Мал тезегінің пайдасы

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі
Қызылорда облысы
Қазалы ауданы
С.Сейфуллин атындағы №165 орта мектеп

Жоба авторы: Өмірбек Мерей

Сыныбы: 3

Тақырыбы: Тезек - тегін отын.

Бағыты:
Секция:

Жетекшісі: Сейтнесіп Гүлмира Есетбайқызы-бастауыш сынып мұғалімі

Мазмұны
І Кіріспе
1.1 Менің мал тезегін зерттеуге қызығушылығым
ІІ Негізгі бөлім
Теориялық бөлім
2.1 Мал тезегінің пайдасы
2.2 Тезектің тұрмыста және шаруашылықта қолданылуы
Эксперименттік бөлім
3.1 Тезектен қысқы отын әзірлеу
ІІI Қорытынды

Аннотация
С.Сейфуллин атындағы №165 орта мектептің үшінші сынып оқушысы Өмірбек Мерейдің Тезек - тегін отын тақырыбындағы жұмысы қарапайым мал тезегін кәдеге жарату жұмыстарын жан - жақты зерттеуге негізделген.
Ізденуші тезектің жалпы қасиетіне баса назар аударып, қазіргі таңда табиғи таза отын ретінде тұрмыста қолдануға болатынына талдау жасаған.
Ізденушінің тезек туралы зерттеуі, пайдасын, қолданылуын көрсетуі жұмысының негізгі арқауы болып табылады.
Өмірбек Мерейдің мал тезегін зерттеу жұмысында оның бойында шыдамдылық, ұқыптылық секілді ынта жігері анық байқалады.
Осында жинақталған көптеген мағұлматтар өз деңгейінде жан-жақты сарапталып, талданып, ғылыми жүйеге келтірілген. Өмірбек Мерейдің ғылыми жұмысына жоғары баға бере отырып, байқауларда, конкурстарда қорғауға лайық деп есептеймін.

І Кіріспе
1.1 Менің мал тезегін зерттеуге қызығушылығым
Тере берсе тезек те қызық, - деген мақалды қазақ атам тегін айтпаған. Қыстың қамын жаз ойла- деп бекер айтпаса керек. Үйде сиыр малын ұстаймыз. Күнде әкем үйінді-үйінді сиыр тезегін қорадан шығарып жатады. Бір күні ғаламтордан АҚШ үкіметі кәдімгі аяқ астында шашылып жататын мал қиынан қуат өндіретін әлемдегі алғашқы биореакторды салыпты дегенді оқып, тезектің қасиетін зерттеуге қызығушылығым туды.
АҚШ үкіметі тегін отынды аяқ астынан тауыпты. Біз бұл сөзді тура мағынасында айтып отырмыз. Кәдімгі аяқ астында шашылып жататын мал қиынан қуат өндіретін әлемдегі алғашқы биореакторды салу үшін АҚШ үкіметі WESTERN PLAINS ENERGY компаниясына бес миллион доллор грант бөлген екен. Адамзат өз қайнарына орала бастағанының дәлелі осы ғой.
Әңгіменің басы мыңжылдық мұздықтарды мүжіп жатқан жаһандық жылымықтың негізгі катализаторы - көліктен, зауыт-фабрикадан бөлінетін көмірқышқыл газ емес, зардабы одан жиырма есе күшті қой мен сиырдың желдетуі мен жапа тастауынан бөлінетін парниктік газ болып тұр. БҰҰ-ның Азық-түлікпен қамтамасыз ету және ауыл шаруашылығы жөніндегі ұйымы 2030 жылға қарай ірі қарадан келетін зиянды булы газ - метанның көлемі 60%-ға дейін артуы мүмкін деп қауіп қылады. Сондықтан да әлемнің биоинженер, агроном ғалымдарына не Зеңгі баба төлінің рационына өзгеріс енгізу керек, не ірі қара басын азайту жөніндегі ғаламдық шартты жүзеге асырамыз деп көлденең талап қойды. Ал американдықтардың мына бір маңызды қадамы баламалы қуат көздері бойынша әлемге керек іс екен.
Тезекті Үндістан мен Қытай б.з.б. 3 мың жыл бұрын пайдаланып келеді. Мысалы, Қытайда тезекті кәдімгі тандырға ұқсатып, үйдің қабырғасына жапсыра береді екен. Этнограф және жиһангез М.Пессель Гималайда үй пештеріне тезек жаққанда, хош иісті шайырды еске түсіретінін еңбектерінде айта кетіпті. Ал Орталық Африкада сиыр жапаларын масаларды бездіру үшін жағады. Лев Толстойдың Байлық деген қи сияқты, үйілген сайын сасиды. Шашылса жер тыңайтады деген сөзі қалай дөп айтылған. Қиға өлген жануардың денесін көмсе, тез шіриді екен. Яғни, шіріту процесін үдетеді. Үндістан, Қытай, АҚШ сияқты елдерде көп мөлшерде жиналатын қиды тезірек пайдалану жолға қойылған. Қытайда 1960-шы жылдары қаланы жылқы қиымен ластамау мақстанында шаһарға келгендердің аттарының сауырына дорба байлатқан екен. Малдың тезегіне салық салу біздің елде де пайда болды. Әзірше шаруа қожалықтарына жүретін салық ережесі бойынша мал тезегінің әр тоннасына 0,009 АЕК немесе 10 теңге көлемінде салық төлеу талап етіледі.

ІІ Негізгі бөлім
Теориялық бөлім
2.1 Мал тезегінің пайдасы
Қай істің де ұтымды, ұтымсыз жағы болатыны заңдылық. Отын ретінде пайдаланудан қалған мал тезегі қалай-солай шашыла бастады. Өзен-көлдерді ластап, экологияға елеулі зиянын тигізгені де жасырын емес. Деректерге көз салсақ, мал жеген азығынан 40 пайыз органикалық зат, 50-70 пайыз азот, 80 пайыз фосфор, 95 пайыз калийді қимен бөліп шығарады екен. Өндіріс және тұтыну қалдықтарын орналастырғаны үшін төлемақы ставкалары туралы Қазақстан Республикасы Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер кодексінің 495-і бабына сәйкес осы қалдықтарға салық бекітілген. Ал, біздің айтпағымыз - осы мал тезегін егін шаруашылығына пайдалану жайы.
Шаруа қожалықтары жыл сайын минералдық тыңайтқыштар сатып алу үшін дотация алады. Бүгінгі күні экологиялық таза тыңайтқыштардың құны өте бағалы. Өйткені, кім болса да табиғи таза өнімдерді алып, сапалы азық-түлік алуға ұмтылады. Дамыған елдер халқы химикатты көкөніс жеуіне үзілді-кесілді қарсылық білдіреді. Сол себепті де малдың қи-тезегі табиғи тыңайтқыш ретінде шет мемлекеттерде үлкен сұранысқа ие, бағасы да қымбат. Мәселен, химиялық қоспа себілген жерге қарағанда, табиғи тыңайтқыш пайдаланған жерден екі есе мол өнім алынады. Әрі сапасы жоғары болады.
Елді мекендердің айналасында шашылып жатқан көң мен қи - бау-бақшаға табылмайтын тыңайтқыш. Бұрын ауылда мал айдайтын загондар болды. Оларды баяғыда бұзып тастаған. Бұрынғыдай емес, қазір әр үйде көгілдір отын бар. Малдың тезегін апарып далаға төккеннен басқа амал жоқ. Нәтижесінде ауыл ішінде мал жапасынан аяқ алып жүре алмайсыз. Далада да дәл осындай жағдай. Тіршілік жалғасып жатыр. Енді бірнеше жылдан соң тау болып үйіліп қалған мал тезегінің астында қалуымыз әбден мүмкін. Шындық сол, біздің өңір өз топырағынан өнген сапалы көкөніске зәру. Құрт түспейтіндей, тауарлық өңін бермейтіндей етіп өңдеп, арнаулы қапшықтарға салып, әрісі сонау Африкадан келген жеміс-жидектер мен көкөністер, обалы не керек, қысы-жазы дүкен сөрелерінен арылмайды. Бағасына қарап жатқан ешкім жоқ, қалдері келгенше жұртшылық дәруменді тамақ болғасын сатып алып жатады. Ал, жаз шығып, бақша өнімдері пісті-ау деген шамада базар аралап, жергілікті өнімдерді іздей бастаймыз. Біреулер нитраты көп, мынаусын мезгілінен ерте пісірген деген сияқты уәж айтып жатқандарын да құлағымыз шалған. Жер өнімінің құнарлы болуы тыңайтқышқа ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.