Табиғи әдіс негізінде пайда болған шет тілдерін оқыту әдісі
Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым Министрлігі
Х.Досмұхамедов атындағы Атырау Университеті
Шетел тілін оқыту әдістемесі кафедрасы
Қорғауға жіберілді
Шетел тілін оқыту әдістемесі
кафедрасының меңгерушісі
____________ Э. Д. Абдол
Хаттама№____
______ ___________2021 ж.
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
ТАҚЫРЫБЫ: Шет тілдік сөз қорының кеңейуінің әдіс тәсілдерін
салыстырмалы түрде талдау
5В011900- шетел тілі: екі шетел тілі ББ мамандығы бойынша
Орындаған: Жалмуханова Д.Т
Ғылыми жетекшісі: Нургалиева М.М.
ф.ғ.к.
Атырау 2021 жыл
Диплом жұмысының паспорты
Жоба тақырыбы : Шет тілдік сөз қорының кеңейуінің әдіс тәсілдерін салыстырмалы түрде талдау
Дипломдық жұмыстың мақсаты:Дипломдық жұмыстың зерттеу мақсатышет тілін білу - бұл сөйлеу дағдыларын меңгеру.Шет тілдік сөз қорының кеңейуінің әдіс тәсілдерін салыстырмалы түрде талдау керек.Сөздік - біздің сөйлеуіміздің негізгі құрылыс материалы, оның мазмұндық жағы. Сөздік қорын білу - сөйлеу дағдыларын дамытудың маңызды алғышарты.Шетелдік лексиканы игеруді кеңейту мен тереңдетудің негізгі мақсаты - студенттердің өз іс-әрекеттерінің лексикалық бағыттылығы туралы хабардар болуы үшін лексика бойынша жұмысты жеткілікті мотивациялық негізде құру.
Дипломдық жұмыстың міндеттері:Дипломдық жұмыстың басты міндеттеріне мыналар жатады:
1.Тілді оқыту кәсіби қызметтің объектісі ретінде (шартты түрде академиялық немесе филологиялық деп атауға болады). 2. Шетел тілін басқа (лингвистикалық емес) мәселелерді шешу құралы ретінде оқыту (шартты түрде оны қолданбалы деп атауға болады). 3. Шетел тілін кәсіби емес қарым-қатынас құралы ретінде оқыту (шартты түрде практикалық немесе күнделікті деп атауға болады).
Сипаттама: Шетел тілі - қазіргі білім берудің ажырамас пәні. Қазіргі уақытта оқу процесінде көмекші құралдарды қолдану мүмкіндіктері кеңейіп келеді, сондықтан шетел тілін оқытудың жаңа, заманауи әдістерін қарастыру және талдау қажеттілігі туындайды. Осы ғылыми жұмыста біз оқытудың бастапқы кезеңінде шет тілін үйренушілерге сөздік қорын кеңейтуді дамыту мүмкіндігін егжей-тегжейлі қарастырамыз.
Қазіргі қоғамдағы шетел тілдерін оқып-үйрену әртүрлі профильді мамандарды кәсіби даярлаудың ажырамас бөлігіне айналуда, және кәсіби өсу мәселелерін сәтті шешу және шетелдік серіктестермен байланысты кеңейту көбіне сапаға байланысты олардың тілдік дайындығы.
Шет тілдік сөз қорының кеңейуінің әдіс тәсілдерін салыстырмалы түрде талдау керек. Сөздік - біздің сөйлеуіміздің негізгі құрылыс материалы, оның мазмұндық жағы. Сөздік қорын білу - сөйлеу дағдыларын дамытудың маңызды алғышарты.
Шетелдік лексиканы игеруді кеңейту мен тереңдетудің негізгі мақсаты - студенттердің өз іс-әрекеттерінің лексикалық бағыттылығы туралы хабардар болуы үшін лексика бойынша жұмысты жеткілікті мотивациялық негізде құру.
Сөздік қорларды әдіснамалық мәселе ретінде кеңейту негізінде лексикалық дағдыларды қалыптастыру болып табылады.
Тірек сөздер: сөздікқорын кеңейту, қытай тілінің тондарын үйрену, үнділік, құлақ деңгейінде, есте сақтау процесі, иероглифтер, интонация, графикалық кескін, транскрипция, реңтер.
Жобаның орындалу мерзімі: 30.11.20 - 10.04.21
Жобаның ғылыми жетекшісі: Нұрғалиева М.М - аға оқытушы
Жобаны орындаушы: Жалмуханова Дана
Аңдатпа
Шетел тілі - қазіргі білім берудің ажырамас пәні. Қазіргі уақытта оқу процесінде көмекші құралдарды қолдану мүмкіндіктері кеңейіп келеді, сондықтан шетел тілін оқытудың жаңа, заманауи әдістерін қарастыру және талдау қажеттілігі туындайды. Осы ғылыми жұмыста біз оқытудың бастапқы кезеңінде шет тілін үйренушілерге сөздік қорын кеңейтуді дамыту мүмкіндігін егжей-тегжейлі қарастырамыз.
Қазіргі қоғамдағы шетел тілдерін оқып-үйрену әртүрлі профильді мамандарды кәсіби даярлаудың ажырамас бөлігіне айналуда, және кәсіби өсу мәселелерін сәтті шешу және шетелдік серіктестермен байланысты кеңейту көбіне сапаға байланысты олардың тілдік дайындығы.
Шет тілдік сөз қорының кеңейуінің әдіс тәсілдерін салыстырмалы түрде талдау керек. Сөздік - біздің сөйлеуіміздің негізгі құрылыс материалы, оның мазмұндық жағы. Сөздік қорын білу - сөйлеу дағдыларын дамытудың маңызды алғышарты.
Шетелдік лексиканы игеруді кеңейту мен тереңдетудің негізгі мақсаты - студенттердің өз іс-әрекеттерінің лексикалық бағыттылығы туралы хабардар болуы үшін лексика бойынша жұмысты жеткілікті мотивациялық негізде құру.
Сөздік қорларды әдіснамалық мәселе ретінде кеңейту негізінде лексикалық дағдыларды қалыптастыру болып табылады.
Ағылшын, қытай тілдерінің сөздік қорларын әдіснамалық тұрғыдан кеңейуініңжәне лексикалық дағдыларды қалыптастыру заңдылықтары.
:: сөздік және грамматикалық құрылымдардың әртүрлілігі, сондай-ақ оларды қолдану дұрыстығы;
:: хабарламаның көлемі мен реттілігі;
:: тілдік құралдардың қарым-қатынас жағдайына сәйкестігі;
:: мәлімдеме көлемі;
:: сөйлеу ниетінің болуы және оны жүзеге асыру;
:: субъективті ақпаратты білдіретін сөйлемдер саны (білдірілгенге деген жеке қатынас)
Аннотация
Иностранный язык - неотъемлемая часть современного образования. В настоящее время возможности использования вспомогательных средств в процессе обучения расширяются, поэтому возникает необходимость в рассмотрении и анализе новых, современных методов обучения иностранному языку. В этой исследовательской работе мы подробно рассматриваем возможность развития расширения словарного запаса для изучающих иностранные языки на ранней стадии обучения.
В современном обществе изучение иностранных языков становится неотъемлемой частью профессиональной подготовки специалистов различного профиля, и от качества их языковой подготовки во многом зависит успешное решение задач профессионального роста и расширения контактов с зарубежными партнерами.
Необходимо провести сравнительный анализ методов расширения словарного запаса иностранного языка. Словарь - это главный строительный материал нашей речи, ее содержания. Знание словарного запаса - важная предпосылка для развития разговорных навыков.
Основная цель расширения и углубления усвоения иностранной лексики - создать работу по лексике на достаточно мотивирующей основе, чтобы студенты знали о лексической направленности своих действий.
Формирование лексических навыков основывается на расширении словарного запаса как методологической проблеме.
Законы методического расширения словарного запаса английского и китайского языков и формирования лексических навыков.
:: разнообразие лексических и грамматических конструкций, а также правильность их использования;
:: объем и последовательность сообщений;
:: соответствие языковых инструментов контексту общения;
:: объем выписок;
:: намерение выступить и его реализация;
:: количество предложений, выражающих субъективную информацию (индивидуальное отношение к высказыванию)
Abstract
A foreign language is an integral part of modern education. Currently, the possibilities of using auxiliary aids in the learning process are expanding, so there is a need to consider and analyze new, modern methods of teaching a foreign language. In this research paper, we look in detail at the possibility of developing vocabulary expansion for foreign language learners at an early stage of learning.
In modern society, the study of foreign languages is becoming an integral part of the professional training of specialists in various fields, and the successful solution of the problems of professional growth and the expansion of contacts with foreign partners largely depends on the quality of their language training.
It is necessary to conduct a comparative analysis of methods for expanding the vocabulary of a foreign language. The dictionary is the main building material of our speech, its content. Knowledge of vocabulary is an important prerequisite for developing speaking skills.
The main goal of expanding and deepening the assimilation of foreign vocabulary is to create a work on vocabulary on a sufficiently motivating basis so that students are aware of the lexical orientation of their actions.
The formation of lexical skills is based on the expansion of vocabulary as a methodological problem.
The laws of the methodological expansion of the vocabulary of the English and Chinese languages and the formation of lexical skills.
:: a variety of lexical and grammatical structures, as well as the correctness of their use;
:: volume and sequence of messages;
:: correspondence of language instruments to the context of communication;
:: volume of statements;
:: intention to speak and its implementation;
:: the number of sentences expressing subjective information (individual attitude to the statement)
Мазмұны:
1 Кіріспе
2 ӘДЕБИЕТКЕ ШОЛУ
2.1 Шетел тілін оқыту әдістемесіндегі теориялық негіздерді құрайтын әдебиеттерге шолу
2.2 Шетел тілін меңгеруінің мазмұны мен құрылымын зерттеген ғалымдардың жетістіктері
2.3Қытай тілін екінші шет тілі ретінде оқытылуының жеке стратегияларымен сөздік қорын кеңейту мәселелері бойынша ізденістердің маңыздылығы
3 ӘДІСНАМА
3.1Сөздік қорларды әдіснамалық мәселе ретінде кеңейту негізінде лексикалық дағдыларды қалыптастыру
3.2 Оқу, тыңдау, сөйлеу дағдыларының қабілеттерін дамыту технологиялары мен тәсілдері
3.3 Ағылшын тілін меңгеруде ғылыми және лексикалық қорының даму жолдары
4 ТАЛДАУ
4.1Ағылшын және қытай тілдерінің сөз қорын фонетикалық және грамматикалық жаттығулар негізінде салыстырмалы талдау
4.2 Қытай тілі сөз қорының кеңею заңдылықтарына анализ жасау, бақылау және бағалау
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
ҚОСЫМШАЛАР
КІРІСПЕ
Дипломдық жұмыс тақырыбының өзектілігі. Шетел тілі - қазіргі білім берудің ажырамас пәні. Қазіргі уақытта оқу процесінде көмекші құралдарды қолдану мүмкіндіктері кеңейіп келеді, сондықтан шетел тілін оқытудың жаңа, заманауи әдістерін қарастыру және талдау қажеттілігі туындайды. Осы ғылыми жұмыста біз оқытудың бастапқы кезеңінде шет тілін үйренушілерге сөздік қорын кеңейтуді дамыту мүмкіндігін егжей-тегжейлі қарастырамыз.Қазіргі қоғамдағы шетел тілдерін оқып-үйрену әртүрлі профильді мамандарды кәсіби даярлаудың ажырамас бөлігіне айналуда, және кәсіби өсу мәселелерін сәтті шешу және шетелдік серіктестермен байланысты кеңейту көбіне сапаға байланысты олардың тілдік дайындығы. Зерттеудің мақсаты. Дипломдық жұмыстың зерттеу мақсатышет тілін білу - бұл сөйлеу дағдыларын меңгеру.Шет тілдік сөз қорының кеңейуінің әдіс тәсілдерін салыстырмалы түрде талдау керек.Сөздік - біздің сөйлеуіміздің негізгі құрылыс материалы, оның мазмұндық жағы. Сөздік қорын білу - сөйлеу дағдыларын дамытудың маңызды алғышарты.Шетелдік лексиканы игеруді кеңейту мен тереңдетудің негізгі мақсаты - студенттердің өз іс-әрекеттерінің лексикалық бағыттылығы туралы хабардар болуы үшін лексика бойынша жұмысты жеткілікті мотивациялық негізде құру.
Зерттеу нысаны - Сөздік қорларды әдіснамалық мәселе ретінде кеңейту негізінде лексикалық дағдыларды қалыптастыру болып табылады.
Зерттеу пәні. Ағылшын, қытайтілдерініңсөздік қорларын әдіснамалық тұрғыдан кеңейуініңжәне лексикалық дағдыларды қалыптастыру заңдылықтары.
Зерттеу міндеттері. Дипломдық жұмыстың басты міндеттеріне мыналар жатады:
1. Тілді оқыту кәсіби қызметтің объектісі ретінде (шартты түрде академиялық немесе филологиялық деп атауға болады). 2. Шетел тілін басқа (лингвистикалық емес) мәселелерді шешу құралы ретінде оқыту (шартты түрде оны қолданбалы деп атауға болады). 3. Шетел тілін кәсіби емес қарым-қатынас құралы ретінде оқыту (шартты түрде практикалық немесе күнделікті деп атауға болады). Мәселенің зерттелу деңгейі.Қазіргі заманғы білім беру тенденцияларына сәйкес шет тілі мұғалімдері алдында оқушылардың коммуникативтік құзыреттілігін дамыту міндеті тұр. Осы мақсатқа жету үшін тұлғаға бағытталған оқыту технологиясы, коммуникативті өзара оқытудың педагогикалық технологиясы, коммуникативті білім беру құзыреті шеңберінде сөйлеуге үйрету технологиясы, шет тілі сабағында жобалар әдісі қолданылады. Шетел тілін оқытуда жаңа технологиялар қолданатын мүғалімдер саны көп емес, сондықтан осы тақырыптың өзектілігі осы бағытта нәтижелерге жетуін көздейді.
Әдіснамалық және теориялық негіздері. Сөздік қорларды әдіснамалық мәселе ретінде кеңейту негізінде лексикалық дағдыларды қалыптастыру.Оқу, тыңдау, сөйлеу дағдыларының қабілеттерін дамыту технологиялары мен тәсілдері зерттеу.
Зерттеу әдістері. Бұл жұмыс зерттеу, салыстыру әдістерін қолданумен және сараптаушылық бағалауды ескерумен жүйелік және факторлық талдау қағидаттарымен жүргізілді.
Практикалық базасы. Атырау қаласы № сыныптарында эксперименттер жүргізіліп, нәтижелері алдын ала қорғау барысында, мектепте өткен конференцияда баяндалды. Сонымен қатар, ғылыми жетекшімен бірігіп мақала жазып, жариялауға берілді.
Дипломдық жұмыстың құрылымы.
Дипломдық жұмыс кіріспеден, үш тараудан, қорытынды және пайдаланған әдебиетерденқұралады.
Кіріспеде тақырып өзектілігі, зерттеу мақсаты, нысаны, пәні, міндеттері, мәселенің деңгейі, әдіснамалық және теориялық негіздері, әдістері, практикалық базасы қамтылған.
Екінші тарау Әдебиетке шолу деп аталады. Бұл тарауда шетел тілінің оқыту әдістемесіндегі теориялық негіздері, мазмұны мен құрылымы, оқылуының жеке стратегиясы мен сөздік қорын кеңейту мәселелері туралы зерттеулер қарастырылған.
Үшінші тарау Әдіснама деп аталады. Үшінші тарауда, шетел тілінің сөздік қорының әдіснамалық мәселелері қамтылған, яғни, кеңейту негізінде лексикалық дағдыларды қалыптастыру жолдары, дамыту технологиялары мен тәсілдері.
Төртінші тарау Талдау да, ағылшын және қытай тілдерін салыстырмалы түрде талдау, бақылау және бағалаудың маңыздылығы көрсетілген.
Бесінші тарау Қорытынды. Бұл тарауда жобалық жұмыстың теориялық зерттеулері, мектеп базасында өткен практикалық эксперименттері, натиже берген жетістіктер баяндалып корытындылады.
2 ӘДЕБИЕТКЕ ШОЛУ
2.1 Шетел тілін оқыту әдістемесіндегі теориялық негіздерді құрайтын әдебиеттерге шолу
Шетел тілдерін оқытудың мазмұны шетел тілін оқытудың мақсатын педагогикалық тұрғыдан түсіндіретін категория ретінде түсініледі. Мақсат көпөлшемді білім болғандықтан, мазмұн бір компонентті бола алмайды. Қазіргі заманғы отандық зерттеушілер білім мазмұнын үнемі өзгеріп отыратын санат ретінде қарастырады және оны субъект (оның ішінде қарым-қатынас салалары мен жағдайлары; тақырыптар, мәтіндер; коммуникативті мақсаттар мен ниеттер; аймақтық білім, лингвистикалық және мәдени білім; тілдік материал) аспектісі және процедуралық (дағдылар мен дағдыларды қамтиды) шет тілімен ауызша және жазбаша қарым-қатынас жасау дағдылары). Шетел тілін оқытудың мақсаттары маңызды әдістемелік категория болып табылады. Білім берудің стратегиялық мақсатын анықтаудағы бастау - жас ұрпаққа қатысты қоғамның әлеуметтік тапсырысы. Атап айтқанда, бүкіл ХХ ғасырда шет тіліне білім беру пәнді сапалы меңгеруден тұрды. Содан кейін грамматикалық аударма әдістерінен шет тілін іс жүзінде меңгеру мәселесіне бет бұру болды. Алайда шет тілін практикалық білу ұғымының өзі нақтыланған және нақтыланған, әдістеменің даму деңгейіне және пәнді оқытудың осыған байланыстымақсаттарына байланысты: -белгілі бір шеңберде сөйлеуді меңгеру; - басқа адамдардың ойларын түсіну және өз ойларын білдіру дағдылары мен дағдыларын қалыптастыру (ауызша және жазбаша түрде); - сөйлеу әрекетінің барлық түрлерінде сөйлеу дағдыларын дамыту; - шетел тілінде оның барлық функцияларының бірлігінде: когнитивтік, реттеушілік, құндылықтық-бағдарлық, әдептілікте сөйлесуге үйрету. Шетел тілін оқыту мақсатын түсіндіруді дамытудағы осындай динамика ғылым ретінде методологияның даму мәнін және оған іргелес 14 ғылыми білім саласын көрсетеді. [1].Мақсат қою проблемасына методистердің бірыңғай көзқарасы жоқ. Сонымен, К.Д.Ушинский басты мақсат әдебиетпен, содан кейін ақыл-ой гимнастикасымен, мүмкін болса, практикалық тілдік дағдылармен танысу керек деп есептеді. Л.В. көзқарасы Baерба шет тілдерін оқыту мақсаттары проблемасы бойынша келесідей: шет тілдерін оқыту әдістемесін құру үшін өмір осы тілдерді білу саласында бізге қойуы мүмкін практикалық міндеттерді және осы білімнің әр түрлі түрлерін жүзеге асыру маңызды. Бұл міндеттерге мыналар кіреді: 1. Қажет болса, дұрыс оқып, сөздіктің көмегімен кітаптардың атауларын, конверттердегі, сәлемдемелердегі мекен-жайларды, шот-фактуралардың мәтінін және т.б. түсіну мүмкіндігі. Бұл белгілі бір санаттағы кітапханашылар үшін, байланыс қызметкерлері үшін, көлік қызметкерлері үшін, әр түрлі салалардағы білікті жұмысшылар үшін қажет. 2. Өзіңіздің тілегіңізді білдіру және қарапайым сұрақтар қою мүмкіндігі (ұсақ дәлсіздіктермен), осындай сұрақтарға жауаптарды түсіну. Мұндай шеберлікті туристік тіл деп атауға болар еді, егер оны қолдану аясы іс жүзінде анағұрлым кең болмаса. Шетелге сапар шегу кезінде бұл дағды барлық жазуларда және мүмкіндігінше газет беттерінде оқу және навигация қабілеттерімен үйлесуі керек. 3. Кез-келген қиындықтағы кез-келген фантастикалық мәтінді нақты түсіну, түсініксіз тек маңызды емес сөздерді қалдырып, анда-санда сөздікке жүгіну. Бұл дағды ғалымдарға, инженерлерге, студенттерге, сол немесе басқа бағытта шетелдік әдебиеттерді ұстануға мұқтаждардың барлығына қажет. 4. Кез-келген тақырып бойынша, кішігірім қателіктер жібере отырып, әңгіме жүргізу мүмкіндігі, бірақ сөйлеу фонетика тұрғысынан да, лексика мен грамматика жағынан да түсінікті. Бұл шеберлік шетелдіктермен азды-көпті әңгімелесуге мәжбүр болған адамдарға қажет. Мұндай дағды, егер мүдделі адамдар көпшілік алдында сөйлеуге міндетті болмаса ғана жеткілікті. 5. Ғылыми-техникалық мақалаларды, іскерлік мақалалар мен хаттарды сауатты жазу мүмкіндігі алдыңғы санаттағы адамдар үшін қажет болуы мүмкін. 6. Ең қиын мәтіндерді, айтпақшы, көркем әдебиетті, газетаны және басқаларын еркін және жіңішке түсіну мүмкіндігі. Бұл жазушыларға, сыншыларға, әдебиеттанушы ғалымдарға, публицистерге, саясаткерлерге және бәрінен бұрын шет тілдерінің оқытушылары мен аудармашыларына қажет. 7. Жақсы сыни құжаттар, әдеби мақалалар және т.б. жаза білу. дипломаттар мен пресс-спикерлер үшін өте қажет. 8. Фонетика тұрғысынан еркін және абсолютті дұрыс сөйлеу қабілеті дипломатиялық қызметкерлер мен барлық шешендерге қажет. Бұл классификация онда келтірілген типологияның абсолютті дәлдігі деп мәлімдемейді, дегенмен, тұтастай алғанда, практикалық қажеттілікке байланысты тілдік білімнің өте дифференциалданатындығын жеткілікті айқындықпен көрсетеді. Заманауи шет тілі бойынша Еуропа Кеңесінің көзқарасы бойынша FL-де оқытудың басты мақсаты коммуникативті құзыреттілікті қалыптастыру болып табылады. Еуропалық кеңес әзірлеген шекті деңгейге жету шетел тілін бастауыш сыныптан бастап 12-сыныпқа дейін оқитындарға арналған. Шекті деңгейдегі FL-ді оқудың негізгі мақсаты коммуникативті құзыреттілікті қалыптастыру деп аталады, яғни. Мұнда авторлар мақсаттарды жалпы білім беру, практикалық, тәрбиелік және дамытушылық деп бөлмейді. Бұл аталған мақсаттарды іске асырудағы кешенді тәсіл, оның бірнеше компоненттерін бөліп алуға мүмкіндік берді: лингвистикалық құзыреттілік; әлеуметтік лингвистикалық құзыреттілік; әлеуметтік-мәдени құзыреттілік; стратегиялық құзыреттілік; дискурстық құзыреттілік; әлеуметтік құзыреттілік. Тілдік құзыреттілік дегеніміз - тілдік жүйе туралы, тілдік бірліктердің сөйлеу барысында жұмыс істеу ережелері туралы білімді меңгеру және осы жүйені қолдана отырып, басқа адамдардың ойларын түсіну және өз пікірлерін ауызша және жазбаша түрде білдіру қабілеті. Социолингвистикалық құзыреттілік дегеніміз - тілді қолдана отырып, ойды қалай құруға және тұжырымдауға болатындығын білу, сонымен қатар тілді сөйлеу барысында қолдана білу. Әлеуметтік-мәдени құзыреттілікке сөйлеушінің мәдени ерекшеліктерін, мінез-құлық нормалары мен әдептілік нормаларын білу және оларды басқа мәдениеттің ұстаушысы бола отырып, қарым-қатынас процесінде түсіну және барабар пайдалану қабілеті кіреді; әлеуметтік-мәдени құзыреттіліктің қалыптасуы жеке тұлғаны әлемдік және ұлттық мәдениет жүйесіне кіріктіруді көздейді. Стратегиялық немесе компенсаторлық құзыреттілік құзыреттілік болып саналады, соның арқасында студент тілдік білімдегі, сөйлеудегі және шет тілдік ортадағы қарым-қатынастың әлеуметтік тәжірибесіндегі олқылықтарды толтыра алады. Дискурсивті құзыреттілікке 16 оқу және тыңдау кезінде мәтіндердің әр түрлі типтерін түсіну негізінде ауызша және жазбаша сөйлеу кезінде әртүрлі функционалды стильдердің тұтас, дәйекті және логикалық тұжырымдарын құру мүмкіндігі кіреді; айтылым түріне байланысты тілдік құралдарды таңдауды көздейді. [2].Әлеуметтік құзыреттілік басқа адамдармен қарым-қатынасқа түсуге деген ұмтылыс пен қабілеттіліктен, қарым-қатынас жағдайында бағдарлай білу және сөйлеушінің коммуникативті ниеті мен жағдайына сәйкес мәлімдеме құру қабілетінде көрінеді. Қазіргі кезеңде әдістемеде төрт аспект ерекшеленеді: оқу-практикалық аспект; білім беру аспектісі; білім беру аспектісі; даму аспектісі. Тәжірибелік аспект. Студенттер шетел тілін қарым-қатынас құралы ретінде меңгереді және оны ауызша және жазбаша қолдана білуі керек. Біз сөйлеу әрекетінің төрт түрін: рецептивті - тыңдау мен оқуды, өнімді - сөйлеу мен жазуды, сондай-ақ тілдің олармен байланысты үш аспектісін - лексика, фонетика, грамматиканы меңгеру туралы айтып отырмыз. Практикалық аспект қарым-қатынастың барлық түрлерін және барлық сөйлеу функцияларын меңгеруді қамтиды. Тәрбиенің тәрбиелік жағы адамгершілікті оның барлық көріністерінде тәрбиелеуді көздейді. Тәрбиелік аспект әдебиет, музыка, сәулет өнері, кескіндеме, тарихты қоса алғанда, аударма тіліндегі елдің мәдениеті туралы білімді игеруді, тілдің құрылымын, жүйесін, сипатын, ерекшеліктерін, ана тілімен ұқсастықтары мен айырмашылықтарын, интерференцияны білуді қамтиды. Дамытушылық аспект ойды білдіру құралдары туралы, адамдардың қалай айтатыны, заттарды номинациялау үшін қандай сөздер қолданылатындығы, ана мен шетел тілдерінің құбылыстарын салыстыру мен қатар қою, тіл сезімін дамыту, тіл туралы болжам, есте сақтауды барлық түрлерінде, логикада (талдау, синтездеу, салыстыру) , қорытындылар), сенсорлық қабылдауды, мотивациялық сфераны, қарым-қатынас жасау қабілетін дамыту, еңбекқорлық, ерік-жігер, берілгендік, белсенділік, оқуға қабілеттілік сияқты мінез ерекшеліктері. Жоғарыда айтылғандардың барлығын талдай отырып, келесі қорытындылар жасауға болады: 1) коммуникативті құзыреттілік жетекші және шешуші болып табылады және барлық басқа құзыреттіліктерге негізделеді. 2) отандық білім беруде жалпы қабылданған мақсаттарды түсіндіру келесідей тұжырымдалуы керек: - практикалық және тәрбиелік мақсаттар білім беру мен нақты іс-әрекеттің негізін қалайтын білім алуға бағытталуы керек; - даму мақсаттары пәндер аралық немесе тақырыптан тыс дағдылар мен дағдылардың қалыптасуымен, белгілі бір ақыл-ой қабілеттерінің 17 дамуымен байланысты болуы керек, оларсыз алған білімдерін тиімді пайдалану мүмкін емес, міндеттер мен жағдайдың ерекшеліктерін ескеру; - білім беру мақсаттары - қоғамда қабылданған мінез-құлық заңдары мен нормаларын, жеке тұлғаның қалыптасқан моральдық-құндылықтық қатынастарын ескере отырып, әрекет етуге және өзара әрекеттесуге дайындық пен қабілеттілікке байланысты қажетті нәтиже немесе құзыреттер жиынтығы. 3) білімді игерудің тиімділігі көбінесе студенттерге эмоционалды-сенсорлық әсер ету дәрежесіне байланысты. Сонымен, шет тілін оқыту мақсатының барлық компоненттері өзара байланысты және бір-біріне тәуелді. Егер мақсат көп өлшемді білім болса, онда оның көмегімен осы мақсатқа қол жеткізілетін мазмұн көп компонентті бола алмайды. Қазіргі отандық және шетелдік зерттеушілер мұны статикалық емес, үнемі дамып келе жатқан категория ретінде қарастырады, ол пәндік аспектіні де, процедуралық жағын да көрсетеді. Бірінші аспект, ереже бойынша, пәнді оқыту процесіне қатысатын әр түрлі білімдерге қатысты. Екінші аспект - ауызша және немесе жазбаша қарым-қатынасты жүзеге асыру үшін алынған білімді пайдалану іскерліктері мен дағдылары. Бұл компоненттер (білім, білік және дағдылар) әр түрлі авторларда жиі кездеседі. Сонымен қатар, шет тілдерін оқыту теориясында шетел тілдерін оқыту мазмұнының компоненттік құрамы проблемасына әлі күнге дейін бірыңғай көзқарас жоқ. Г.В. мектебінің ізбасарлары. Рогов тренинг мазмұнының 3 компонентін ажыратады: лингвистикалық; психологиялық; әдістемелік. Лингвистикалық компонент құрамына лингвистикалық материал (қатаң түрде таңдалған фонетикалық, грамматикалық, лексикалық минимумдар), сөйлеу материалы (әртүрлі ұзындықтағы сөйлеу айтылымдарының үлгілері, жағдайлық-тақырыптық тұрғыдан шартталған) және әлеуметтік-мәдени кіреді. ФЛ-ді оқыту әдістемесіндегі сөйлеу айтылымы білім беру формасын алады. Құрылымдық топ әртүрлі сипаттағы мәлімдемелерді біріктіре отырып, оқу бөлімі ретінде әрекет ете алады. Шетел тілдерін оқыту мазмұнына тіл мен мәдениеттің, тіл мен қоғамның өзара байланысын зерттейтін лингвистиканың социолингвистика сияқты саласы әсер етеді. Сондықтан FL-ді тек жаңа код ретінде ғана емес, сонымен қатар тілдің екі негізгі функцияны: коммуникативті және кумулятивті атқаратындығына сүйене отырып, ақпарат көзі және халықтың ұлттық мәдениеті ретінде оқыту қажет.Психологиялық компонент - бұл мақсатты тілді коммуникативті мақсатта қолдану дағдылары мен дағдыларын қалыптастыру. Шетел тілін оқытуда білімдік (танымдық) іс-әрекеттер қалыптасады, оның барысында студент тілді үйренеді, оның сөйлеу тетіктері қалыптасады, сол кезде ол тілді қолданатын қарым-қатынас әрекеті қалыптасады. Шет тілін білу - бұл сөйлеу дағдыларын меңгеру. Әдістемелік компонент - студенттерге оқытудың ұтымды әдісін үйрету, олар үшін жаңа тілді үйрену және оны қарым-қатынас жасау үшін (ауызша және жазбаша) қолдану қабілетін қалыптастыру. [3].
2.2 Шетел тілін меңгеруінің мазмұны мен құрылымын зерттеген ғалымдардың жетістіктері
Тілдік құралдар жүйесіндегі лексика - сөйлеу әрекетінің әр түрінің маңызды құрамдас бөлігі: ауызша тыңдау, сөйлеу, жазу - оқу және жазу. Сөздік - біздің сөйлеуіміздің негізгі құрылыс материалы, оның мазмұндық жағы. Сөздік қорын білу - сөйлеу дағдыларын дамытудың маңызды алғышарты. А.А. Леонтьев, сөздік - жүйелер жүйесі. Лексиканың дәйектілігі барлық сөздердің оқшау өмір сүре алмайтындығынан көрінеді, олар бір-бірімен белгілі бір сөз табы топтары (семантикалық өрістер, синонимдік қатарлар, лексика-семантикалық және тақырыптық топтар, антонимиялық қарама-қарсы пікірлер және т.б.) түрінде тығыз байланысты. Шетел тілі мұғалімінің міндеті - сыныпта сөздік қорын мейлінше қалыптастыру мен кеңейтуге қол жеткізу. Қиындық олардың сөйлеу жағдаяттарына сәйкес оларды автоматты түрде азды-көпті қолдана алуы керек екендігінде. Бір сөзді ұзақ мерзімді есте сақтаумен, оны басқа лексикалық бірліктермен корреляциялаумен байланысты бірқатар әрекеттер мен операцияларды автоматты түрде жүзеге асыру мүмкіндігі лексикалық шеберлік деп аталады. Сөйлеудің лексикалық жағын оқытудың мақсаты - өнімді (сөйлеу және жазу дағдыларының дамуын айқындау) және рецептивті (оқу және тыңдау дағдылары) лексикалық дағдыларды қалыптастыру. Өнімді лексикалық шеберлік дегеніміз - коммуникативті тапсырманы (немесе қарым-қатынас жағдайын) шешуге лексикалық бірлікті шақыру үшін синтезделген іс-әрекет және оны басқа лексикалық бірліктермен дұрыс үйлестіру; бұл күрделі іс-әрекет үшін автоматтандыру мен икемділік қажет. Рецептивті лексикалық шеберлік дегеніміз - лексикалық бірліктің графикалық немесе фонетикалық бейнесін тануға бағытталған синтезделген іс-әрекет. Сөздік қорды игерудегі жетістік сөздік құрамды оқыту мазмұнының жалпы білім беру компонентін құрайтын оқушының шеберлігіне байланысты: тілдік құбылыстарды байқау, салыстыру, талдау; таныс емес лексикалық бірліктің мағынасы туралы контексттен немесе сөзжасам элементтерінен болжау; әр түрлі сөздіктермен жұмыс; оқушыға ыңғайлы жазба формасымен оқу сөздігін жүргізу. Сөздік оқыту мазмұнының лингвистикалық компоненті лексикалық минимуммен ұсынылған, яғни. оқу үдерісінде ассимиляция үшін әдістемелік таңдалған сөздер, сөз тіркестері, фразеологиялық бірліктер. Лексикалық минимумды таңдау критерийлері - тақырыптылық, жиілік, үйлесімділік, сөзжасамдық қабілет, стильдік бейтараптық. Лексикалық минимумды белсенді (өнімді) және пассивті (рецептивті) ажыратыңыз. Белсенді лексикалық минимумға ие болу сөйлеу және оқу дағдыларын дамыту үшін қажет. Пассивті лексикалық минимумға ие болу - оқу және тыңдау дағдыларын дамыту үшін. [4].Лексикалық дағдыларды қалыптастыру процесі келесі кезеңдерді қамтиды: 1) сөздің қызметімен, оның мағынасымен, формальды ерекшеліктерімен танысу (алдын-ала дайындық кезеңі); 2) сөздерді жаттықтыру және меңгеру (ситуациялық кезең); 3) жаңа лексикалық бірліктерді қолдану (ауыспалы-жағдайлық кезең). Материалды алғашқы консолидацияны қамтамасыз ететін жаттығулар үшін келесі ерекшеліктер тән: олар иллюстративті, түсіндірмелі және басқарушы функцияларды орындай отырып, түсініктеменің ажырамас бөлігі болуы керек; жаңа лексикалық бірліктер таныс лексикалық және грамматикалық ортада ұсынылуы керек; жаттығу қарапайым операцияларды ғана емес, оқушылардың шығармашылық қабілеттерін дамытатын күрделі психикалық әрекеттерді де қамтамасыз етуі керек.
Лексиканың көмегімен сөйлеудің мазмұндық жағы беріледі және қабылданады. Лексика - бұл біздің сөйлеуіміздің негізгі құрылыс материалы, сондықтан фонетика мен грамматиканың рөлі сияқты шет тілін меңгеру үшін сөздік қордың рөлі де зор. Ақыр соңында, бұл ойлау тақырыбын өзінің номинативті функциясының арқасында жеткізетін сөздік өмірдің барлық салаларына еніп, нақты шындықты ғана емес, қиялды да бейнелеуге көмектеседі.Тірі сөйлеу актісінде лексикалық және гамматикалық ерімейді: грамматика сөздікті жүйелейді, нәтижесінде мағыналық бірліктер қалыптасады -барлық сөйлеу әрекетінің негізі. Осыған байланысты орта білім беру ұйымдарында сөйлеудің лексикалық жағында жұмыс істеуге көп көңіл бөлінеді.
Мектептегі сөздікпен жұмыс жасаудың басты мақсаты - сөздік қорын дамыту. Мемстандарт және білім беру мекемелеріне арналған бағдарламалар лексикалық минимумды меңгеруге қойылатын соңғы және аралық талаптарды анықтайды. Курста орта мектеп оқушылары лексикалық бірліктердің мағынасын және формаларын біліп, оларды ауызша және жазбаша қарым-қатынастың әртүрлі жағдайларында қолдана білуі керек, т.с.с. сөйлеу және жазу кезінде құрылған мәтіннің лексикалық безендіру дағдыларын игеру және лексикалық бірліктерді құлақпен және оқығанда түсінуге үйрету. Сөзді білу - сөйлеудің ең маңызды алғышарты, бірақ сөйлеу әрекетінің репродуктивті түрлерінде тек сөздің мағынасын білу жеткіліксіз; бұл жерде сөз байланыстарын меңгеру және олардың негізінде сөз тіркестерін құру маңызды. Сөзді білу дегеніміз оның формасын, мағынасын және қолданылуын білу деген сөз. Сөздің формалары туралы айтатын болсақ, олар оның дыбыстық формасын білдіреді, онсыз сөзді естуден дұрыс түсіну және оны өзіңіз жеткілікті түрде дауыстау мүмкін емес, сондай-ақ графикалық формасы, онсыз сөз оқылмай тұрып танылмайды және жазылмайды. Егер сөзде грамматикалық формаларды қалыптастырудың қандай да бір ерекшеліктері болса, онда бұл сөзді кейінгі қолдануда қателіктерге жол бермеу үшін оқушыларға танысу кезеңінде де бұл туралы хабарлау керек. Мағынасына келетін болсақ, ағылшын тілінде, басқа сөздер сияқты, бірнеше мағынаға ие болуы мүмкін. Ағылшын тіліндегі полисемантикалық сөздердің көлемі басқаларға қарағанда жоғары. Студенттерді жиі кездесетіндермен таныстыру қажет. Сөздің мағынасынан басқа, оның коннотациясын көрсету керек, яғни. осы сөз тудыратын ассоциациялар, оның қолданылуымен байланысты әлеуметтік коннотациясы. Дәл осы кезеңде әлеуметтік лингвистикалық және әлеуметтік-мәдени құзыреттіліктерді қалыптастыру мүмкін. Мысалы, атышулы және әйгілі сөздерінің коннотациясы әртүрлі, олардың екі сөзі де атақ ұғымымен байланысты болғанымен, олардың өзара алмастырылуы іс жүзінде мүмкін емес. Сөздің қолданылуы туралы айтар болсақ, олар оның мағынасын ғана емес, сөйлемдегі бақылауды да білдіреді. Мәселен, мысалы, ұнау сөзі бірдеңе жасауды ұнату инфинитивтік құрылымдарымен де, бірдеңе жасауды ұнату герундиалдарымен де қолданыла алады, ал оның ләззат алу синонимі тек герундпен қолданылады.Сөздік дайындығының мазмұнының әдістемелік құрамына сөздіктерді қолдану бойынша қажетті түсіндірулер, жадынамалар мен нұсқаулар, жеке сөздіктер мен карточкаларды жаңа лексикамен жүргізу формасы, зерттелген лексиканы қайта құру және жүйелеу жолдары кіреді. Бұл студенттерге сөздік қорымен өз бетінше және сыртқы жағдайларға қарамастан жұмыс істеуге мүмкіндік беретін білім мен дағдылар. Сөздік оқыту мазмұнының психологиялық компоненті лексикалық дағдылар мен қабілеттер проблемасымен байланысты. Сөздік қорды жинақтау жұмысы бүкіл оқу процесін сүйемелдейді. Әрбір екінші сабақта сөздердің жаңа бөлігімен танысу және оның ассимиляциясы бойынша жұмыс жасау керек. Оқушылар сөз бойынша мұқият жұмыс жасауға, сөздік қорын үнемі кеңейтуге қызығушылықтарын ояту керек. Арнайы жасалған тестілер оқушының жеке сөздік қорының (тезаурус) көлемін анықтауға, сөздік қорын толтырудағы прогресті көруге мүмкіндік береді. Сөздік қорды меңгерудің ең айқын дәлелі - ауызша және оқылымдағы қарым-қатынасқа қатысу мүмкіндігі. Сөздерді ассимиляциялауға жұмсалатын күштер олардың ерекше қасиеттерімен, атап айтқанда, деректердің көлемінің ана тілімен сәйкессіздігінің абстрактілі нақты ұғымға, мәнді қызметтік сөзге сәйкес келуімен, ең бастысы - ойды білдірудің қажеттілігімен сәйкес келеді.[5].
Шетелдік лексиканы игеруді кеңейту мен тереңдетудің негізгі мақсаты - студенттердің өз іс-әрекеттерінің лексикалық бағыттылығы туралы хабардар болуы үшін лексика бойынша жұмысты жеткілікті мотивациялық негізде құру. Ал ерікті саналы аспект, оның негізгі тұжырымдамасына сәйкес, сабақтың сөйлеу сипатын күшейтуге бағытталуы керек. Өз кезегінде сөздің көбеюі жүйке популяциясының басқа сөздердің нейрондық популяцияларымен байланысы орнатылған кезде ғана мүмкін болады, яғни сөздің ассимиляциясы оның байланысының қалыптасуын білдіреді. Сөйлеу кезінде әрекет ету үшін сөз байланыстарға ие болуы керек, ал сөздік байланыстардың желісі неғұрлым әр түрлі және кең болса, соғұрлым берік, іргелі және сонымен бірге икемді болады. Шетел сөзі үшін алдымен сөйлеу жағдаяттарының жүйке жазбаларында оның функцияларын, белгілері мен қасиеттерін сипаттайтын басқа шет тілдік формациялармен байланыстардың арнайы желісін құру қажет деп болжауға болады. Осы жағдайда ғана шет тіліндегі сөз ассоциативті байланыстарды белсенді түрде тудырып, ойлау-сөйлеу процестерінің динамикасын ынталандыруға қабілетті және өзі осы байланыстардың кез-келгенінің тітіркенуі нәтижесінде іске қосылады. Әр түрлі жақтардың іздері физиологиялық субстратпен байланысты, құбылыстың жүйкедегі жазбалары түрінде сыртқы және ішкі сөйлеуде көрініс табады. Алайда, сөз қолдану процесінде ұғымдық кешенге қатысты аталған аспектілер мен байланыстардың барлығы бірдей бола бермейді. Объектілерді белгілеу және атау кезінде біз басқалардың барлығын тежей отырып, бір байланысты бөліп көрсетуіміз керек. Бұдан шығатыны, сөз қолдану белсенділігі деңгейі осы жақтардың болуына да байланысты, т.а. байланыстардың толықтығы туралы және берілген жағдайға байланысты қосылыстың сол жағын қоздыру мүмкіндігі туралы.
Екінші жағынан, дерексіз лексика әрдайым тақырыптық емес, егер тұжырымдама дәстүрлі түрде түсіндірілсе. Ол эмоционалды және нақты күйлер мен процестердің белгіленуін анықтайды. Бірақ кез-келген тақырыптық емес лексикадан абстракт деп атауға болады: мысалы, предлогтар: de, a, dans тақырыптық емес, бірақ нақты. Қызметтік-құрылымдық сөздерге тақырыптық емес қиындықтар, сонымен қатар өзіндік қиындықтар кіреді. Құрылымдық-қызмет сөздеріне:, көмекші етістіктер, көсемшелер мен жалғаулар жатады, оларға сұраулы сөздер, уақытша қатынасты білдіретін бірқатар есімдіктер мен үстеулер жатады. Бірақ бұл сөздер сөйлемнің негізгі коммуникативті жүктемесін сирек білдіреді, сондықтан PI студент оларды қалдыруға немесе оларды бір-бірімен шатастыруға бейім. Сондықтан, бұл сөздердің атематикасына байланысты жаттығуды ұйымдастыру өте қиын. Осының бәрінен мынаны қорытындылауға болады: қарастырылып отырған ЖБ типологиялық белгілерінің үш критерийі шет тілін меңгерудегі айтарлықтай қиындықтарды анықтайды, оларды оқу процесінде бейтараптандыру қажет. Толық құнды, нақты, тақырыптық сөздер ассоциативті сілтемелермен салыстырмалы түрде өсіп кетеді; қызметтік-құрылымдық, дерексіз, тақырыптық емес сөздер мұндай байланыстарды арнайы білім беру күш-жігері осыған бағытталған жағдайда ғана алады.[6].
2.3 Қытай тілін екінші шет тілі ретінде оқытылуының жеке стратегиялары мен сөздік қорын кеңейту мәселелері бойынша ізденістердің маңыздылығы
Грамматикалық аударма әдісі. Бұл әдіске сәйкес тілді білу дегеніміз - грамматика мен сөздік қорын білу. Жақсарту процесі бір грамматикалық схемадан екіншісіне ауысу деп түсініледі. Осылайша, осы әдісті қолдана отырып курсты жоспарлайтын мұғалім алдымен қандай грамматикалық схемаларды қолданғысы келетіндігі туралы ойланады. Содан кейін осы тақырыптар бойынша мәтіндер таңдалады, олардың ішінен жеке сөйлемдер бөлініп шығады және бәрі аудармамен аяқталады. Біріншіден - шет тілінен ана тіліне, содан кейін керісінше. Мәтінге келетін болсақ, бұл әдетте жасанды мәтін деп аталады, оның мағынасы іс жүзінде берілмейді: сіз не айтатыныңыз маңызды емес, маңыздысы сіз оны қалай айтасыз. Осы әдістің кейбір жақтаушылары (Г.Оллендорф) оқулық мәтіндерін олардың мазмұны оқушыларды қызықтырғаннан гөрі басатындай етіп таңдау керек деп есептеді, өйткені тілді үйрену кезінде тек оған иллюстрация ретінде қызмет ететін мәтінді емес, грамматиканы үйрену маңызды. 60-шы жылдары ғана шетелдік оқу құралдары КСРО-ға ене бастады.
Ағылшын тіліне келетін болсақ, бұл танымал Hornby және Eckersley оқулықтары. Ал 1965 жылы біздің Бонк пайда болды - оқулық, оған сәйкес барлық кемшіліктерімен бірге, ең болмағанда, бірнеше ұрпақ ағылшын тілін меңгерді. Басты кемшілік, әрине, дәстүрлі әдіс тілдік тосқауылдың пайда болуы үшін тамаша алғышарттар жасайды, өйткені оқу процесінде адам өзін білдіруді тоқтатады және сөйлемей бастайды, тек кейбір ережелерді қолдана отырып сөздерді біріктіреді. Шет тілдерін үйренудің бұл әдісі 50-ші жылдардың соңына дейін үстемдік етті және оның көмегімен барлығына үйретілген іс жүзінде жалғыз әдіс болды. Алайда, кейбір лайықты сынға қарамастан, дәстүрлі әдістің бірқатар артықшылықтары бар: бұл сізге грамматиканы өте жоғары деңгейде оқуға мүмкіндік береді; әдіс логикалық ойлауы жоғары дамыған адамдарға жақсы, олар үшін тілді грамматикалық формулалар жиынтығы ретінде қабылдау табиғи құбылыс.
Қазіргі лексико-грамматикалық техника тіл ретінде жүйені оқытуға бағытталған. Біріншіден, төрт негізгі тілдік дағдылар - сөйлеу және тыңдау ғана емес, оқу және жазу. Сондықтан студенттер мәтіндерді талдауға, презентация мен эссе жазуға көп көңіл бөледі. Сонымен қатар, әркім шет тілінің құрылымы мен логикасын үйреніп, оны ана тілімен байланыстыра білуі, олардың ұқсастығы мен айырмашылығы неде екенін түсінуі керек. Бұл грамматиканы байыпты зерттемей және екі жақты аударма практикасынсыз мүмкін емес. Табиғи әдіс. Табиғи әдістің мәні шетел тілін оқытуда бірдей жағдай жасау және баланың ана тілін табиғи игерудегідей әдісті қолдану болды. Осыдан әдістің атауы шығады: табиғи, немесе табиғи. Бұл әдістің ең көрнекті өкілдері М.Берлиц, Ф.Гуен, М.Вальтер және басқалар болды.Олардың ішіндегі ең танымалсы М.Берлиц, оның курстары мен оқулықтары Еуропада және АҚШ-та және біраз уақыт Ресей мен КСРО-да таратылды. Табиғи оқытудың басты мақсаты - студенттерді шет тілінде сөйлеуге үйрету. Бұл әдісті қолдаушылар сөйлеуді үйреніп, студенттер оқылым мен жазудың техникасына үйретілмесе де, оқылатын тілде оқи және жаза алады деген алғышарттардан шықты.
Шетел тілдерін оқыту әдістемесінің тарихы шет тілдерін оқытудың ең ұтымды әдісін табудың көптеген және әр түрлі әрекеттерін біледі. Ең ежелгі әдісі табиғи әдіс болды, ол балаға ана тілін үйрету әдісінен өзгеше болмады. Шетел тілін дайын үлгілерге еліктеу арқылы, қайталанған қайталау және жаңа оқылған материалмен ұқсастығы бойынша молайту арқылы меңгерді. Таза практикалық мақсаттарды көздейтін табиғи әдіс - ең алдымен жеңіл мәтінмен сөйлесу және оқу қабілетін үйрету - ұзақ уақыт бойы шет тілін өнімді меңгеру оның жоғарғы қабаттарының артықшылығы болып табылатын қоғамның қажеттіліктерін қанағаттандырды. Мектептер пайда болып, жалпы білім беретін пән ретінде шет тілі енгенде, олар алдымен тілді табиғи жолмен оқытуға тырысты, бірақ көп ұзамай ол аударма әдісімен алмастырылды.[7].
Тікелей оқыту әдісі. Табиғи әдіс негізінде пайда болған шет тілдерін оқыту әдісі. 19 ғасырдың аяғы - 20 ғасырдың басында дәлелденген әдісті жасауға психологтар мен лингвистер (В. Фиетор, О. Эсперсен), сондай-ақ әдіскерлер (С. Швейцер, Г. Вендт, Э. Симоно және басқалар) қатысты. Әдіс өкілдері студенттерге практикалық тілдік дағдыларды үйрету мақсатын қойды, бастапқы кезең - негізінен ауызша түрінде. Лексикалық материалды таңдау қарым-қатынас тақырыптарымен реттеліп, грамматикадан қазіргі заманғы нормаға сәйкес келетінін ғана зерттеу ұсынылды. Оқытудың тікелей әдісін жасаушылар индукцияны қолдануды кеңінен ұсынды, яғни тілдік материалды бақылау және студенттер болашақта жүйеге енгізу керек болатын ережелерді өздігінен шығарады. Оқытудың тікелей әдісі өкілдерінің басты еңбегі тірі сөйлеу тіліне жүгінуде, ауызекі сөйлеуді оқыту әдістемесін құруда, тілдің дыбыстық жағын тиімді меңгеруге мүмкіндік беретін фонетикалық жаттығулар жүйесін құруда, көрнекілікті шет тілі материалын семантизациялау құралы ретінде пайдалануда. ТШО-ны қолдану тікелей оқыту әдісінің заманауи нұсқаларын қалыптастыруға әкелді (аудиовизуалды - диа рамалары түріндегі визуалды және есту бейнелері негізінде тілдік оқыту) фильмдер де, аудиолингвальды да - дыбыстық жазбада ұсынылған сөйлеу тітіркендіргіштеріне жауап ретінде сөйлеу автоматизмін қалыптастыру үшін дыбыстық технологияны қолдануды көздейді). Тікелей оқыту әдісі мен табиғи әдіс келесідей ажыратылады: а) тікелей оқыту әдісімен арнайы жасалған жоспарға сәйкес жаңа материалды зерттеу (табиғи әдіске қарағанда); ә) оқытылатын ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Х.Досмұхамедов атындағы Атырау Университеті
Шетел тілін оқыту әдістемесі кафедрасы
Қорғауға жіберілді
Шетел тілін оқыту әдістемесі
кафедрасының меңгерушісі
____________ Э. Д. Абдол
Хаттама№____
______ ___________2021 ж.
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
ТАҚЫРЫБЫ: Шет тілдік сөз қорының кеңейуінің әдіс тәсілдерін
салыстырмалы түрде талдау
5В011900- шетел тілі: екі шетел тілі ББ мамандығы бойынша
Орындаған: Жалмуханова Д.Т
Ғылыми жетекшісі: Нургалиева М.М.
ф.ғ.к.
Атырау 2021 жыл
Диплом жұмысының паспорты
Жоба тақырыбы : Шет тілдік сөз қорының кеңейуінің әдіс тәсілдерін салыстырмалы түрде талдау
Дипломдық жұмыстың мақсаты:Дипломдық жұмыстың зерттеу мақсатышет тілін білу - бұл сөйлеу дағдыларын меңгеру.Шет тілдік сөз қорының кеңейуінің әдіс тәсілдерін салыстырмалы түрде талдау керек.Сөздік - біздің сөйлеуіміздің негізгі құрылыс материалы, оның мазмұндық жағы. Сөздік қорын білу - сөйлеу дағдыларын дамытудың маңызды алғышарты.Шетелдік лексиканы игеруді кеңейту мен тереңдетудің негізгі мақсаты - студенттердің өз іс-әрекеттерінің лексикалық бағыттылығы туралы хабардар болуы үшін лексика бойынша жұмысты жеткілікті мотивациялық негізде құру.
Дипломдық жұмыстың міндеттері:Дипломдық жұмыстың басты міндеттеріне мыналар жатады:
1.Тілді оқыту кәсіби қызметтің объектісі ретінде (шартты түрде академиялық немесе филологиялық деп атауға болады). 2. Шетел тілін басқа (лингвистикалық емес) мәселелерді шешу құралы ретінде оқыту (шартты түрде оны қолданбалы деп атауға болады). 3. Шетел тілін кәсіби емес қарым-қатынас құралы ретінде оқыту (шартты түрде практикалық немесе күнделікті деп атауға болады).
Сипаттама: Шетел тілі - қазіргі білім берудің ажырамас пәні. Қазіргі уақытта оқу процесінде көмекші құралдарды қолдану мүмкіндіктері кеңейіп келеді, сондықтан шетел тілін оқытудың жаңа, заманауи әдістерін қарастыру және талдау қажеттілігі туындайды. Осы ғылыми жұмыста біз оқытудың бастапқы кезеңінде шет тілін үйренушілерге сөздік қорын кеңейтуді дамыту мүмкіндігін егжей-тегжейлі қарастырамыз.
Қазіргі қоғамдағы шетел тілдерін оқып-үйрену әртүрлі профильді мамандарды кәсіби даярлаудың ажырамас бөлігіне айналуда, және кәсіби өсу мәселелерін сәтті шешу және шетелдік серіктестермен байланысты кеңейту көбіне сапаға байланысты олардың тілдік дайындығы.
Шет тілдік сөз қорының кеңейуінің әдіс тәсілдерін салыстырмалы түрде талдау керек. Сөздік - біздің сөйлеуіміздің негізгі құрылыс материалы, оның мазмұндық жағы. Сөздік қорын білу - сөйлеу дағдыларын дамытудың маңызды алғышарты.
Шетелдік лексиканы игеруді кеңейту мен тереңдетудің негізгі мақсаты - студенттердің өз іс-әрекеттерінің лексикалық бағыттылығы туралы хабардар болуы үшін лексика бойынша жұмысты жеткілікті мотивациялық негізде құру.
Сөздік қорларды әдіснамалық мәселе ретінде кеңейту негізінде лексикалық дағдыларды қалыптастыру болып табылады.
Тірек сөздер: сөздікқорын кеңейту, қытай тілінің тондарын үйрену, үнділік, құлақ деңгейінде, есте сақтау процесі, иероглифтер, интонация, графикалық кескін, транскрипция, реңтер.
Жобаның орындалу мерзімі: 30.11.20 - 10.04.21
Жобаның ғылыми жетекшісі: Нұрғалиева М.М - аға оқытушы
Жобаны орындаушы: Жалмуханова Дана
Аңдатпа
Шетел тілі - қазіргі білім берудің ажырамас пәні. Қазіргі уақытта оқу процесінде көмекші құралдарды қолдану мүмкіндіктері кеңейіп келеді, сондықтан шетел тілін оқытудың жаңа, заманауи әдістерін қарастыру және талдау қажеттілігі туындайды. Осы ғылыми жұмыста біз оқытудың бастапқы кезеңінде шет тілін үйренушілерге сөздік қорын кеңейтуді дамыту мүмкіндігін егжей-тегжейлі қарастырамыз.
Қазіргі қоғамдағы шетел тілдерін оқып-үйрену әртүрлі профильді мамандарды кәсіби даярлаудың ажырамас бөлігіне айналуда, және кәсіби өсу мәселелерін сәтті шешу және шетелдік серіктестермен байланысты кеңейту көбіне сапаға байланысты олардың тілдік дайындығы.
Шет тілдік сөз қорының кеңейуінің әдіс тәсілдерін салыстырмалы түрде талдау керек. Сөздік - біздің сөйлеуіміздің негізгі құрылыс материалы, оның мазмұндық жағы. Сөздік қорын білу - сөйлеу дағдыларын дамытудың маңызды алғышарты.
Шетелдік лексиканы игеруді кеңейту мен тереңдетудің негізгі мақсаты - студенттердің өз іс-әрекеттерінің лексикалық бағыттылығы туралы хабардар болуы үшін лексика бойынша жұмысты жеткілікті мотивациялық негізде құру.
Сөздік қорларды әдіснамалық мәселе ретінде кеңейту негізінде лексикалық дағдыларды қалыптастыру болып табылады.
Ағылшын, қытай тілдерінің сөздік қорларын әдіснамалық тұрғыдан кеңейуініңжәне лексикалық дағдыларды қалыптастыру заңдылықтары.
:: сөздік және грамматикалық құрылымдардың әртүрлілігі, сондай-ақ оларды қолдану дұрыстығы;
:: хабарламаның көлемі мен реттілігі;
:: тілдік құралдардың қарым-қатынас жағдайына сәйкестігі;
:: мәлімдеме көлемі;
:: сөйлеу ниетінің болуы және оны жүзеге асыру;
:: субъективті ақпаратты білдіретін сөйлемдер саны (білдірілгенге деген жеке қатынас)
Аннотация
Иностранный язык - неотъемлемая часть современного образования. В настоящее время возможности использования вспомогательных средств в процессе обучения расширяются, поэтому возникает необходимость в рассмотрении и анализе новых, современных методов обучения иностранному языку. В этой исследовательской работе мы подробно рассматриваем возможность развития расширения словарного запаса для изучающих иностранные языки на ранней стадии обучения.
В современном обществе изучение иностранных языков становится неотъемлемой частью профессиональной подготовки специалистов различного профиля, и от качества их языковой подготовки во многом зависит успешное решение задач профессионального роста и расширения контактов с зарубежными партнерами.
Необходимо провести сравнительный анализ методов расширения словарного запаса иностранного языка. Словарь - это главный строительный материал нашей речи, ее содержания. Знание словарного запаса - важная предпосылка для развития разговорных навыков.
Основная цель расширения и углубления усвоения иностранной лексики - создать работу по лексике на достаточно мотивирующей основе, чтобы студенты знали о лексической направленности своих действий.
Формирование лексических навыков основывается на расширении словарного запаса как методологической проблеме.
Законы методического расширения словарного запаса английского и китайского языков и формирования лексических навыков.
:: разнообразие лексических и грамматических конструкций, а также правильность их использования;
:: объем и последовательность сообщений;
:: соответствие языковых инструментов контексту общения;
:: объем выписок;
:: намерение выступить и его реализация;
:: количество предложений, выражающих субъективную информацию (индивидуальное отношение к высказыванию)
Abstract
A foreign language is an integral part of modern education. Currently, the possibilities of using auxiliary aids in the learning process are expanding, so there is a need to consider and analyze new, modern methods of teaching a foreign language. In this research paper, we look in detail at the possibility of developing vocabulary expansion for foreign language learners at an early stage of learning.
In modern society, the study of foreign languages is becoming an integral part of the professional training of specialists in various fields, and the successful solution of the problems of professional growth and the expansion of contacts with foreign partners largely depends on the quality of their language training.
It is necessary to conduct a comparative analysis of methods for expanding the vocabulary of a foreign language. The dictionary is the main building material of our speech, its content. Knowledge of vocabulary is an important prerequisite for developing speaking skills.
The main goal of expanding and deepening the assimilation of foreign vocabulary is to create a work on vocabulary on a sufficiently motivating basis so that students are aware of the lexical orientation of their actions.
The formation of lexical skills is based on the expansion of vocabulary as a methodological problem.
The laws of the methodological expansion of the vocabulary of the English and Chinese languages and the formation of lexical skills.
:: a variety of lexical and grammatical structures, as well as the correctness of their use;
:: volume and sequence of messages;
:: correspondence of language instruments to the context of communication;
:: volume of statements;
:: intention to speak and its implementation;
:: the number of sentences expressing subjective information (individual attitude to the statement)
Мазмұны:
1 Кіріспе
2 ӘДЕБИЕТКЕ ШОЛУ
2.1 Шетел тілін оқыту әдістемесіндегі теориялық негіздерді құрайтын әдебиеттерге шолу
2.2 Шетел тілін меңгеруінің мазмұны мен құрылымын зерттеген ғалымдардың жетістіктері
2.3Қытай тілін екінші шет тілі ретінде оқытылуының жеке стратегияларымен сөздік қорын кеңейту мәселелері бойынша ізденістердің маңыздылығы
3 ӘДІСНАМА
3.1Сөздік қорларды әдіснамалық мәселе ретінде кеңейту негізінде лексикалық дағдыларды қалыптастыру
3.2 Оқу, тыңдау, сөйлеу дағдыларының қабілеттерін дамыту технологиялары мен тәсілдері
3.3 Ағылшын тілін меңгеруде ғылыми және лексикалық қорының даму жолдары
4 ТАЛДАУ
4.1Ағылшын және қытай тілдерінің сөз қорын фонетикалық және грамматикалық жаттығулар негізінде салыстырмалы талдау
4.2 Қытай тілі сөз қорының кеңею заңдылықтарына анализ жасау, бақылау және бағалау
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
ҚОСЫМШАЛАР
КІРІСПЕ
Дипломдық жұмыс тақырыбының өзектілігі. Шетел тілі - қазіргі білім берудің ажырамас пәні. Қазіргі уақытта оқу процесінде көмекші құралдарды қолдану мүмкіндіктері кеңейіп келеді, сондықтан шетел тілін оқытудың жаңа, заманауи әдістерін қарастыру және талдау қажеттілігі туындайды. Осы ғылыми жұмыста біз оқытудың бастапқы кезеңінде шет тілін үйренушілерге сөздік қорын кеңейтуді дамыту мүмкіндігін егжей-тегжейлі қарастырамыз.Қазіргі қоғамдағы шетел тілдерін оқып-үйрену әртүрлі профильді мамандарды кәсіби даярлаудың ажырамас бөлігіне айналуда, және кәсіби өсу мәселелерін сәтті шешу және шетелдік серіктестермен байланысты кеңейту көбіне сапаға байланысты олардың тілдік дайындығы. Зерттеудің мақсаты. Дипломдық жұмыстың зерттеу мақсатышет тілін білу - бұл сөйлеу дағдыларын меңгеру.Шет тілдік сөз қорының кеңейуінің әдіс тәсілдерін салыстырмалы түрде талдау керек.Сөздік - біздің сөйлеуіміздің негізгі құрылыс материалы, оның мазмұндық жағы. Сөздік қорын білу - сөйлеу дағдыларын дамытудың маңызды алғышарты.Шетелдік лексиканы игеруді кеңейту мен тереңдетудің негізгі мақсаты - студенттердің өз іс-әрекеттерінің лексикалық бағыттылығы туралы хабардар болуы үшін лексика бойынша жұмысты жеткілікті мотивациялық негізде құру.
Зерттеу нысаны - Сөздік қорларды әдіснамалық мәселе ретінде кеңейту негізінде лексикалық дағдыларды қалыптастыру болып табылады.
Зерттеу пәні. Ағылшын, қытайтілдерініңсөздік қорларын әдіснамалық тұрғыдан кеңейуініңжәне лексикалық дағдыларды қалыптастыру заңдылықтары.
Зерттеу міндеттері. Дипломдық жұмыстың басты міндеттеріне мыналар жатады:
1. Тілді оқыту кәсіби қызметтің объектісі ретінде (шартты түрде академиялық немесе филологиялық деп атауға болады). 2. Шетел тілін басқа (лингвистикалық емес) мәселелерді шешу құралы ретінде оқыту (шартты түрде оны қолданбалы деп атауға болады). 3. Шетел тілін кәсіби емес қарым-қатынас құралы ретінде оқыту (шартты түрде практикалық немесе күнделікті деп атауға болады). Мәселенің зерттелу деңгейі.Қазіргі заманғы білім беру тенденцияларына сәйкес шет тілі мұғалімдері алдында оқушылардың коммуникативтік құзыреттілігін дамыту міндеті тұр. Осы мақсатқа жету үшін тұлғаға бағытталған оқыту технологиясы, коммуникативті өзара оқытудың педагогикалық технологиясы, коммуникативті білім беру құзыреті шеңберінде сөйлеуге үйрету технологиясы, шет тілі сабағында жобалар әдісі қолданылады. Шетел тілін оқытуда жаңа технологиялар қолданатын мүғалімдер саны көп емес, сондықтан осы тақырыптың өзектілігі осы бағытта нәтижелерге жетуін көздейді.
Әдіснамалық және теориялық негіздері. Сөздік қорларды әдіснамалық мәселе ретінде кеңейту негізінде лексикалық дағдыларды қалыптастыру.Оқу, тыңдау, сөйлеу дағдыларының қабілеттерін дамыту технологиялары мен тәсілдері зерттеу.
Зерттеу әдістері. Бұл жұмыс зерттеу, салыстыру әдістерін қолданумен және сараптаушылық бағалауды ескерумен жүйелік және факторлық талдау қағидаттарымен жүргізілді.
Практикалық базасы. Атырау қаласы № сыныптарында эксперименттер жүргізіліп, нәтижелері алдын ала қорғау барысында, мектепте өткен конференцияда баяндалды. Сонымен қатар, ғылыми жетекшімен бірігіп мақала жазып, жариялауға берілді.
Дипломдық жұмыстың құрылымы.
Дипломдық жұмыс кіріспеден, үш тараудан, қорытынды және пайдаланған әдебиетерденқұралады.
Кіріспеде тақырып өзектілігі, зерттеу мақсаты, нысаны, пәні, міндеттері, мәселенің деңгейі, әдіснамалық және теориялық негіздері, әдістері, практикалық базасы қамтылған.
Екінші тарау Әдебиетке шолу деп аталады. Бұл тарауда шетел тілінің оқыту әдістемесіндегі теориялық негіздері, мазмұны мен құрылымы, оқылуының жеке стратегиясы мен сөздік қорын кеңейту мәселелері туралы зерттеулер қарастырылған.
Үшінші тарау Әдіснама деп аталады. Үшінші тарауда, шетел тілінің сөздік қорының әдіснамалық мәселелері қамтылған, яғни, кеңейту негізінде лексикалық дағдыларды қалыптастыру жолдары, дамыту технологиялары мен тәсілдері.
Төртінші тарау Талдау да, ағылшын және қытай тілдерін салыстырмалы түрде талдау, бақылау және бағалаудың маңыздылығы көрсетілген.
Бесінші тарау Қорытынды. Бұл тарауда жобалық жұмыстың теориялық зерттеулері, мектеп базасында өткен практикалық эксперименттері, натиже берген жетістіктер баяндалып корытындылады.
2 ӘДЕБИЕТКЕ ШОЛУ
2.1 Шетел тілін оқыту әдістемесіндегі теориялық негіздерді құрайтын әдебиеттерге шолу
Шетел тілдерін оқытудың мазмұны шетел тілін оқытудың мақсатын педагогикалық тұрғыдан түсіндіретін категория ретінде түсініледі. Мақсат көпөлшемді білім болғандықтан, мазмұн бір компонентті бола алмайды. Қазіргі заманғы отандық зерттеушілер білім мазмұнын үнемі өзгеріп отыратын санат ретінде қарастырады және оны субъект (оның ішінде қарым-қатынас салалары мен жағдайлары; тақырыптар, мәтіндер; коммуникативті мақсаттар мен ниеттер; аймақтық білім, лингвистикалық және мәдени білім; тілдік материал) аспектісі және процедуралық (дағдылар мен дағдыларды қамтиды) шет тілімен ауызша және жазбаша қарым-қатынас жасау дағдылары). Шетел тілін оқытудың мақсаттары маңызды әдістемелік категория болып табылады. Білім берудің стратегиялық мақсатын анықтаудағы бастау - жас ұрпаққа қатысты қоғамның әлеуметтік тапсырысы. Атап айтқанда, бүкіл ХХ ғасырда шет тіліне білім беру пәнді сапалы меңгеруден тұрды. Содан кейін грамматикалық аударма әдістерінен шет тілін іс жүзінде меңгеру мәселесіне бет бұру болды. Алайда шет тілін практикалық білу ұғымының өзі нақтыланған және нақтыланған, әдістеменің даму деңгейіне және пәнді оқытудың осыған байланыстымақсаттарына байланысты: -белгілі бір шеңберде сөйлеуді меңгеру; - басқа адамдардың ойларын түсіну және өз ойларын білдіру дағдылары мен дағдыларын қалыптастыру (ауызша және жазбаша түрде); - сөйлеу әрекетінің барлық түрлерінде сөйлеу дағдыларын дамыту; - шетел тілінде оның барлық функцияларының бірлігінде: когнитивтік, реттеушілік, құндылықтық-бағдарлық, әдептілікте сөйлесуге үйрету. Шетел тілін оқыту мақсатын түсіндіруді дамытудағы осындай динамика ғылым ретінде методологияның даму мәнін және оған іргелес 14 ғылыми білім саласын көрсетеді. [1].Мақсат қою проблемасына методистердің бірыңғай көзқарасы жоқ. Сонымен, К.Д.Ушинский басты мақсат әдебиетпен, содан кейін ақыл-ой гимнастикасымен, мүмкін болса, практикалық тілдік дағдылармен танысу керек деп есептеді. Л.В. көзқарасы Baерба шет тілдерін оқыту мақсаттары проблемасы бойынша келесідей: шет тілдерін оқыту әдістемесін құру үшін өмір осы тілдерді білу саласында бізге қойуы мүмкін практикалық міндеттерді және осы білімнің әр түрлі түрлерін жүзеге асыру маңызды. Бұл міндеттерге мыналар кіреді: 1. Қажет болса, дұрыс оқып, сөздіктің көмегімен кітаптардың атауларын, конверттердегі, сәлемдемелердегі мекен-жайларды, шот-фактуралардың мәтінін және т.б. түсіну мүмкіндігі. Бұл белгілі бір санаттағы кітапханашылар үшін, байланыс қызметкерлері үшін, көлік қызметкерлері үшін, әр түрлі салалардағы білікті жұмысшылар үшін қажет. 2. Өзіңіздің тілегіңізді білдіру және қарапайым сұрақтар қою мүмкіндігі (ұсақ дәлсіздіктермен), осындай сұрақтарға жауаптарды түсіну. Мұндай шеберлікті туристік тіл деп атауға болар еді, егер оны қолдану аясы іс жүзінде анағұрлым кең болмаса. Шетелге сапар шегу кезінде бұл дағды барлық жазуларда және мүмкіндігінше газет беттерінде оқу және навигация қабілеттерімен үйлесуі керек. 3. Кез-келген қиындықтағы кез-келген фантастикалық мәтінді нақты түсіну, түсініксіз тек маңызды емес сөздерді қалдырып, анда-санда сөздікке жүгіну. Бұл дағды ғалымдарға, инженерлерге, студенттерге, сол немесе басқа бағытта шетелдік әдебиеттерді ұстануға мұқтаждардың барлығына қажет. 4. Кез-келген тақырып бойынша, кішігірім қателіктер жібере отырып, әңгіме жүргізу мүмкіндігі, бірақ сөйлеу фонетика тұрғысынан да, лексика мен грамматика жағынан да түсінікті. Бұл шеберлік шетелдіктермен азды-көпті әңгімелесуге мәжбүр болған адамдарға қажет. Мұндай дағды, егер мүдделі адамдар көпшілік алдында сөйлеуге міндетті болмаса ғана жеткілікті. 5. Ғылыми-техникалық мақалаларды, іскерлік мақалалар мен хаттарды сауатты жазу мүмкіндігі алдыңғы санаттағы адамдар үшін қажет болуы мүмкін. 6. Ең қиын мәтіндерді, айтпақшы, көркем әдебиетті, газетаны және басқаларын еркін және жіңішке түсіну мүмкіндігі. Бұл жазушыларға, сыншыларға, әдебиеттанушы ғалымдарға, публицистерге, саясаткерлерге және бәрінен бұрын шет тілдерінің оқытушылары мен аудармашыларына қажет. 7. Жақсы сыни құжаттар, әдеби мақалалар және т.б. жаза білу. дипломаттар мен пресс-спикерлер үшін өте қажет. 8. Фонетика тұрғысынан еркін және абсолютті дұрыс сөйлеу қабілеті дипломатиялық қызметкерлер мен барлық шешендерге қажет. Бұл классификация онда келтірілген типологияның абсолютті дәлдігі деп мәлімдемейді, дегенмен, тұтастай алғанда, практикалық қажеттілікке байланысты тілдік білімнің өте дифференциалданатындығын жеткілікті айқындықпен көрсетеді. Заманауи шет тілі бойынша Еуропа Кеңесінің көзқарасы бойынша FL-де оқытудың басты мақсаты коммуникативті құзыреттілікті қалыптастыру болып табылады. Еуропалық кеңес әзірлеген шекті деңгейге жету шетел тілін бастауыш сыныптан бастап 12-сыныпқа дейін оқитындарға арналған. Шекті деңгейдегі FL-ді оқудың негізгі мақсаты коммуникативті құзыреттілікті қалыптастыру деп аталады, яғни. Мұнда авторлар мақсаттарды жалпы білім беру, практикалық, тәрбиелік және дамытушылық деп бөлмейді. Бұл аталған мақсаттарды іске асырудағы кешенді тәсіл, оның бірнеше компоненттерін бөліп алуға мүмкіндік берді: лингвистикалық құзыреттілік; әлеуметтік лингвистикалық құзыреттілік; әлеуметтік-мәдени құзыреттілік; стратегиялық құзыреттілік; дискурстық құзыреттілік; әлеуметтік құзыреттілік. Тілдік құзыреттілік дегеніміз - тілдік жүйе туралы, тілдік бірліктердің сөйлеу барысында жұмыс істеу ережелері туралы білімді меңгеру және осы жүйені қолдана отырып, басқа адамдардың ойларын түсіну және өз пікірлерін ауызша және жазбаша түрде білдіру қабілеті. Социолингвистикалық құзыреттілік дегеніміз - тілді қолдана отырып, ойды қалай құруға және тұжырымдауға болатындығын білу, сонымен қатар тілді сөйлеу барысында қолдана білу. Әлеуметтік-мәдени құзыреттілікке сөйлеушінің мәдени ерекшеліктерін, мінез-құлық нормалары мен әдептілік нормаларын білу және оларды басқа мәдениеттің ұстаушысы бола отырып, қарым-қатынас процесінде түсіну және барабар пайдалану қабілеті кіреді; әлеуметтік-мәдени құзыреттіліктің қалыптасуы жеке тұлғаны әлемдік және ұлттық мәдениет жүйесіне кіріктіруді көздейді. Стратегиялық немесе компенсаторлық құзыреттілік құзыреттілік болып саналады, соның арқасында студент тілдік білімдегі, сөйлеудегі және шет тілдік ортадағы қарым-қатынастың әлеуметтік тәжірибесіндегі олқылықтарды толтыра алады. Дискурсивті құзыреттілікке 16 оқу және тыңдау кезінде мәтіндердің әр түрлі типтерін түсіну негізінде ауызша және жазбаша сөйлеу кезінде әртүрлі функционалды стильдердің тұтас, дәйекті және логикалық тұжырымдарын құру мүмкіндігі кіреді; айтылым түріне байланысты тілдік құралдарды таңдауды көздейді. [2].Әлеуметтік құзыреттілік басқа адамдармен қарым-қатынасқа түсуге деген ұмтылыс пен қабілеттіліктен, қарым-қатынас жағдайында бағдарлай білу және сөйлеушінің коммуникативті ниеті мен жағдайына сәйкес мәлімдеме құру қабілетінде көрінеді. Қазіргі кезеңде әдістемеде төрт аспект ерекшеленеді: оқу-практикалық аспект; білім беру аспектісі; білім беру аспектісі; даму аспектісі. Тәжірибелік аспект. Студенттер шетел тілін қарым-қатынас құралы ретінде меңгереді және оны ауызша және жазбаша қолдана білуі керек. Біз сөйлеу әрекетінің төрт түрін: рецептивті - тыңдау мен оқуды, өнімді - сөйлеу мен жазуды, сондай-ақ тілдің олармен байланысты үш аспектісін - лексика, фонетика, грамматиканы меңгеру туралы айтып отырмыз. Практикалық аспект қарым-қатынастың барлық түрлерін және барлық сөйлеу функцияларын меңгеруді қамтиды. Тәрбиенің тәрбиелік жағы адамгершілікті оның барлық көріністерінде тәрбиелеуді көздейді. Тәрбиелік аспект әдебиет, музыка, сәулет өнері, кескіндеме, тарихты қоса алғанда, аударма тіліндегі елдің мәдениеті туралы білімді игеруді, тілдің құрылымын, жүйесін, сипатын, ерекшеліктерін, ана тілімен ұқсастықтары мен айырмашылықтарын, интерференцияны білуді қамтиды. Дамытушылық аспект ойды білдіру құралдары туралы, адамдардың қалай айтатыны, заттарды номинациялау үшін қандай сөздер қолданылатындығы, ана мен шетел тілдерінің құбылыстарын салыстыру мен қатар қою, тіл сезімін дамыту, тіл туралы болжам, есте сақтауды барлық түрлерінде, логикада (талдау, синтездеу, салыстыру) , қорытындылар), сенсорлық қабылдауды, мотивациялық сфераны, қарым-қатынас жасау қабілетін дамыту, еңбекқорлық, ерік-жігер, берілгендік, белсенділік, оқуға қабілеттілік сияқты мінез ерекшеліктері. Жоғарыда айтылғандардың барлығын талдай отырып, келесі қорытындылар жасауға болады: 1) коммуникативті құзыреттілік жетекші және шешуші болып табылады және барлық басқа құзыреттіліктерге негізделеді. 2) отандық білім беруде жалпы қабылданған мақсаттарды түсіндіру келесідей тұжырымдалуы керек: - практикалық және тәрбиелік мақсаттар білім беру мен нақты іс-әрекеттің негізін қалайтын білім алуға бағытталуы керек; - даму мақсаттары пәндер аралық немесе тақырыптан тыс дағдылар мен дағдылардың қалыптасуымен, белгілі бір ақыл-ой қабілеттерінің 17 дамуымен байланысты болуы керек, оларсыз алған білімдерін тиімді пайдалану мүмкін емес, міндеттер мен жағдайдың ерекшеліктерін ескеру; - білім беру мақсаттары - қоғамда қабылданған мінез-құлық заңдары мен нормаларын, жеке тұлғаның қалыптасқан моральдық-құндылықтық қатынастарын ескере отырып, әрекет етуге және өзара әрекеттесуге дайындық пен қабілеттілікке байланысты қажетті нәтиже немесе құзыреттер жиынтығы. 3) білімді игерудің тиімділігі көбінесе студенттерге эмоционалды-сенсорлық әсер ету дәрежесіне байланысты. Сонымен, шет тілін оқыту мақсатының барлық компоненттері өзара байланысты және бір-біріне тәуелді. Егер мақсат көп өлшемді білім болса, онда оның көмегімен осы мақсатқа қол жеткізілетін мазмұн көп компонентті бола алмайды. Қазіргі отандық және шетелдік зерттеушілер мұны статикалық емес, үнемі дамып келе жатқан категория ретінде қарастырады, ол пәндік аспектіні де, процедуралық жағын да көрсетеді. Бірінші аспект, ереже бойынша, пәнді оқыту процесіне қатысатын әр түрлі білімдерге қатысты. Екінші аспект - ауызша және немесе жазбаша қарым-қатынасты жүзеге асыру үшін алынған білімді пайдалану іскерліктері мен дағдылары. Бұл компоненттер (білім, білік және дағдылар) әр түрлі авторларда жиі кездеседі. Сонымен қатар, шет тілдерін оқыту теориясында шетел тілдерін оқыту мазмұнының компоненттік құрамы проблемасына әлі күнге дейін бірыңғай көзқарас жоқ. Г.В. мектебінің ізбасарлары. Рогов тренинг мазмұнының 3 компонентін ажыратады: лингвистикалық; психологиялық; әдістемелік. Лингвистикалық компонент құрамына лингвистикалық материал (қатаң түрде таңдалған фонетикалық, грамматикалық, лексикалық минимумдар), сөйлеу материалы (әртүрлі ұзындықтағы сөйлеу айтылымдарының үлгілері, жағдайлық-тақырыптық тұрғыдан шартталған) және әлеуметтік-мәдени кіреді. ФЛ-ді оқыту әдістемесіндегі сөйлеу айтылымы білім беру формасын алады. Құрылымдық топ әртүрлі сипаттағы мәлімдемелерді біріктіре отырып, оқу бөлімі ретінде әрекет ете алады. Шетел тілдерін оқыту мазмұнына тіл мен мәдениеттің, тіл мен қоғамның өзара байланысын зерттейтін лингвистиканың социолингвистика сияқты саласы әсер етеді. Сондықтан FL-ді тек жаңа код ретінде ғана емес, сонымен қатар тілдің екі негізгі функцияны: коммуникативті және кумулятивті атқаратындығына сүйене отырып, ақпарат көзі және халықтың ұлттық мәдениеті ретінде оқыту қажет.Психологиялық компонент - бұл мақсатты тілді коммуникативті мақсатта қолдану дағдылары мен дағдыларын қалыптастыру. Шетел тілін оқытуда білімдік (танымдық) іс-әрекеттер қалыптасады, оның барысында студент тілді үйренеді, оның сөйлеу тетіктері қалыптасады, сол кезде ол тілді қолданатын қарым-қатынас әрекеті қалыптасады. Шет тілін білу - бұл сөйлеу дағдыларын меңгеру. Әдістемелік компонент - студенттерге оқытудың ұтымды әдісін үйрету, олар үшін жаңа тілді үйрену және оны қарым-қатынас жасау үшін (ауызша және жазбаша) қолдану қабілетін қалыптастыру. [3].
2.2 Шетел тілін меңгеруінің мазмұны мен құрылымын зерттеген ғалымдардың жетістіктері
Тілдік құралдар жүйесіндегі лексика - сөйлеу әрекетінің әр түрінің маңызды құрамдас бөлігі: ауызша тыңдау, сөйлеу, жазу - оқу және жазу. Сөздік - біздің сөйлеуіміздің негізгі құрылыс материалы, оның мазмұндық жағы. Сөздік қорын білу - сөйлеу дағдыларын дамытудың маңызды алғышарты. А.А. Леонтьев, сөздік - жүйелер жүйесі. Лексиканың дәйектілігі барлық сөздердің оқшау өмір сүре алмайтындығынан көрінеді, олар бір-бірімен белгілі бір сөз табы топтары (семантикалық өрістер, синонимдік қатарлар, лексика-семантикалық және тақырыптық топтар, антонимиялық қарама-қарсы пікірлер және т.б.) түрінде тығыз байланысты. Шетел тілі мұғалімінің міндеті - сыныпта сөздік қорын мейлінше қалыптастыру мен кеңейтуге қол жеткізу. Қиындық олардың сөйлеу жағдаяттарына сәйкес оларды автоматты түрде азды-көпті қолдана алуы керек екендігінде. Бір сөзді ұзақ мерзімді есте сақтаумен, оны басқа лексикалық бірліктермен корреляциялаумен байланысты бірқатар әрекеттер мен операцияларды автоматты түрде жүзеге асыру мүмкіндігі лексикалық шеберлік деп аталады. Сөйлеудің лексикалық жағын оқытудың мақсаты - өнімді (сөйлеу және жазу дағдыларының дамуын айқындау) және рецептивті (оқу және тыңдау дағдылары) лексикалық дағдыларды қалыптастыру. Өнімді лексикалық шеберлік дегеніміз - коммуникативті тапсырманы (немесе қарым-қатынас жағдайын) шешуге лексикалық бірлікті шақыру үшін синтезделген іс-әрекет және оны басқа лексикалық бірліктермен дұрыс үйлестіру; бұл күрделі іс-әрекет үшін автоматтандыру мен икемділік қажет. Рецептивті лексикалық шеберлік дегеніміз - лексикалық бірліктің графикалық немесе фонетикалық бейнесін тануға бағытталған синтезделген іс-әрекет. Сөздік қорды игерудегі жетістік сөздік құрамды оқыту мазмұнының жалпы білім беру компонентін құрайтын оқушының шеберлігіне байланысты: тілдік құбылыстарды байқау, салыстыру, талдау; таныс емес лексикалық бірліктің мағынасы туралы контексттен немесе сөзжасам элементтерінен болжау; әр түрлі сөздіктермен жұмыс; оқушыға ыңғайлы жазба формасымен оқу сөздігін жүргізу. Сөздік оқыту мазмұнының лингвистикалық компоненті лексикалық минимуммен ұсынылған, яғни. оқу үдерісінде ассимиляция үшін әдістемелік таңдалған сөздер, сөз тіркестері, фразеологиялық бірліктер. Лексикалық минимумды таңдау критерийлері - тақырыптылық, жиілік, үйлесімділік, сөзжасамдық қабілет, стильдік бейтараптық. Лексикалық минимумды белсенді (өнімді) және пассивті (рецептивті) ажыратыңыз. Белсенді лексикалық минимумға ие болу сөйлеу және оқу дағдыларын дамыту үшін қажет. Пассивті лексикалық минимумға ие болу - оқу және тыңдау дағдыларын дамыту үшін. [4].Лексикалық дағдыларды қалыптастыру процесі келесі кезеңдерді қамтиды: 1) сөздің қызметімен, оның мағынасымен, формальды ерекшеліктерімен танысу (алдын-ала дайындық кезеңі); 2) сөздерді жаттықтыру және меңгеру (ситуациялық кезең); 3) жаңа лексикалық бірліктерді қолдану (ауыспалы-жағдайлық кезең). Материалды алғашқы консолидацияны қамтамасыз ететін жаттығулар үшін келесі ерекшеліктер тән: олар иллюстративті, түсіндірмелі және басқарушы функцияларды орындай отырып, түсініктеменің ажырамас бөлігі болуы керек; жаңа лексикалық бірліктер таныс лексикалық және грамматикалық ортада ұсынылуы керек; жаттығу қарапайым операцияларды ғана емес, оқушылардың шығармашылық қабілеттерін дамытатын күрделі психикалық әрекеттерді де қамтамасыз етуі керек.
Лексиканың көмегімен сөйлеудің мазмұндық жағы беріледі және қабылданады. Лексика - бұл біздің сөйлеуіміздің негізгі құрылыс материалы, сондықтан фонетика мен грамматиканың рөлі сияқты шет тілін меңгеру үшін сөздік қордың рөлі де зор. Ақыр соңында, бұл ойлау тақырыбын өзінің номинативті функциясының арқасында жеткізетін сөздік өмірдің барлық салаларына еніп, нақты шындықты ғана емес, қиялды да бейнелеуге көмектеседі.Тірі сөйлеу актісінде лексикалық және гамматикалық ерімейді: грамматика сөздікті жүйелейді, нәтижесінде мағыналық бірліктер қалыптасады -барлық сөйлеу әрекетінің негізі. Осыған байланысты орта білім беру ұйымдарында сөйлеудің лексикалық жағында жұмыс істеуге көп көңіл бөлінеді.
Мектептегі сөздікпен жұмыс жасаудың басты мақсаты - сөздік қорын дамыту. Мемстандарт және білім беру мекемелеріне арналған бағдарламалар лексикалық минимумды меңгеруге қойылатын соңғы және аралық талаптарды анықтайды. Курста орта мектеп оқушылары лексикалық бірліктердің мағынасын және формаларын біліп, оларды ауызша және жазбаша қарым-қатынастың әртүрлі жағдайларында қолдана білуі керек, т.с.с. сөйлеу және жазу кезінде құрылған мәтіннің лексикалық безендіру дағдыларын игеру және лексикалық бірліктерді құлақпен және оқығанда түсінуге үйрету. Сөзді білу - сөйлеудің ең маңызды алғышарты, бірақ сөйлеу әрекетінің репродуктивті түрлерінде тек сөздің мағынасын білу жеткіліксіз; бұл жерде сөз байланыстарын меңгеру және олардың негізінде сөз тіркестерін құру маңызды. Сөзді білу дегеніміз оның формасын, мағынасын және қолданылуын білу деген сөз. Сөздің формалары туралы айтатын болсақ, олар оның дыбыстық формасын білдіреді, онсыз сөзді естуден дұрыс түсіну және оны өзіңіз жеткілікті түрде дауыстау мүмкін емес, сондай-ақ графикалық формасы, онсыз сөз оқылмай тұрып танылмайды және жазылмайды. Егер сөзде грамматикалық формаларды қалыптастырудың қандай да бір ерекшеліктері болса, онда бұл сөзді кейінгі қолдануда қателіктерге жол бермеу үшін оқушыларға танысу кезеңінде де бұл туралы хабарлау керек. Мағынасына келетін болсақ, ағылшын тілінде, басқа сөздер сияқты, бірнеше мағынаға ие болуы мүмкін. Ағылшын тіліндегі полисемантикалық сөздердің көлемі басқаларға қарағанда жоғары. Студенттерді жиі кездесетіндермен таныстыру қажет. Сөздің мағынасынан басқа, оның коннотациясын көрсету керек, яғни. осы сөз тудыратын ассоциациялар, оның қолданылуымен байланысты әлеуметтік коннотациясы. Дәл осы кезеңде әлеуметтік лингвистикалық және әлеуметтік-мәдени құзыреттіліктерді қалыптастыру мүмкін. Мысалы, атышулы және әйгілі сөздерінің коннотациясы әртүрлі, олардың екі сөзі де атақ ұғымымен байланысты болғанымен, олардың өзара алмастырылуы іс жүзінде мүмкін емес. Сөздің қолданылуы туралы айтар болсақ, олар оның мағынасын ғана емес, сөйлемдегі бақылауды да білдіреді. Мәселен, мысалы, ұнау сөзі бірдеңе жасауды ұнату инфинитивтік құрылымдарымен де, бірдеңе жасауды ұнату герундиалдарымен де қолданыла алады, ал оның ләззат алу синонимі тек герундпен қолданылады.Сөздік дайындығының мазмұнының әдістемелік құрамына сөздіктерді қолдану бойынша қажетті түсіндірулер, жадынамалар мен нұсқаулар, жеке сөздіктер мен карточкаларды жаңа лексикамен жүргізу формасы, зерттелген лексиканы қайта құру және жүйелеу жолдары кіреді. Бұл студенттерге сөздік қорымен өз бетінше және сыртқы жағдайларға қарамастан жұмыс істеуге мүмкіндік беретін білім мен дағдылар. Сөздік оқыту мазмұнының психологиялық компоненті лексикалық дағдылар мен қабілеттер проблемасымен байланысты. Сөздік қорды жинақтау жұмысы бүкіл оқу процесін сүйемелдейді. Әрбір екінші сабақта сөздердің жаңа бөлігімен танысу және оның ассимиляциясы бойынша жұмыс жасау керек. Оқушылар сөз бойынша мұқият жұмыс жасауға, сөздік қорын үнемі кеңейтуге қызығушылықтарын ояту керек. Арнайы жасалған тестілер оқушының жеке сөздік қорының (тезаурус) көлемін анықтауға, сөздік қорын толтырудағы прогресті көруге мүмкіндік береді. Сөздік қорды меңгерудің ең айқын дәлелі - ауызша және оқылымдағы қарым-қатынасқа қатысу мүмкіндігі. Сөздерді ассимиляциялауға жұмсалатын күштер олардың ерекше қасиеттерімен, атап айтқанда, деректердің көлемінің ана тілімен сәйкессіздігінің абстрактілі нақты ұғымға, мәнді қызметтік сөзге сәйкес келуімен, ең бастысы - ойды білдірудің қажеттілігімен сәйкес келеді.[5].
Шетелдік лексиканы игеруді кеңейту мен тереңдетудің негізгі мақсаты - студенттердің өз іс-әрекеттерінің лексикалық бағыттылығы туралы хабардар болуы үшін лексика бойынша жұмысты жеткілікті мотивациялық негізде құру. Ал ерікті саналы аспект, оның негізгі тұжырымдамасына сәйкес, сабақтың сөйлеу сипатын күшейтуге бағытталуы керек. Өз кезегінде сөздің көбеюі жүйке популяциясының басқа сөздердің нейрондық популяцияларымен байланысы орнатылған кезде ғана мүмкін болады, яғни сөздің ассимиляциясы оның байланысының қалыптасуын білдіреді. Сөйлеу кезінде әрекет ету үшін сөз байланыстарға ие болуы керек, ал сөздік байланыстардың желісі неғұрлым әр түрлі және кең болса, соғұрлым берік, іргелі және сонымен бірге икемді болады. Шетел сөзі үшін алдымен сөйлеу жағдаяттарының жүйке жазбаларында оның функцияларын, белгілері мен қасиеттерін сипаттайтын басқа шет тілдік формациялармен байланыстардың арнайы желісін құру қажет деп болжауға болады. Осы жағдайда ғана шет тіліндегі сөз ассоциативті байланыстарды белсенді түрде тудырып, ойлау-сөйлеу процестерінің динамикасын ынталандыруға қабілетті және өзі осы байланыстардың кез-келгенінің тітіркенуі нәтижесінде іске қосылады. Әр түрлі жақтардың іздері физиологиялық субстратпен байланысты, құбылыстың жүйкедегі жазбалары түрінде сыртқы және ішкі сөйлеуде көрініс табады. Алайда, сөз қолдану процесінде ұғымдық кешенге қатысты аталған аспектілер мен байланыстардың барлығы бірдей бола бермейді. Объектілерді белгілеу және атау кезінде біз басқалардың барлығын тежей отырып, бір байланысты бөліп көрсетуіміз керек. Бұдан шығатыны, сөз қолдану белсенділігі деңгейі осы жақтардың болуына да байланысты, т.а. байланыстардың толықтығы туралы және берілген жағдайға байланысты қосылыстың сол жағын қоздыру мүмкіндігі туралы.
Екінші жағынан, дерексіз лексика әрдайым тақырыптық емес, егер тұжырымдама дәстүрлі түрде түсіндірілсе. Ол эмоционалды және нақты күйлер мен процестердің белгіленуін анықтайды. Бірақ кез-келген тақырыптық емес лексикадан абстракт деп атауға болады: мысалы, предлогтар: de, a, dans тақырыптық емес, бірақ нақты. Қызметтік-құрылымдық сөздерге тақырыптық емес қиындықтар, сонымен қатар өзіндік қиындықтар кіреді. Құрылымдық-қызмет сөздеріне:, көмекші етістіктер, көсемшелер мен жалғаулар жатады, оларға сұраулы сөздер, уақытша қатынасты білдіретін бірқатар есімдіктер мен үстеулер жатады. Бірақ бұл сөздер сөйлемнің негізгі коммуникативті жүктемесін сирек білдіреді, сондықтан PI студент оларды қалдыруға немесе оларды бір-бірімен шатастыруға бейім. Сондықтан, бұл сөздердің атематикасына байланысты жаттығуды ұйымдастыру өте қиын. Осының бәрінен мынаны қорытындылауға болады: қарастырылып отырған ЖБ типологиялық белгілерінің үш критерийі шет тілін меңгерудегі айтарлықтай қиындықтарды анықтайды, оларды оқу процесінде бейтараптандыру қажет. Толық құнды, нақты, тақырыптық сөздер ассоциативті сілтемелермен салыстырмалы түрде өсіп кетеді; қызметтік-құрылымдық, дерексіз, тақырыптық емес сөздер мұндай байланыстарды арнайы білім беру күш-жігері осыған бағытталған жағдайда ғана алады.[6].
2.3 Қытай тілін екінші шет тілі ретінде оқытылуының жеке стратегиялары мен сөздік қорын кеңейту мәселелері бойынша ізденістердің маңыздылығы
Грамматикалық аударма әдісі. Бұл әдіске сәйкес тілді білу дегеніміз - грамматика мен сөздік қорын білу. Жақсарту процесі бір грамматикалық схемадан екіншісіне ауысу деп түсініледі. Осылайша, осы әдісті қолдана отырып курсты жоспарлайтын мұғалім алдымен қандай грамматикалық схемаларды қолданғысы келетіндігі туралы ойланады. Содан кейін осы тақырыптар бойынша мәтіндер таңдалады, олардың ішінен жеке сөйлемдер бөлініп шығады және бәрі аудармамен аяқталады. Біріншіден - шет тілінен ана тіліне, содан кейін керісінше. Мәтінге келетін болсақ, бұл әдетте жасанды мәтін деп аталады, оның мағынасы іс жүзінде берілмейді: сіз не айтатыныңыз маңызды емес, маңыздысы сіз оны қалай айтасыз. Осы әдістің кейбір жақтаушылары (Г.Оллендорф) оқулық мәтіндерін олардың мазмұны оқушыларды қызықтырғаннан гөрі басатындай етіп таңдау керек деп есептеді, өйткені тілді үйрену кезінде тек оған иллюстрация ретінде қызмет ететін мәтінді емес, грамматиканы үйрену маңызды. 60-шы жылдары ғана шетелдік оқу құралдары КСРО-ға ене бастады.
Ағылшын тіліне келетін болсақ, бұл танымал Hornby және Eckersley оқулықтары. Ал 1965 жылы біздің Бонк пайда болды - оқулық, оған сәйкес барлық кемшіліктерімен бірге, ең болмағанда, бірнеше ұрпақ ағылшын тілін меңгерді. Басты кемшілік, әрине, дәстүрлі әдіс тілдік тосқауылдың пайда болуы үшін тамаша алғышарттар жасайды, өйткені оқу процесінде адам өзін білдіруді тоқтатады және сөйлемей бастайды, тек кейбір ережелерді қолдана отырып сөздерді біріктіреді. Шет тілдерін үйренудің бұл әдісі 50-ші жылдардың соңына дейін үстемдік етті және оның көмегімен барлығына үйретілген іс жүзінде жалғыз әдіс болды. Алайда, кейбір лайықты сынға қарамастан, дәстүрлі әдістің бірқатар артықшылықтары бар: бұл сізге грамматиканы өте жоғары деңгейде оқуға мүмкіндік береді; әдіс логикалық ойлауы жоғары дамыған адамдарға жақсы, олар үшін тілді грамматикалық формулалар жиынтығы ретінде қабылдау табиғи құбылыс.
Қазіргі лексико-грамматикалық техника тіл ретінде жүйені оқытуға бағытталған. Біріншіден, төрт негізгі тілдік дағдылар - сөйлеу және тыңдау ғана емес, оқу және жазу. Сондықтан студенттер мәтіндерді талдауға, презентация мен эссе жазуға көп көңіл бөледі. Сонымен қатар, әркім шет тілінің құрылымы мен логикасын үйреніп, оны ана тілімен байланыстыра білуі, олардың ұқсастығы мен айырмашылығы неде екенін түсінуі керек. Бұл грамматиканы байыпты зерттемей және екі жақты аударма практикасынсыз мүмкін емес. Табиғи әдіс. Табиғи әдістің мәні шетел тілін оқытуда бірдей жағдай жасау және баланың ана тілін табиғи игерудегідей әдісті қолдану болды. Осыдан әдістің атауы шығады: табиғи, немесе табиғи. Бұл әдістің ең көрнекті өкілдері М.Берлиц, Ф.Гуен, М.Вальтер және басқалар болды.Олардың ішіндегі ең танымалсы М.Берлиц, оның курстары мен оқулықтары Еуропада және АҚШ-та және біраз уақыт Ресей мен КСРО-да таратылды. Табиғи оқытудың басты мақсаты - студенттерді шет тілінде сөйлеуге үйрету. Бұл әдісті қолдаушылар сөйлеуді үйреніп, студенттер оқылым мен жазудың техникасына үйретілмесе де, оқылатын тілде оқи және жаза алады деген алғышарттардан шықты.
Шетел тілдерін оқыту әдістемесінің тарихы шет тілдерін оқытудың ең ұтымды әдісін табудың көптеген және әр түрлі әрекеттерін біледі. Ең ежелгі әдісі табиғи әдіс болды, ол балаға ана тілін үйрету әдісінен өзгеше болмады. Шетел тілін дайын үлгілерге еліктеу арқылы, қайталанған қайталау және жаңа оқылған материалмен ұқсастығы бойынша молайту арқылы меңгерді. Таза практикалық мақсаттарды көздейтін табиғи әдіс - ең алдымен жеңіл мәтінмен сөйлесу және оқу қабілетін үйрету - ұзақ уақыт бойы шет тілін өнімді меңгеру оның жоғарғы қабаттарының артықшылығы болып табылатын қоғамның қажеттіліктерін қанағаттандырды. Мектептер пайда болып, жалпы білім беретін пән ретінде шет тілі енгенде, олар алдымен тілді табиғи жолмен оқытуға тырысты, бірақ көп ұзамай ол аударма әдісімен алмастырылды.[7].
Тікелей оқыту әдісі. Табиғи әдіс негізінде пайда болған шет тілдерін оқыту әдісі. 19 ғасырдың аяғы - 20 ғасырдың басында дәлелденген әдісті жасауға психологтар мен лингвистер (В. Фиетор, О. Эсперсен), сондай-ақ әдіскерлер (С. Швейцер, Г. Вендт, Э. Симоно және басқалар) қатысты. Әдіс өкілдері студенттерге практикалық тілдік дағдыларды үйрету мақсатын қойды, бастапқы кезең - негізінен ауызша түрінде. Лексикалық материалды таңдау қарым-қатынас тақырыптарымен реттеліп, грамматикадан қазіргі заманғы нормаға сәйкес келетінін ғана зерттеу ұсынылды. Оқытудың тікелей әдісін жасаушылар индукцияны қолдануды кеңінен ұсынды, яғни тілдік материалды бақылау және студенттер болашақта жүйеге енгізу керек болатын ережелерді өздігінен шығарады. Оқытудың тікелей әдісі өкілдерінің басты еңбегі тірі сөйлеу тіліне жүгінуде, ауызекі сөйлеуді оқыту әдістемесін құруда, тілдің дыбыстық жағын тиімді меңгеруге мүмкіндік беретін фонетикалық жаттығулар жүйесін құруда, көрнекілікті шет тілі материалын семантизациялау құралы ретінде пайдалануда. ТШО-ны қолдану тікелей оқыту әдісінің заманауи нұсқаларын қалыптастыруға әкелді (аудиовизуалды - диа рамалары түріндегі визуалды және есту бейнелері негізінде тілдік оқыту) фильмдер де, аудиолингвальды да - дыбыстық жазбада ұсынылған сөйлеу тітіркендіргіштеріне жауап ретінде сөйлеу автоматизмін қалыптастыру үшін дыбыстық технологияны қолдануды көздейді). Тікелей оқыту әдісі мен табиғи әдіс келесідей ажыратылады: а) тікелей оқыту әдісімен арнайы жасалған жоспарға сәйкес жаңа материалды зерттеу (табиғи әдіске қарағанда); ә) оқытылатын ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz