Фараби туралы

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

Қазақастан Республикасы Білім және Ғылым Министрлігі
М.Х.Дулати атындағы Тараз өңірлік университет

Реферат

Пәні: Рухани сабақтастық
Тақырыбы: "Әл-Фарабидің рухани мұрасы"
Орындаған: Махаш Диана
Тексерген: Әбдімомынов Еділбек

Тараз 2021

I.КІРІСПЕ :
Әбу. Насыр Әл.Фараби туралы
II.Негізгі бөлім:
а)Әл.Фараби тарихи мұралары
ә)Әбу.Насыр Әл.Фараби екінші ұстаз
б)Әл.Фараби еңбектеріндегі тәрбиелік мәселе
III. ҚОРТЫНДЫ:
Данышпан,философ Әл.Фараби

Кіріспе
Шығыстың ғұлама ойшылы Әбу Насыр әл-Фараби 870 жылы бүгінде Отырар аталатын, Арыс өзенінің Сырға барып құятын сағасындағы Фараб қаласында дүниеге келді (қазіргі Оңтүстік Қазақстан облысындағы Отырар қаласының маңайындағы ортағасырлық қала). Фарабидің толық аты-жөні Әбу-Насыр Мұхаммед Иби Мұхаммед ибн Ұзлағ ибн Тархан Әл-Фараби. Әл-Фараби түрік тайпасының дәулетті бір ортасынан шыққаны бізге мәлім, бұған дәлел оның толық аты жөнінде "Тархан" деген атаудың болуы. Туған жері қазақтың ежелгі қаласы Отырарды арабтар Барба-Фараб деп атап кеткен, осыдан барып ол Әбу Насыр әл-Фараби, яғни Фарабтан шыққан Әбу Насыр атанған. Сол тұста өмір сүргендердің қалдырған жазбаларына қарағанда, Отырар қаласы IX ғасырда тарихи қатынастар мен сауда жолдарының торабындағы аса ірі мәдениет орталығы болған.
Әбу Насыр бала күнінен ғылымға үйір болып өсті, оның бақытына қарай сол заманда Отырарда аса бай кітапхана бар еді. Әл-Фараби парсы, грек тілдерін үйренеді, осы тілде ғылыми трактаттар оқиды. Фараб пен Бұқарада бастапқы білім алған соң әл-Фараби өз білімін жетілдіру мақсатында Бағдатқа аттанады. Фарабидің дүниетанымының қалыптасуына Мерв мектебінің ғылыми дәстүрлері мен философиялық бағдарлары өз әсерін қалдырды. Бағдадта әл-Фараби ғылым мен әртүрлі пәндерді оқиды. Білімге деген құштарлығының арқасында әл-Фараби сол уақыттағы ғылым мен білімнің ордасы саналған Дамаск, Халеб, Каир, Шаш, Самарқан, Бұхара, Мерв, Нишапур, Рей, Хамадан қалаларында да болып, білімін үнемі жетілдірумен болды. Сол қалаларда оқыды, еңбек етті. Шығыстың осы шаһарларында ол өз дәуірінің ең көрнекті ғалымдарымен, көркем сөз деректерімен танысады. Олардан тәлім-тәрбие алады.
Негізгі бөлім
Жасөспірім шағында елге келген керуенмен ілесіп, Бағдатқа барады. Әл-Фараби сауатын түркі тілінде ашып, өзін ақын-күйші, әнші ретінде танытқан. Ғұламаның өлеңдерінен үзінділер де сақталған және күйшілігі туралы деректер де кездеседі. Әл -Фараби өмір сүрген заманда бүкіл Орта Азия мен Түркістан Араб халифатының ықпалында болғандықтан, халық қарым-қатынас жасау үшін араб, парсы, түркі тілдерін қатар қолданған. Тарихи деректерде Әл- Фараби 70-ке жуық тіл білгенін көрсетеді. Әл-Фарабидің ғылыми қызметі орта ғасырлық араб,мұсылман мәдениетінің гүлдену дәуіріне, яғни біздің дәуіріміздегі оныншы ғасырдағы мұсылман реноссансына сәйкес келеді. Қазіргі уақытта Әл -Фараби ойларының өзектілігі, маңыздылығы қайтадан арта түсуде. Бабамыздың көзқарасында саясат, дін және бақыттың өзара терең қатынасы көрсетілген. Қазіргі кезде әлем ислам және батыс өркениетінің текетіресу қаупі алдында тұрғанда, ислам мәдениетімен астасатын экстремистік және лаңкестік көңіл- күй үдеп келе жатқан кезде, ұлы философтың мұрасы адамзаттың күллі көзқарасын шешуге көмек бере алады.
Өз заманында дамыған барлық ғылым салалары мен өнер түрлерін жетік меңгеріп, оның дамуына өз үлесін қосады да, кейінгі ұрпаққа мол мәдени асыл мұра қалдырды. Әбу Насыр Әл -Фараби құндылығы туралы түсінік сферасын кеңейту мақсатында мектебімізде Әбу Насыр Әл -Фараби және оның мұралары тақырыбында танымдық сағат өткізілді. Оқушылардың ғылыми шығармашылық белсенділігін көтеріп, арттырды. Оқушылардың көркем, ғылыми әдебиеттермен дербес жұмыс дағдыларын дамытып, зерттелген материалды жалпылама сипаттауды үйреніп, талдау дағдыларын қалыптастырып, өзіндік шешімдер мен тұжырымдар жасай білді. Оны ауызша, жазбаша түрде баяндай білуге дағдыланды.

Фараби өмір сүрген дәуір терең тарихы, төлтума мәдениеті, озық дәстүрі бар түркі даласына ислам дінінің дендей еніп, түркі, араб, парсы мәдениетінің тоғысуы басталған күрделі кезең еді. Саналы ғұмырын ғылым-білім жолындағы ізденіске арнаған Фарабидің өмірлік ұстанымының қалыптасуына аталмыш факторлардың әсері үлкен болғаны анық.
Мұсылман әлемінің сол кезеңдегі аса маңызды ғылым мен мәдениет орталықтары Бағдат, Шам, Мысыр елдеріне сапар шеккен жас Фараби араб, парсы, грек, латын, санскрит тілдерін жетік меңгеріп, сан-сала ғылымға бой ұрады. Өз дәуірінің атақты ойшыл ғалымдарымен, өнер иелерімен, сөз зергерлерімен сұхбаттас болған Фараби сол кезең ғылымындағы күрмеуі шешілмеген күрделі мәселелерді тап басып танып, ізденісін осы арнаға бағыттайды. Философия, логика, психология, этика, математика, астрономия, тіл білімі, эстетика, социология, поэтика салаларына арналған 150-ге жуық трактат қалдырған энциклопедист-ғалымның өз зерттеулерінің үлкен бөлігін Аристотель еңбектерін түсіндіруге арнауы - дәуір сұранысынан туған ізденістер еді. Көрнекті шығыстанушы Е.Э.Бертельс бұл туралы: "Аристотельдің араб тіліндегі алғашқы аудармалары мінсіз деуге келіңкіремейтін. Ғылыми терминологияның қалыптаспағандығы аудармашылар жұмысына едәуір бөгет жасады. Мәтінді игере алмағандықтан олар көбіне грек тіліндегі түпнұсқаның синтаксистік құрылымын сақтауға тырысып, аударманы араб оқырманы мүлде түсінбейтін жағдайға жеткізді. Тек Фараби еңбектері ғана көне дәуір дүниелерін дұрыс түсінуге мүмкіндік берді. Ғалым Аристотельдің "Категориялар", "Герменевтика", "Бірінші және екінші Аналитика", "Топика", "Риторика", "Софистика", "Поэтика" секілді еңбектеріне түсіндірме жасады. Осы еңбектері әл-Фарабиді "Екінші ұстаз" атандырды" деп жазады . (Осы орайда "Екінші ұстаз" атауы жөнінде қалыптасқан жоғарыдағы пікірден өзгеше өрбіген дінтанушы М.Бұлұтайдың: "Фарабидің "Екінші ұстаз" аталуын дәреже жағынан емес, тарихтағы кезеңі жағынан екіншілік деп түсінеміз" деген пікірін де ескере жүрген жөн секілді ).
Ислам мәдениетінің гүлденуі ортағасырлық ислам фи - ло - софиясының ірі өкілдері әл-Кинди, әл-Фараби, ибн-Сина, әл-Ғазали, ибн-Рушд сынды алып тұлғаларды өмірге алып кел - ді. Ең бастысы, мұсылмандық Шығыс эллиндердің ұлы ру - хани мұраларын кейінгі ұрпаққа жеткізе білді.
Ортағасыр Ислам философтары Аристотель мен Платон трак - таттарын араб тіліне аударып, Шығыс перипатетизмінің негізін қалады. Испандық перипатетизм өкілдері араб ті - лі - нен латын тіліне аударды. Бұл аударма қолжазбалар бү - кіл Еуропаға таратыла бастады. Кейінгі ұрпақты естен шы - ға бастаған эллиндердің рухани мәдениеті мен еркін ой - лауға, өмірге деген сүйіспеншілік көзқарастар негізінде тәр - биеледі. Осы кітаптардан бастап ортағасырлық Еуропада ре - нессанс ұғымы дүниеге келді. Ренессанс - бұл эллинизмнің Еу - ропадағы өркендеуі. Ол Ежелгі Грекия мен Ислам әлемінде бас - тау алған генетикалық бай тұқым болды. Осыдан бастап Ба - тыстық алып өркениеттің алып ағашы өсіп шықты. Бұл Ба - тыс пен Ислам өркениетінің сұхбаттасуының дәлелі.
Ислам философиясының тарихына көз жүгіртетін болсақ, әл-Фараби рухани әлемінің қаншалықты жоғары дең - гей - де болғанына көз жеткіземіз. Философияда Фараби иж - ди - хад дәрежесіне көтерілді, сондықтан да ол фикх, қалам секілді ілімдер бойынша өз ойын білдіріп қана қоймай, сол мә - селелер бойынша лайықты шешім қабылдай алатын еді.
Біз әр түрлі діни ғылымдар бойына өздерінің терең ой - ла - рымен белгілі болған ортағасыр Ислам философтарын ес - ке алып салыстырар болсақ, орта ғасыр тарихшылары мен ғалымдарының философия тарихындағы Фарабидің дә - ре - жесі олардың дәрежесіне қарағанда әлдеқайда жоғары еке - ніне сенімді болды. Фарабидің өздерінің идеологиялық қар - сыластарына тигізген әсеріне көңіл аударатын болсақ, еш талассыз, оның дәрежесі мен философиялық ойлау мә - де - ниетінің жоғары екені тайға таңба басқандай-ақ көрініп тұр.
Бұл критерийді әл-Фарабидің өзінің философиясынан іздеу керек. Егер біз әл-Фарабиді - Ислам философиясының негізін салушы деп айтатын болсақ, одан кейінгі ойшылдардың талқылап ой қоса алатын өзіне тән философияық принциптері мен идеяларының болғаны шүбәсіз. Бұл қандай негіздер мен принциптер? Бұл негіздердің ежелгі гректік және алек - сандрлық философиялық мектептердің ойларынан қаншалықты айырмашылығы бар?
Әл-Фараби және оның ізбасар - ларының антикалық дәс - түрді бойларына қалай сіңірді. Әл-Фараби философиялық рухани әлемінің қалыптасуына антикалық философияның нақтырақ айтсақ, Аристотель философиясының ықпалы қалай болды? Оны қалай зерттеді?
Біз әл-Фараби және оның ізбасарларының ежелгі грек философиялық мектептерінің еңбектеріне тек қана ком - ментарий жасаумен шектеліп қалмағанын білеміз. Қа - зіргі кездегі белгілі неміс философы Мартин Хайдеггер ор - тағасырлық мұсылман философтары жайлы айтқанда былай ой тұжырымдайды: Әрине, олардың (ортағасыр философтары) Аристотель философиясын түсінбеді деген жалған болар еді. Олар оның философиясын жаңа қырынан ғана көріп қоймай, оған жаңа мән мен талғам берді, - дейді.
Демек, әл-Фараби де және оның ізбасарларының да ежелгі грек философиясын соқыр таныммен зерттемей, оны терең түсіне білді.
Аристотель мен Платон философиясы арасында қай - шы - лық бар, бірақ күмәнсіз оның себебі әл-Фарабидің олар - ды дұрыс аудармағанында емес. Әл-Фараби жаңа фи - ло - софиялық түсініктер орната отырып соларға сай нә - - - ти - желерге жетіп отырды. Бұл нәтижелердің көрінісін дінде, діни заңнамаларда, саясат пен ғылым салаларында бай - қай аламыз. ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.