Электрлік өлшеу құралдары және өлшеулер әдістері

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
М.ӘУЕЗОВ атындағы Оңтүстік Қазақстан университеті

СӨЖ
Тақырыбы: Метрология және электрлік өлшеулер. Өлшеу әдістері және оның түрлері.

Орындаған: Худжамуродов Ырысбек
Тобы: ИП-19-5к2
Қабылдаған: Утебаев Е

Шымкент 2021
1.Кіріспе
2. Негізгі бөлім
1.1.Өлшем
1.2. Оның түрлері
1.3. Өлшеу құралдары және қолдану әдістері
3.Пайдаланылған әдебиеттер

Өлшем дегеніміз - физикалық шамалардың мәнін, тәжірибелік жолмен, өлшемдік заттарды қолдана отырып табу процесі.Процестің нәтижесі физикалық шамалардың мәні Q=qU, бұл жердегі q- қабылданған бірлікке сәйкес алынған физикалық шаманың сандық мәні; U- физикалық шама бірлігі. Өлшеу кезінде табылған физикалық шаманың мәнін Q дұрыс шама деп атайды.Өлшеу принципі- физикалық құбылыс немесе физикалық құбылыстар жиынтығы, ол өлшеу негізіне жатады. Мысалы, дене массасын ауырлық күшін пайдалана отырып өлшеудің көмегімен шамалау, бұл жерде массаға пропорционал салмақ болады, температураны термоэлектрлік әсерді пайдалана отырып өлшеу.Өлшеу әдістері деп- өлшеу амалдарын және принциптерін пайдаланудың жиынтығын айтады.Өлшеу құралдарына (СИ) жататындар пайдаланылатын техникалық заттар, олардың нормаланған метрологиялық қасиеттері болады.Өлшеудің әртүрлі түрлері болады. Өлшеу түрлерін топтастыруды өлшенетін шаманың уақытқа тәуелділік жағдайына, өлшемдік теңдеу түріне жағдайына, өлшеу нәтижелерінің нақтылығын анықтайтын жағдайға және осы нәтижелерді көрсететін тәсілдерге сәйкес жүргізеді.Өлшенетін шаманың уақытқа тәуелділігіне қарай өлшеуді статикалық және динамикалық деп екіге бөледі.
Статикалық дегеніміз- өлшенетін шама уақытқа тұрақты болып қалады. Бұндай өлшемдерге жататындар, заттың өлшемін өлшеу, тұрақты қысымның, температураның т.б. шамалары.
Динамикалық өлшем дегеніміз- өлшенетін шама уақытқа байланысты өзгеретін процесс, мысалы, қысымды және температураны қозғалтқыш цилиндріндегі газ сығымдалуы кезінде өлшеуді айтады. Бұл өлшемдердің нәтижелерін алу тәсілдеріне қарай, өлшемдік теңдеу түрін анықтауға байланысты өлшемдерді тіке (тура), жанама, жинақталған және бірлескен өлшеу түрі деп бөледі.

Тікелей өлшеу дегеніміз- бұл жерде ізделіп отырған физикалық шаманың мәнін тікелей тәжірибе мәліметтерінен табады. Тікелей өлшеуді Q=Х формуласымен көрсетуге болады, бұл жердегі Q өлшенген шаманың ізделіп отырған мәні, ал Х- мәні , оны тікелей тәжірибе мәліметтерінен алған. Бұл секілді өлшемдерге мысал ретінде мыналарды алуға болады: ұзындықты сызғышпен немесе рулеткамен өлшеу, диаметрді штангенциркульмен немесе микрометрмен өлшеу, бұрышты бұрыш өлшегішпен өлшеу, температураны термометрмен өлшеу т.б. жатады.
Жанама өлшемдер дегеніміз- бұл жерде шаманың мәні ізделіп отырған шамамен шамалардың арасындағы белгілі байланыс негізінде анықталады, бұл жерде шаманың мәні тікелей өлшеммен табылады. Сонымен, өлшеніп отырған шаманың мәнін мына формула бойынша есептейміз Q=Ғ (х1,х2, ... хN), бұл жердегі Q- өлшеніп отырған шаманың ізделіп отырған мәні; Ғ- белгілі функционалдық тәуелділік, х1, х2, ... хN- тікелей өлшеу арқылы алынған шамалардың мәні. Жанама өлшемдердің мысалдары: денені тікелей оның геометриялық өлшемдеріне қарап көлемін анықтау, өткізгіштің меншікті электрлік кедергісін оның кедергісне қарап анықтау, көлденең қиықтың ұзындығына және көлеміне қарап анықтау, резьбаның орташа диаметрін үш сымды алып өлшеу әдісімен анықтау және т.б. Жанама өлшемдер, ізделіп отырған шаманы тікелеі өлшеуге болмайтын жағдайда кеңінен қолданылады. Мынандай жағдайлар да кездеседі, шаманы тек қана жанама жолмен өлшеуге тура келеді, мысалы, астрономиялық немесе атомішілік өлшемдерді өлшеу.
Жинақтап бүтіндей өлшеу- бұл өлшемде, өлшенетін шамалардың мәнін бір немесе бірнеше бірдей шамалардың қайтадан өлшенген өлшеу нәтижелеріне қарап анықтайды, бұл жерде әртүрлі шамаларды бірлестіреді. Ізделіп отырған шаманың мәнін бірнеше тікелей өлшемдердің қорытындысын ала отырып теңдеу жүйесімен шешіп анықтайды. Жинақталған өлшемдердің мысалына жекелеген гирлердің жиынтығының массасын анықтау, біреуінің белгілі массасы бойынша колибрлеуді жүргізу және тікелей өлшеудің қорытындысы бойынша әртүрлі үйлесімді гирлердің массасын салыстыру. Енді, бірлескен өлшемдерді қарастырып көрейік, бұл жерде әртүрлі салмақтағы гирлерге калибровка жүргіземіз, олардың массасы 1,2,2; 5,10 және 20 кг (2-ден басқа) гирлер қатары әртүрлі өлшемдегі үлгілік массаны көрсетеді. Жұлдызшамен белгіленген гирлер 2 кг-ның нақты мәнінен ерекше болғандар. Калибровканы массасы белгілі әрбір гирден бір-біреуден алып жүргізеді, мысалы, массасы 1 кг-дық гирді алады. Гирлердің тәсілдерін ауыстыра отырып өлшеу жүргіземіз. Теңдеу құрастырамыз, бұл жерде жекелеген гирлердің массасын санмен белгілейміз, мысалы, 1- үлгіде 1 кг-дық гирдің массасын белгілейміз, оны: 1=1үлгі+а; 1+1 үлгі=2+b; 2*=2+c; 1+2+2*=5+d т.б. Теңдеудің оң бөлігінде көрсетілген гирлердің массасына қосымша салмақ қосу немесе теңестіру үшін алып тастау қажет болғанда оны a,b,c,d деп белгілейміз. Теңдеудің бұл жүйесін шешіп болғаннан соң, әрбір гирдің массалық мәнін анықтауға болады.
Бірге- бірлестіріп өлшеу әдісінде- бір мезгілде екі немесе одан да көп әртүрлі атаудағы шамаларды өлшейді, бұл, олардың арасындағы функционалдық байланыстарды табу үшін жасалады. Бірлескен өлшемнің мысалына желінің ұзындығын оның температурасына қарап анықтау немесе өткізгіштің электрлік кедергісін оның қысымына және температурасына қарап анықтау жатады. Нәтижелердің нақтылығын анықтау жағдайына сәйкес ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.