Генетикалық өзгергіштік түсінігі

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 20 бет
Таңдаулыға:

Мирас университеті

Университет Мирас

Химия және биология, дене тәрбиесі және спорт

секторы

Сектор

химии и биологии, физической культуры и спорта

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
КУРСОВАЯ РАБОТА

Курстық жұмыс тақырыбы
Тема курсовой работы

Генетикалық өзгергіштік

Пән Дисциплина Генетика

СтудентСтудент
Сабыр Ақтолқын Сембайқызы

[(]студенттің Аты-жөніФ.И.О. [с][туд][е][нт][а][)]

БИ-811К-1

[(]топ[групп][а][)]

5В011300

Биология

[(]шифр[шифр)]
[(]БББ атауы[н][а][им][е][нов][а][ни][е] ОП)

Курстық жұмыс
Курсовая работа защищен на

қорғалды

[(]бағасы[оц][е][нк][а][)]

Жетекші
Руководитель

Нуркешов Б.Б.

[(]қолы[подпи][с][ь)]

[(]Аты-жөні[Ф.И.О.)]

12

05

2021
жг

Шымкент 2021 ж.г.
Мирас университеті

Университет Мирас

Химия және биология, дене тәрбиесі және спорт

секторы

Сектор

химии и биологии, физической культуры и спорта

БЕКІТЕМІН

УТВЕРЖДАЮ
Білім беру бағдарламасының менеджері

Менеджер образовательных программ

Сулейменова М.Т.

[(]қолы[подпи][с][ь)]

[(]А.Ж.Т.[Ф.И.О.)]

2020 ж.г.

Курстық жұмыстарды қорғау туралы
ХАТТАМАСЫ
№

ПРОТОКОЛ

защиты курсовой работы

ПәнДисциплина
Генетика

Топгруппа

БИ-811К-1

[(]топтың [№ № группы)]

Қорғау күні Дата защиты

_06_

__05__

2020 жг.

1. Студенттің аты-жөні ФИО студента___ Сабыр Ақтолқын Сембайқызы___________
Курстық жұмыс тақырыбы Тема курсовой работы _ Генетикалық өзгергіштік___________
Курстық жұмыстың жетекшісі Руководитель курсовой работы
______Нуркешов Б.Б._______________________________ _________________________

Қорғау кезінде төменгі сұрақтарға жауап алынды При защите были получены ответы на следующие вопросы:
1. ___________________________________ ___________________________________ _____
2. ___________________________________ ___________________________________ _____
3. ___________________________________ ___________________________________ _____

Жұмыстың бағасы Оценка работы_____________________________ __________________
(бағалау балдық - рейтингтік әріптік жүйеде оценка по балльно-рейтинговой

Комиссия мүшелері Члены комиссии:
1.
______ _Куанышова С.Е._________

_____________

[(]Аты-жөні [Ф.И.О.)]

[(]қолы[подпи][с][ь)]

2.
_____________Есенбекова А.Ш.___________

_____________

[(]Аты-жөні [Ф.И.О.)]

[(]қолы[подпи][с][ь)]

3.

___________Тайлиева А.К.______________

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

[(]Аты-жөні [Ф.И.О.)]

[(]қолы[подпи][с][ь)]

АННОТАЦИЯ

Курстық жұмыс Генетикалық өзгергіштік тақырыбында орындалған.
Генетикалық өзгергіштікке жалпы сипаттама берілді. Генетикалық өзгергіштік түрлері зерттелді. Генетикалық өзгергіштік заңдылықтарына талдау жасалды.
Жұмыстың мазмұны кіріспе, негізгі бөлім, қорытынды және пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады. Курстық жұмыс 25 беттен тұрады.

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
5
І НЕГІЗГІ БӨЛІМ ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
6
1.1 Генетикалық өзгергіштік түсінігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
6
1.2 Генетикалық өзгергіштік түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
10
1.3 Генетикалық өзгергіштік заңдылықтары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
14
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
26
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ..
27

КІРІСПЕ

Курстық жұмыстың өзектілігі: Қазіргі таңда елімізде биотехнология, генетика салаларына аса зор мән беріп, қолға алып отыр.
Тұқым қуалайтын өзгергіштік (генотиптік өзгергіштік) тұқым қуалайтын және кейіннен ұрпақтарда көрінетін әр түрлі мутациялар мен олардың комбинацияларының пайда болуына байланысты.
Генетикалық өзгергіштік бұл - вирустардан бастап, сүтқоректілер және гүлді өсімдіктермен тәмамдай отырып, бүкіл ағзаларға тән жалпы тірлік қасиеттері. Тұкымқуалаушылық - ағзаның өз ататектеріне ұқсас бола алуы. Генетикалық өзгергіштік - ағзаның өз ататектерінен айырмашылығының бола алуы.
Генетикалық өзгергіштік дегеніміз - организмнің бойындағы түрлі белгілер мен қасиеттердің сыртқы орта факторларының әсерінен өзгеруі, соған байланысты ол жаңа белгі-қасиеттерге ие болады немесе өзінің кейбір белгі-қасиеттерін жоғалтады. Өзгергіштіктің екі түрі бар, олар:
1) фенотиптік немесе тұқым қуаламайтын өзгергіштік, бұған модификациялық өзгергіштік жатады;
2) генотиптік немесе тұқым қуалайтын өзгергіштік; бұған мутациялық және комбинативтік өзгергіштіктер жатады.
Өзгергіштік бұл - вирустардан бастап, сүтқоректілер және гүлді өсімдіктермен тәмамдай отырып, бүкіл ағзаларға тән жалпы тірлік қасиеттері. Тұкымқуалаушылық -ағзаның өз ататектеріне ұқсас бола алуы. Өзгергіштік - ағзаның өз ататектерінен айырмашылығының бола алуы.
Осы заманғы биологияда тұқымқуалайтын (айқын емес) және тұқымқуаламайтын (айқын немесе модификациялы) өзгергіштікке бөлінеді.
Курстық жұмыстың мақсаты: Генетикалық өзгергіштікке жалпы сипаттама беру, генетикалық өзгергіштік түрлерін зерттеу, генетикалық өзгенргіштік заңдылықтарына талдау жасау.
Курстық жұмыстың міндеттері:
Генетикалық өзгергіштікке жалпы сипаттама беру;
Генетикалық өзгергіштік түрлері зерттеу;
Генетикалық өзгенргіштік заңдылықтарына талдау жасау;

І НЕГІЗГІ БӨЛІМ

1.1 Генетикалық өзгергіштік түсінігі

Генетикалық өзгергіштік - бұл ДНҚ -ның адамдар арасындағы айырмашылығы немесе популяциялар арасындағы айырмашылық. Генетикалық вариацияның бірнеше көздері бар, соның ішінде мутация мен генетикалық рекомбинация. Мутация - генетикалық вариацияның негізгі көзі, бірақ бұған жыныстық көбею мен генетикалық дрейф сияқты механизмдер де ықпал етеді.
Генетикалық вариацияны көптеген деңгейде анықтауға болады. Генетикалық өзгергіштікті фенотиптік өзгергіштікті байқау арқылы анықтауға болады, не сандық белгілермен (үздіксіз өзгеретін және көптеген гендермен кодталатын белгілермен (мысалы, иттердегі аяқтың ұзындығы), немесе дискреттік белгілермен (дискретті категориялар және бір немесе бірімен кодталған белгілермен) көбірек гендер (мысалы, кейбір гүлдердің ақ, қызғылт, қызыл жапырақшалары).
Генетикалық өзгергіштік - организм мен сыртқы ортаның қарым-қатынасын көрсететін күрделі процесс; тірі организмдердің өсіп-дамуы барысында өзін қоршаған орта әсеріне байланысты жаңа белгі-қасиеттер түзуі немесе өзінде бұрыннан бар белгі-қасиеттерін жоғалтуы. Өзгергіштік организмнің немесе клетканың жеке дамуы барысында, сондай-ақ, ұрпақ ішіндегі организмнің бір тобының жынысты немесе жыныссыз көбеюі кезінде байқалады. Пайда болу механизміне, белгілердің өзгеру қасиетіне байланысты өзгергіштік бірнеше түрге бөлінеді. Тұқым қуалайтын өзгергіштік - организмде жаңа генотиптердің пайда болуы нәтижесінде фенотипте өзгерістің байқалуы. Өзгергіштіктің бұл түрін мутациялық өзгергіштік деп те атайды (қ. Мутация.). Тұқым қуалайтын өзгергіштіктің өзіне тән мынадай қасиеттері бар: мутациялар секірмелі, кенеттен пайда болады; тұқым қуалайды; пайдалы және зиянды болып бөлінеді; бір рет пайда болған мутация қайта өзгеріске ұшырай алады; мутация сапалы өзгергіштікке жатады. Тұқым қуаламайтын өзгергіштік сыртқы орта факторларының әсерінен пайда болады. Бұл жағдайда белгі тұқым қуаламайды, яғни ол сыртқы орта жағдайларының әр түрлі деңгейдегі әсерлерінен қалыптасады. Мұны модификац. өзгергіштік деп атайды (қ. Модификация). Онтогенетик. өзгергіштік организмнің не клетканың жеке даму барысында заңды түрде болатын өзгергіштігін іске асырады. Бұл кезде генотип өзгеріссіз қалады. Өзгергіштіктің бұл түрі - тірі организмнің онтогенезінің әр түрлі сатысындағы не клетканың тіршілік циклінің бір геном мөлшеріндегі қызметімен іске асырылады. Өзгергіштік - популяция мен түрдің тіршілік ету ортасының өзгеру жағдайына бейімделуін қамтамасыз ететін, эволюцияның маңызды факторларының бірі.
Генетикалық вариацияны ақуыздық электрофорез процесінің көмегімен ферменттер деңгейінің өзгеруін зерттеу арқылы анықтауға болады. Полиморфты гендердің әр локусында бірнеше аллель болады. Жәндіктер мен өсімдіктердегі ферменттерді кодтайтын гендердің жартысы полиморфты болуы мүмкін, ал полиморфизм омыртқалы жануарларда сирек кездеседі. Өзгергіштіктің екі түрі бар, олар:
1) фенотиптік немесе тұқым қуаламайтын өзгергіштік, бұған модификациялық өзгергіштік жатады;
2) генотиптік немесе тұқым қуалайтын өзгергіштік; бұған мутациялық және комбинативтік өзгергіштіктер жатады [1,89б.]
Сайып келгенде, генетикалық вариация гендердегі нуклеотидтердегі негіздердің орналасуының өзгеруінен туындайды. Жаңа технология енді ғалымдарға ДНҚ -ны тікелей реттеуге мүмкіндік береді, бұл бұрын ақуыз электрофорезінде анықталғаннан да көп генетикалық вариацияны ашты. ДНҚ зерттеулері гендердің кодталған аймақтарында да, кодталмаған интрондық аймақтарында да генетикалық вариацияны көрсетті.
Осы заманғы биологияда тұқымқуалайтын (айқын емес) және тұқымқуаламайтын (айқын немесе модификациялы) өзгергіштікке бөлінеді.
Ч. Дарвин өзгергіштікті екі типке - айқын және айқын емес өзгергіштік деп бөлді. Оның түсінігі бойынша айқын емес өзгергішшік - бұл жекелеген дарақтарда пайда болып, тұқымқуалайтын өзгеріс. Сондықтан оны дербес өзгергіштік деп те атайды. Мұндай өзгерудің пайдалы, зиянды немесе пайдасыз да болуы мүмкін. Оның пікірі бойынша тап айқын емес өзгергіштік табиғи сұрыпталуға материал береді. Сұрыптау пайдалы өзгерістері бар дарақтарды сақтап қалады, ал олар осы өзгерісті келесі үрім-бұтақтарға береді. Ч.Дарвиннің айқын емес өзгергіштік термині қазіргі заман ғылымында мутациялық өзгергіштік терминіне теңбе-тең.
Ч. Дарвин айқын өзгергіштікті популяцияның көптеген дарақтарында бірден қоршаған орта әсерінен пайда болатын өзгеріс деп түсінді. Сондықтан оны топтык өзгергіштік деп те атайды. Қуаңшылық кезінде жапырақтардың түсуі немесе жыл маусымдары бойынша жануарлар жабыны түсінің өзгеруі осындай өзгергіштіктерге мысал бола алады. Алайда бүл өзгерістер тұқымқуаламайды. Сондықтан осы заманғы ғылымда айқын өзгергіштік термині тұқымқуаламайтын немесе модификациялы терминіне барабар.
Ч. Дарвин бұдан басқа тағы өзара байланысты өзгергіштік деп бөлді. Мұндайда бір белгінің өзгеруі міндетті түрде басқа белгінің өзгеруіне душар етеді. Бұл - егер бір ген бірнеше белгілерді бақылағанда болатын құбылыс.
Модификациялық өзгергіштікте келесі үрім-бұтаққа берілмейді, себебі гендері мен хромосомдары өзгермейді. Алайда бұл өзгерістердің маңызы ерекше. Олар шүғыл өзгерген жағдайларда дарақтардың тірі қалуына жәрдемдеседі. Мысалы, құрғақшылық немесе қышқылды жаңбыр нәтижесінде өсімдік жапырақтарын түсірмесе, не боларын елестетудің өзі мүмкін емес. Егер мұндай құбылыс болмаса, онда өсімдіктер тіршілігін жоюы сөзсіз. Тұқымқуалайтын өзгергіштік популяцияның барлық дарақтарында бірдей болады. Оларға тікелей орта әсер етеді. Мысалы, жануарларды тамақтандырмаса, олардың массасы кемиді [7,74б.]
Тұқымқуалау өзгергіштігі - бұл эволюциялық дамудың маңызды себептерінің бірі. Тұқымқуалау өзгергіштігі әр уақытта жекеленіп көрінеді.
Биологияда тұқымқуалау өзгерістерін үйлесімді және мутациялық өзгергіштікке бөледі. Үйлесімді өзгергіштік дегеніміз - бұл түрлі-түрлі және алыс ататектерге тән белгілердің жаңа үйлесімдерінің нәтижесі. Мұндай жағдайда ешқашан жаңа белгілер немесе қасиеттер байқалмайды. Пайдалы, пайдасыз және зиянды белгілер жаңа дарақтардың өрқайсысында түрліше үйлесімде болады.
Мутациялық өзгергіштік ағзаның мүлде жаңа белгілері мен қасиеттерінің көрінуіне апарады. Қандай болса да белгіге әсер ететін генетикалық материалдың кенеттен секіртпелі өзгеруі мутациялар деп аталады. Мутация барысында дарақ ешқайсыларын бұрын болмаған ататектер сапасына ие болады.
Мутация (лат. мутацио - өзгеру, ауысу) дегеніміз - бұл генетикалық материалдың тұқымқуалау өзгерістері. Олар барлық тірі ағзаларға тән ңасиет. Ең ұсақ мутациялар ДНҚ-дағы нуклеотидтердің жүйелілігін өзгертеді, ал ең ірілері хромосомалар санын өзгертуге апарады. Өзгерген (мутацияланған) үлескінің мөлшері бойынша барлық мутациялар үш топқа белінеді.
Гендік немесе нүктелік мутациялар - бір ген шегінде өзгереді. Мұның бар болғаны бір нуклеотидтің жүйелігін өзгертуі мүмкін, бір нәруыз шегіндегі тек қана бір аминқышқылды өзгертеді. Мүндай өзгерістер байқалмай қалуы мүмкін немесе мәнсіз болып шығады.
Хромосомалық мутациялар (аберрациялар) - хромосомалар құрамындағы бүтін хромосоманың мөлшеріндегі және пішініндегі өзгерістер. Геномдық мутациялар - хромосомалар санының өзгеруі, яғни мөлшерінің (полиплоидия) өзгеруі.
Екінші жөне үшінші жағдайлардағы өзгерулердің мөнділігі соншалық, міндетті түрде сырттай байқалады. Олар көбінесе қатты бүлдіреді.
Егер мутациялаған ген бірнеше белгілерге әсер етсе, онда осы белгілердің барлығы бір мезгілде өзгереді. Мұндай бірнеше белгілердің бірлігін өзара қатысты немесе өзара байланысты (Ч. Дарвинше) белгілер деп атайды.
Бұдан басқа мутациялар басқа негізде де бөліне алады. Мутациялар енген жасушалар типі бойынша олар мыналарға:
- сомалық (жасушалар денесіндегі) мутациялар - үрім-бұтақтарға тек қана өсімді көбею кезінде беріледі;
- өндіргіш (жыныс жасушаларындағы) мутациялар - жыныстық көбею кезінде келесі үрім-бұтақтардан байқалады;
- ұрықтық (ұрық жасушаларындағы) мутациялар.
Дарвин өз еңбектерінде әдеттегідей қалыпты мәдени бақ ағаштарының бүршіктерінен дамыған өскіндерде жаңа қасиеттердің кенеттен пайда болу жағдайларын сипаттап жазды. Бұл өзгерістер үрім-бұтақтарға өсімді және келесі тұқыммен көбею кезінде беріліп отырды. Яғни, егер осы өзгерген бұтақты кесіп алып, одан үлкен өсімдік және тұқым өсірудің сәті түссе, одан алынған өсімдік өзгерген бұтақтағы қасиеттерге ие болады. Ч. Дарвин ол кезде түсіндіре алмаса да әдеттегі сомалы мутациясы бар іспен ай-налысты. Бұл жағдайда мутация өсімдік денесінің жасушаларында пайда болды да, мутантты өскінде дамыған мутантты бүршік берді. Әрине мүндай өскінде түзілген жасушалардың барлығы осы мутацияны, оның ішінде жыныстық мутацияны өзінде таратты [5,56б.]
Маңызы бойынша ағзаның мынадай мутациялары болады.
1) зиянды мутация - тұқымқуалау қасиеттерінің өзгеруі тіршілік әрекетін нашарлатады;
2) бейтарап мутация - тіршілік үдерістерінде өзгеріс болмайды немесе дәл осы орта жағдайларында мәнсіз болады;
3) пайдалы мутация - өзгерістен ағзаның қандай да бір қасиетінің жақсаруы байқалады;
4) өлтіргіш мутация (летальное) - ағзаны өлтіріп жібереді. Тұтастай алғанда мутациялардың рөлі өте зор. Тірі ағзаларға жаңа сапалар мен қасиеттердің көрініс беруінің жалғыз көзі дәл осы мутациялар болып табылатынын атап көрсету керек. Мутациялардың басым көпшілігі ағза үшін зиянды болғанымен, олардың аздаған бөлігі жаңа пайдалы белгілердің байқалуына жеткізе алады. Атап айтқанда, олар табиғи және қолдан сүрыптаулар үшін негізгі ма-териал береді. Мұндай пайдалы мутациялар табиғи сұрыптаумен сақталып қалады және орнығады. Өрине бірлі-жарым өзгерістердің байқалуы бірден жаңа түрдің пайда болуына жеткізе алмайды. Алайда олардың үрім-бұтақтар қатарында біртіндеп жинақталуынан үрім-бұтақ ерте ме, кеш пе өздерінің ататектерінен ерекшеленеді.
Мутациялар байкалу дәрежесі бойынша басым (егер олар өлтіргіш болса, өлім басталады) және басылыңқы (шала өлікті, тіршілікке бейімділігі төмендейді) болады.
Белгі сипаты немесе мутацияға ұшырайтын касиеттері бойынша олар морфологиялық (құрылысының өзгеруі), физиологиялық (мүше жұмысы күйінің өзгеруі) және биохимиялық (биохимиялық үдерістердің өзгеруі) үдерістерге бөлінеді.
Мутациялық үдеріссіз тірі жүйелер эволюциясының болуы да мүмкін емес. Тіршілік бір рет пайда болып, сол қалпында қалар еді. Егер тіпті қоршаған орта өзгерістерінде сақталып қалған ағзалар тек өз көшірмесін ғана ұдайы өндіріп, жаңа формаларды ешқашан бере алмас еді. Тұқымқуалау ақпаратының берілуі дәлме-дәл жеткілікті болуы қажет, дегенмен өзгерістердің аздаған мүмкіндігі де қатысуы қажет. Мутант терминіне байланысты оны едетте құбыжық немесе балағат сөз ретінде пайдаланады. Дегенмен алғашқы тірі прокариотты жасушадан басқа барлық дарақтар біріне-бірі біршама мутанттар. Мутацияның салдарынан аллельді гендер де пайда болады. Олардың саны екімен шектеле алмайды. Мәселен, дрозофиланың көз реңінің гені бойынша мутантты аллельдің 12 типін ажыратады. Мутациялардың арқасында біз көріп жүрген жер бетіндегі өмір сан алуандығы тіршілік етеді.
Мутациялардың себептері мутагендік факторлар немесе мутагендік деп атау мақұлданған. Олар химиялық немесе физикалық мутагендер бола алады. Олардың байқалу әрекеті - мутациялар санының артуы. Мәселен, кейбір электромагнитті сәуле шығару, ультракүлгін, рентгендік және радиоактивті сәуле шығару түрлерінің физикалық мутагендер екені бүгінгі күні нақтылы белгілі. Бұдан басқа мутагендік әсер туғызатын химиялық заттар, мысалы, азотты қышқыл, анилин жөне кейбір күкірті бар қосылыстар бар. Қоршаған ортаның ластану дәрежесінің арта түсуіне байланысты мутагенездің апатты жағдайда өсуі туралы сөз барған сайын жиілей түсті.
Тірі ағзалардың жалпы қасиеті өзгергіштік өз ататектерінен ерекше болады. Тұқымқуалаушылық негізіндегі сияқты өзгергіштік негізіндегі тетіктер де бірдей [10,99б.]
Өзгергіштік тұқымқуалайтын және тұқымқуаламайтын-модификациялы болып бөлінеді. Модификациялық өзгергіштік кезінде өзгергіштік тек қана дарақтың сыртқы түрінде алмасады, гендер және хромосомаларға тимейді. Мұндай өзгерістер үрім-бұтаққа берілмейді және эволюцияда рөл атқармайды, алайда дарақтың тірі қалуына себепші болады.
Тұқымқуалау өзгергіштігі үйлесімді және мутациялық өзгергіштік болып бөлінеді. Үйлесімді өзгергіштік кезінде басқа мутациялы дарақтарда жоқ мүлде жаңа белгілер немесе қасиеттер пайда болады.
Кездейсоқ мутациялар генетикалық вариацияның негізгі көзі болып табылады. Мутациялар сирек болуы мүмкін, ал мутациялардың көпшілігі бейтарап немесе зиянды, бірақ кейбір жағдайларда жаңа аллельдерге табиғи сұрыпталу әсер етуі мүмкін.
Полиплоидия - хромосомалық мутацияның мысалы. Полиплоидия - бұл организмдерде үш немесе одан да көп генетикалық вариациялар жиынтығы (3n немесе одан да көп) болатын жағдай.
Мейоз кезінде кесіп өту (генетикалық рекомбинация) және кездейсоқ сегрегация жаңа аллельдердің немесе аллельдердің жаңа комбинацияларының пайда болуына әкелуі мүмкін. Сонымен қатар кездейсоқ ұрықтандыру да вариацияға ықпал етеді.
Вариация мен рекомбинацияны генетикалық элементтер, эндогендік ретровирустар, LINE, SINE және т.б.
Берілген геном үшін Көпжасушалы организмде генетикалық вариация соматикалық жасушалардан алынуы мүмкін немесе ұрық тұқымынан тұқым қуалайды.

1.2 Генетикалық өзгергіштік түрлері

Тұқым қуалайтын өзгергіштіктің түрлері: комбинациялық: мейоз бен ұрықтану нәтижесінде гендердің рекомбинациясынан туындаған; мутациялық: мутацияның пайда болуына байланысты.
Геномдық өзгеріс сипатына қарай мутациялар бөлінеді:
ген (нүкте)
хромосомалық
геномдық.
Тұқым қуалайтын (генотиптік) өзгергіштік жеке адамның генотипінің өзгеруінен көрінеді, сондықтан ол жыныстық көбею кезінде ұрпаққа беріледі.
Тұқым қуалайтын өзгергіштік келесі кресттерде әр түрлі мутация түрлері мен олардың комбинацияларының пайда болуына байланысты. Ұзақ уақыт бойы өмір сүрген индивидтердің әр тобында әр түрлі мутациялар өздігінен және бағытталмай пайда болады, содан кейін олар кездейсоқ кездейсоқ түрде гендердің бұрыннан бар нұсқаларымен біріктіріледі.
Тұқым қуалайтын өзгергіштіктің түрлері:
комбинативті: мейоз және ұрықтану нәтижесінде гендердің рекомбинациясы есебінен;
мутациялық: мутацияның пайда болуына байланысты.
Комбинативті өзгергіштік
Өзгергіштік комбинациялық деп аталады, ол рекомбинациялардың пайда болуына негізделген, яғни ата -аналарында жоқ гендердің осындай комбинациясы.
Комбинативті өзгергіштік организмдердің жыныстық көбеюіне негізделген, нәтижесінде генотиптердің алуан түрлілігі пайда болады. Эукариоттардың жыныстық көбеюі кезінде үш процесс генетикалық вариацияның іс жүзінде шексіз көзі болып табылады:
Мейоздың бірінші бөлімінің анафазасындағы гомологиялық хромосомалардың тәуелсіз дивергенциясы. Бұл Мендельдің үшінші заңының негізі болып табылатын мейоз кезіндегі хромосомалардың тәуелсіз комбинациясы. Жасыл тегіс және жасыл мыжылған бұршақ тұқымдарының екінші ұрпақта сары тегіс және жасыл мыжылған тұқымдары бар өсімдіктерден пайда болуы комбинативті өзгергіштіктің мысалы болып табылады.
Мейоздың бірінші бөлінуінің профазасында гомологиялық хромосомалар аймақтарының өзара алмасуы немесе қиылысуы. Ол жаңа байланыс топтарын жасайды, яғни аллельдердің генетикалық рекомбинациясының маңызды көзі болып табылады. Зиготаға түскеннен кейін рекомбинантты хромосомалар ата -аналардың әрқайсысына ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.