Педагогиканың теориялық - әдіснамалық негіздері

Жоспар

Педагогика. адамзат қоғамының даму жолымен бірге өмір сүріп, дамып келе жатқан, адамдардың оқыту білім беру саналы әрекетін зерттейтін ғылым. Сонымен ғылымдар жүйесінде педагогиканың алатын орны ерекше. Педагогика басқа ғылымдар сияқты, белгілі бір ақиқат саласындағы білімдерді жүйеге келтіреді. Қандай да болса ғылымның дамуы ұғымдар жүйесі арқылы ғылыми білімнің тұрақтылығы мен байланысты. Ғылымның негізгі ұғымдары категория деп аталады. Педагогика да категорилар обьективті шындықтың маңызды жақтарын бейнелейді, яғни уақыт анықтаған категориялар құрамын негізгі ұғымдар осы ғылымның зерттеуін обьективті шындықтың сипаттамасын жасауға мүмкіндік береді. Бірақта бұл үшін зерттеп отырған шындықтың шекарасын білу керек. Ғылымдарды олардың нысанасы мен пәні бойынша ажыратуға

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 22 бет
Таңдаулыға:

І тарау. ПЕДАГОГИКАНЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ - ӘДІСНАМАЛЫҚ
НЕГІЗДЕРІ

1 тақырып. Қазіргі педагогиканың әдіснамалық негіздері

Адам туралы ғылымдар жүйесіндегі педагогика ғылымының алатын орны, оның
басты ерекшеліктері: арнайы пәні, ғылыми – терминологиялық аппараты,
зерттеу әдістері

Педагогика- адамзат қоғамының даму жолымен бірге өмір сүріп, дамып келе
жатқан, адамдардың оқыту білім беру саналы әрекетін зерттейтін ғылым.
Сонымен ғылымдар жүйесінде педагогиканың алатын орны ерекше. Педагогика
басқа ғылымдар сияқты, белгілі бір ақиқат саласындағы білімдерді жүйеге
келтіреді. Қандай да болса ғылымның дамуы ұғымдар жүйесі арқылы ғылыми
білімнің тұрақтылығы мен байланысты. Ғылымның негізгі ұғымдары категория
деп аталады. Педагогика да категорилар обьективті шындықтың маңызды
жақтарын бейнелейді, яғни уақыт анықтаған категориялар құрамын негізгі
ұғымдар осы ғылымның зерттеуін обьективті шындықтың сипаттамасын жасауға
мүмкіндік береді. Бірақта бұл үшін зерттеп отырған шындықтың шекарасын білу
керек. Ғылымдарды олардың нысанасы мен пәні бойынша ажыратуға болады.
Нысана- ақиқаттың нақтылы сол ғылымды зерттей алатын саласы. Пән- бұл
нақтылы ақиқаттың мәнін құрайтын негізгі педагогика қоғамының тәрбиелі
қызметін жүзеге асыруымен байланысты ғылым.

Педагогика- адам тәрбиесі туралы ғылым. Тәрбие қоғамдық ғылым, қоғамдық
қызмет ретінде тәрбиенің тарихы және негізгі сипаты, оның қазіргі қоғам
дамуындағы көрінісі

Педагогика өзінің атауын гректің paidagogas-баланы жетеуші сөзінен
алынған. Ең алғашқысында бұл сөз құлдардың қожасының, баласының мектепке
жетектеп апаруын дегенді білдіреді, кейін келе ол тәрбие туралы ғылымның
аты ретінде қалды. Тәрбие- қоғамның кеінгі ұрпақтарды өзін қайта көрсетумен
байланысты атқаратын негізгі қызметтерінің бірі. Әрбір келешек ұрпақтың
қоғамдағы орнын табуы ең алдымен өткен ұрпақтардың жинаған әлеуметтік
тәжірибелерін меңгеру деп саналады. Адамзат есейген сайын, мазмұны жағынан
әлеуметтік тәжірибеде күрделене түседі. Сондықтан уақыт өткен сайын
еңбектің қоғамдық бөлінісінде қоғамның тәрбиенің қызметін жүзеге асырумен
байланысты кәсіби іс-әрекет бөлініп шықты. Тәрбие – тарихи ұғым. Тәрбиенің
негізгі сипаты, ол жеке тұлғаны қалыптастыру жолында мақсатты және
ұйымдасқан түрде жүзеге асырылатын процесс. Тәрбие жалпыға ортақ және
мәңгілік категория. Тәрбие қоғам дамуына ықпал етеді, ал қоғам тәрбие
беруге кең мүмкіндіктер жасайды, оның қоғам өмірінің маңызды саласы ретінде
дамуына жағдай туғызады.

Педагогика пәні оның негізгі категориялары тәрбие оқыту, білім беру
педагогикалық процесс. Олардың өзара байланысы, тұлға,іс –әрекет, қарым-
қатынас, дамыту, қалыптастыру

Педагогика пәні индивидтің өткен ұрпақтардың әлеуметтік тәжірибесін
меңгертетін оқу және оқудан тыс уақыттың бірлігіндегі тұтас педагогикалық
процесс болвп табылады.
Білім беру – тәрбиенің және оқытып үйретудің нәтижесі тура мағынасында
білім беру оқып үйренген пәндер туралы нақты, түпкілікті түсініктерді,
бейнелерді, бейнелерді қалыптастыру және олар арқылы тәрбиелеу.
Қалыптасу – адамның барлық факторлардың экологиялық, әлеуметтік –
экономикалық, идеологиялық, психологиялық т.б. факторлардың түгелдей ықпал
әсер етуімен әлеуметтік тіршілік иесі ретінде өсіп, жетілу процесі.
Даму – бұл процесс және адам организміндегі сандық, сапалық өзгерістердің
нәтижесі. Бұл тұрақты, үздіксіз өзгерістер, бір күйден екінші күйге көшу,
жай күйден күрделіге астасу төменнен жоғарыға көтерілу арқылы көрінеді.
Жалпы алғанда педагогикалық зерттеулердің 3 кезеңі бар:
Теориялық зерттеу әдістері ғылыми зерттеу әдістерінің біріде теориялық
зерттеу әдістері болып табылады.
Эмпирикалық зерттеу әдістерінің құрылымы өте күрделі, ол грек тілінде
тәжірибе деген ұғымды білдіреді.
Әдіснамалық танымның әдіснамалық кезеңі педагогика ғылымының
категорияларын, белгісіз білімді білу туралы білімдерді айқындайды.

Педагогикалық ғылымдар жүйесі

Педагогика ғылымдарының жүйесіне жалпы педагогика, жас ерекшелік
педагогикасы, мектепке дейінгі педагогика, кәсіби педагогика, педагогика
мен білім берудің тарихы, салалық педагогика, корекциялық педагогика,
салыстырмалы педагогика, жеке пәндер әдіснемесі және т.б. жатады. Кейінгі
кезде педагогикалық білімнің дербес салалары ретінде әлеуметтік педагогика
және т.б. бөліне бастады. ХІХ ғасырға дейін ғылыми ізденістердің пәндік
саласын анықтауға байланысты ғылымдардың бөлінуі белсенді жүріп жатты.
Сонымен бірге білімдер аумағының өсуі жеке пәндерінің бөлінуіне алып
келеді, яғни пәннәі өзінің ішінде бөлініп даралануы басталды. Педагогикада
да бірте-бірте жалпы пәнмен байланысты бола отыра, мақсаттары, жас
ерекшеліктері, оқу – тәрбиелеу, оқу орындарындағы типтері бойынша
ерекшелігі бар салалар айқындала түсті.

Педагогиканың басқа ғылымдармен байланысы

Соның ішінде философия, физиология, мектеп гигиенасы, психология т.б.
Адамзат тарихындағы педагогикалық идеялар мен мектептердің қалыптасуын
зерттейтін ғылым. Сондықтан оның азаматтық тарихпен, этнографиямен,
этнологиямен, археологиямен, байланыстары табиғи нәрсе, өйткені
педагогикалық ой қоғамның материалдық және рухани мәдениетті саласының
бірлігі бағытындағы даму үрдісі. Жергілікті дәрежеде дербес педагогикалық
пәндер тобын жеке немесе пәндік педагогика құрайды, онда жалпы – бұл
педагогикалық заңдар мен заңдылықтар танымдық әрекет әдістері, ал жеке
ерекшелік беретін сабақ пәнінің мазмұны. Педагогиканың ғылыми аралық
байланыстары белгілі бір проблемаларды зерттеу барысында басқа ғылымдарға –
тарихқа, этнологияға, этнографияға, юриспруденцияға, экономикаға,
демографияға, экологияға және т.б. таралады.

Қазіргі педагогиканың негізгі әдіснамалық жағдайы

Әдіснама грек тілінен аударғанда әдіс туралы ғылым деген мағынаны береді.
Метод әдіс термині тікелей нақты бір нәрсеге деген жол ретінде анықталады,
яғни методология мағынасы жағынан бір нәрсені тану туралы ғылым болады.
Сондықтан әдіснама – зерттеу процесі туралы ілімнің болды. Педагогикалық
әдіснаманың пәні әртүрлі түсіндіріледі. Әдіс туралы ғылым философиялық
қағидаларды тікелей ғылыми зерттеулерде қолдану ретінде, арнаулы зерттеу
әдістерін жасауға арналған ғылыми пән ретінде. Әдіснамалық білімдер
жүйесінде, педагогика пәні, педагогиканың категориялары, педагогиканың
ғылыми білімдер жүйесіндегі рөлі, педагогиканың басқа ғылымдармен
байланысы, педагогика ғылымдарының жүйесі, педагогикалық пәндердің жалпы
және ерекшелік міндеттері, педагогиканың анықтамалы – терминдік жүйесі
жатады. Әдіснаманың көрсетілген аспектілерін жасау білетін туралы ғылым
береді.

Философиялық заңдар, заңдылықтар

Философия – педагогикалық теорияларды бағыттауда әдіснамалық тараптан
жәрдемдеседі. Яғни ғылымдарға педагогикалық құбылыстың сырын ашуда бастау
жолда көрсетеді. Педагогикалық зерттеулердің осындай әдіснамалық бастаулары
әлеуметтану, этика, эстетика және т.б. ғылымдардан алынады. Ал басқа
ғылымнығ идеялары тәрбиенің нақты саласындағы педагогикалық проблемаларды
шешуде тікелей негіз бола алады. Ғылыми білімнің жалпы моделі философиялық
алғышарттар негізінде жасалады, ал ол теорияның негізгі салаларымен
байланысты – табиғат, қоғам және ойлау ғылымдарына қатысты үшбұрыш.
Ғылымдар байланысының жаңа деңгейін бастапқы педагогиканың философия ғылымы
саласында дамуы бүгінгі күні шешімін табуда. Педагогика жеке пән ретінде
философия және оның салалары білім беру философиясы, ғылымдар
философиясының, мәдениет философиясының және т.б. жетістіктеріне сай терең
ұғыну нәтижесінде дамиды.

Диалектиканың заңдары және олардың жалпы сипаты

Материалистік диалектика табиғатты үздіксіз қозғалыспен даму барысындағы
біртұтастық бірлігі ретінде ашып көрсете отырып табиғат және адам тәжіибесі
туралы ғылымдарының деректерімен толық сәйкестік барын көрсетеді.
Диалектикалық әдіс таным процестері арқылы заттар және олардың ойша
бейнесі, яғни ұғым пайда болу процесінде, үздіксіз дамуда, олардың
органикалық бірлігі мен өзара байланысында материялдық шындықтың
заңдылықтарын ашады. Материалистік диалектика ғылым ізденістің стратегиясын
береді, бірақ ол нақтылы ғылымда пайда болатын сұрақтарға дайын жауап
бермейді. Әдіснамалық анықтамаларды меңгеру арқылы ғылымда да және
машықтандыруда да көзқарастың дүниетанымдық ұстанымын қалыптасады, ол содан
кейін белгілі зерттеулерде жасаған ғылыми идеяларды кәсіби тәжірибелік іс -
әрекеттер арқылы жүзеге асырылады.

Таным теориясы

Таным әдісі табиғат пен қоғамның обьективті заңдарын көрсеткенде ғана
ғылыми бола алады. Сондықтан ғылыми танымның принциптері, оның
категориялары мен ұғымдары адамның ақылымен жасалған кездейсоқ
ережелердің қосындысы емес, ол табиғат, адам және қоғам заңдылықтарының
бейнесі болып табылады.

Жүйелі әдіс – тәсілдер құбылыстар байланысының жалпылама бейнесі тәрізді

Ғылыми зерттеулерге тән нәрсе, сол мәселеде үйлестірілген сұрақ және
болжамды белгілі бір жобалаған жауап ретінде бейнелетеді. Осыдан
зерттеулердің міндеттері шығады; зерттеу пәнінің теориясын негіздеу және
зерттеудің теориялық моделін жасау, эмпирикалық тәжірибені меңгеруді
анықтаушы эксперимент және педагогикалық шындықты қайта құруды қамтамасыз
ету қалыптастыру эксперимент. Теориялық қолданбалы байланыс және қолданбалы
жалпылама сипаттағы міндеттерді шешу үшін: бақылау, әңгімелесу, анкеталық,
педагогикалық құжаттарды оқып танысу, жалпылама бейнесі тәрізді эксперимент
қолданылады.

Тұлға теориясы

Жеке тұлға – бұл интегративті жүйе, әлдебір ыдырамайтын тұтастық.Алайда,
жеке тұлғаны зерттеулермен айналысатын ғалымдар бұл тұтастықтың өзегі бар
деп мойындайды, олар оны мен – жүйе немесе жай ғана мен деп белгілейді.
Жоғарғы тұлғаның ең маңызды белгілері – оның саналығында, жауапкершілігі,
бостандығы, қадір – қасиеті мен іс - әрекетінде қоғамдық прогрестің
танденцияларының, әлеуметтік белгілері мен қасиеттердің айқын және өзіне
тән ерекшеліктерінің көрініс табуы, оның іс - әрекетіндегі шығармашылық
қасиетінің деңгейі арқылы анықталады. Бұл орайда адам , жеке тұлға деген
ұғымдардың қатары даралық деген ұғыммен толықтырылуы қажет.

Іс - әрекет теориясы

Барлық тіршілік иелері қоршаған әлеммен өмірге маңызды байланыстарды
бірқалыпты ұстап немесе түрлендіре отырып, өзіндік жауап қайтара алады.
Адамның іс - әрекеті күрделі құбылыс. Адамның өмір жолын анықтайтын психика
мен іс-әрекет арасындағы күрделі арақатынастар барлығын реттеп отырады. Іс-
әрекет мақсаты дегеніміз сол іс - әрекеттің болашақ нәтижесін күні бұрын
санада болжау.

Құндылықтар теориясы

Құндылық тұлғаның рухани әлемді мазмұнының мәні болып табылады. Сондықтан
да құндылық жеке тұлғаға бағытталған білім практикасын түсінудің
әдіснамалық негізгі психологиялық әлеуметтілігі болып табылады. Құндылық
тұлғаның рухани әлемі мазмұнының мәні болып табылады, сондықтан да құндылық
жеке тұлғаға бағытталған білім парадигмасын түсінудің әдіснамалық негізі.
М.Каган құндылық ерекшеліктерін субъект пен объект арасындағы құндылық
қатынасымен байланыстырады жалпы адамзат қызметіндегі құндылық қатынасының
алатын орны тек осы қызмет субъектісі үшін объектінің маңыздылығымен
анықталады.

Тұтас педагогикалық процесс теориясы

Тұлғаны қалыптастыру ұзақ процесс, ол қарама-қайшылықтарды шешумен іс-
әрекеттегі ересектердің, мәдениеттердің заттық өзгерілген формасын
субъектінің әрекеттілік қабілеттеріне өзгерту мен көзқарас формасындағы
адамзаттың әрекер күштері мен қабілеттерінің заттық формаға ауысуының
бірлігі. Демек, егер педагогикалық процестің түпкі мақсаты адамның тұлға
ретінде қалыптасуы болса, онда педагогикалық процестің элементар бірлігі,
оның кереге көзі бастапқы абстракция болып қалыптасудың қас қағым сәті.

Педагогикалық теория мен практиканың өзара бірлескен әрекетінің
диалектикасы

Белгілі бір бағыттардың әлсіздігі байқалады, авторлардың әлсіздігі мынадан
байқалады, авторлардың ойларын белгілі бір дәрежеге жеткізе алмады, онда
педагогикалық теория өзінің дамуының ғылыми негізделген қисынына ие бола
алады. Педагогикалық теория тәрбие, білім беру, біріне-бірі тәуелді табиғи
байланысты.Бұл теориялар өмірге, практика,а дайындаудың басты құралы.
Педагогиканы дайындау сапасы тұтас педагогиканың ғылыми процестің әр- түрлі
жағдайлары қасиеттері мен сапалары туралы теориялық білімдер жайында және
міндеттерге қатысы бар аумағы кәсіби міндеттерді қолдануңа дайындығын
көрсетеді. Педагогикалық теорияның моделі ғылыми зерттеулерде сол процестің
өзінің және сонымен бірге мектеп практикасын жетілдіруге түрдің мүмкіндін
кеңейте түсті.

Қоғамның қазіргі жағдайындағы педагогика ғылымдарының міндеттері

- Ғылыми философиялық, психологиялық, педагогикалық тарихи кезеңдерден,
көрнектелген іс- әрекеттің тәрбиелері мен нәтижелері суретші
педагогтың болашақ кәсіби іс –ірекет нысана жөнінде ұғымы болу керек.
- Шығармашылықтың мәні мен өнерді қабылдау машықтылығын, пәндердің
әдістану негіздерін, дәстүрлі халық өнері бойынша білім мазмұнын білуі
тиіс.
- Ғылымға қолданысқа енген жаңа әдістерді іс – тәжірибесінде пайдалана
алуы.
- Педагогтың өзінің қоғамдық белсенділігін арттыруы

Мұғалімнің кәсіби дайындығы педагогикалық теориялардың маңызы

Өзінің мамандығына сәйкес білімі, біліктілігі өз бетінен меңгеру еңбегінің
нәтижесін бағалау біліктілігінің болуы. Әлеуметтік. Тіл туралы білімнің
комуникативті мәдениетінік топтың іс- әрекеті. Өзінің іс-әрекетінің
нәтижесіне, қоршаған ортасына құндылыққа дайындығының болуы. Тұлғалық. Өзін-
өзі тануы бойынша біліктілік дағдысының кәсіби үйкемін жетілдіруге, өзін-
өзі белсендіруге кәсіби іс-әрекет тұлғаның дамуына дайындығының болуы.

Педагогика курсының құрылымы

Педагогика курсының дара бөліктері туралы оның теориясын жасаудан бұрын,
практикадан жеткілікті дәреже болу қажет. Мақсат, міндеттері, мазмұны
өзгеру барысындағы қоғамдық өмірдің, мектептің әлеуметтік тапсырма
ерекшеліктеріне байланысты жетілдіру үстінде. Процестің бөліктері ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.