Фирма теориясы және оның нарықтық экономикадағы рөлі
Фирма теориясы негізін барынша көп пайдаға ие болу принципі құрайды, яғни табыстар мен шығындардың айырымының көп болуы. Фирманың қысқа мерзімдегі және ұзақ мерзімдегі іс.әрекеттерінің критериі . барынша көп пайда табу болады.
Қысқа мерзімге фирманың өндірісте пайдаланатын құрылыстарының жалпы көлемін және машиналар мен жабдықтардың көлемін өзгертуге жетімсіз болатын уақыт мерзімі жатады. Осы мерзімде олар өндіріс көлемінің өзгерісінің ізімен өзгеріп отырмайды. Тұрақты болып қала береді.
Өндірістің басқа факторлары (еңбек, капитал) өзгеруі мүмкін, сондықтан олар өзгермелі деп аталады.
Қысқа мерзім шамасының көлемі өндіріс саласына, технолгияға, басқа жағдайларға байланысты болады. Мысалы домна өндірісінде қысқа мерзім өзінше ұзақ болса, балмұздақ өндірісінде ол өте аз болады.
Ұзақ мерзімге үнемі өзгеріп тұатын өндіріс дәрежесіне байланысты, фирманың өздерінің құрылыстары мен жабдықтарының қуатын өзгертуге мүмкіндік беретін, уақыт мерзімі жатады.
Қысқа мерзімге фирманың өндірісте пайдаланатын құрылыстарының жалпы көлемін және машиналар мен жабдықтардың көлемін өзгертуге жетімсіз болатын уақыт мерзімі жатады. Осы мерзімде олар өндіріс көлемінің өзгерісінің ізімен өзгеріп отырмайды. Тұрақты болып қала береді.
Өндірістің басқа факторлары (еңбек, капитал) өзгеруі мүмкін, сондықтан олар өзгермелі деп аталады.
Қысқа мерзім шамасының көлемі өндіріс саласына, технолгияға, басқа жағдайларға байланысты болады. Мысалы домна өндірісінде қысқа мерзім өзінше ұзақ болса, балмұздақ өндірісінде ол өте аз болады.
Ұзақ мерзімге үнемі өзгеріп тұатын өндіріс дәрежесіне байланысты, фирманың өздерінің құрылыстары мен жабдықтарының қуатын өзгертуге мүмкіндік беретін, уақыт мерзімі жатады.
Фирма теориясы және оның нарықтық экономикадағы рөлі
Фирма теориясы негізін барынша көп пайдаға ие болу принципі құрайды,
яғни табыстар мен шығындардың айырымының көп болуы. Фирманың қысқа
мерзімдегі және ұзақ мерзімдегі іс-әрекеттерінің критериі – барынша көп
пайда табу болады.
Қысқа мерзімге фирманың өндірісте пайдаланатын құрылыстарының жалпы
көлемін және машиналар мен жабдықтардың көлемін өзгертуге жетімсіз болатын
уақыт мерзімі жатады. Осы мерзімде олар өндіріс көлемінің өзгерісінің
ізімен өзгеріп отырмайды. Тұрақты болып қала береді.
Өндірістің басқа факторлары (еңбек, капитал) өзгеруі мүмкін,
сондықтан олар өзгермелі деп аталады.
Қысқа мерзім шамасының көлемі өндіріс саласына, технолгияға, басқа
жағдайларға байланысты болады. Мысалы домна өндірісінде қысқа мерзім өзінше
ұзақ болса, балмұздақ өндірісінде ол өте аз болады.
Ұзақ мерзімге үнемі өзгеріп тұатын өндіріс дәрежесіне байланысты,
фирманың өздерінің құрылыстары мен жабдықтарының қуатын өзгертуге мүмкіндік
беретін, уақыт мерзімі жатады.
Ұзақ мерзімде фирма барлық өндіріс факторларының көлемін өзгерте
алады. Бұлардың барлығы өзгермелі. Бұл мерзімде фима факторларды келісімді
түрде қиыстыруға тырысады, шығарылатын өнімнің берілген көлеміне жұмсалатын
шығындардың барынша аз болуын көздеп, еңбекті капиталмен, немесе, керісінше
алмастырып отырады.
Жаңа институционалды экономикалык теорля контрактіні институционавды
келісімдердің бір түрі ретінде карастырады. Осы түрғыда, оның мазмұны мына
түрде анықталады:
Фирма көлемі өскен сайын, принципал және агент арасындағы ацпарат
ассиметриясымен байланысты шығындар да өседі. Себебі, шешім қабылдау
бірнеше сатыдан өтеді, әр сатыда сапалы түрде жаңа ақпарат туындауы мүмкін,
бүл фирма ішінде ақпарат ағымын және әр сатыдағы агенттердің іс
-әрекеттерін, шешімдерінің шынайылығын бақылауды күрделендіреді.
Фирма ішілік қүрылым модельдерін түсіндіруде трансакдионды
шығындармен катар, ұйымның өткен даму траекториясына тәуедділігін ескеру
қажет. Басқаша айтқанда, фирманың үйымдық дамуы оның қүрылымдык
өзгерістердің ерекше траекториясына сәйкес қозғалысы ретінде түсіндіріледі.
ұйымның дамуындағы тарихи тәуелділік әсері фирма ішілік катынастарды
ұйымдық мәдениет және рутинаның болуынан байқалады.
Кәсіпкерлік ұғымы 1-ші рет ғылыми айналымға ағылшын Ричард Каньтелон
енгізді(1680-1734 ).Ғалым кәсіпкерлікті ерекше экономикалық функция ретінде
қарастырды.Француз эко-ті Жан-Батисг Сейн(1767-1832) айтуынша кәсіпкерлер
пайда табу мақсатында өзіндік есебімен риск үшін қызмет атқарды деп
түсіндірді.Бұның негізінде әрбір кәсіпкер өз білімі мен тәжіребиесіне
жүгінуі тиіс болды.
Әйгілі ағылшын экономисті Адам Смит (1723-1790) кәсіпкерді жекеше
қызмет атқаратын жеке меншікке және оның қызметін кәсіпкерлердің жеке
қызығушылығымен байланыстырды.Бұл негізді кәсіпкер өзі жоспарлау өндірісті
өзі ұйымдастырып және алынған пайданы өзі бөліуі тиіс болды.
Ағылшын экономисті Давид Ричардо (1772-1823) кәсіпкерді қарапайым
капиталист ретінде қарастырды.
Кәсіпкерлікке бағалы жаңа бағаны ХІХ ғ. соңында ағылшын э-ті Аллон
Маршал берді (1824-1924).Бұдан соң толық кәсіпкерлік мінездемені өз
жұмысында американ экономисті Йозеф Шумпетер берді.
Кәсіпкерлік – адам қызметінің ерекше саласы және ол еңбектің басқа
түрлерінен оқшауланып тұрады. Бұған кезінде атақты неміс экономисі Гарвард
университетінің профессоры – Йозеф Алоиз Шумпетер (1883-1950 ж.) мән берді.
Оның айтқан мынадай сөзі бар еді: Кәсіпкер болу – басқаның істегенін
істемеу. Екінші жағынан кәсіпкерлер – алдымен кәсіпкерлік жұмысты
ұйымдастырушылар. Ол туралы француз экономисті Жан Батист Сэй (1767-1832
ж.) былай деген: Кәсіпкер – адамдарды өндірістік шеңбер ауқымында
ұйымдастыратын адам.
Фирманың ауқымының өсу тиімділігі. Фирманың ұзақ мерзімдік стратегиясын
талдау кезінде фирманың қажетті ауқымын немесе көлемін жобалап, оны таңдап
алудың маңызы өте зор. Өнім шығару көлемінің өсуі барлық пайдаланатын
факторлардың санын өсірумен байланысты екенін зерттегенде, біз өндірістік
процестің ұзақ мерзімді кезеңдегі ерекшеліктерін анықтаймыз.
Барлық қолданылып отырған факторлар бір пропорцияда өзгеретін болса,
мысалы, а рет ( а0), онда фирма өндіріс ауқымын өзгертеді. Егер осы кезде
өнімді шығару көлемі а реттен көп өссе, онда бұндай өсу өндіріс ауқымынң оң
тиімділігі деп аталады.
Өндіріс факторларының екі есе көбеюінің нәтижесінде өнім көлемі екі
еседен де көп өседі, сондықтан өндіріс ауқымының өсуі оң әсерлі болады.
Өнімді шығару көлемі а рет өскен кезде тұрақты тиімділік орын алады,
ал а реттен аз болса, онда өндіріс ауқымының теріс тиімділігі болады.
Өндіріс ауқымын ұлғайтқан уақытта мамандандыру және еңбекті бөлу
нәтижесінде өндіріс факторларының өнімділігі жоғарылайды, сондықтан бұл
өндіріске оң әсерін тигізуі мүмкін. Ауқым тиімділігі тұрақты болғанда
фирманың көлемі қолданылып отырған факторлардың өнімділігіне әсер етпейді.
Ал теріс әсер үлкен ауқымды өндірісті үйлестіріп басқара алмау
қиыншылығынан тууы мүмкін.
Өндіріс ауқымын өсіріп, қандай болғанда да тиімділікке қол жеткізу
мүмкіндігі өндіріс функциясына байланысты болады. Кобб-Дуглас функциясы
үшін У=Ka * Lβ, егер α+β1 болса, онда оң тиімділік, егер α+β=1 болса,
тұрақты тиімділік, ал егер α+β1 болса, онда өндіріс ауқымының өсуінің
теріс тиімділігі болады.
Фирма функциясының түрлері. 1. Тұрақты коэффицентті функция.
Коэффиценттері тұрақты өндіріс функциясын тұрғызуды қарастырғанда, өнімді
шығаруға қажетті еңбектің және капиталдың белгілі бір санын алдын ала
жорамалдау қажет. Осы кезде
L=a*У; К=b*У.
Мұнда, a,b – параметрлер.
Осыны өндірістік функциянын біркелкі (стандартты) түріне келтіру
үшін, былай жазайық:
у=min {La;Kb} немесе уL=min{1a; 1b; KL}.
Берілген функциянын жазықтықтағы графигінің түрі төмендегідей:
Егер, у=УL: x+KL белгілеулерді енгізсек, онда берілген функцияны
былай жазуға болады:
у={1b*
Фирма теориясы негізін барынша көп пайдаға ие болу принципі құрайды,
яғни табыстар мен шығындардың айырымының көп болуы. Фирманың қысқа
мерзімдегі және ұзақ мерзімдегі іс-әрекеттерінің критериі – барынша көп
пайда табу болады.
Қысқа мерзімге фирманың өндірісте пайдаланатын құрылыстарының жалпы
көлемін және машиналар мен жабдықтардың көлемін өзгертуге жетімсіз болатын
уақыт мерзімі жатады. Осы мерзімде олар өндіріс көлемінің өзгерісінің
ізімен өзгеріп отырмайды. Тұрақты болып қала береді.
Өндірістің басқа факторлары (еңбек, капитал) өзгеруі мүмкін,
сондықтан олар өзгермелі деп аталады.
Қысқа мерзім шамасының көлемі өндіріс саласына, технолгияға, басқа
жағдайларға байланысты болады. Мысалы домна өндірісінде қысқа мерзім өзінше
ұзақ болса, балмұздақ өндірісінде ол өте аз болады.
Ұзақ мерзімге үнемі өзгеріп тұатын өндіріс дәрежесіне байланысты,
фирманың өздерінің құрылыстары мен жабдықтарының қуатын өзгертуге мүмкіндік
беретін, уақыт мерзімі жатады.
Ұзақ мерзімде фирма барлық өндіріс факторларының көлемін өзгерте
алады. Бұлардың барлығы өзгермелі. Бұл мерзімде фима факторларды келісімді
түрде қиыстыруға тырысады, шығарылатын өнімнің берілген көлеміне жұмсалатын
шығындардың барынша аз болуын көздеп, еңбекті капиталмен, немесе, керісінше
алмастырып отырады.
Фирма әрекеттеріне тек уақыт әсер етіп қоймайды, оларға бәсеке
формасы ықпал жасайды. Енді фирманың жетілген бәсеке жағдайындағы
рационалды іс-қимылына назар аударайық. Фирманың мақсатын баға мен
шығындардың ара-алшақтығын барынша көтеруді естен шығармайық. Жетілген
бәсеке нарығында ешбір фирма өздері өндіретін өнімдер бағасына әсер ете
алмайды. Баға тек жалпы нарықтық сұраныс пен барлық фирмалар ұсыныстарының
бір-біріне ісер ету нәтижесінде белгіленеді. Егер фирма өз өнімдерінің
бағасын көтерген болса, ол сатып алушыларынан айрылады, олар бұның
бәсекелесінің өнімін сатып алады. Сөйтіп, сату нөлге дейін төмендейді.
Фирма бағаға үстемдік ете алмайды. Оның шығындарының көлемі, осы
кәсіпорындағы технологиямен болжамдалады. Барынша мол пайда алу үшін
кәсіпкер не істеу керек? Бұған жауап алу үшін фирма қанша өнім өндіріп сату
керек? Бұл сұраққа жауап алу үшін өнімнің нарықтық бағасымен фирманың шекті
шығындарын салыстыру қажет.
Егер фирма өз өнімін бір, екі, үш, т.б. бірлікке өсіріп отырса, онда
келесі бірліктің әр біреуі жалпы табысқа да, жалпы шығындарға да бірдеңе
қосып отырады. Осы бірдеңе - шекті табыс және шекті шығындар. Шекті табыс
шекті шығындардан артық болса, өндірілген бірліктің әрқайсысының жалпы
табысқа қосқаны, жалпы шығындарға қосқанынан артық болады.
Осыған байланысты шекті табыстармен (MR – marginal revenue) шекті
шығындардың (MC – marginal costs ) айырымы, яғни пайда, (P2 – provit)
өседі.
P2 = MR – MC
Ұзақ мерзімдегі фирманың және саланың тепе – теңдік мәселелері, қысқа
мерзімдегіден өзгеше болады. Егер фима өнімінің белгілі көлемін ұзақ
мерзімде барынша төмен орташа шығындар жұмсап өндірсе, онда осындай
болмыста баға шекті шығындарға тең болғандықтан тепе – теңдік пайда болады.
Мәселе мынада: фирманың барынша төмен орта шығындары, нарықта
қалыптсқан бағалардан жоғары болса, кейбір фирмалар нарықтан шығады,
саладағы ұсыныстар азаяды. Бұл жағдай ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Фирма теориясы негізін барынша көп пайдаға ие болу принципі құрайды,
яғни табыстар мен шығындардың айырымының көп болуы. Фирманың қысқа
мерзімдегі және ұзақ мерзімдегі іс-әрекеттерінің критериі – барынша көп
пайда табу болады.
Қысқа мерзімге фирманың өндірісте пайдаланатын құрылыстарының жалпы
көлемін және машиналар мен жабдықтардың көлемін өзгертуге жетімсіз болатын
уақыт мерзімі жатады. Осы мерзімде олар өндіріс көлемінің өзгерісінің
ізімен өзгеріп отырмайды. Тұрақты болып қала береді.
Өндірістің басқа факторлары (еңбек, капитал) өзгеруі мүмкін,
сондықтан олар өзгермелі деп аталады.
Қысқа мерзім шамасының көлемі өндіріс саласына, технолгияға, басқа
жағдайларға байланысты болады. Мысалы домна өндірісінде қысқа мерзім өзінше
ұзақ болса, балмұздақ өндірісінде ол өте аз болады.
Ұзақ мерзімге үнемі өзгеріп тұатын өндіріс дәрежесіне байланысты,
фирманың өздерінің құрылыстары мен жабдықтарының қуатын өзгертуге мүмкіндік
беретін, уақыт мерзімі жатады.
Ұзақ мерзімде фирма барлық өндіріс факторларының көлемін өзгерте
алады. Бұлардың барлығы өзгермелі. Бұл мерзімде фима факторларды келісімді
түрде қиыстыруға тырысады, шығарылатын өнімнің берілген көлеміне жұмсалатын
шығындардың барынша аз болуын көздеп, еңбекті капиталмен, немесе, керісінше
алмастырып отырады.
Жаңа институционалды экономикалык теорля контрактіні институционавды
келісімдердің бір түрі ретінде карастырады. Осы түрғыда, оның мазмұны мына
түрде анықталады:
Фирма көлемі өскен сайын, принципал және агент арасындағы ацпарат
ассиметриясымен байланысты шығындар да өседі. Себебі, шешім қабылдау
бірнеше сатыдан өтеді, әр сатыда сапалы түрде жаңа ақпарат туындауы мүмкін,
бүл фирма ішінде ақпарат ағымын және әр сатыдағы агенттердің іс
-әрекеттерін, шешімдерінің шынайылығын бақылауды күрделендіреді.
Фирма ішілік қүрылым модельдерін түсіндіруде трансакдионды
шығындармен катар, ұйымның өткен даму траекториясына тәуедділігін ескеру
қажет. Басқаша айтқанда, фирманың үйымдық дамуы оның қүрылымдык
өзгерістердің ерекше траекториясына сәйкес қозғалысы ретінде түсіндіріледі.
ұйымның дамуындағы тарихи тәуелділік әсері фирма ішілік катынастарды
ұйымдық мәдениет және рутинаның болуынан байқалады.
Кәсіпкерлік ұғымы 1-ші рет ғылыми айналымға ағылшын Ричард Каньтелон
енгізді(1680-1734 ).Ғалым кәсіпкерлікті ерекше экономикалық функция ретінде
қарастырды.Француз эко-ті Жан-Батисг Сейн(1767-1832) айтуынша кәсіпкерлер
пайда табу мақсатында өзіндік есебімен риск үшін қызмет атқарды деп
түсіндірді.Бұның негізінде әрбір кәсіпкер өз білімі мен тәжіребиесіне
жүгінуі тиіс болды.
Әйгілі ағылшын экономисті Адам Смит (1723-1790) кәсіпкерді жекеше
қызмет атқаратын жеке меншікке және оның қызметін кәсіпкерлердің жеке
қызығушылығымен байланыстырды.Бұл негізді кәсіпкер өзі жоспарлау өндірісті
өзі ұйымдастырып және алынған пайданы өзі бөліуі тиіс болды.
Ағылшын экономисті Давид Ричардо (1772-1823) кәсіпкерді қарапайым
капиталист ретінде қарастырды.
Кәсіпкерлікке бағалы жаңа бағаны ХІХ ғ. соңында ағылшын э-ті Аллон
Маршал берді (1824-1924).Бұдан соң толық кәсіпкерлік мінездемені өз
жұмысында американ экономисті Йозеф Шумпетер берді.
Кәсіпкерлік – адам қызметінің ерекше саласы және ол еңбектің басқа
түрлерінен оқшауланып тұрады. Бұған кезінде атақты неміс экономисі Гарвард
университетінің профессоры – Йозеф Алоиз Шумпетер (1883-1950 ж.) мән берді.
Оның айтқан мынадай сөзі бар еді: Кәсіпкер болу – басқаның істегенін
істемеу. Екінші жағынан кәсіпкерлер – алдымен кәсіпкерлік жұмысты
ұйымдастырушылар. Ол туралы француз экономисті Жан Батист Сэй (1767-1832
ж.) былай деген: Кәсіпкер – адамдарды өндірістік шеңбер ауқымында
ұйымдастыратын адам.
Фирманың ауқымының өсу тиімділігі. Фирманың ұзақ мерзімдік стратегиясын
талдау кезінде фирманың қажетті ауқымын немесе көлемін жобалап, оны таңдап
алудың маңызы өте зор. Өнім шығару көлемінің өсуі барлық пайдаланатын
факторлардың санын өсірумен байланысты екенін зерттегенде, біз өндірістік
процестің ұзақ мерзімді кезеңдегі ерекшеліктерін анықтаймыз.
Барлық қолданылып отырған факторлар бір пропорцияда өзгеретін болса,
мысалы, а рет ( а0), онда фирма өндіріс ауқымын өзгертеді. Егер осы кезде
өнімді шығару көлемі а реттен көп өссе, онда бұндай өсу өндіріс ауқымынң оң
тиімділігі деп аталады.
Өндіріс факторларының екі есе көбеюінің нәтижесінде өнім көлемі екі
еседен де көп өседі, сондықтан өндіріс ауқымының өсуі оң әсерлі болады.
Өнімді шығару көлемі а рет өскен кезде тұрақты тиімділік орын алады,
ал а реттен аз болса, онда өндіріс ауқымының теріс тиімділігі болады.
Өндіріс ауқымын ұлғайтқан уақытта мамандандыру және еңбекті бөлу
нәтижесінде өндіріс факторларының өнімділігі жоғарылайды, сондықтан бұл
өндіріске оң әсерін тигізуі мүмкін. Ауқым тиімділігі тұрақты болғанда
фирманың көлемі қолданылып отырған факторлардың өнімділігіне әсер етпейді.
Ал теріс әсер үлкен ауқымды өндірісті үйлестіріп басқара алмау
қиыншылығынан тууы мүмкін.
Өндіріс ауқымын өсіріп, қандай болғанда да тиімділікке қол жеткізу
мүмкіндігі өндіріс функциясына байланысты болады. Кобб-Дуглас функциясы
үшін У=Ka * Lβ, егер α+β1 болса, онда оң тиімділік, егер α+β=1 болса,
тұрақты тиімділік, ал егер α+β1 болса, онда өндіріс ауқымының өсуінің
теріс тиімділігі болады.
Фирма функциясының түрлері. 1. Тұрақты коэффицентті функция.
Коэффиценттері тұрақты өндіріс функциясын тұрғызуды қарастырғанда, өнімді
шығаруға қажетті еңбектің және капиталдың белгілі бір санын алдын ала
жорамалдау қажет. Осы кезде
L=a*У; К=b*У.
Мұнда, a,b – параметрлер.
Осыны өндірістік функциянын біркелкі (стандартты) түріне келтіру
үшін, былай жазайық:
у=min {La;Kb} немесе уL=min{1a; 1b; KL}.
Берілген функциянын жазықтықтағы графигінің түрі төмендегідей:
Егер, у=УL: x+KL белгілеулерді енгізсек, онда берілген функцияны
былай жазуға болады:
у={1b*
Фирма теориясы негізін барынша көп пайдаға ие болу принципі құрайды,
яғни табыстар мен шығындардың айырымының көп болуы. Фирманың қысқа
мерзімдегі және ұзақ мерзімдегі іс-әрекеттерінің критериі – барынша көп
пайда табу болады.
Қысқа мерзімге фирманың өндірісте пайдаланатын құрылыстарының жалпы
көлемін және машиналар мен жабдықтардың көлемін өзгертуге жетімсіз болатын
уақыт мерзімі жатады. Осы мерзімде олар өндіріс көлемінің өзгерісінің
ізімен өзгеріп отырмайды. Тұрақты болып қала береді.
Өндірістің басқа факторлары (еңбек, капитал) өзгеруі мүмкін,
сондықтан олар өзгермелі деп аталады.
Қысқа мерзім шамасының көлемі өндіріс саласына, технолгияға, басқа
жағдайларға байланысты болады. Мысалы домна өндірісінде қысқа мерзім өзінше
ұзақ болса, балмұздақ өндірісінде ол өте аз болады.
Ұзақ мерзімге үнемі өзгеріп тұатын өндіріс дәрежесіне байланысты,
фирманың өздерінің құрылыстары мен жабдықтарының қуатын өзгертуге мүмкіндік
беретін, уақыт мерзімі жатады.
Ұзақ мерзімде фирма барлық өндіріс факторларының көлемін өзгерте
алады. Бұлардың барлығы өзгермелі. Бұл мерзімде фима факторларды келісімді
түрде қиыстыруға тырысады, шығарылатын өнімнің берілген көлеміне жұмсалатын
шығындардың барынша аз болуын көздеп, еңбекті капиталмен, немесе, керісінше
алмастырып отырады.
Фирма әрекеттеріне тек уақыт әсер етіп қоймайды, оларға бәсеке
формасы ықпал жасайды. Енді фирманың жетілген бәсеке жағдайындағы
рационалды іс-қимылына назар аударайық. Фирманың мақсатын баға мен
шығындардың ара-алшақтығын барынша көтеруді естен шығармайық. Жетілген
бәсеке нарығында ешбір фирма өздері өндіретін өнімдер бағасына әсер ете
алмайды. Баға тек жалпы нарықтық сұраныс пен барлық фирмалар ұсыныстарының
бір-біріне ісер ету нәтижесінде белгіленеді. Егер фирма өз өнімдерінің
бағасын көтерген болса, ол сатып алушыларынан айрылады, олар бұның
бәсекелесінің өнімін сатып алады. Сөйтіп, сату нөлге дейін төмендейді.
Фирма бағаға үстемдік ете алмайды. Оның шығындарының көлемі, осы
кәсіпорындағы технологиямен болжамдалады. Барынша мол пайда алу үшін
кәсіпкер не істеу керек? Бұған жауап алу үшін фирма қанша өнім өндіріп сату
керек? Бұл сұраққа жауап алу үшін өнімнің нарықтық бағасымен фирманың шекті
шығындарын салыстыру қажет.
Егер фирма өз өнімін бір, екі, үш, т.б. бірлікке өсіріп отырса, онда
келесі бірліктің әр біреуі жалпы табысқа да, жалпы шығындарға да бірдеңе
қосып отырады. Осы бірдеңе - шекті табыс және шекті шығындар. Шекті табыс
шекті шығындардан артық болса, өндірілген бірліктің әрқайсысының жалпы
табысқа қосқаны, жалпы шығындарға қосқанынан артық болады.
Осыған байланысты шекті табыстармен (MR – marginal revenue) шекті
шығындардың (MC – marginal costs ) айырымы, яғни пайда, (P2 – provit)
өседі.
P2 = MR – MC
Ұзақ мерзімдегі фирманың және саланың тепе – теңдік мәселелері, қысқа
мерзімдегіден өзгеше болады. Егер фима өнімінің белгілі көлемін ұзақ
мерзімде барынша төмен орташа шығындар жұмсап өндірсе, онда осындай
болмыста баға шекті шығындарға тең болғандықтан тепе – теңдік пайда болады.
Мәселе мынада: фирманың барынша төмен орта шығындары, нарықта
қалыптсқан бағалардан жоғары болса, кейбір фирмалар нарықтан шығады,
саладағы ұсыныстар азаяды. Бұл жағдай ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz