Мұнай газ саласындағы мұнай өнімдеріне бағаның құрылуы

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

Коммерциялық емес ашық акционерлік қоғам
ҒҰМАРБЕК ДӘУКЕЕВ АТЫНДАҒЫ
АЛМАТЫ ЭНЕРГЕТИКА ЖӘНЕ БАЙЛАНЫС УНИВЕРСИТЕТІ

Әлеуметтік пәндер кафедрасы

№ 3 С Е М Е С Т Р Л І К Ж Ұ М Ы С

Қазақстанның қазіргі заман тарихы пәні

Тақырып: Қазақстан Республикасының саясатындағы Каспий мұнайы, тасымалдау жолдары.

Мамандығы: Жаңартылатын энергетиканың заманауи және инновациялық технологиялары

Орындаған: Мұрат Арсен Тобы: СИТВЭк-21-1
(Аты-жөні)

Тексерген: Анарбай Раджапов
(Аты-жөні, атағы, қызметі)

____ ____2020 ж.
(бағасы) (қолы)

Алматы, 2021
Жоспар:
I. Кіріспе
II. Негізгі бөлім
III. Қорытынды
IV. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

Кіріспе
Бұл жұмыстың қарастырып отырған тақырыбы: Қазақстан Республикасының саясатындағы Каспий мұнайы, тасымалдау жолдары. Осыған орай қазіргі таңда біздің мемлекетіміздегі көптеген мұнай өндіруші компаниялардың мұнай және мұнайгаз саласына деген сұранысы жылдан жылға өсіп, соның арқасында шетел инвесторларымен қарым-қатынасымыз артуда. Қазақстан экономикасының жұмыс істеуінің нарықтық негіздеріне көшу және осыған байланысты еліміздің әлеуметтік, экономикалық және саяси келбетін жаңғыртқан түбегейлі өзгерістер принципті түрде жаңа проблемалар мен міндеттерді алға тартуда. Қазіргі таңда Қазақстан Республикасы пайдалы қазбалар қорына өте бай, сонымен қатар білімді мамандар мен өндіріс потенциалына ие деп айтуға болады. Сол көптеген пайдалы қазбалардың бірі, Қазақстан елінің байлығы - мұнайгаз саласы болып табылады. Осы саланың дамуын қамтамасыз етуде қатынас қаражаттардың алатын орны ерекше. Мұнайгаз өңдейтін кәсіпорындардың өнімін кеңейту үшін қаражат көлемі өте үлкен, бұл ірі инвестициялар үшін де ауыр болуы мүмкін. Сондықтан мұнайгаз саласында бағаның құрылуы нақты әрі үлкен көлемде табыс әкелетін жағдайда болуы қажет. Халқымыздың экономикалық - әлеуметтік хал-ахуалын одан әрі жақсартуда мұнай мен газ кенорындарының бағдарлы да пәрменді түрде игеру мәселесі мемлекетіміз үшін әлі талай жылдар бойына басым бағыт болып қала береді.
Қазақстан Республикасының индустриялық инновациялық дамуының 2015 жылдарға дейінгі стратегиясында мемлекеттің экономикалық саясатының басты бағыттарының бірі экономиканың шикізаттық бағытынан кетіп, одан әрі әртараптандыру және жаңа технологияларды дамыту болып айқындалады. Экономиканың серпінді өсуінің перспективасы отандық жоғары технологиялық экспортқа бағытталған өндірістің дамуына, кәсіпкерлік субъектілерінің инвестициялық белсенділігіне тікелей байланысты. Алдағы мақсаттарға жету үшін алдымен экономикалық әдістерге, атап айтқанда, экономиканың дамуын мемлекеттік ынталандырудың жанама тәсілінің негізгі құрамдаушысы болып табылатын салық салу жүйесіне негізделген, кәсіпкерлердің инвестициялық белсендігін қолдауға басым бағытталған мемлекеттік саясат қажет.
Мұнай - газ секторында компания мынадай қызметтер көрсетеді: Отандық мұнай - газ рыногының бәсекелік артықшылықтарын бағалау, мұнай-газ секторы дамуының стратегиясын қалыптастыру саласында және жергілікті нарыққа кірудің оңтайлы жолдары туралы мәліметтер беру, қазақстанда мұнай қызметін бастағысы келетін компаниялардың мүдделерін білдіру, мұнай мен газ саласында инвесторлармен жасалатын келісімдердің техникалық, экологиялық, экономикалық және өзге аспектілерін сараптамалық бағалауды ұйымдастыруды жүзеге асыру. Сондай ақ кенорындарын әзірлеудің технологиялық тәсілін құрастыру, мұнай өндіру, жинау, тасымалдау және дайындау, газды тазалау, кептіру және өңдеу, мұнай мен газдың технологиялық шығындарын анықтау және нормалау саласындағы ғылыми-зерттеу жұмыстарын орындауды ұйымдастыру.
Әрбір мұнай компанияларының ең негізгі алға қойған мақсаты болады ол табысты максимизациялау, яғни шығындарды азайтып, тиімді жолмен пайда түсіру болып табылады.
Зерттеу заты. Мұнай газ саласындағы мұнай өнімдеріне бағаның құрылуы. Баға оның құрамындағы элементтерімен өте тығыз байланыса отырып құрылады. Өндірілетін мұнайда парафиннің жоғары құрамдылығымен ерекшеленеді. Сәйкесінше бұл белгілі бір қиындықтарға әкеп соғады, әсіресе, қысқы уақытта ауа райының қатаң жағдайларына байланысты мұнайды өндіру мен тасымалдау шығындарының артуымен байқалады. 2001 жыл мен 2002 жылдың басында орын алған мұнай мен мұнай өнімдеріне ішкі бағаның төмендеу кезеңінен кейін соңғы айларда өндірістің күннен күнге өсіп отыратын шығындары және әлемдік бағалардың артуы әсерінен ішкі нарықта мұнай мен мұнай өнімдеріне баға динамикасының өзгерісі орнады.

Қазақстан Республикасының әлемдік мұнай нарғындағы орны және мұнай шикізатын тасымалдау

Өткен ғасырдың 90-шы жылдарының басында республикадағы мұнай мен газдың дайындалған қорлар көлемін ұлғайта алатын ірі кен орындарын ашуды Каспий теңізінің су айдынын игеру есебінен ғана жүзеге асыру мүмкін екені анық болды. Кеңес кезеңінде теңіздің осы аумағында екі рет геофизикалық зерттеулер жүргізілді. Теңіз су деңгейінің түсуіне байланысты оның беті қысқарғанда, теңіз суынан босатылған кеңістікте де іздеу және егжей-тегжей геофизикалық жұмыстар орындалды. Теңіздің суы таяз аумағының едәуір бөлігінде жерүсті геофизикалық зерттеулер жүргізілді. Осы зерттеулердің қорытындыларын кешенді интерпретациялау арқылы қазіргі Қашаған, Центральная, Құрманғазы, Оңтүстік Жамбай құрылымдар тобының контурларына сәйкес келетін ірі құрылымдар белгіленді. Олар ХХ ғасырдың 80-ші жылдарының аяғында Қазгеофизика бірлестігінде салынған 2П шағылдыратын бет бойынша Каспий маңы ойпаңының жиынтық құрылымдық картасында бірінші рет көрсетілді. 1993 жылы осы карталар CGG француз компаниясымен бірлесіп, жете әзірленді және Атлас түрінде шығарылды. Атласқа түсіндірме жазбада аталған құрылымдардың үлкен перспективалары болжанды. Карталардың атласын сол кездегі ҚР Геология министрлігі мақұлдады, одан кейін ол таратылып, шетелдік мұнай компанияларына, оның ішінде Қазақстанда жұмыс істеуге ниет білдірген Қазақстанкаспийшельф ААҚ-қа да берілді. 1988-1989 жылдары осы материалдар КСРО-ның Мемлекеттік жоспарында қаралды және бүкіл аудан КСРО-ның стратегиялық резервтерінің аймағына жатқызылды. 1992 жылдың желтоқсанында Қазақстан Каспийде іздеу жұмыстарын бастау ниеті туралы бүкіл әлемге жариялады. Осы жылдың екінші жартысында қазақстандық мамандар тобы Каспий теңізінің қазақстандық бөлігін игерудің мемлекеттік бағдарламасын әзірледі. Каспийдің су айдынындағы мұнай-газ кен орындарын геологиялық-геофизикалық зерттеу және игеру жөніндегі бағдарламаны іске асыру үшін ҚР Үкіметінің 1993 жылғы 13 ақпандағы №97 қаулысымен Қазақстанкаспийшельф мемлекеттік компаниясы құрылды.
1993 жылдың 3 желтоқсанында ҚР Үкіметі SHELL (Голландия), STATOIL (Норвегия), MOBIL (АҚШ), BP (Англия), TOTAL (Франция), AGIP (Италия) шетелдік компанияларымен операторы Қазақстанкаспийшельф МК, ал консорциумның директоры Ж.Н.Марабаев болған халықаралық консорциумды құру туралы халықаралық келісімге қол қойды.1994-1996 жылдары кемінде 100 тыс. км2 алаңындағы су айдынында сейсмикалық, экологиялық, инфрақұрылымдық және басқа да зерттеулер жүргізілді. Сейсмикалық жұмыстармен Каспийдің қазақстандық секторының аймақтық құрылымы зерттелді, өте көп локалдық тұтқыштар, оның ішінде Қашаған, Құрманғазы, Қаламқас-теңіз және басқалары анықталды, олардың үлкен бөлігі іздеу бұрғылауды орнату үшін нақтыланды. 1997 жылы Қаазсқтанның Үкіметі ОКИОК консорциумымен өнімді бөлу туралы келісімге (ӨБК) қол қойды және 1999 жылы іздеу бұрғылау басталды. 20 жылдың шілдесінде Консорциум Шығыс Қашағандағы №1 ұңғымада мұнайдың табылғаны туралы жариялады. Сол кезде, ұңғымадан алынған мұнайы бар капсуланы қолында ұстап тұрып, Қазақстанның Президенті Нұрсұлтан Назарбаев: Бүгін Қазақстан халықы үшін бақытты күн. Қашағанда мұнайдың ашылуы - біздің тәуелсіздігіміз, болашақта гүлденуіміз, халқымыздың өмірін жақсарту үшін үлкен көмек. Қазақстандықтардың үміттері ақталды деді.
Шығыс Қашағаннан кейін Батыс Қашаған, Қаламқас-теңіз, Қайраң, Ақтоты мен Оңтүстік-Батыс Қашаған, ал ресейлік секторда Широтное және Хвалынское кен орындары ашылды. Ашылған Қашаған кен орны республикадағы мұнай қорын 35%-ке өсіруге мүмкіндік берді. Қашаған кен орнында алғашқы мұнай 2008 жылы шығуы керек деп жоспарланған болған. Қазір Қашағанда және Каспийдің бірқатар басқа да кен орындарында мұнайды барлау мен өңдеу жұмыстары біз сол кезде жоспарлағаннанда тез қарқынды дамуда.
Каспий аймағына соңғы жылдары өсіп отырған қызығушылық мұнайдың әлемдік энергоресурстар жүйесіндегі рөлі мен орнына негізделіп отыр. Иелігінде ірі энергетикалық ресурстары бар мемлекеттер оларды игеру арқылы үлкен пайда табуда. Ал оларды өндіретін және қайта өңдейтін салалар ұлттық экономиканың дамуына елеулі әсер етеді.
Әлемдік экономикада барлық қатысушылар өздерінің шаруашылық байланыстарын кеңейтуге және халықаралық еңбек бөлінісін ынталандыруға ұмтылады. Мұндай қатысуға талаптар мен мүмкіндіктер экономикалық ойдың классиктері Д.Рикардо мен А.Смиттің салыстырмалы артықшылық, халықаралық сауда теориялары бойынша жазылған еңбектерінде орын тапты. Ал олардың ізбасарлары елдердің белгілі бір өнім өндіруге мамандануының қажеттілігін дәлелдеді, дәлірек айтқанда мемлекет басқа елдердегіден гөрі шығыны аз кететін тауарларды экспортқа шығарғаны дұрыс. Бұл концепциялардың, өндіріс факторлар теорияларының дамуы елдердің өз экономикаларын иелігіндегі ресурстарға негізделген бағыттарда дамытуына әкелді. Бұл объективті түрде ұлттық экономикалардың халықаралық еңбек бөлінісіне қажетті мөлшерде қатысуына әкелді.
Қазіргі кездегі әлемдік шаруашылықта факторлық артықшылықтар шаруашылық құрылым мен мамандануда басты рөль алмайды. Елдердің экспорттық мамандануының кеңеюіне техникалық прогресс негіз болды, мысалы, иелігінде табиғи ресурстары жоқ елдердің көпшілігі өздерінің әлемдік шаруашылық процестерге қатысуын кеңейтіп отыр.
Шикізат қорын кеңейту мүмкіншіліктерінің шектелгендігін және конъюнктура тербелістеріне байланысты мемлекеттердің табысының тұрақсыздығын ескере отырып, республика өңдеу секторларын дамытуға, технологиялық тізбектердің құрылысын аяқтауға, мұнай өндіру-өндіріс-қайта өңдеу ортақ циклін құруға және экспортты диверсификациялауға ұмтылады.
Қазақстан Республикасының Президенті өзінің Өркендеу, қауіпсіздік және қазақстандықтардың тұрмыс жағдайын жақарту атты жолдауында Қазақстанның ірі табиғи қорлары мен энергетикалық ресуртарға ие екенін атап өтті.
Еліміздің территориясында Қазақстанды мұнайлы елдердің алғашқы ондық қатарына шығарып отырған мұнай және газ кен орындары бар. Алайда әлемдік тәжірибе көрсетіп отырғандай көптеген табиғи ресурстарға бай елдер оларды дұрыс пайдалана алмады.
2030 - Стратегиясының бағдарламасына сай еліміздің экономикасына таяудағы үш онжылдықта мұнай-газ қорының дамуы елеулі түрде әсер етеді. Каспий теңізінің мұнай қоры Парсы шығанағы қорымен салыстырғанда аз болғанымен, Солтүстік теңіз қорынан 2 есе көп. Каспий теңізінің жаңа мұнай резервуары ретіндегі рөлі ХХІ ғасырдың басында өспек, себебі бұл уақытта Аляска мен Солтүстік теңіздегі мұнай өндіру көлемі азаяды деп күтілуде.
БиПи Амоко деректері бойынша 2006 жылға дейін әлемде жер бетіне шығарылған мұнай қоры 160 млрд. тоннаға жетті, ал Лондондағы стратегиялық зерттеулердің халықаралық институтының берген бағасы бойынша Каспий мұнайының потенциалды қоры 31,8 млрд. тонна болса, газдың қоры 10 трлн. текше метрге тең. Бұл Каспий аймағына ірі мұнай тұтынушы елдердің және компаниялардың қызығушылығын арттырды. АҚШ Каспий аймағын өз мүддесі ретінде жария етті. Ал мұнай өндіретін компаниялар зерттеу мен қаржыландыруға байланысты кешенді шараларды жүзеге асыруда.
Қазақстанның мұнай қорын толығырақ зерттеу үшін Каспий жағалауындағы елдердің мұнай салалары мәселелерін кешенді түрде қарастыру қажет. Каспий мәселесі бұл елдерге ортақ болуының тағы бір себебі - бұл елдердің экономикалық, саяси, экологиялық, әлеуметтік болашақтары теңіздегі жұмыстар қорытындысына тәуелді болуы.
Шаруашылық байланыстардың үзілуі, технологиялық артта қалушылық, негізгі қорлардың ескіруі, құнсыздану, айналыс құралдарының жоғалуы, төлемдер мен өндірістің құлдырауы тәуелсіздігін алған мемлекеттерден әлемдік нарыққа шығу жолдарын іздеуге итермеледі.
Құлдыраудан шығу мен өндірісті тұрақтандыру үшін экономикалық саясаттың өзегі ретінде Каспий жағалауы елдері, әсіресе, Әзірбайжан мен Қазақстан мұнай саясатын таңдады.
Каспий мұнайының біртексіз орналасуы ұлттық секторлар мәселесін туғызып, құқықтық мәртебеге байланысты сұрақтарды жандандырды. Қазақстандық сектор Каспий теңізінің солтүстік-шығыс жағын алып жатыр.
Атырау және Маңғыстау облыстары территориясы арқылы өтетін Қазақстан Республикасының жағалау сызығы Каспий жағалауындағы елдердің ішінде ең ұзақ 2,3 мың км тең болды.
Каспий теңіз асты қайраңының игерілу дәрежесі мен қорына берілген бағалардың сәйкессіздігін атау қажет. Кейбір геологтар пессимистік баға беріп, олардың көзқарасы бойынша мұнай өндіруші, көліктік компанияларға, қаржылық ұйымдарға маңызды болса, Каспий маңындағы елдерінің Президенттері мен Үкімет билігі елдің имиджін көтеріп, инвестициялық қызығұшылықты арттыру үшін көмірсутектердің қорларының расталмаған мөлшерін атауда. Мысалы, Қазақстан Республикасының Президенті қазақстандық мұнай сектордың болжанған қорының мөлшері 6-12 млрд. тонна десе, Түркменістан өз секторының қоры - 4 млрд., Әзірбайжан Президенті өзінің тек 3 кен орындары - Азери, Чираг және Гюнешлидің қорын 630 млн. тоннаға бағалап отыр (болжам - 510 млн. тонна).
Болжам бойынша Каспий мұнайының қоры 15-20-дан 30-40 млрд. тоннаға дейін жетеді. Каспийдің мұнай байлығы Иран жағалауындағы қорды есепке алмағанда 10 млрд. тонна құрап отыр. Ресей жағалауында 1-1,5 млрд., Әзірбайжан - 4 млрд. астам, ҚР-да 1 млрд., Түркменістанда - 2,6 млрд. тонна мұнай шоғырланған. Иран жағалауы маңында жер бетіне шығарылатын көмірсутектердің қоры 12-13 млрд. Оның 75%-ын мұнай, 25%-ын табиғи газ құрайды.
Ірі масштабты геологиялық барлау жұмыстарынсыз Каспий мұнайының дәлелденген қоры туралы сөз қозғау ертерек. Іс жүзінде Каспийдің мұнай ресурстары Д1 және Д2 категориясына, яғни болжанған қорларға жатады (А категориясы - өңделіп жатқан, В - өндіруге дайын кен орындары, С - дәлелденген қорлар).
Ресей сарапшылардың пікірінше, Ресей Федерациясы бөлігіндегі көмірсутектердің болжанған қоры - 1,1 млрд. тонна, Қазақстан Республикасында - 10 млрд., Түркменістанда - 6 млрд. тонна құрайды. Сонымен қатар, Каспийдің ресейлік қайраңы үлкен қорға ие. Әзірбайжан секторы - 100%, Қазақстан - 75%, Түркменістан - 50%, ал Ресей секторы тек 25%-ға барланған.
Каспийдің болжанған мұнай-газ ресурстары қазақстандық мамандардың бағалауы бойынша 12 млрд. тонна мұнай және конденсатты және шашамен 3 трлн. текше метр газды құрайды. Каспий теңіз асты қайраңы және оның жағалау аймағының болашағы зор. 100 мың шаршы км ауданда жүргізілген геофизикалық зерттеулер нәтижесінде тек ауданда жүргізілген геофизикалық зерттеулер нәтижесінде тек мұнайдың болжамдық қоры 12 млрд. тоннаға тең 96 құрылым табылды. Әлемдік масштабта Каспий регионы дәлелденген ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.