Моральдық сана және оның құрылымы

Пән: Философия
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

Моральдық сана және оның құрылымы

Жоспар

І . Негізгі бөлім

а) Сана адам миының функциясы

ә) Моральдық сана

б) Сана объективті дүниенің бейнесі

ІІ . Қорытынды

Қолданылған әдебиеттер

Сана-адам миының функциясы

Адам -аса тамаша қасиеттің -сананың, сонау алыста қалған заманға да, болашаққа да ойша шарықтайтын, сыры беймәлім, армандар мен қиял дүниесіне көз жүгірте алатын парасат иесі. Сана деген не, ол қалай пайда болады, оның ерекшеліктері қандай? Бұл - аса қиын да күрделі ғылыми проблемалардың бірі.

Өз санасының сыры жайында адам аса көне замандардың өзінде-ақ ойлай бастады. Адамзаттың озық ойлы өкілдері қөптеген ғасырлар бойы сананың табиғатын ашып қөрсетуге тырысты, өлі материя өз дамуының белгілі бір дәрежесінде тірі материяны, ал тірі материя сананы қалай туғызады сананың құрлымы мен функциясы қандай түйсіктен, қабылдаудан ойлауға өтудің механизмі қандай, сананың адам миының қыртыстарында жүріп жатқан материалдық, физиологиялық процестермен қатынасы қандай? - деген сияқты мәселелерге жауап іздеді. Бұл мәселелерге және олармен тығыз байланысты басқа көптеген проблемаларға, олар аса күрделі болғандықтан, ұзақ уақыт бойы мейлінше объективті ғылыми зерттеудің өрісі жетпей келді . Бұл жағдай

сана құбылыстарын баяндауда алуан түрлі идеалистік және діни түсіндірмелердің көп таруына негіз болып келеді.

Діни - идеалистік түсініктер бойынша, сана дегеніміз - қайдағы бір материалдық емес субстанция - « жанның » көрінісі ол (субстанция) жалпы алғанда материяға, атап айтқанда, адам миына тәуелсіз, дербес өмір сүре алатын, өлмейтін, мәңгілік нәрсе болып табылады.

Түрлі идеалистік көзқарастарға қарама - қарсы матерализм сана - адам миының функция сы, оның мәні шындықты белсендіде мақсатты түрде бейнелеуінде деген қағиданы негізге алып келді және негізге ала бермек. Сонымен қатар, сана проблемасы материалистік тұрғыдан философтар мен психологтар үшін де өте қиын проблема болды. Сананың шығу проблемасын түсіндірудің қиындығы алдында дағдарып қалған кейбір материалистер сананы материның атрибуты,

оның мәңгілік қасиеті, оның барлық формаларына: жоғарғы формаларына да, төменгі формалары да тән қасиеті ретінде қарастыра бастады. Олар барлық материяның жаны бар деп жариялады. Бұл көзқарас гилозоизм (hyle - материя, zoe -тіршілік деген грек сөздерінен шыққан ) деп аталады.

Ғылыми материализм сана кез келген материяның қасиеті емес, жоғары ұйымдасқан материяның ғана қасиеті, ол адам миының қызметімен, ерекше түрдегі адамдық әлеуметтік өмір жағдайларымен байланысты дегенді негізге алады. Марксизмнің негізін қалаушылар атап көрсеткендей сана ешқашан саналы түрде танып білінген болмыстан басқа ешнәрсе болмақ емес, ал адамдардың болмысы дегеніміз -олардың өмірінің реалды процесі.

Сананың диалектикалық - материалистік концепциясы бейнелеу принципіне, яғни объектіні адам миында түйсік, қабылдау, елестету, ұғым, пікір ойқортынды түрінде психикалық формада қайта жаңғырту принципіне негізделеді. Сананың мазмұны, сайып келгенде, қоршаған дүние шындығы анықталады, ал оның материалдық субстраты, иесі адам миы болып табылады.

Адам миы - орасан көп нерв клеткаларынан (жасушалардан ) тұратын ең нәзік нерв аппараты . Ол клеткалардың саны 15 миллиардқа дейін жетеді. Олардың әрқайсысы басқалармен тығыз байланыста болады, ал олардың барлығы сезім мүшелерінің нерв ұштарымен бірге сансыз көп байланыстары бар сас күрделі жүйе құрады.

Ми өте қүрделі функционалды жүйе болып табылады. Сондықтан бұл жүйенің жұмысын дұрыс түсіну жеке нерв клеткаларын зерттегенде және адамның сыртқы мінез құлқын зерттегенде алынған мәліметтерді біріктіруді талап етеді. Физиологиялық процестерден тыс мида ешқандай түйсіктің, ешқандай сезімнің тууы мүмкін емес. Ми ойлау құралы екені туралы идея өте ерте заманда туды, ал қазір ол ғылымда жалпыға мәлім идеяға айналды сонымен қатар кейбір идеалист - философтар сана мидың қызметі екені туралы қағиданы теріске шығаруға қазіргі күніде әрекет жасауда.

Моральдық сана

Қоғамдық сананың 5 түрі бар . Олар мыналар:

1. Саяси сана

2. Құқылық сана

3. Моральдық сана

4. Эстетикалық сана

5. Діни және атеистік сана

Міне соның ішінде Моральдық сана деген бөліміне тоқталып өтетін болсақ : Мораль қоғам санасының барлық түрлеріне әдептілікті, адамгершілікті сіңереді . Оған дәлел - техникаға дизайндық бағыттың енуі деп түсінуіміз қажет .

Моральдық сана - Қоғамдық сана түріне жататын мораль адамдардың бір - біріне деген қатынасын белгілеп, тарихи өзгеріп отыратын нормалардың, принциптердің, ережелердің белгілі жиынтығы. Мораль адамдардың өз табына және басқа таптарға, мемлекетке Отанға, өз халқына және басқа халықтарға, адамның адамға қатынасын бейнелейді. Мораль құқықтан бұрын пайда болған, одан кейін де өмір сүреді . Мораль қоғамдық сананың ең көне түрлерінің бірі, өйткені адам қоғамдыфқ жан ретінде

қалыптасып, қоғамда ғана өмір сүре алатындықтан, өзара белгілі бір моральдық қатынас нормаларын сақтауға тиіс.

Мораль принциптері мен ережелерін орындау қоғамдық пікірге негізделген. Оның ережелері мен принциптерін бұзғаны үшін, ешкім оны заң бойынша қылмысқа тартпайды. Бірақ оның әсері құқықтан кем емес. Адам санасы артқан сайын моральдың тигізер әсері күшейе бермек . Келешекте адамға көпшіліктің мадақтауынан, не олардың наразылығы мен қарсы айтуынан артық әсер ететін ешнәрсе болмақ емес. Қазірдің өзінде де кейбір қылмысты адамдар өзін көпшіліктің талқысынан гөрі заңмен сотталғанын оңай көретінін айқын айтуда. Біздің елімізде заң жүзінде жазаланған адамдар моральдық жағынанда қолдау таппайды . Олай болса, бұл екеуінің арақатынасы жақындап бара жатқанына айғақ болады.

Таптық антагонистік қоғамда мораль да таптық болады. Бірақ ол үстем таптардың мүдделерін ғана қорғамайды. Әрине, үстем таптың мүдделерін қорғайтын үстем моралі бар. Бірақ мораль таптық болғандықтан еңбекшілердің де моральі бар. Сонымен қатар үстем таптардың моральдары да бір-бірін теріске шығарып жатады . Біріншіден, әр қоғамның моральдық принциптері, оның өлшемі әр түрлі болады. Мәселен, феодалдық қоғамның моральдық принциптерін буржуазиялық қоғам теріске шығарады. Айталық, феодалдардың серілік құрып, аң аулау, дүние шашып, той жасау сияқты әрекеттері «бекерден- бекер уақыт өткізу» деп буржуазия өкілдері сынаған болатын. Бірақ буржуазиялық қоғамда бәрі алып -сатуға», «пайда түсіруге», « мен - саған, сен- маған», адамдарды екі жүзді, жақсылық пен жамандықты, ар мен арсыздықты тек ақшамен есептейтін етуге келіп сайды.

Екіншіден, әрбір қоғамда таптық моральмен бірге адамзаттың ғасырлар бойы арман - мұңы болып келген жалпы адамгершілік мораль бар . Оған жататындар : өтірік айтпа, ұрлық жасама, біреудің ақысын жеме деген сияқты жайлы адамгершілік моральдық принциптер. Оның үстіне, үстем тап өкілдерінің өзіде бәрі бірдей арамза, адамгершіліктен жұрдай десек, шындыққа қиянат жасағандық болар еді.

Соңғы уақыттағы имандылыққа баулуды, діни ұйымдардың атқарып жатқан ізгілікті істерін де айта кеткен орынды.

Негізгі моральдық категориялар: шарапат, кесапат, Ар - ождан, міндет (парыз ), абырой, әділеттілік, адамгершілік әдептілік, өмір мақсаты, т. б. Келешекте моральдық принциптер заңнан басым бола бермек.

Сана - объективті дүниенің бейнесі

Идеалистер сананың екінші, материяның бейнесі екенін

мойындағысы келмейді . Оны неге сүйеніп айтады ? Олардың ойынша, адам санасында объективті дүниеде кездеспейтін,

қате, жалған ойлар, мәселен, түрлі жын- шайтан, су перісі

т. с. с. ұғымдар болады . Сонда объективті дүниеде кездеспейтін ол жын- шайтандардың бейнесі қайдан пайда болады деп күдік айтады. Ал енді оларды діни адамдар өздігінше ойлап шығарған делік, дейді әлгі идеалистер, сөйтіп олар бұл мысалдан да ойдың сананың өмір бейнесі емес, тек соның ғана жемісі деу керек деген теріс қорытынды шығарады. Бұған беретін жауап нақты. Әрине жаңағы өмірде жоқ: « о дүние», «жұмбақ», «пері», «дию» сияқты ұғымдарды діндар адамдар шығарғаны рас. Бірақ ол ойлар жоқтан пайда болған демейміз .

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.