Сипайлар әскері

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым министірлігі Семей қаласы Шәкәрім атындағы университет ҚеАҚ

Курстық жұмыс

Тақырыбы Үндістандағы Сипайлар көтерісі

Мамандығы (6В02201)

Азия және Африка елдерінің жаңа заман тариы

Орындаған Тасқынқызы А

ИЯ-913 тобы

Ғылыми жетекшісі Мұқатаева З Қ

Семей 2021

Мазмұны

Кіріспе . . .

Ағылшындардың Үндістандағы отарлық саясатыОст Үнді компаниясы : үстемдік үшін бәсекерестікАғылшын әкімшілік(отаршылдық ) құрылуы
Үндістандағы ұлт азаттық көтерлісОст үнді компаниясының үндістандағы саясатыСипайлар әскеріМэнгал Панди: Үндістанның алғашқы тәуелсіздік қаhарманыСипайлар көтерлісі:барысы мен салдары

Қорытынды

Әдебиеттер тізімі

Қосымша

КІРІСПЕ

Өзектілігі

Жаңа заман кезені Үндістан үшін қилы кезендердің бірі болды. Оның ішінде Үндістанды Ағылшындардың отарлауы; Ост үнді компаниясынының үстемдігі, саясаты; Үндістанның экономикасының өзгертті. Англияның елді отарлауы мен салықтын өсуі халыққа ауыр тиді; Халық наразылығының толқыны елді шарпыды, тарихта «Сипайлардың көтерілуі» деген атпен қалды. Осы күрестің талай батырларының айбынды есімдер ел есінде мәнгі сақталған. Осындай ұлт азаттық көтерілістер туралы не білеміз, ағылшын билігінін отарлық езгісінін алғышартты туралы не айта аламыз. Не себепті тарихта ағылшынның отарлау жүйесіне қарсы күрес, ағылшындарға ант берген үнділерден шыққан әскер Сипайлармен қатысты ?

Жұмыстын мақсаты : Үндістандағы Сипайлар көтерілісі туралы білу;

Жұмыстың міндеті: Жаңа заман кезіндегі Үндістандағы бой көтерген Сипайлар көтерісін талдау, шығу себебі мен тарихи манызын білу.

Хронологиялық шеңбері: 17-18 ғ

Зерттеу әдісі: Курс жұмысын жазу барысында жинау, жүйелеу, талдау ізденіс әдістері қолданылды.

Жұмыс құрылысы:

Ағылшындардың Үндістандағы отарлық саясатыОст-үнді компаниясы: үстемдік үшін бәсекерестік

ХVll ғ бас кезінде Үндістанда ағылшындық Ост-үндістан компаниясы мен галландық Біріккен Ост-үндістан компаниясы еуропа сауда катиталы пайда болды. Олар португалдардан Үндістанмен теңіз саудасын тартып алып, елде факториялар сала бастады.

1613 жылы Үндістанда алғаш ағылшын факториясы Суратта пайда болды.

1664ж құрылған француздық Ост-үнді компаниясы XVll ғ сауда факториялары ашылды. Үнді көпестерінің көмегімен ағылшындар француздар үнді өнімдерін сатып алып, оны Еуропаға қымбат бағада сатты. Одан бөлек тек Еуропа мен ғана емес Азия елдеріменде сауда жасады. Атап айтқанда: Иран, Қытай, Жапония, Индонезия т б

Ұлы Монғолдар империясы билеушілерінің өзара таққа таласы ағылшын және Француз Ост-үнді компаниясымен әскери экспансияға да көшуіне жағдай туғызды. Ұлыбритания мен Франция Үндістан рыногі үшін өзара күрес жүргізді. 1746-63 ж соғыс үздіксіз жүргізілді. Нәтижесінде Оңт Үндістанда ағылшындар өз қарсыласын жеңді. Бенгалияны жаулап алды, провинцияларды өзіне қаратты.

Үндістан біртіндеп Ұлыбританияның аграрлы-шикізаттық отарына айналды. Отарлық езгі Үндістан халқының қарсылығын туғызды. 18 ғасырдың 70-жылдарынан бастап елдің әр түрлі аймақтарында ұлт-азаттық көтерілістері басталды. Отаршылдыққа қарсы жаппай қозғалыс діни формаларға да ие болды (саньяси, уаххабшылар) . Алғашқы үнді саяси ұйымдары пайда болды. Ағылшын капиталы экспорт пен импортты, ішкі сауданың бір бөлігін сауда үйлері мен банкілер жүйесі арқылы бақылап отырды. Темір жолдар және суландыру жүйелері салынып, шай плантацияларының негізі қаланды. 19 ғасырдың ортасынан бастап Үндістан ұлттық қозғалысы күшейді. Отарлық езгіге қарсы, әсіресе, Джамна-Ганг өзен аралығы мен Бенгалияның халқы қатты қарсылық көрсетті (1857-1859) . Ол елдің орталығын да қамтыды. Көтерілістен кейін 1858 жылы Үндістан британ тағының тікелей бақылауына көшті . 1855 жылы Бомбейде үнді ұлттық идеяларының ортылығы ретінде Үндістан ұлттық конгресі құрылды. 1909 жылы үнділіктер заң шығару кеңесі мүшелерін сайлау құқығына ие болды. Бірақ жергілікті халық үнділер және мұсылмандар болып екіге бөлінді.

1920 - 1922 жылдары Мохандас Карамчанд Ганди Үнді ұлттық конгресіне басшылық жасап, азаматтық бағынбау науқанын басқарды. Бұл науқанның негізгі мақсаты - өзін-өзі толық басқару құқықтарын талап ету еді. 1935 жылы “Үнді актісі” бойынша үнділіктерге федералдық заң шығарушы органдарды басқару құқығы берілді, бірақ қорғаныс пен халықар. қатынастар мәселесі вице-король әкімшілігінің қарауында қалдырылды. 1940 жылы Мұсылман лигасы Үндістанды әр түрлі діндердің өкілдері көп орналасқан аумақтардың шекаралары бойынша бөлшектеуді талап етті.

Ағылшын әкімшілік(отаршылдық ) құрылуы

Ағылшындардың Үнді жерлерін біртіндеп басып алуы XVlll-XlX ғасырларда кең көрініс алды. Үндістанды біртіндеп өзіне қосып алуы, елдің экономикасына әсер етті. Қолөнерлерін арзан бағаға сатып алып, Еуропа елдеріне қымбат бағаға сату, қанаудың қайнар көздерінін бірі болды.

Үндістанды өзіне бағынышты ету мақсатпен ағылшындар саяси жоспарын орындау мақсатпен Ост -Үнді компаниясын өздеріне бағынышты етті және заңды акттілер қабылданды. Мысал реттінде, 1774 ж Үндістан да ағылшын генерал -губернаторы тағайындарды, нәтижесінде 1813 ж Ост-Үнді компаниясы айырылып, 1833 жылы сауда ұйымы ретінде жойылды. Ағылшындар Үнді жеріне өнеркәсіптік бұйымдар әкеліп, жергілікті шаруашылық шикізатын метропологияға тасу басталды. Бұл қызметке үміткерді Ост-Үнді компаниясымен парламент ұсынатын болды. Үндістандағы ең бірінші генерал-губернатор болып ағылшын Уоррен Хейстинге тағайындалды. Ағылшын билеушілері жергілікті әкімшілік, сот, салық жинау, полиция және тағы басқа қызметтерді өз қолына алды. Ағылшындық судья басқарған қылмыстық, азаматтық соттар құрылды, алайда, жергілікті үнділер мен мұсылмандарға қарсы қандай да қылмыс жасаса да жазаға тартылмады.

Үндістан біртіндеп Ұлыбританияның агралы-шикізат отарына айналды. Отарлық езгі Үндістан халықтарының қарсылығын туғызды, нәтижесін де XVlll ғ 70 ж да елде ұлт азаттық көтерілістер бой көтере бастады. Отаршылдыққа қарсы күрес діни формаларға да ие бола бастады. Әсіресе саньяси мен уаххабшылар арасында. Алғаш үнді саяси ұйымдар пайда болды.

Ағылшын капиталы экспорт пен инпортты, сауда саттықтын бір бөлігі, банктілік жүйе арқылы бақылап отырды. Елде темір жол мен суландыру жүйелері салынды, шай плантауияларының негізі қаланды.

Отаршылдар Үндістандағы өз мүдделерін қорғау үшін жергілікті халықтан шыққандардан жалдамалы қарулы әскер жасақтарын құрды. Еуропалық офицерлер басқарған, солардын қару жарағымен жасақталған мұндай әскерлерді Сипайлар деп саналды.

2. . Үндістандағы ұлт азаттық көтерліс

1857-1858 жыл аралығында ағылшындардың қатал отарлаушы саясатына қарсы үнді әскерлерінің көтерілісі болды. Үндістандағы отарлаушыларға қарсы алғашқы ауқымды көтеріліс осы Сипайлар дан бастау алды. Көтерілістің негізгі себептері ретінде сипайлық әскерлерге таратылған жаңа қару "Энфильд" мылтығы себепші болды. Мылтық капсюльді құлпысында болды. Оны оқтау үшін алдымен сол капсюльдін қағазын тістеп ашу қажет болған. Ал қағаз болса сиыр мен шошқаның майымен майланған болатын. Дінге мән беретін болсақ, доңыз- мұсылмандар үшін лас жануар болса, сиыр- үнділер үшін қасиетті жануар екені белгілі.

Сипайлардың саналы түрде діндері әр түрлі болса да, ағылшындарға қарсы соғыста мұсылмандар мен үндістердің бірігуіне себеп болды.

1857 жылы 29 наурызда Бенгал полкіның сарбазы Менгал Панди мылтықты оқ таудан қарсы шықты. Бұйрықты орындамағаннан соң ағылшындар Пандиді өлім жазасына кесті.

Көтерілісшілер Бенгалияның солтүстік бөлігінен бастап Пенджаб және орталық Үндістанға дейін бой көтерді. Сол жылдың сәуір айында Делидің солтүстігінде орналасқан Минут қаласында әскери жаттығу кезінде, оқ дәріні сынау жұмыстары бермеді жүріп жатты. Алайда, май жағылған оқ дәрілерден хабардар болған Сипайлар жаңа қаруды қолданудан бас тартты. 90 нан аса сипайлардың 85 і оқ- дәріні ауызбен ашудан бас тартты. Олардың барлығын ағылшын басшылары 10 жылаған бас бостандығынан айырып, иықтарынан погондарын жұлып, айдауға үкім шығарды. Нәтижесінде, сипайлар жаппай наразылық, ұлт азаттық көтеріліске ұласты. Көтеріліс көлемді болды. Дели ден Ауда провинциясының астанасы Лакхинау қаласымен таға басқа қалаларды кең тараған.

Халықтың қолдауына ие болған Сипайлар көтерілісі екі жылға созылды. Осы көтеріліс туралы ағылшын полковнигі К. Янг өз естелігінде былай деп жазған :" жаңа оқ- дәрілерді пайдаланудан бастарту көтерілістің бастаруының қарапайым сылтауы болды. Оны үнділер мен мұсылмандар алдын ала ойластырып та қойған. Көтерістің шын себебі: ағылшындардың ақылсыз билік жүргізуінен, түсініксіз бейберекет саясаттан, ауд корольінің Сипайлар отбасылары мен сол аймақтан келгендер арасында наразылық тудырғандығынан күмәндануға болмайды"

Ағылшын артиллериясы барлық Үнді мұсылман элитаны дәуірлеп сүрген төңірегінде ғимараттары бар бас мешітті жойып тастады. 7 қыркүйекте ағылшындар үлкен қару жарақ алып қабырғаларды бұзды. Британдық әскерлер шегінуге тырысты, бірақ өз офицерлерімен ұстанған.

Ұлт-азаттық қозғалыс үндістердің санасында өзіндік терең ізін қалдырды.

Бұл британдық отаршыл империяға қарсы жасалған алғашқы қатты соққы болды және Үндістанның тәуелсіздік жолындағы бастамасы еді.

2. 1. Ост үнді компаниясының үндістандағы саясаты

XVlll ғасырдың 70 жылдарында ағылшын Ост -Үнді компаниясы Үндістанның бай өнірі Бенгалияны жаулап алды. Британдық Ост -Үнді компаниясы 1600 жылғы Элизабет Тюдордың жарлығымен Шығыс Үндістанға сауда жасайтын және компания ретінде жұмысын бастады.

Британдық Ост Үнді компаниясы Үнді жеріне алғашқы ірі сауда орының құрды. XVll ғасырдың ортасына қарай ағылшын көпестері үнді жеріне ғана емес, сонымен қатар оңтүстік - шығыс Азия мен Қиыр Шығыста сауда орындарын құра бастады, тауарларды бажсыз жүргізу құқығына ие болды.

1690 жылы Ост Үнді компаниясы елде жаңа құрлыс жұмыстарын бастады. Соның бірі Калькутта қаласының салынуы еді. Ағылшын көпестеріне үнді егірген мақта мен жібек, дәмдеуіштер, бояулар экспортауы оларды сатуда үлкен пайда әкелді. Бомбеи (Мумбай) қаласы ірі сауда пункне айналды.

XVlll ғасырда Моңғолдар империясының күйренуін өз пайдаларына шешті. Компания тәуелсіз сыртқы саясат жүргізу және армияны ұстау мүмкіндігінен айырылған билеушілермен қосалқы келісімдер жасай бастады.

1799 жылы Майсорды жаулап алуының нәтижесінде, Марати конфедерациясының құрамына кірген князьдіктерді қосып алды.

Британдық Ост -Үнді компаниясының нығайуына генерал губернаторлар көп еңбек сіңірген, әсіресе У. Гастинс пен Р. Клайв.

Компанияның кеңеюіне шығындардың өсуін талап етті. Осы мақсатпен Үндістан жерін жаулап алу арқылы халықтан салық жинау британдық

Ост- Үнді компаниясының негізгі табыс көздерінің біріне айналды. Компания оңтүстік шығыс Азия мен оңтүстік елдеріне делдалдық нарықтық сауда жүйесін жүргізді. Иранда сауданың ірі тасмалдаушысына айналды және Осман империясының нарығына ене бастады. Нәтижесінде, Британдық Ост Үнді компаниясы Ауғаныстанды бағындырға тырысты, нарықтан түскен пайданы штатын игеріп, өз елінің әскери жабдықтардың жабдықтады және жаңдандырды.

Тоқсан ауыз сөздің тобықтай түйіні, ағылшындық Ост -Үнді компаниясы үнді жеріне бірнеше жылдар бойы өз үстемдігін құрып, өз елінің экономикалық және саяси билігі мен бюжеттің қаржысын көбейті. Британдық Ост -Үнді компаниясы тұрғырықты халықтарды қинады, өздерінің саясатына бағынышты етті. Үндістан ағылшын отаршылдығына тап болды.

2. 2. Сипайлар әскері

Сипайлар- отаршыл Үндістанда XVlll-XX ғғ жергілікті халық арасынан еуропалық британ билеушылері жалдаған сарбаздар.

« Сипай» сөзі парсы тілінің солдат деген сөзінен шыққан. Алғашқыда термин британдық үнді әскерлері мен Ост Үнді қатарындағы жаяу сарбаздар үшін қолданылған болатын. Қазіргі кезде бұл терминді Пәкістан және Бангладеш әскерлерінде қатарға тұру үшін қолданылды.

Сипайлар әскерін жабдықтау мен әскер қатарына қабылдауы үшін Ұлыбританиябасшылығы Бомбей мен Мадрастың жергілікті тұрғындарынан іріктеп алды. Олардың дене бітіміне ерекше назар аударды. Сипай әскерін тек брахмандар мен раджпуттардың жоғарғы дін өкілдерін алу мақсат пен Бихар мен Уттар-Прадещ аймақтарынан жинады. Әскерге алуды батальондар мен польктердің жүргізді. Бір отбасының және әулеттін адамдары бір батольонда қызмет ете алды. Қабылданған Сипай әскері Ост Үнді компаниясына адалдыққа ант берді, оның адалдық белгісі ретінде тұз жеді.

Сипайлар отаршылдық кезеңдегі ең ірі үнді көтерілісі 1857-1859 жылы болды.

1719 жылы француздық Ост Үнді компаниясы құрылғаннан кейін үнді сипайларын ысыру мақсатында тұрақты француз және швейцариялық жалдамалы әскерлердің санын көбейту туралы шешім қабылданды. 1720 жылға қарай француздық жалдамалы әскер шамамен 1 сипайға жетті. 1760 жылы Вандиваш шайқасынан жеңілуі нәтижесінде, олардың саны азайды.

Сипайлар басқа елдерде де жұмысқа алынған. Жұмысқа алынғандар Партугалия империясының аймақтарында, Африкада да қызмет етті.

2. 3. Мэнгал Панди: Үндістанның алғашқы тәуелсіздік қаhарманы

Мэнгал Панди - Үндістандық сарбаз, 1857 жылғы үнді көтерілісінде маңызды рөл атқарды. Ол картридждер мәселесіне қатысты наразылық акциясын басқарды. Сыбыстарға қарағанда, картридждер сиырдың немесе шошқаның майымен майланған. Адал индус брахманасы ретінде Пандей өзінің діни сеніміне қарсы шыға алмады. Шынында да, қаруды іске қосу үшін ол майланған патрондарды тісімен ұстау керек еді, ал сиыр Үндістанда киелі жануар. Көп ұзамай сарбаздар арасында британдықтар индустарды әдейі шошқа етін мен сиыр майын әдейі пайдаланады деген көзқарас қалыптасты.

Мэнгал Пандей 1827 жылы 19 шілдеде Уттар-Прадеш штатының Баллия штатындағы Нагве қаласында брахман отбасында дүниеге келген. Мэнгал Пандей, сенімді индус брахманасы, картридждердегі майды пайдалану туралы білгенде ашуланды. Ол британдықтарға қарсы әрекет етуді шешті.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.