҚОРЫТЫНДЫ . . . 40

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР . . . 41

Кіріспе

Диплом тақырыбының өзектілігі еліміздің президенті Қасым-Жомарт Тоқаевтың ағымдағы жылғы Жолдауында белгіленген "әлеуметтік жаңғыртудың жаңа кезеңі" бағытына - уақыт талаптарына сәйкес білім беру сапасын, мұғалімдердің біліктілігін, оқулықтардың сапасын, инфрақұрылым мен материалдық қорды жақсарту проблемаларын шешуге, сондай-ақ Қазақстан Республикасы "Білім туралы" Заңының 11-бабының ережелеріне байланысты - "оқытудың жаңа технологияларын, білімнің қоғам мен еңбек нарығының өзгеретін қажеттіліктеріне тез бейімделуіне ықпал ететін кредиттік, қашықтықтан, ақпараттық-коммуникациялық технологияларды енгізу және тиімді пайдалану туралы" атап айтты.

Елбасы, тұңғыш президентіміз Н. Ә. Назарбаевтың 2018 жылғы қазандағы Қазақстан халқына кезекті Жолдауында айтқан сөздерімен, " Қазақстан-2050 "Стратегиясының нұсқауларымен - "Бізге оқыту әдістемелерін жаңғырту және өңірлік мектеп орталықтарын құра отырып, онлайн-білім беру жүйелерін белсенді дамыту қажет", Елбасының бағдарламалық мақалаларында жазылған міндеттермен толықтырылды. Дәстүрлі педагогикалық, әдістемелік және дидактикалық жүйелермен салыстырғанда оқытудың жаңа технологияларын қолдану ғылыми зерттеу құндылығының жоғарылауын байқауға мүмкіндік береді, өйткені қазіргі уақытта әлемнің дамыған, өркениетті елдерінің көпшілігі жаңа оқыту технологияларын қолданады. Тәуелсіздіктің алғашқы жылдарынан бастап, тарихи білім беруді дамыту, ұлттық тарихи сананы қалыптастыру, тарих ғылымын жетілдіру мақсатында мемлекеттік деңгейде бір қатар іргелі бағдарламалар қабылданып, іске асырылуда. Н. Ә. Нaзapбaeвтың «Қaзaқcтaн-2050» cтpaтeгияcы: қaлыптacқaн мeмлeкeттiң жaңa caяcи бaғыты» aтты Қaзaқcтaн xaлқынa Жoлдaуындa: «Өркениетті ұлт, еңалдымен тарихымен, мәдениетімен, ұлтын ұлықтаған ірі тұлғаларымен, әлемдік мәдениеттің алтын қорына қосқан үлкенді-кішілі үлесімен мақтанады. Сөйтіп, тек өзінің ұлттық жол тарихымен мәдениеті арқылы ғана басқаға танылады»-деген болатын.

Тәуелсіздік алғашқы жылдары еліміздегі саяси-экономикалық, мәдени-әлеуметтік реформаларды іске асыру барысында «Қазақстан Республикасында тарихи сананы қалыптастыру тұжырымдамасы» қабылданды, осы мемлекеттік тұжырымдама аясында «Тарихи білімнің негізгі басымдықтары», «Тарих ғылымының проблемалары», «Тарихи білім берумен ағарту ісінің келешегі» сияқты басты бағыттарды қамтыды. Осы бағыттарды іске асыруда тарихымыздың бұрмаланған, ақтаңдақ беттерін қалпына келтіруде ғылыми қоғамдастық өкілдері айтарлықтай іргелі ізденістер жүргізді. [1]

Тақырыптың зерттелу деңгейі . Қазақ хандығы тақырыбын тарих сабақтарында оқыту жүйесін 2021-2022 оқу жылында Павлодар қаласы ЖББМ М. Алимбаев-да 6-7 сыныптарға арналған Қазақстан тарих сабағында жүзеге асырылды. 15-ғасырдағы Қазақ ғандығы тақырыбын түрлі әдістермен оқушыларға түсінікті оқыту түрлері іске асырылды. Карта мен жұмыс, презентация, видео материал арқылы тақырыпты ашып оқушыларға Қазақ хандығы жайлы кең көлемде ақпарат беріледі. Оқушылар түрлі тың деректер арқылы толық қанды ақпарат жинай алады.

Тарих - мектептегі оқу пәні ретінде жалпы негізгі білім беретін барлық гуманитарлық және қоғамтанушылық курстардың негізін құрайды. Тарих ұлттық өзіндік сана - сезімді және адамгершілік этикалық нормаларды қалыптастыра отырып, оқытудың дүниетанымдық негізін қалыптастырады. Тарихқа деген қызығушылығын арттыру үшін сапалы білім берудің тиімді жолдарын таңдау, тарихи және мәдени мұралармен таныстыру, қосымша элементтерді пайдалану мен тарихи деректерді оқып білім алып шығармашылықпен айналысуына жағдай жасау сияқты жаңа педагогикалық технологиялармен инновациялық бағыттарды, әдістер мен тәсілдерді енгізу.

Қазіргі білім беру саласындағы оқытудың озық технологияларын меңгермейінше сауатты жан-жақты маман болуы мүмкін емес. Инновациялық технологияны меңгеру мұғалімнің интеллектуалдық, кәсіптік, адамгершілік, рухани азаматтық және де басқа көптеген адами қабілетінің қалыптасуына игі әсерін тигізеді, өзін-өзі дамытып, оқу-тәрбие үрдісін тиімді ұйымдастыруына көмектеседі.

Білім жүйесінің ерекшелігі - тек біліммен қаруланып қана қоймай, өздігінен білім алуды дамыта отырып, үздіксіз өз бетінше өрлеуіне қажеттілік тудыру. Елімізде білім берудің жаңа жүйесі жасалып, оның мазмұнының түбегейлі өзгеруі, оның дүниежүзілік білім кеңістігіне енуі бүкіл оқу әдістемелік жүйеге, мұғалімдер алдына жаңа талаптар мен міндеттер қойып отыр. Бұдан шығатыны, ХХІ ғасырдың алғашқы жылдарының бірі - «Білім - бүкіл өміріңе» қағидасынан «Білім - бүкіл өмір бойына» қағидасына өте алатын білім жүйесінің ұйымдық құрылымдарын іздеу болып табылады. Қазіргі білім беру ісінің шарттарының бірі болып оқушының өзіне керекті мәліметті өзі іздеп табуына үйретіп, олардың өз оқу бағыттарын өзінің таңдай білуі деп есептеледі.

Білім саласына еніп отырған жаңа технологиялардың ерекшелігі - өсіп келе жатқан жеке тұлғаны жан - жақты дамыту. Инновациялық білімді дамыту, жаңа идеялар мен жаңалықтарды өмірге әкелу. Бұрынғы оқушы тек қана тыңдаушы, орындаушы болып келсе, ал казіргі заманның оқушысы өздігінен білім іздейтін жеке тұлға екендігіне үлкен мән береміз. Өйткені, оқытудың әр түрлі технологиялары зерттелініп, жаңашыл педагогтардың іс - тәжірибесі зерттеліп мектеп өміріне енуде. Орта білім беру жүйесінде әлемдік жоғары деңгейге қол жеткізген анағұрлым танымал білім беру әдістемелері арасында өздігінен білім алуға негізделген тәсіл кең тараған. Сондықтан тарих пәнін оқыту барысында түрлі инновациялық әдіс-тәсілдерді қолдану заман талабы, яғни қашан да өзекті. [2]

Тарихты білу, өз еліңнің, ата-бабаңның тарихын білу кезек келген өскелең жас ұрпақтың парызы. Сондықтан, өзіңді тану үшін, тарихыңның терең де тағлымды екенін білу барысында «қазақ» ұғымының пайда болуынан бастап, бүгінгі күнге дейінгі жету жолдарын оқып-зердеу керек. Тарих пәнін оқу барысында ең алдымен «Қазақ хандығының» тарихын оқып-үйрену өте маңыздылығы мен өзектілігі сөзсіз.

Диплом жұмысының ғылыми жаңалығы мен практикалық маңызы . «XV ғасырдағы Қазақ хандығы» тақырыбын оқыту барысында заманауи инновациялық ақпараттық-коммуникативтік технология әдісін қолданып оқыту. Қазіргі аумалы-төкпелі замандаға білім беру саласы үшін күрделі де жауапты уақыттардың бірі. Бүгінгі күні өзекті мәселелердің бірі онлайн форматтағы оқудың, оқу форматы ретінде енуі. "Қазақстан тарихы" пәнінің жаңартылған мазмұнына сәйкес мектепте ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолданудың әдістемелік жүйесі әзірленді. Зерттеу нәтижелерін жалпы білім беретін мектептерде, орта және жоғары кәсіптік оқу орындарында, педагогикалық кадрларды даярлау және олардың біліктілігін арттыру жүйесінде кеңінен қолдануға болады. Сол себепті тарих пәнін оқытуда ақпараттық-коммуникативтік технологияны пайдалану оқудың кез-келген форматын үшін де оңтайлы екені анық.

Диплом жұмысының мақсаты тарих пәнін «XV ғасырдағы Қазақ хандығы» тақырыбын оқушыға түсінікті, қызықты, танымды әрі оқудың кез-келген форматына икемді болуы үшін инновациялық әдістерді қолдану болып табылады.

Диплом жұмысының мақсатына жету үшін келесі тапсырмалар шешілді:

-тарих пәнін «XV ғасырдағы Қазақ хандығы» тақырыбын оқушыға үйретудегі дәстүрлі әдістердің ерекшелігін зерделеу;

-тарих пәнін оқытудағы заманауи инновациялық оқыту әдістерін қолдану артықшылықтарын зерделеу;

-тарих пәнін «XV ғасырдағы Қазақ хандығы» тақырыбын оқушыға үйрету барысында тиімді инновациялық әдісін негіздеу.

Зерттеудің теориялық және әдіснамалық негіздерін танымның философиялық теориясы, олардың өзара байланысы, қызмет теориясы, тұлға теориясы, құзыреттілік, белсенділік, жеке, мәдени, танымдық, жүйелік, тұтас, ақпараттық, әдіснамалық тәсілдер мен принциптер негізінде "адам-әлеуметтік технологиялар" жүйесінің бірлігі туралы іргелі принциптер құрайды.

білім берудегі инновацияларҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ ЗАМАНАУИ ТАРИХИ БІЛІМ БЕРУДІҢ МАҚСАТТАРЫ МЕН МІНДЕТТЕРІ

Мектептегі тарихи білім беру саласындағы түбегейлі өзгерістер болып жатқанын объективті ұғыну қажеттілігі күмән келтірмейді, өйткені ол Қазақстан Республикасындағы тарихи сананың қалыптасу тұжырымдамасының және Қазақстанның 2030 жылға дейінгі мемлекеттік даму бағдарламаларының құрамдас бөлігі болып саналады. Қазақстан Республикасының 2030 жылға дейінгі Стратегиялық даму жоспарымен қатар, Еліміздің тұңғыш президентінің Қазақстан халқына жыл сайынғы Жолдауларын іске асыру жөніндегі негізгі іс-шаралардың жалпы ұлттық жоспарлары, білім беруді дамытудың 2020-2025 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы сияқты бірқатар құжаттарда және Қазақстан Республикасының 2020 жылғы "Білім туралы" Заңының жаңа редакциясында білім беру саласындағы ұзақ мерзімді мемлекеттік саясаттың негізгі басымдықтары мен басты міндеттері тұжырымдалған.

Мемлекеттің экономикалық мүмкіндіктері мен қоғамның әл-ауқатының жақсаруымен білім беру жүйесіне қойылатын талаптар арта түседі. Алайда, жалпы білім беретін мектепте тарихи материалдың мазмұндық аспектілерінің өзгеруі әлі терең ғылыми зерттеу тақырыбына айналған жоқ.

Ең алғаш 1998 жылы ұлттық тарих жылы деп жариялап, Тұңғыш президент Н. Ә. Назарбаевтың "Тарих толқынында" атты кітабының жарыққа шығуына тарих білімінің дамуына қуатты серпін берді. Тарих ғылым ретінде әрқашан қоғамның тарихи санасының қалыптасуына тікелей әсер етті. Оның жас ұрпақтың рухани әлемін қалыптастыруға, оның дүниетанымына, азаматтық ұстанымына жауапкершілігі артатыны анық.

Н. Ә. Назарбаевтың сөйлеген сөздерінде "ХХІ ғасырда білімін дамыта алмайтын ел сәтсіздікке ұшырайды. Біз болашақтың жоғары технологиялық және ғылымды қажетсінетін, өндірістері үшін кадрлар қорын қалыптастыруға тиіспіз. Бірақ бәрі мектептен басталады. Сондықтан біз педагогтардың кәсіби деңгейін, оқулықтар мен білім беру бағдарламаларының сапасын арттыруымыз керек . . . ". [3]

Тарихи сананың қалыптасу жолдарын түсіну үшін алдымен тарихи ғылымның әдіснамалық негіздері және тарихи білім мен ағартудағы бағдар ретінде әрекет ете алатын тарихи білімнің негізгі, іргелі басымдықтарын анықтау қажет.

Тарихтың әлеуметтік функциялары тұрақты және өзгермейтін шама емес. Олар тарих ғылымы мен қоғамның дамуымен бірге өзгереді. Тарихи шындыққа герменевтикалық көзқарасты қолданатын ғылым. Фактілерді зерттелген уақыт тұрғысынан бағалап отыру қажет. Сондықтан, білім беру жүйесінің тарихы мен елдегі әлеуметтік-экономикалық жағдайдың сипаттамасын көрсету үшін, Қазақстанның тарихын көрсетпей толық болмайды. Айта кету керек, көптеген маңызды мәселелер мен қазіргі жағдайдағы мектептің тарихи біліміне деген көзқарас бүкіл әлемде болып жатқан процестерге ұқсас тарихты оқытуда маңызды өзгерістер басталды. Бұл, ең алдымен, мектепті демократияландырумен және ынтымақтастық педагогикасының дамуымен қатар, жаңа әдістер мен инновациялық тәжірибені іздеумен, техникалық оқыту құралдарын кеңінен қолдана отырып және ақпараттандырумен байланыстыру болды. 12 жылдық мектеп орта арнаулы оқу орнының алғашқы жобасымен, сондай-ақ отбасы үлгісіндегі балалар үйлерін құрумен негізделді.

ХХ ғасырдың 90-ші жылдарының екінші жартысында тарих ғылымының ресми парадигмасын құрайтын көптеген қалыптасқан ұғымдар, тұжырымдамалар күмән тудырды. "Таптық күрес - қоғам дамуының қозғаушы күші" және "тарих- бұл төменнен жоғарыға дейінгі кезеңдік даму" деген негізгі тіркестер болып табылатын қалыптасу тәсіліне негізделген тарихтың материалистік тұжырымдамасына айтарлықтай түзетулер енгізілді. Тарих өркениеттік көзқарасты ескере отырып зерттеле бастады, бұл оның әр түрлі көріністері мен қызмет формаларында басты назар аударатын білдіреді. [4]

Бүгінгі таңда білім беру жүйесіне, оның ішінде өз елінің тарихын зерттеуге қойылатын талаптар түбегейлі өзгерету жағдайында жасөспірім ұрпақтың санасын жаңарту мәселесі бұрынғыдан да маңызды болып отыр. Бұл жерде Қазақстан тарихын зерделеудегі басты міндет өскелең ұрпақтың бойында ұлттық рухты және патриоттық тәрбиені қалыптастыру болып табылады.

Тарих пәнінің мұғалімдері өскелең ұрпақтың тарихи санасының қалыптасуындағы өз рөлін нақты ұғынуы тиіс. Бұл ретте ұлттық мемлекеттіліктің қалыптасу тарихы мен этностық процестерге ерекше назар аудару маңызды болып саналады.

Ұлттық мемлекеттіліктің қалыптасуы кезеңінен бұрын тарих ағымында ерекше рөл атқарған көптеген мемлекеттік құрылымдар құрылды. Тарих біздің еліміздің тарихын және оның халқының өмір баянын зерттейтін мектептегі пән. Тарих ғылымының маңыздылығын жоққа шығару мүмкін емес: ол кеңістіктегі және уақыттағы оқиғаларды, динамиканы және туындаған көптеген мемлекеттік сұрақтарды қарастыра отырып, толық жауап бере алады. Осыны ескере, жоғары білімнен орта білімге дейінгі барлық деңгейдегі тарихшылар жұмысының негізгі басымдықтарына баса назармен жұмыс жасау талап етіледі. Сол себептен, бұл Қазақстанның ежелгі, орта ғасырлық, жаңа және қазіргі заманғы тарихи мәселелерін түсіну бойынша ғылыми зерттеу тақырыбын кеңейту. Бүгінгі күні Қазақстан Республикасының өткені мен бүгінін әлемдік тарихпен өзара байланысын шешу, ең негізгі міндеттері, оның өзгешелігінде және сонымен бір мезгілде - Батыс пен Шығыстың басқа өркениеттерімен өзара қарым-қатынаста, өзара ықпалдасуда тереңірек ұғыну қажеттігі туындап отыр. [5]

Бұл мәселені қарастырудың әдіснамалық негізі, мысалы, кеңестік кезеңнің тарихи ғылымына тән қатаң формациялық модельдердің орнына, халықтардың экономикалық қалыптасу сатылары бойынша алға жылжуында және "алдыңғы қатарлы", "артта қалған" болып бөлінуі өткен әлемнің өркениеттік әртүрлілігін ашумен қатар қазіргі әлемді түсіну маңызды. Өркениеттік көзқарас түркі және славян халықтарының рухын сіңірген көп ұлтты ел ретінде - Қазақстан тарихын қарастыру ерекше маңызды және болашақ үшін көп пайдасын тигізеді.

Қазіргі уақытта тағы бір маңызды қиыншылық, тарих пәнін оқушыларға оқытып-үйрететін мұғалімдердің жұмысында жатыр. Мұнда тарих пәнін оқыту процесінде педагогикалық аспектілерді шешуге мұғалімдердің өзіндік қызығушылығы, ғылыми-зерттеу және шығармашылық қызметтен алшақтау мәселесін шешу маңызды екені анық. Соның салдарынан көптеген тарих пәнінің мұғалімдері тарих сабақтарында жергілікті өлкетану материалдарын жиі пайдаланбай, мектеп мұражайларының мүмкіндіктерін қолданбайды. Сонымен қатар, тарих пәнінің мұғалімдеріне, сонымен қатар, қоғамның болашақ толыққанды мүшелеріне, өз елінің шынайы азаматтарына патриоттық тәрбие беруде үлкен жауапкершілік жүктеледі.

Қазір Қазақстан тарихы пәнін мектептермен қатар, жоғары оқу орындарындағы оқыту үдерісіне баса назар аудару аса маңызды. Бұл тарих пәнінен курс оқыту процесін ұйымдастыруға және оған қатысты кейбір мәселелерге байланысты.

Қазақстан тарихы пәнін қарастыру кезінде оның Еуразиялық мәдениет пен тарихына байланыстылығы идеясына сүйену маңызды. Еуропа мен Азияның тоғысында орналасқан Қазақстан мемлекетінің аумағы түрлі өркениеттер, мәдениеттер мен халықтарды біріктіретін "көпір" болды. Мұнда отырықшы да, көшпелі өркениеттер де дамыды. Көшпелі және отырықшы өркениеттің өзіндік байланыс аймақтары болды, олардың бірі ретінде Отырарды айта аламыз. Қазақстанның аумағында бастапқыда ежелгі көшпенді тайпалардың мал шаруашылығынан егін шаруашылығына көшу процесі жүріп жатты, отырықшылықтың қалыптасуы мен қалалық мәдениеттің дамуы жүзеге асырылған өңірлердің бірі екендігі дәлелденді. [6]

Қазақстан аумағында түркі және иран тілді мәдениеттердің өзара әсері орын ала бастады. Біздің тарихымыз үшін славян және түркі, Қытай және түркі, моңғол және түркі өркениеттерін өзара жақсарту маңызды болды. Олардың біржақты қарсылығы мен кез-келгенінің басымдығы туралы идея қазіргі археология деректері және жазба дереккөздермен жоққа шығарылады.

Исламның Дешті-Қыпшаққа енуі қазақ мәдениеті ислам өркениетінің көптеген құндылықтарын қабылдады.

Осының бәрі ежелден тарихи-мәдени көп этностық және көп конфессиялық сипатын айқын көрсетеді. Осы күнге дейін ел осы факторлармен анықталған бірегейлікті жоғалтқан жоқ.

Қазақстанның тарихы мен мәдениеті бір-бірімен байланысты емес мәдениеттердің, халықтардың, дәуірлердің фрагменттері болып табылмайды.

Қазақстан тарихының үздіксіздігі, елді мекендеген халықтар мәдениеттерінің сабақтастығы, қазақ халқының тарихында Еуразияның көшпелі түркі тілдес тайпаларының дәстүрлері мен мәдениетінің жалғасуы, ел аумағы үшін қазақтардың - тарихи білімнің негізі бола алатын қағидасының идеялары.

Қазақстан тарихының үздіксіздігі оның аумағында өмір сүрген тайпалар мен халықтар негізінен ең алғашқы халық болғандығын білдіреді. Олар із-түссіз жоғалып кетпеді, бірақ әртүрлі этностардың әсерін бастан кешірді, басқа халықтарға бастама беруді көздеді. Туыстықтың генеалогиялық тізбегін, халықтардың шығу тегінің ортақтығын қазіргі қазақтардан бастап сақтар, үйсіндер, қаңлылар және одан әрі тайпаларына мәдениетінің үздіксіз орындалуын байқауға болады.

Қазақстан тарихының үздіксіздігі идеясы елдерді мекендеген халықтардың шығу тегімен, тарихы және мәдениетінің сабақтастығы идеясымен тығыз байланыста. Антропологиялық белгілер бойынша олар аралас европеоидті-монғолоид типті өкілдер, тілдік сипаттамасы бойынша - негізінен түркітілдес тайпалардың өкілдері, өркениет типі бойынша - негізінен көшпелілер өркениетінің тасымалдаушылары болып табылады.

Қазақ халқы Қазақстанды мекендеген халықтардың тарихы мен мәдениетінің мұрагері және өздеріне тән өмір салтының, тіл мен мәдениеттің иесі болып саналды. Қазақ руханияты әуел бастан синкретикалық сипатқа ие: мысалы, қазақтарда ислам дінін ұстанған.

Қазақтардың мемлекеттілігі - ірі көшпенді империялар мен жекелеген хандықтардың мемлекеттілігінің жалғасы болып табылады, ежелгі заманнан бері Қазақстан аумағында өмір сүрген ХV ғ. негізделген қазақ хандығы бірлігінің, саяси құрылымының және мәдениет, дін мен тілдің ортақтығының белгілері бойынша дербес мемлекет өлшемдеріне жауап берді.

Тарихи сананың негізін тарих ғылымы қалайды. Жақында ол идеологияландырылумен қатар догматизацияланды. Қазақстан тарихы бір өлшемді сызықтық эволюционизм, "қара" және "ақ" арасындағы күрт қарама-қайшылық, таптық көзқарас тұрғысынан, кеңестік кезеңге бір мәнді бағытталған топологиялық ұстанымдармен жазылды. [7]

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.