Түркілердің рухани мәдениетін дамытудағы исламның маңыздылығы

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

БАҒДАРЛАМА
элективті курс
Мәдениет тарихынан алынатын таным
6 сынып оқушыларына арналған
аптасына 1 сағат, барлығы 34 сағат
А.К.Асылбаева
№24 лицейдің тарих пәнінің мұғалімі

Пікір жазғандар: Н.К. Алпысбаева, т.ғ.к., Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ профессор м.а.
С.С. Калдыбаева, т.ғ.м., ҚазҰҚПУ аға оқытушысы

1.Түсініктеме хат мазмұны

Бү - гін - гі жалпы қоғамда та - рих са - ла - сын - да бо - лып жат - қан толы өз - ге - ріс - тер та - ри - хи бі - лім - ге де - ген қы - зы - ғу - шы - лық - ты арттырып отыр. Елі - міз - дің бү - гін - гі тұ - рақ - ты да - муы оның бо - ла - ша - ғы да та - рих - тың шындығымен анық - тал - ады. Қа - зақ - стан Рес - пуб - ли - ка - сы тәуел - сіз - дік ал - ға - лы біз - дің елі - міз аза - мат - та - ры - ның та - ри - хи бі - лі - мін кө - те - ру - ге ерек - ше кө - ңіл бөлуде. Қа - зақ - стан - ның ке - ле - ше - гі - жас ұр - пақ - тың са - на - сы - на ұлт - тық рух пен пат - риот - тық тәр - бие қа - лып - тас - ты - ру - да Қазақстан та - ри - хы - ның ор - ны ерекше. Та - ри - хы жоқ ха - лық - тың бү - гі - ні бол - ма - ған - дай, ке - ле - ше - гі де бол - майды. Та - рих адам - дар - ды ой - лан - ды - ра - ды, бол - ған та - ри - хи жағ - дай - лар мен құ - бы - лыс - тар - ды талқы - лап, па - рақ - тайды, ой еле - гі - нен өт - кі - зе - ді жә - не олар - дан өмір - лік қо - ры - тын - ды - лар шы - ға - рып ал - уына не - гіз бо - ла - ды.
Елбасы Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру мақаласында: Біз - ұлан-ғайыр жері мен аса бай рухани тарихы бар елміз. Ұлы Даланың көз жеткізгісіз кең-байтақ аумағы тарихта түрлі рөл атқарған. Бірақ, осынау рухани географиялық белдеуді мекен еткен халықтың тонның ішкі бауындай байланысы ешқашан үзілмеген. Туған жердің әрбір сайы мен қырқасы, тауы мен өзені тарихтан сыр шертеді. Әрбір жер атауының төркіні туралы талай-талай аңыздар мен әңгімелер бар. Әрбір өлкенің халқына суықта пана, ыстықта сая болған, есімдері ел есінде сақталған біртуар перзенттері бар. Осының бәрін жас ұрпақ біліп өсуге тиіс [1].
Ұлтжандылықтың ең жақсы үлгісі орта мектепте туған жердің тарихын оқудан көрініс табатыны белгілі. Туған өлкенің тарихын зерттеуге, тарихи-мәдени ескерткіштер мен жергілікті ауқымдағы мәдени объектілерді қалпына келтіруге Туған жер бағдарламасының маңызы зор. Қазақстаның қасиетті рухани құндылықтары немесе Қазақстанның киелі жерлерінің географиясы жобасы арқылы халықтың жалпыұлттық киелілік санасын нығайтуға, киелі жерлердің мәдени және рухани мұраны сақтау болып табылады. Елбасымыз: Жаңғыру елдің ұлттық-рухани тамырынан нәр ала алмаса, ол адасуға бастайды- деп айтқан болатын. Демек, ортағасырлардағы мәдениет пен білімнің тарихты зерделеуге, тарих курсынан тереңірек білім алып, жеке тұлға болып қалыптасуына, патриоттық-азаматтық құндылықтар негізінде тәрбиелеуіне мүмкіндік беретін рухани мәдениетін жаңғыртудағы Мәдениет тарихынан алынатын таным тақырыбында элективті курсын ұсынамын. Бұл курс оқушылардың Қазақстан жеріндегі тарихи-жазба ескерткіштер мен ел есінде сақталған біртуар ғалымдар туралы танымын кеңейтіп, патриоттық сезімін ұлғайтады, туған өлкесі туралы түсініктерін дамытады. Бағдарлама орта мектептің 6 сыныбына элективті курс ретінде ұсынылады. Бағдарламаның бөлімдерінің құрылымы оқу пәнінің мақсаттарын жүзеге асырады. Оқушылар қосымша мәліметтер арқылы сабақ барысында алған білімдерін толықтырады. Курсты оқу барысында оқушы ортағасырлардағы Қазақстанның білім мен мәдениетінің түркі жазба деректеріндегі әр түрлі атаулармен берілгенін зерттей отырып, ежелгі ғұлама ғалымдар, ақын-жыраулар мен ортағасырлық қалалар, мемлекеттер тұрғындарының бүгінгі қазақ халқының мәдени өмірі, дүниетанымы, діни наным-сенімдері мен әдет ғұрыптары, тұрмысымен байланыстыра отырып түсінетін болады.

Курс мақсаты: Ортағасырлық білім мен мәдениеттің маңызын саралай отырып, тарихи-мәдени ескерткіштердің, ғұлама ғалымдардың еңбектерін, тарихи шығармалар, мәдениетті дамытудағы исламның рөлін, қалалық мәдениеттің дамуындағы Ұлы Жібек жолының маңызын оқыту арқылы оқушының бойында сыни тұрғыдан ойлау дағдылары мен тарихи білімдерін шығармашылықпен қолдана білу дағдыларын қалыптастыру. Жаңартылған білім мазмұны бойынша оқушыларды жауапкершілікке, ұлтжандылыққа, отаншылдыққа әрі азаматтық рухта тәрбиелеу.
Қойылған мақсаттарды іске асыру келесі міндеттерді шешуді көздейді:
- оқушыларға ортағасырлардағы білім мен мәдениет үдерістері жайлы жүйелі білім беру арқылы олардың ғылыми көзқарастарын қалыптастыру;
- маңызды оқиғалар мен тұлғаларға қатысты өз пікірлерін қалыптастырып, дәлелдеу, баға беру;
- балалардың зерттеу, шығармашылық, коммуникативтік құзыреттіліктерін дамыту;
- оқушыларды шығармашылықпен жұмыс жасауға, өз бетінше жауап іздеуге, қосымша материалдарды пайдалана отырып, ізденуге үйрету, топтық және жеке жұмыс жасауға үйрету;
- қосымша мәліметтермен, деректермен жұмыс жасай отырып, оқушыларды сыни тұрғыдан ойлауға баулу және дамыту.
Өзектілігі: Өткен тарихқа мән беру дегеніміз әлемдік өркениеттің жетістіктері мен тарихтың, әдебиеттің, өнердің ғажайып ескерткіштері туралы біліп қана қоймай, сонымен қатар ол қазіргі қоғамның ажырамас бір бөлігі екендігін ескеру қажет. Өйткені тарихи тәжірбиенің қазіргі заманға баға берудегі, болашақты болжаудағы орны ерекше. Бұл бағдарламада ортағасырлық мәдениет пен білім тереңірек қамтылған. Атап айтсақ, көне әдебиет әлеміндегі (ҮІ-ҮІІІ ғғ.) жазба ескерткіштері, қыпшақ тіліндегі әдебиеттер, оғыз-қыпшақ, қарахан тұсындағы жазба әдебиеттер, орта ғасырлық білімнің дамуындағы араб тілінің рөлі, Алтын Орда, ноғайлы дәуірін жырлайтын батырлық жырлар, Қазақстанның қала мәдениетінің дамуындағы Ұлы Жібек жолының рөлі, ортағасырдағы сәулет өнерінің дамуы, ХҮ-ХҮІІ ғасырлардағы рухани өмірінде орын алған ақын - жыраулар туралы жазылған. 6 сыныптарда болатын бағалау жұмыстарында тарихи оқиғаларға қатысты сұрақтарға тереңірек дайындыққа негізделген. Сондай-ақ жас жеткіншектің тарихи жадының қалыптасып, өзіндік ой қорыта алуына бұл пәннің қосар үлесі зор.
Оқушылардың туған өлкенің тарихына оның ішінде бабалар рухынан нәр алуға, құрметтеуге, мәдени орындарды қайта жаңғыртуға, ұлттық құндылығымызды бағалауға арналған курс болып табылады.
Пәнді оқу нәтижесінде оқушылар:
оқушының қоғам дамуына әсер еткен ұлы тұлғалар туралы терең білімі қалыптасады;
оқушының өз туған жеріне деген сүйіспеншілігі артып, патриоттық қасиеті артады;
ортағасырлық ғалымдардың шығармаларынан тың ойлар мен ғылыми көзқарастар туралы өзіндік пікірлері қалыптасады;
тарихи деректермен сенімді жұмыс жасай алу, сыни көзқарас тұрғысынан талдау, өзіндік пікірін қалыптастырып, өзін-өзі жетілдіруге толық қабілеті күшейеді, оқушының дүниетанымдық көзқарасы кеңейеді.
Меңгерген дағдылары:
мақсатқа жету жолдарында тиімді әдістерді қолданып, ұйымдастыру дағдысы қалыптастыру;
ақпараттық-коммуникациялық технологияларды пайдалану, мәселені шешу арқылы құзыреттілікті қалыптастыру және дамыту;
әрекетті дәлелдеу, қорыту, мазмұндау, өзін- өзі қадағалауды қалыптастыру.
Бағдарламаның жаңалығы Элективті курстың ерекшелігіне - Жаңартылған бағдарламаға сәйкес 6 сыныптың Қазақстан тарихы пәніне арналған оқулықта қамтылған тақырыптарды, деректер мен қосымша мәліметтер негізінде қазақ халқының ортағасырлық тарихының мәдениетін тереңдетіп түсіндіру жатады. Бағдарламада ортағасырлық мәдениет пен білімнің маңыздылығы туралы мәселелер кеңірек, ауқымдырақ қамтылады.
Курстың бағдарламасы дидактикалық талаптарға сай жасалынып, негізгі оқу мазмұнын қамтитын бөліммен қоса ақпараттық - әдістемелік бөлімдерден тұрады.
6 сыныпқа арналған Мәдениет тарихынан алынатын таным арнайы курсы Қазақстан Республикасының Мемлекеттік білім стандартының талаптарын ескере отырып жасалған. Бағдарламада сағат саны шартты түрде беріледі, аптасына - 1 сағат, барлығы - 34 сағат. Бағдарлама 7 бөлімнен тұрады. І бөлім - Көне әдебиет әлеміндегі (ҮІ-ҮІІІ ғғ.) жазба ескерткіштері, ІІ бөлім - Қыпшақ тіліндегі әдебиеттер, ІІІ бөлім - Орта ғасырлық білімнің дамуындағы араб тілінің рөлі, ІV бөлім - Алтын Орда дәуірін жырлайтын батырлық жырлар, V бөлім - Қазақстанның қала мәдениетінің дамуындағы Ұлы Жібек жолының рөлі, VІ бөлім - Орта ғасырдағы сәулет өнерінің дамуы, VІІ бөлім- ХҮ-ХҮІІ ғасырлардағы рухани өмірінде орын алған ақын - жыраулар.

2.Мазмұндық бөлімі
1-бөлім. Көне әдебиет әлеміндегі (ҮІ-ҮІІІ ғғ.) жазба ескерткіштері - 7 сағат. Көне жазба ескерткіштер төңірегіндегі жазылған зерттеулер, Орхон-енисей,Талас жазбаларының ерекшеліктері, мазмұны, тарихи оқиғалардың қамтылуы. Түркілердің шығу тегіне қатысты жазба деректер мен ондағы мәліметтер Тоныкөк, Күлтегін жазбаларында Күлтегіннің түркі тайпаларының арасында жүргізген соғыстары, қызметі. Оғыз-қыпшақ ұлысы кезеңінен жеткен жазбалар: Оғызнама эпостық дастаны, Қорқыт ата кітабы. Қарахан тұсындағы жазбалар: Құтадғу білік дастаны, Диуани-лұғат-ат - түрік шығармасының рухани - мәдени мұрасының қалыптасуына қосқан үлесі.
2-бөлім. Қыпшақ тіліндегі әдебиеттер-3 сағат. Кодекс Куманикус сөздігі. Кетбұға Түрік шежіресі, Құтбтың Хұсрау мен Шырын поэмасы.
3-бөлім. Орта ғасырлық білімнің дамуындағы араб тілінің рөлі - 4 сағат. Ислам дінінің түркі қағанаттары аумағына таралуымен ғылыми еңбектер араб тілінде жазыла бастауы: Әбу Насыр Әл-Фарабидің трактаттары. Араб мәдениеті әлем өркениетінің орталығына айналуы, ежелгі дүниенің жетістіктері араб тіліне аударылуы. Ислам идеологиясы мен түркілер дүниетанымын байланыстырушы Қожа Ахмет Йассауи. Суфизм әдебиеті Хакім ата ретінде белгілі, А.Йасауидің шәкірті Сүлеймен Бақырғанидің дін жөніндегі оқулықтары.
4 - білім. Алтын Орда дәуірін жырлайтын батырлық жырлар-3 сағат. Бірлікті нығайту, дамыту идеологиясындағы Ер тарғын жыры, Орақ -Мамай, Құламерген жырлары.
5-бөлім. Қазақстанның қала мәдениетінің дамуындағы Ұлы Жібек жолының рөлі-6 сағат. Қазақстан аумағындағы қалалардың пайда болуы, ҮІ-ІХғғ. Оңтүстік Қазақстандағы отырықшылық мәдениет орталығы Отырар,ҮІ-ІХғғ.Оңтүстік Қазақстандағы отырықщылы мәдениет орталығы Йасы, ҮІ-ІХғғ.Оңтүстік Қазақстандағы отырықшылық мәдениет орталығы Сауран, Сығанақ, ҮІ-ІХғғ.Оңтүстік Қазақстандағы қалалалық мәдениет орталығы Тараз, Қойлық, ҮІ-ІХғғ.Оңтүстік Қазақстандағы қалалалық мәдениет орталығы Талхир, Алмалық.
6-бөлім. Орта ғасырдағы сәулет өнерінің дамуы-6 сағат. Қарлұқ қағанаты кезінен бастау ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.