Әдістер топтамасы

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым министрлігі

Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті

Реферат

Тақырыбы: Стресстің психодиагностикасы мен

Орындаған: Нұртазина. Қ. Ж

Тексерген: Тленчиева. Н. С

Алматы қ. 2021ж

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ . . .

НЕГІЗГІ БӨЛІМ . . .

1. Стресс психодиагностикасы . . .

2. Әдістер топтамасы . . .

ҚОРЫТЫНДЫ . . .

ПАЙДАЛЫНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР . . .

Психологиядағы "стресс" ұғымы

Стресс (ағылш. stress - қысым; кернеу) - организмнің гомеостазын, сондай-ақ тиісті жай-күйін бұзатын әсерге (физикалық немесе психологиялық) тән емес (жалпы) реакциясы, дененің жүйке жүйесі. Бұл пcихoлoгиялық ыңғaйcыздықтың бip түpi, oл бacy, қыcым жәнe шиeлeнic ceзiмдepiнeн тұpaды. Шaғын дoзaлaрдa бұл пaйдaлы бoлyы мүмкiн, мыcaлы, спopт нeмece oқy үлгepiмi cияқты caлaлapда. Екiншi жaғынaн, eгep oл өтe көп мөлшepдe пaйдa бoлca, бұл бapлық физикaлық жәнe пcиxикaлық пpoблeмaлapды тyдыpуы мүмкiн.

Стресcтің ұзақ уақытта берер әсері туралы бірнеше зepттeулep көpceтeндей, бұл инфapкт, инсульт, жapa, дeпpeссия жәнe мaзacыздық cияқты психологиялық пpoблeмалapмен ауыpy ықтимaлдығын apттыpaды. Coндықтaн coңғы oнжылдықтapда психикaлық денсayлық caлacында бұл мәcеленi түсiнyге жәнe oны шeшyдiң жoлын iздeyге тырмысуда.

Медицина, физиология, психологияда стресстің оң (эстресс) және теріс (күйзеліс) формаларын бөліп қарастырады. Әсер ету сипаты бойынша нейропсихикалық (психологиялық) және физикалық стресс (жылу, жарық, дыбыс және т. б. ) ерекшеленеді.

СТРЕСС - ағылшын сөзі, қаз. шамадан тыс зорлану, қысым жасау деген мағынаны білдіреді. Стрестің физиологиялық негізі - американдық физиолог У. Кенонның (1871-1945) гомеостазис (бұл терминнің мәні -ішкі ағза қызметінің бір калыпты жағдайы дегенді білдіреді) туралы ілімі мен Канада ғалымы Г. Сельенің ағзаның сыртқы күшті тітіркендіргіштерге өздігінен икемділігін

қорғануы жөніндегі зерттеуі. Мұндай тітіркендіргіштердің ағзаға әсерінің күштілігі сондай, олар адамның денесіне, жүйке жүйесіне, психикасына да күшті әсер етіп, сезімдікэмоциялық жағдайын шиеленістіреді. Стрестік жағдай адамның мінезқылығына да күшті әсер етіп, қалыпты жағдайларды ауытқуға ұшыратады, ол бейберекет қимыл-қозғалыстар жасайды. Адамның психикалық үрдістері - қабылдау мен ес, зейін әдеттен тыс қателіктер жібереді. Адам ашушаң, қызба болады. Мұндай жағымсыз көріністер дистресс деп аталады. Дистрестік күй адамның күш-қуатын, ақыл-ойын қожыратып, оған теріс ықпал етеді. Стрестік күйді жеңу үшін адам өзінің бойындағы ерік-жігерін шыңдап, табандылық пен ұстамдылығын, өмір тәжірибесін молайтуға машықтануы қажет. С. (титықтау) (ағыл. Stress күш) - кез келген күшті әсерден адамда пайда болатын психофизиологиялық күй. С. ұғымын 1936 ж. канадалық физиолог Г. Селье енгізді. Ол эустресс - қалыпты С. және дистресс -потологиялық С. деп бөлді. Патологиялық С. ауру симптомдарында көрінеді. Селье стресті тіршілік әрекетінің ажырамайтын атрибуты деп санады. Адамның сезім мүшелеріне тітіркендіргіштердің жеткілікті саны әсер етпесе, ол функциясын толық атқара алмайды. Егер бала кезден бастап адамның миына сенсорлық, эмоциялық және әлеуметтік тітіркендіргіштердің белгілі бір саны әсер етпесе, психикалық процестер үйлесімді дами алмайды, жеке адамның әлеуметтенуі болмайды. Әсіресе, бұл толық психикалық депривация мысалында айқын көрінеді. Қарқындылығы жоғары немесе шамадан тыс мөлшерде пайда болатын тітіркендіргіштер дистресс туғызуы мүмкін. Бұдан психика өзгеріске ұшырап, кейде адам өліп кететін жағдайлар болады. Дистрестік күй адамның күш-қуатын, ақыл-ойын қалжыратып, оған теріс ықпал етеді. Стрестік күйді жеңу үшін адам өзінің бойындағы ерік-жігерін шыңдап, табандылық пен ұстамдылығын, өмір тәжірибесін молайтуға машықтануы қажет.

Стресс психодиагностикасы

Стресс белгілері өте әртүрлі екендігі белгілі психикалық жағдайдың өзгеруі психиканың барлық салаларында көрінуі мүмкін. Эмоционалды салада бұл эмоционалды көтерілу сезімі немесе, керісінше, мазасыздықтың, апатияның, депрессияның, эмоционалды ыңғайсыздықтың күшеюі.

Когнитивті-қауіпті, қауіпті қабылдау, жағдайды белгісіз деп бағалау. Мотивациялық - күштерді жұмылдыру немесе, керісінше, тапсыру (болдырмау, стресс факторларынан аулақ болу), мотивация мен мүдделердің жоғалуы. Мінез-құлық саласында-белсенділіктің өзгеруі, әдеттегі қызмет қарқыны, көбінесе атқарушы қозғалыстарда "қысылудың" пайда болуы. Бұл өзгерістерге ортақ нәрсе тиісті саладағы процестер қарқындылығының өсу немесе азаю жағына ауысуы Е. П. Ильин әр түрлі психикалық күйлерде әртүрлі ішкі жүйелерден әртүрлі жүйелер қалыптасады деп санайды, бұл көбінесе реакцияның (күйдің) ерекшелігін анықтайды. Сондықтан, жағдайды диагностикалауды бастамас бұрын, олардың құрылымдық моделін анықтау қажет, барлық қажетті деңгейлер мен ішкі жүйелерді көрсететін функционалды жүйе: мотивация, эмоциялар, вегетативті н. с. қызметінің ерекшелігі және моторика. Стресс жағдайларын диагностикалау кезінде объективті және субъективті параметрлердің арақатынасы мәселесі қиын.

Объективті критерийлерге стресстің келесі көрсеткіштері кіреді

1. Физикалық белгілер (олар кез-келген стрессте бірдей және жеке қарқындылығымен ерекшеленуі мүмкін) : биохимиялық реакциялар, жүрек-тамыр белгілері, " стресс аурулары " - мысалы, ойық жара, демікпе, гипертония, арқадағы ауырсыну.

2. Мінез-құлық көріністері (жұмыс деңгейінің өзгеруі

жанжалдар мен дау-дамайлар, тамақтану әдеттерінің өзгеруі, темекі шегу, алкоголь, есірткі, дәрі-дәрмектерді қолдану) .

3. Психикалық дисфункцияның белгілері (мазасыздық және депрессия, ашу -

дұшпандық, шаршау-апатия-құлықсыздық, ұйқысыздық және т. б. ) .

Субъективті критерийлер стресстің келесі көрсеткіштерін қамтиды:

* өзін-өзі бақылауды жоғалту сезімі;

• шаршағыштық;

* тітіркену, көңіл-күйдің төмендеуі;

* психикалық жайсыздықты сезіну;

* сыртқы жағынан физикалық жайсыздық пен жағымсыз сезімнің болуы

дененің соматикалық жүйесі (бас ауруы, бұлшықет, арқадағы ауырсыну, жүрек айнуы, қысымның жоғарылауы) .

* танымдық функциялардың өнімділігінің бұзылуы (назардың, есте сақтаудың, ойлау процестерінің төмендеуі және т. б. ) .

Психологиялық стресстің субъективті параметрлеріне қызығушылық мыналармен байланысты

олар психикалық тұрақтылықтың (стресстік жағдайға бейімделудің) нәзік көрсеткіші болып табылады және стресс факторларына (танымдық бағалау) жанама түрде сипатталады.

Стресс-реакциялардың қарқындылығы (шамасы, ұзақтығы) жеке сипатқа ие және жеке және нейротипологиялық ерекшеліктерге байланысты. Белгілерді білу стресстік жағдайлар, жіңішке саморефлексия, стресстік өзгерістер, сондай-ақ стресс көріністерін бақылау.

Стресс белгілері мен жағдайларын бағалауды әдістемелік қамтамасыз етуге келесі диагностикалық әдістер

Әдістер топтамасы

Стресске қарсы әрекет ету және диагноз қою белгілерін зерттеу үшін қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді стресстердегі психикалық шиеленістер "симптомдарды түгендеу" сауалнамасын қолдануға болады.

Бұл әдіс стресстік белгілерге байқауды дамытуға мүмкіндік береді, олардың көріну жиілігі мен сезімталдық дәрежесін өзін-өзі бағалауды жүзеге асыру стрестің теріс салдары. Нәтижелерді өңдеу және түсіндіру баллдардың жалпы санын есептеу арқылы жүзеге асырылады.

Тақырыпты не өткір және ауыр адамдар санатына жатқызуға болады стресс қауіп төндіретін күнделікті оқиғаларға жауап беру эмоционалдық жағдайы мен денсаулығына немесе өмірлік жағдайларды өткір эмоционалды жауапсыз жеңе алатын адамдар санатына топтастырамыз.

Адамның патологиялық стресстерге және төтенше жағдайларда невротикалық бұзылуларға бейімділігін зерттеу үшін "төтенше жағдайлардағы әл-ауқат" симптоматикалық сауалнамасын қолданамыз (А. Волков, Н. Водопьянова) . Әдістеме алғаш рет неврозбен және неврозға ұқсас жағдайлармен ауырған дені сау әскери қызметшілер мен әскери қызметшілерді клиникалық-психологиялық тексеру негізінде әскери қызметтің бірінші жылын тексерген.

Әдіс табу үшін келесі симптомдар көңіл-күй:

психофизикалық сарқылу( психикалық және физикалық белсенділіктің төмендеуі), ерікті реттеудің бұзылуы, эмоционалды фонның тұрақсыздығы және көңіл-күй (эмоционалды тұрақсыздық), вегетативті тұрақсыздық, ұйқының бұзылуы, мазасыздық пен қорқыныш, тәуелділікке бейімділік.

"Нейропсихикалық кернеуді анықтау"сауалнамасы (Т. Немчин) . Сауалнаманы әзірлеу кезінде төтенше жағдайлар туындаған көптеген пәндерде жүргізілген ұзақ мерзімді клиникалық және психологиялық зерттеулердің нәтижелері пайдаланылды.

Сауалнаманың мазмұны бойынша барлық анықталған белгілерді бөлуге болады. Мәлімдемелердің үш тобы: бірінші топ дененің соматикалық жүйелерінен физикалық ыңғайсыздық пен ыңғайсыздықтың болуын көрсетеді, екінші топ жүйке-психикалық сферадан психикалық ыңғайсыздық пен шағымдардың болуын (немесе болмауын) анықтайды, үшінші топқа мыналар кіреді нейропсихикалық кернеудің кейбір жалпы сипаттамаларын сипаттайтын белгілер-жиілік, ұзақтығы, жалпылау және бұл жағдайдың ауырлық дәрежесі. Сауалнаманы күрделі (төтенше) жағдайда немесе оны күту кезінде психикалық шиеленісті диагностикалау үшін пайдалану ұсынылады.

Психологиялық стресс шкаласы РЅМ - 25 (Lemyr-Tessier-Fillion) стресс тәжірибесінің феноменологиялық құрылымын өлшеуге арналған. Мақсаты-соматикалық, мінез-құлықтық және мінез-құлықтық эмоционалды көрсеткіштерді сараптау.

Әдістеме бастапқыда Францияда жасалды, содан кейін Англияда, Испанияда және Жапонияда жүзеге асқан.

Қорытынды

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.