Спортшының психологиялық дайындық принциптері
Қазақстан Республикасы мәдениет және спорт министрлігі
Халықаралық туризм және меймандостық университеті
Бейсембек Арайлым Талғатқызы
Серікханұлы Дәулетхан
Жанабек Рахат Берікұлы
Қыдырәлі Мадияр Рүстемұлы
Жарыстар алдында спортшыларды психологиялық дайындау әдісі
ЖОБАЛЫҚ ЖҰМЫС
6В01401 - Дене шынықтыру және спорт
Түркістан, 2021 жыл
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
3
1
1.1
ЖАРЫСТАР АЛДЫНДА СПОРТШЫЛАРДЫ ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ ДАЙЫНДЫҚ ӘДІСІ
Спорттағы психологиялық дайындықтың түсінігі мақсаты мен міндеттері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
5
1.2
Спортшының психологиялық дайындық принциптері ... ... ... ... ... .
7
1.3
1.4
Спортшылардың психологиялық дайындығын жоспарлау ... ... ... .
Спортшылар мен командалардың психологиялық дайындық түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
8
9
2
2.1
СПОРТШЫЛАРДЫҢ ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ ДАЙЫНДЫҒЫ
Спортшының психологиялық даярлығының құралдары мен әдістері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
10
2.2
Психологиялық дайындық жүргізу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
12
2.3
Спортшы тұлғасының психологиялық ерекшеліктері ... ... ... ... ... ...
14
2.4
Спорттық жарыс ерекшеліктері ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
17
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
20
Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
21
Кіріспе
Зерттеудің өзектілігі.Жалпы спорт психологиясы туралы айтатын болсақ, спорт психологиясы - бұл жарыс пен жаттығудағы адам психикасын білу, оны дамыту. Бұл сонымен қатар топтық өзара әрекеттесу заңдылықтарын зерттейтін психология ғылымының бір саласы.
Спорт психологиясының қазіргі міндеті - спортшылардың жоғары спорттық нәтижелерге жетуіне жағдай жасау ғана емес, сонымен қатар спортшының жеке тұлғасын дамыту, оның жалпы және психологиялық мәдениетін көтеру. Жаттығу кезінде спортшылар қатты күйзеліске ұшырайды, бұл жүйке бұзылуларына әкелуі мүмкін. Сондықтан жарыс барысында өз шеберлігін дәлелдеу үшін спортшы келесі әрекеттерді орындауы керек: Әртүрлі жағдайда әрекет ету, басқа адамдардың қысымына ұшырамау. Бағалағанда көп ойланба.Жүйке жүйесіндегі өзгерістерді өздігінен бақылау. Бұған тек дұрыс психологиялық дайындық арқылы қол жеткізуге болады. [1]
Спортшыларды осылайша дайындаудағы мақсат - олардың жарыстарда функционалдық және арнайы дайындықтарына толық жетуі үшін олардың психикалық жағдайын жоғары деңгейге жеткізу. Жарыс алдындағы көптеген факторларға, жағымсыз әсерлерге және қарама-қайшы функцияларға төтеп бере білу, сондықтан жарыс кезінде жоғары сенімділік таныту. Тәжірибелі спортшылар командаға жаңадан келгендерге көбірек көңіл бөліп, қамқорлық жасауы керек. Өйткені олардың әлеуметтік қорғалуы аз. Олардың психологиялық дайындығы мен қорғану сезімі әлсіз, нұсқаулар мен ескертулерге байыппен қарайды. Осыған орай, мұндай спортшыларды дайындағанда жаттықтырушының басты мақсаты - спортшылардың санасында өзін-өзі бағалау сезімін қалыптастыру. Оны қолдау арқылы тәжірибелі спортшылардың тәжірибесі болашаққа дұрыс көзқарас арқылы әлеуметтік қорғауға айналады. Жеке тұлғаны психологиялық дайындаудың бірінші және ең маңызды қадамы спортшының жеке психологиялық ерекшеліктерін тану болып табылады. Қазіргі таңда спорт психологиясын зерттеуге үлкен қызығушылық бар.[2]
Заманауи спортшылардың дайындығын жетілдіру - сан қырлы, көп қырлы міндет. Ол техникалық-тактикалық дайындықты жетілдіру, спортшының өнімділігін арттырудың жаңа жолдарын іздестіру, фармакологияны қолдану, спортшылардың тамақтануы және т.б бірқатар бағыттарды қамтиды. . Спорттық дайындықты жетілдірудің бір бағыты спорт психологиясының жетістіктерін пайдалану болып табылады
Зерттеудің мақсаты:Спортшылардың дене қасиеттерін зерттеу әдісі туралы негіздеме
Зерттеудің болжамы:Спортшылардың дене қасиеттерін зерттеу әдісі туралы негіздемені түсіндіру және болжау
Практикалық мәні:
Құрлымы:Зерттеу жұмысы кіріспеден,негізгі бөлімнен,қорытындадан және пайдаланған әдебиеттерден тұрады
1.ЖАРЫСТАР АЛДЫНДА СПОРТШЫЛАРДЫ ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ ДАЙЫНДЫҚ ӘДІСІ
1.1Спорттағы психологиялық дайындықтың түсінігі,мақсаты мен міндеттері
Қазіргі уақытта спорттың дамудың жоғары дәрежесіне жеткені сонша, ең мықты спортшылардың физикалық, техникалық және тактикалық дайындығы шамамен бір деңгейде. Сондықтан спорттық жарыстардың нәтижесі көбіне психологиялық факторлармен анықталады.Спортта белгілі бір спорттық команда ойыншыларының физикалық, техникалық және тактикалық дайындығын бағалауға негізделген барлық болжамдарға қарамастан, салыстырмалы түрде әлсіз команда жеңетін көптеген мысалдар бар - бұл әдетте психологиялық факторлармен түсіндіріледі. Жоғары эмоционалдық көтерілу, жеңіске деген ұмтылыс көбінесе күшті қарсыласты жеңуге әкеледі. Спорттағы жарыстарға дайындық мәселесінің психологиялық аспектілерін дамыту жаңа кезеңге шықты.
Психологиялық дайындық - спортшыларда жарысқа психикалық дайындық жағдайын жасауға бағытталған процесс. Бұл спорттағы жарыстарға психологиялық дайындық пәні деп қарау керек.Психологиялық дайындық термині көбінесе жаттықтырушылардың, спортшылардың және менеджерлердің ойдағыдай жаттығу әрекеттері мен жарыстарда өнер көрсету үшін қажетті спортшылардың психикалық процестері мен тұлғалық қасиеттерін қалыптастыруға және дамытуға бағытталған іс-әрекеттерінің кең ауқымын белгілеу үшін қолданылады. Психологиялық дайындық - спортшының психологиялық дайындығын қалыптастыруға бағытталған нақты анықталған құралдар мен әдістерді іс жүзінде қолдану процесі.
Психологиялық дайындықтың негізгі сұрақтары: * спортшының тұлғалық қасиеттерін бағалау - оның мінезі, темпераменті, тұлғалық бағыттылығы, қызығушылықтары, спорттағы талап қою деңгейі және т.б.;* жеке тұлғаның және ұжымның әлеуметтік аспектілері - спорттық ұжымдағы психологиялық климат, тұлғааралық қарым-қатынастың қалыптасуы;* спортшының максималды мүмкіндіктерін, оның әртүрлі психикалық қасиеттерін бағалау;* спортшының психикалық жағдайын бағалау және оларды реттеу;* максималды немесе оңтайлы психикалық өнімділікке жету құралдары* үлкен оқу жүктемесінен, маңызды жарыстардан, қарқынды спорт маусымынан кейін қолданылатын қалпына келтіру құралдарын негіздеу.Психологиялық дайындықтың құрамдас бөліктеріне мыналар жатады:1) тұлғалық қасиеттер, яғни. мотивация, ұмтылыс, мінез ерекшеліктері, темперамент;2) психологиялық процестер мен функциялар;3) тұрақты (позитивті) психикалық күйлер
1.2Спортшының психологиялық дайындық принциптері Жалпы психологиялық дайындық көмектеседі: 1) тұлғаның адамгершілік қасиеттерін, дұрыс идеялық көзқарастарын, дүниетанымын, әртүрлі қызығушылықтарын, қажетті ынтасын және т.б. тәрбиеленед2) жарыстарда табысты өнер көрсету үшін қажетті психикалық процестер мен функцияларды дамыту. Бұл түйсіктер мен қабылдаулар (допты сезіну, суды сезіну т.б.), зейіннің, есте сақтаудың, ойлаудың сапасы және т.б. Психологиялық дайындықтың негізгі мақсаты - спортшының жоғары спорттық жетістіктерге жетуіне, психикалық тұрақтылығы мен маңызды жарыстарда өнер көрсетуге дайын болуына қажетті тұлғаның психологиялық қасиеттері мен психикалық қасиеттерін дамыту. Нақты жарыстарға психологиялық дайындықтың негізгі міндеті - спортшыда жарыстарда өнер көрсетуге психикалық дайындық жағдайын қалыптастыру және оны спорттық күрес барысында сақтауға көмектесу.Сонымен, психологиялық дайындықты экстремалды жағдайларда спорттық іс-әрекетті мінсіз және сенімді орындау тәуелді болатын спортшының психикалық қасиеттері мен психологиялық қасиеттері мен тұлғалық қасиеттері кешенінің даму деңгейі деп түсіну керек. Спортшының психологиялық дайындығы педагогикалық процесс және оның табыстылығы бірқатар жалпы педагогикалық принциптердің орындалуына байланысты:1) Тәрбиелік білім беру принципі спортшының жеке тұлғасын тәрбиелеу мен қалыптастыруды бүкіл оқу-жаттығу процесінің мазмұны, әдістері мен ұйымдастыруы арқылы, сондай-ақ жаттықтырушы мен ұжымның ықпалымен жүзеге асыруда көрінеді.2) Сана мен белсенділік принциптері спортшының дербес, саналы, белсенді және шығармашылық қызметімен педагогикалық жетекшіліктің оңтайлы арақатынасын білдіреді. 3) Жүйелілік пен жүйелілік ұстанымдары спортшының психикалық дайындығын қалыптастыруға ықпал етеді. Спортшыға психологиялық әсер етудің барлық құралдары мен әдістері, егер олар жаттығу процесінің кезеңдеріне қатаң бөлінсе және білімнің жинақталуының жүйелілігін қамтамасыз етсе, ең үлкен нәтиже береді.4) Жан-жақтылық пен күштілік принциптері. Психологиялық дайындық физикалық, техникалық және тактикалық дайындықпен тығыз байланыста ғана жемісті жүзеге асады.Сонымен, психологиялық дайындық процесінің белгілі заңдылықтарын көрсете отырып, жоғарыда аталған принциптердің барлығы өзара байланысты және өзара тәуелді екенін атап өткен жөн. Олардың біреуін бұзу немесе сақтамау басқаларының орындалуын қиындатады.
1.3 Спортшылардың психологиялық дайындығын жоспарлау
Жоспарлау - психологиялық дайындықтың негізгі буыны. Жоспарлау - болжау, болашақты көре білу және оны шынымен болжау дегенді білдіреді.Психологиялық дайындықты жоспарлау спортшылардың психологиялық дайындығын арттыруда стихиялылықты болдырмауға, жаттығулар мен жарыстар кезінде құралдар мен әдістерді уақытында бөлуге мүмкіндік береді.
Психологиялық тренингтің жоспарын құру кезінде бірқатар талаптарды сақтау қажет1. Тапсырмалар мен еңбек жағдайларын есе 2. Нақтылық және мүмкін болатын өзгергіштік. 3..Психологиялық дайындық жоспарын анықтаған кезде жасын, жынысын, шеберлік деңгейін, спорт түрін, жарыс шарттарын да ескеру қажет; спортшының мүмкіндіктері, мазмұны, құралдары, әдістері; түпкілікті нәтижені көрсетіңіз. Жоспарларды өзгертуге, нақтылауға болады.Жоспарлау түрлері:1. Перспективалық - бірнеше жылдарға (Олимпиадалық цикл).2. Ағымдағы - бір жылға.3. Кезеңдік - бір айға, кезеңге. 4. Операциялық - турнирге, ойынға.Демек, психологиялық дайындықты жоспарлау белгілі бір спорт түрінің ерекшеліктерін ескере отырып, спорттық дайындық жүйесінде қолданылатын жалпы принциптер мен әдістерге негізделуі керек. спортшылардың спорттық жоғары нәтижелерге жетуіне жағдай жасау ғана емес. Сонымен қатар, спортшы тұлғасын жан-жақты дамыту, оның жалпы және психологиялық мәдениетін көтеру болып табылады.Спорт психологиясының мақсаты: спорттық жарыстардың алдында спортшылардың психикасын сол үрдіске бейімдеп жаттықтыру және бәсекелестік мәселесінен жеңімпаз ететіндей нұсқалармен қаруландыру.
1.4 Спортшылар мен командалардың психологиялық дайындық түрлері
Жаттығуларды жоспарлауда, спортшылар мен командалардың дайындығын бағалауда, жүктемелердің ерекшеліктерін анықтауда жаттықтырушылар мен спортшылар үнемі құрылымды анықтау қажеттілігімен бетпе-бет келеді, яғни жаттығулардың түрлерін және осы типтердің өзара байланысын білу жалпы психологиялық жаттықтыру спортта негізгі бола отырып, адамның басқа да көптеген іс-әрекеттерінде бағаланатын әмбебап (жан-жақты, жан-жақты, көп мақсатқа жарамды) тұлғалық қасиеттер мен психикалық қасиеттерді қалыптастыруға және дамытуға бағыттылықпен сипатталады
Арнайы психологиялық дайындық спорттық іс-әрекеттің ерекше, нақты жағдайларында жетістікке жетуге ықпал ететін спортшылардың психикалық қасиеттері мен тұлғалық қасиеттерін қалыптастыруға және дамытуға бағытталуымен сипатталады.Жаттықтырушылар мен спортшылардың тәжірибесіндегі жалпы және арнайы психологиялық дайындықтың аталған түрлерінің әрқайсысы (1-кестені қараңыз) бірте-бірте толық нақты мазмұнмен, құралдармен және әдістермен толтырылады.
Жалпы және арнайы психологиялық дайындық түрлерін таңдау олардың бір-бірін байыту және толықтыру, бірін-бірі түзету жағдайында ғана орынды. жарыс алдындағы дайындықта әр түрлі психикалық процесстер мен қалыптар үлкен мәнге ие болды. Сондай-ақ психологиялық факторлар мен жарысқа қатысу үшін спортшыларды психологиялық дайындаудың рөлі өсуде. Мұндай дайындықтың әдіс тәсілдері өңдеу - спорт психологиясының негізгі қызметінің бірі. Бұл қызметті жүзеге асыру үшін мыналарды іске асыру қажет:а) жарыс жағдайында психика қызметінің заңдылықтарын зерттеу және жарыстық әрекеттің тұрақтылығы мен сенімділігін арттыратын әдістерді өндеу;б) жарыс алдындағы және жарыс жағдайында пайда болатын психикалық қалыпты зерттеу;в) психопрофилактиканы дамыту, спортшыларды шынықтырудың психологиялық жолдарын, әдістерін және тәсілдерін қалыптастыру және психологиялық жарақатқа төзімділігін арттыру.
2СПОРТШЫЛАРДЫҢ ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ ДАЙЫНДЫҒЫ 2.1 Спортшының психологиялық даярлығының құралдары мен әдістеріСпортшылардың психологиялық дайындығы мәселелерін шешу тиісті құралдар мен әдістердің көмегімен жүзеге асырылады.Спортшылардың психологиялық дайындығының жалпы құралдары: дене жаттығулары, спорттың осы түрінің технологиясы мен тактикасының құралдары.Арнайы психологиялық құралдар - психологиялық жаттығулар, әсерлер, әсерлер.Спорттық ұжымдағы психологиялық климатты ұйымдастыру, топтық командалық әрекеттер.Жаттықтырушылар мен спортшылардың психологиялық тәрбиесі.Психикалық жағдайды реттеудің және өзін-өзі реттеудің психологиялық құралдары. Спортшылардың психикалық процестері мен функцияларын дамыту және қалыптастыру үшін келесі құралдарды, әдістер мен әдістерді қолдану қажет: шаршау фонында әртүрлі жаттығуларды орындау (физикалық, психологиялық және т.б.), спорттық әрекетті эмоционалды модельдеу.Тактикалық ойлауды дамыту үшін - тактикалық нұсқалар мен шығармашылық тапсырмаларды әзірлеу және дайындау, қарсыластың ойынын имитациялау, фильмдер, бейнефильмдер көру, өткізілген оқу-жаттығу жұмыстарын талдау, жеке және командалық жоспарларды, тактикалық әрекеттерге арналған тапсырмаларды құрастыру.Спортшының жеке басының моральдық-еріктік қасиеттерін және эмоционалдық тұрақтылығын тәрбиелеу үшін мыналар маңызды: жаттықтырушының жеке үлгісі, түсіндіру, сендіру, белсенділікке ынталандыру, мадақтау, тапсырма беру, талқылау, жазалау, жазалау; психорегуляция мен өзін-өзі реттеудің әртүрлі әдістері, қызметтің күрделі жағдайындағы жаттығулар және т.б.Сонымен қатар, бақылау, өзін-өзі бақылау, ұсыныс, өзін-өзі гипноздау, физиотерапия (сауна, массаж, бассейн және т.б.), психофармакологиялық (транквилизаторлар, антидепрессанттар, психостимуляторлар, ноотроптар және т. .Соңғы кездері оқу-тәрбие процесінде психологиялық дайындық мәселелерін шешу үшін әртүрлі техникалық құралдар кеңірек қолданылуда, оларды үш топқа бөлуге болады:Түрлі жабдықтар мен тренажерлар.Тіркеу жабдықтары.Демонстрациялық жабдық (бейнемагнитофон, кинопроектор және т.б.).Әртүрлі жабдықтар мен тренажерлар дағдыларды дамытуға және арнайы қабылдауды қалыптастыруға арналған (зейінді, бұлшықет-қозғалыс сезімталдығын және т.б. дамыту үшін). Жазу жабдығы бар жаттықтырушылар оны шұғыл ақпарат құралы ретінде пайдалана алады,әртүрлі параметрлерді - уақытты, кеңістікті, қозғалыс сипатын, күш-жігерді және т.б.Сонымен қатар қазіргі заманғы құрал-жабдықтар мен аппаратуралардың өзі психологиялық тренингтің тиімділігіне әлі де кепілдік бере алмайды. Тиімділік психологиялық дайындық процесінде осы құралдарды шығармашылықпен қолданумен тікелей пропорционалды.Жоғарыда аталған құралдар мен әдістерді әр түрлі комбинацияларда әр нақты жағдайда спортшылардың психологиялық дайындығы мәселелерін шешуге ықпал ететін көптеген әдістемелік әдістер арқылы шексіз көбейтуге, ашуға және егжей-тегжейлі көрсетуге болады.
2.2 Психологиялық дайындық жүргізу Спорт түріне және психологиялық дайындықтың нақты міндеттеріне байланысты жаттығулардың әртүрлі формалары қолданылады: жеке, топтық, командалық.Жаттығудың жеке формасы екі нұсқада болуы мүмкін: жаттықтырушысыз және жаттықтырушының жетекшілігімен өз бетінше жаттығу. Жеке сабақтарды командадағы немесе топтағы барлық спортшылар үшін бір уақытта өткізуге болады, бірақ әрқайсысы өз жоспары бойынша жұмыс істейді.Оқытудың топтық формасы барлық тыңдаушыларды бірқатар белгілер бойынша әртүрлі топтарға бөлуді қарастырады және әрқайсысы өз жоспары бойынша жұмыс істейді.Оқытудың командалық формасы ұжымға бағынатын нақты және жалпы міндеттерді шешеді (психологиялық климат, ұжымдық жұмыс, үйлесімділік және т.б.).Мазмұны бойынша сабақтар тақырыптық немесе күрделі болуы мүмкін.Тақырыптық сабақ психологиялық дайындық бөлімдерінің біріне (мысалы, зейіннің таралуы мен ауысуын дамыту) арналған. Кешенді сабақ бірнеше психикалық қасиеттерді дамытуды қарастырады. Мысалы, тактикалық ойлауды дамыту, уақытты қабылдау және бірқатар ерікті қасиеттерді қалыптастыру.Психолог жұмысының өте маңызды бөлімдерінің бірі - жаттықтырушымен психологиялық және тәрбие жұмысын ұйымдастыру және жүргізу.Спорттық жарыстарға психологиялық дайындық - психологиялық және педагогикалық мәселе. Оның психологиялық ғана емес, сонымен қатар педагогикалық аспектілерін спорттық жаттығулардың теориясы мен әдістемесі мамандары, сондай-ақ спорттық командалардың жаттықтырушылары, кем дегенде, жеке тәжірибені немесе тәжірибені енгізудегі жалпылау үшін қарқынды түрде дамытуы керек сияқты. психологиялық зерттеулерден туындайтын ұсыныстар.Психологиялық дайындық - спорттық іс-әрекеттің тиімділігін арттыру үшін психологияның ғылыми жетістіктерін пайдалану, оның құралдары мен әдістерін жүзеге асыру аспектілерінің бірі. Осыған байланысты психологиялық дайындық спорттың психологиялық мәдениетін жетілдірумен, спорт ғылымдарының пәнаралық байланысымен тығыз байланысты.Әлемдік спортқа тән спорттық жетістіктердің, рекордтардың тұрақты және айтарлықтай өсуі дайындықтың үш түрінің (физикалық, техникалық, тактикалық) сәйкессіздігін көрсетеді. Заманауи спорттық жарыстар қатысушылардан физикалық ғана емес, сонымен қатар психикалық энергияның да орасан зор шығынын талап етеді. Тіпті физикалық және техникалық жағынан жақсы дайындалған спортшыда жеткілікті дамыған психикалық функциялар мен оған қажетті психологиялық тұлғалық қасиеттер болмаса, жеңіске жете алмайды. Осының барлығы спортшыға дайындықтың төртінші түрі - психологиялық қажеттілік туралы айтады. 2.3Спортшы тұлғасының психологиялық ерекшеліктері Тұлғаның қандай да бір ерекше қасиеттерін қалыптастырудағы спорт монополиясы туралы айту және тек спортта ғана күшті, батыл, епті, өзіне сенімді болуға болады деп айту қиын. Дегенмен, бұл спортшылар спортпен шұғылданбайтындардан тұлғалық ерекшеліктерімен ерекшеленбейді дегенді білдірмейді. Спорттық іс-әрекетте тұлғаның бағытталған қалыптасуына, спортшының белгілі бір спорт түрінен жарыстарда табысқа жету мүмкіндігін қамтамасыз ететін психикалық қасиеттердің осындай қорытпасын тәрбиелеуге ұмтылу өте айқын көрінеді. Психологтар әр түрлi спорт түрлерiндегi тұлғалық қасиеттер мен қасиеттердiң топ iшiндегi елеулi айырмашылықтар фактiлерiмен, сондай-ақ спорт түрiнiң бiр түрiнiң өкiлдерiнiң топ iшiндегi айырмашылықтарымен, бiрақ командалық спортта әртүрлi спорттық рөлдердiң фактiлерiмен ұдайы кездеседi. Толық көлемде жоғарыда айтылғандар спортшының жеке басының ерекшеліктеріне қатысты: темперамент, мінез және қабілет. Бұл ерекшеліктер психиканың дамуының табиғи, туа біткен алғышарттарына айтарлықтай тәуелді, олар табиғи деректер негізінде бір-бірімен өте тығыз байланысты.Темперамент - жүйке жүйесінің тұрақты туа біткен қасиеттеріне негізделген психиканың динамикалық сипаттамаларының (белсенділік, эмоционалдылық және т.б.) тұрақты үйлесімі.Мінез - адамның типтік жағдайлардағы мінез-құлқының осы жағдайларға деген тұрақты қатынасынан туындайтын типтік тәсілдерінің жиынтығы.Спорттық қызметте тұлғаның қасиеттері оларды жүзеге асыру стратегиясын таңдаумен байланысты: даралау стратегиясы ... жалғасы
Халықаралық туризм және меймандостық университеті
Бейсембек Арайлым Талғатқызы
Серікханұлы Дәулетхан
Жанабек Рахат Берікұлы
Қыдырәлі Мадияр Рүстемұлы
Жарыстар алдында спортшыларды психологиялық дайындау әдісі
ЖОБАЛЫҚ ЖҰМЫС
6В01401 - Дене шынықтыру және спорт
Түркістан, 2021 жыл
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
3
1
1.1
ЖАРЫСТАР АЛДЫНДА СПОРТШЫЛАРДЫ ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ ДАЙЫНДЫҚ ӘДІСІ
Спорттағы психологиялық дайындықтың түсінігі мақсаты мен міндеттері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
5
1.2
Спортшының психологиялық дайындық принциптері ... ... ... ... ... .
7
1.3
1.4
Спортшылардың психологиялық дайындығын жоспарлау ... ... ... .
Спортшылар мен командалардың психологиялық дайындық түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
8
9
2
2.1
СПОРТШЫЛАРДЫҢ ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ ДАЙЫНДЫҒЫ
Спортшының психологиялық даярлығының құралдары мен әдістері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
10
2.2
Психологиялық дайындық жүргізу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
12
2.3
Спортшы тұлғасының психологиялық ерекшеліктері ... ... ... ... ... ...
14
2.4
Спорттық жарыс ерекшеліктері ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
17
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
20
Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
21
Кіріспе
Зерттеудің өзектілігі.Жалпы спорт психологиясы туралы айтатын болсақ, спорт психологиясы - бұл жарыс пен жаттығудағы адам психикасын білу, оны дамыту. Бұл сонымен қатар топтық өзара әрекеттесу заңдылықтарын зерттейтін психология ғылымының бір саласы.
Спорт психологиясының қазіргі міндеті - спортшылардың жоғары спорттық нәтижелерге жетуіне жағдай жасау ғана емес, сонымен қатар спортшының жеке тұлғасын дамыту, оның жалпы және психологиялық мәдениетін көтеру. Жаттығу кезінде спортшылар қатты күйзеліске ұшырайды, бұл жүйке бұзылуларына әкелуі мүмкін. Сондықтан жарыс барысында өз шеберлігін дәлелдеу үшін спортшы келесі әрекеттерді орындауы керек: Әртүрлі жағдайда әрекет ету, басқа адамдардың қысымына ұшырамау. Бағалағанда көп ойланба.Жүйке жүйесіндегі өзгерістерді өздігінен бақылау. Бұған тек дұрыс психологиялық дайындық арқылы қол жеткізуге болады. [1]
Спортшыларды осылайша дайындаудағы мақсат - олардың жарыстарда функционалдық және арнайы дайындықтарына толық жетуі үшін олардың психикалық жағдайын жоғары деңгейге жеткізу. Жарыс алдындағы көптеген факторларға, жағымсыз әсерлерге және қарама-қайшы функцияларға төтеп бере білу, сондықтан жарыс кезінде жоғары сенімділік таныту. Тәжірибелі спортшылар командаға жаңадан келгендерге көбірек көңіл бөліп, қамқорлық жасауы керек. Өйткені олардың әлеуметтік қорғалуы аз. Олардың психологиялық дайындығы мен қорғану сезімі әлсіз, нұсқаулар мен ескертулерге байыппен қарайды. Осыған орай, мұндай спортшыларды дайындағанда жаттықтырушының басты мақсаты - спортшылардың санасында өзін-өзі бағалау сезімін қалыптастыру. Оны қолдау арқылы тәжірибелі спортшылардың тәжірибесі болашаққа дұрыс көзқарас арқылы әлеуметтік қорғауға айналады. Жеке тұлғаны психологиялық дайындаудың бірінші және ең маңызды қадамы спортшының жеке психологиялық ерекшеліктерін тану болып табылады. Қазіргі таңда спорт психологиясын зерттеуге үлкен қызығушылық бар.[2]
Заманауи спортшылардың дайындығын жетілдіру - сан қырлы, көп қырлы міндет. Ол техникалық-тактикалық дайындықты жетілдіру, спортшының өнімділігін арттырудың жаңа жолдарын іздестіру, фармакологияны қолдану, спортшылардың тамақтануы және т.б бірқатар бағыттарды қамтиды. . Спорттық дайындықты жетілдірудің бір бағыты спорт психологиясының жетістіктерін пайдалану болып табылады
Зерттеудің мақсаты:Спортшылардың дене қасиеттерін зерттеу әдісі туралы негіздеме
Зерттеудің болжамы:Спортшылардың дене қасиеттерін зерттеу әдісі туралы негіздемені түсіндіру және болжау
Практикалық мәні:
Құрлымы:Зерттеу жұмысы кіріспеден,негізгі бөлімнен,қорытындадан және пайдаланған әдебиеттерден тұрады
1.ЖАРЫСТАР АЛДЫНДА СПОРТШЫЛАРДЫ ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ ДАЙЫНДЫҚ ӘДІСІ
1.1Спорттағы психологиялық дайындықтың түсінігі,мақсаты мен міндеттері
Қазіргі уақытта спорттың дамудың жоғары дәрежесіне жеткені сонша, ең мықты спортшылардың физикалық, техникалық және тактикалық дайындығы шамамен бір деңгейде. Сондықтан спорттық жарыстардың нәтижесі көбіне психологиялық факторлармен анықталады.Спортта белгілі бір спорттық команда ойыншыларының физикалық, техникалық және тактикалық дайындығын бағалауға негізделген барлық болжамдарға қарамастан, салыстырмалы түрде әлсіз команда жеңетін көптеген мысалдар бар - бұл әдетте психологиялық факторлармен түсіндіріледі. Жоғары эмоционалдық көтерілу, жеңіске деген ұмтылыс көбінесе күшті қарсыласты жеңуге әкеледі. Спорттағы жарыстарға дайындық мәселесінің психологиялық аспектілерін дамыту жаңа кезеңге шықты.
Психологиялық дайындық - спортшыларда жарысқа психикалық дайындық жағдайын жасауға бағытталған процесс. Бұл спорттағы жарыстарға психологиялық дайындық пәні деп қарау керек.Психологиялық дайындық термині көбінесе жаттықтырушылардың, спортшылардың және менеджерлердің ойдағыдай жаттығу әрекеттері мен жарыстарда өнер көрсету үшін қажетті спортшылардың психикалық процестері мен тұлғалық қасиеттерін қалыптастыруға және дамытуға бағытталған іс-әрекеттерінің кең ауқымын белгілеу үшін қолданылады. Психологиялық дайындық - спортшының психологиялық дайындығын қалыптастыруға бағытталған нақты анықталған құралдар мен әдістерді іс жүзінде қолдану процесі.
Психологиялық дайындықтың негізгі сұрақтары: * спортшының тұлғалық қасиеттерін бағалау - оның мінезі, темпераменті, тұлғалық бағыттылығы, қызығушылықтары, спорттағы талап қою деңгейі және т.б.;* жеке тұлғаның және ұжымның әлеуметтік аспектілері - спорттық ұжымдағы психологиялық климат, тұлғааралық қарым-қатынастың қалыптасуы;* спортшының максималды мүмкіндіктерін, оның әртүрлі психикалық қасиеттерін бағалау;* спортшының психикалық жағдайын бағалау және оларды реттеу;* максималды немесе оңтайлы психикалық өнімділікке жету құралдары* үлкен оқу жүктемесінен, маңызды жарыстардан, қарқынды спорт маусымынан кейін қолданылатын қалпына келтіру құралдарын негіздеу.Психологиялық дайындықтың құрамдас бөліктеріне мыналар жатады:1) тұлғалық қасиеттер, яғни. мотивация, ұмтылыс, мінез ерекшеліктері, темперамент;2) психологиялық процестер мен функциялар;3) тұрақты (позитивті) психикалық күйлер
1.2Спортшының психологиялық дайындық принциптері Жалпы психологиялық дайындық көмектеседі: 1) тұлғаның адамгершілік қасиеттерін, дұрыс идеялық көзқарастарын, дүниетанымын, әртүрлі қызығушылықтарын, қажетті ынтасын және т.б. тәрбиеленед2) жарыстарда табысты өнер көрсету үшін қажетті психикалық процестер мен функцияларды дамыту. Бұл түйсіктер мен қабылдаулар (допты сезіну, суды сезіну т.б.), зейіннің, есте сақтаудың, ойлаудың сапасы және т.б. Психологиялық дайындықтың негізгі мақсаты - спортшының жоғары спорттық жетістіктерге жетуіне, психикалық тұрақтылығы мен маңызды жарыстарда өнер көрсетуге дайын болуына қажетті тұлғаның психологиялық қасиеттері мен психикалық қасиеттерін дамыту. Нақты жарыстарға психологиялық дайындықтың негізгі міндеті - спортшыда жарыстарда өнер көрсетуге психикалық дайындық жағдайын қалыптастыру және оны спорттық күрес барысында сақтауға көмектесу.Сонымен, психологиялық дайындықты экстремалды жағдайларда спорттық іс-әрекетті мінсіз және сенімді орындау тәуелді болатын спортшының психикалық қасиеттері мен психологиялық қасиеттері мен тұлғалық қасиеттері кешенінің даму деңгейі деп түсіну керек. Спортшының психологиялық дайындығы педагогикалық процесс және оның табыстылығы бірқатар жалпы педагогикалық принциптердің орындалуына байланысты:1) Тәрбиелік білім беру принципі спортшының жеке тұлғасын тәрбиелеу мен қалыптастыруды бүкіл оқу-жаттығу процесінің мазмұны, әдістері мен ұйымдастыруы арқылы, сондай-ақ жаттықтырушы мен ұжымның ықпалымен жүзеге асыруда көрінеді.2) Сана мен белсенділік принциптері спортшының дербес, саналы, белсенді және шығармашылық қызметімен педагогикалық жетекшіліктің оңтайлы арақатынасын білдіреді. 3) Жүйелілік пен жүйелілік ұстанымдары спортшының психикалық дайындығын қалыптастыруға ықпал етеді. Спортшыға психологиялық әсер етудің барлық құралдары мен әдістері, егер олар жаттығу процесінің кезеңдеріне қатаң бөлінсе және білімнің жинақталуының жүйелілігін қамтамасыз етсе, ең үлкен нәтиже береді.4) Жан-жақтылық пен күштілік принциптері. Психологиялық дайындық физикалық, техникалық және тактикалық дайындықпен тығыз байланыста ғана жемісті жүзеге асады.Сонымен, психологиялық дайындық процесінің белгілі заңдылықтарын көрсете отырып, жоғарыда аталған принциптердің барлығы өзара байланысты және өзара тәуелді екенін атап өткен жөн. Олардың біреуін бұзу немесе сақтамау басқаларының орындалуын қиындатады.
1.3 Спортшылардың психологиялық дайындығын жоспарлау
Жоспарлау - психологиялық дайындықтың негізгі буыны. Жоспарлау - болжау, болашақты көре білу және оны шынымен болжау дегенді білдіреді.Психологиялық дайындықты жоспарлау спортшылардың психологиялық дайындығын арттыруда стихиялылықты болдырмауға, жаттығулар мен жарыстар кезінде құралдар мен әдістерді уақытында бөлуге мүмкіндік береді.
Психологиялық тренингтің жоспарын құру кезінде бірқатар талаптарды сақтау қажет1. Тапсырмалар мен еңбек жағдайларын есе 2. Нақтылық және мүмкін болатын өзгергіштік. 3..Психологиялық дайындық жоспарын анықтаған кезде жасын, жынысын, шеберлік деңгейін, спорт түрін, жарыс шарттарын да ескеру қажет; спортшының мүмкіндіктері, мазмұны, құралдары, әдістері; түпкілікті нәтижені көрсетіңіз. Жоспарларды өзгертуге, нақтылауға болады.Жоспарлау түрлері:1. Перспективалық - бірнеше жылдарға (Олимпиадалық цикл).2. Ағымдағы - бір жылға.3. Кезеңдік - бір айға, кезеңге. 4. Операциялық - турнирге, ойынға.Демек, психологиялық дайындықты жоспарлау белгілі бір спорт түрінің ерекшеліктерін ескере отырып, спорттық дайындық жүйесінде қолданылатын жалпы принциптер мен әдістерге негізделуі керек. спортшылардың спорттық жоғары нәтижелерге жетуіне жағдай жасау ғана емес. Сонымен қатар, спортшы тұлғасын жан-жақты дамыту, оның жалпы және психологиялық мәдениетін көтеру болып табылады.Спорт психологиясының мақсаты: спорттық жарыстардың алдында спортшылардың психикасын сол үрдіске бейімдеп жаттықтыру және бәсекелестік мәселесінен жеңімпаз ететіндей нұсқалармен қаруландыру.
1.4 Спортшылар мен командалардың психологиялық дайындық түрлері
Жаттығуларды жоспарлауда, спортшылар мен командалардың дайындығын бағалауда, жүктемелердің ерекшеліктерін анықтауда жаттықтырушылар мен спортшылар үнемі құрылымды анықтау қажеттілігімен бетпе-бет келеді, яғни жаттығулардың түрлерін және осы типтердің өзара байланысын білу жалпы психологиялық жаттықтыру спортта негізгі бола отырып, адамның басқа да көптеген іс-әрекеттерінде бағаланатын әмбебап (жан-жақты, жан-жақты, көп мақсатқа жарамды) тұлғалық қасиеттер мен психикалық қасиеттерді қалыптастыруға және дамытуға бағыттылықпен сипатталады
Арнайы психологиялық дайындық спорттық іс-әрекеттің ерекше, нақты жағдайларында жетістікке жетуге ықпал ететін спортшылардың психикалық қасиеттері мен тұлғалық қасиеттерін қалыптастыруға және дамытуға бағытталуымен сипатталады.Жаттықтырушылар мен спортшылардың тәжірибесіндегі жалпы және арнайы психологиялық дайындықтың аталған түрлерінің әрқайсысы (1-кестені қараңыз) бірте-бірте толық нақты мазмұнмен, құралдармен және әдістермен толтырылады.
Жалпы және арнайы психологиялық дайындық түрлерін таңдау олардың бір-бірін байыту және толықтыру, бірін-бірі түзету жағдайында ғана орынды. жарыс алдындағы дайындықта әр түрлі психикалық процесстер мен қалыптар үлкен мәнге ие болды. Сондай-ақ психологиялық факторлар мен жарысқа қатысу үшін спортшыларды психологиялық дайындаудың рөлі өсуде. Мұндай дайындықтың әдіс тәсілдері өңдеу - спорт психологиясының негізгі қызметінің бірі. Бұл қызметті жүзеге асыру үшін мыналарды іске асыру қажет:а) жарыс жағдайында психика қызметінің заңдылықтарын зерттеу және жарыстық әрекеттің тұрақтылығы мен сенімділігін арттыратын әдістерді өндеу;б) жарыс алдындағы және жарыс жағдайында пайда болатын психикалық қалыпты зерттеу;в) психопрофилактиканы дамыту, спортшыларды шынықтырудың психологиялық жолдарын, әдістерін және тәсілдерін қалыптастыру және психологиялық жарақатқа төзімділігін арттыру.
2СПОРТШЫЛАРДЫҢ ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ ДАЙЫНДЫҒЫ 2.1 Спортшының психологиялық даярлығының құралдары мен әдістеріСпортшылардың психологиялық дайындығы мәселелерін шешу тиісті құралдар мен әдістердің көмегімен жүзеге асырылады.Спортшылардың психологиялық дайындығының жалпы құралдары: дене жаттығулары, спорттың осы түрінің технологиясы мен тактикасының құралдары.Арнайы психологиялық құралдар - психологиялық жаттығулар, әсерлер, әсерлер.Спорттық ұжымдағы психологиялық климатты ұйымдастыру, топтық командалық әрекеттер.Жаттықтырушылар мен спортшылардың психологиялық тәрбиесі.Психикалық жағдайды реттеудің және өзін-өзі реттеудің психологиялық құралдары. Спортшылардың психикалық процестері мен функцияларын дамыту және қалыптастыру үшін келесі құралдарды, әдістер мен әдістерді қолдану қажет: шаршау фонында әртүрлі жаттығуларды орындау (физикалық, психологиялық және т.б.), спорттық әрекетті эмоционалды модельдеу.Тактикалық ойлауды дамыту үшін - тактикалық нұсқалар мен шығармашылық тапсырмаларды әзірлеу және дайындау, қарсыластың ойынын имитациялау, фильмдер, бейнефильмдер көру, өткізілген оқу-жаттығу жұмыстарын талдау, жеке және командалық жоспарларды, тактикалық әрекеттерге арналған тапсырмаларды құрастыру.Спортшының жеке басының моральдық-еріктік қасиеттерін және эмоционалдық тұрақтылығын тәрбиелеу үшін мыналар маңызды: жаттықтырушының жеке үлгісі, түсіндіру, сендіру, белсенділікке ынталандыру, мадақтау, тапсырма беру, талқылау, жазалау, жазалау; психорегуляция мен өзін-өзі реттеудің әртүрлі әдістері, қызметтің күрделі жағдайындағы жаттығулар және т.б.Сонымен қатар, бақылау, өзін-өзі бақылау, ұсыныс, өзін-өзі гипноздау, физиотерапия (сауна, массаж, бассейн және т.б.), психофармакологиялық (транквилизаторлар, антидепрессанттар, психостимуляторлар, ноотроптар және т. .Соңғы кездері оқу-тәрбие процесінде психологиялық дайындық мәселелерін шешу үшін әртүрлі техникалық құралдар кеңірек қолданылуда, оларды үш топқа бөлуге болады:Түрлі жабдықтар мен тренажерлар.Тіркеу жабдықтары.Демонстрациялық жабдық (бейнемагнитофон, кинопроектор және т.б.).Әртүрлі жабдықтар мен тренажерлар дағдыларды дамытуға және арнайы қабылдауды қалыптастыруға арналған (зейінді, бұлшықет-қозғалыс сезімталдығын және т.б. дамыту үшін). Жазу жабдығы бар жаттықтырушылар оны шұғыл ақпарат құралы ретінде пайдалана алады,әртүрлі параметрлерді - уақытты, кеңістікті, қозғалыс сипатын, күш-жігерді және т.б.Сонымен қатар қазіргі заманғы құрал-жабдықтар мен аппаратуралардың өзі психологиялық тренингтің тиімділігіне әлі де кепілдік бере алмайды. Тиімділік психологиялық дайындық процесінде осы құралдарды шығармашылықпен қолданумен тікелей пропорционалды.Жоғарыда аталған құралдар мен әдістерді әр түрлі комбинацияларда әр нақты жағдайда спортшылардың психологиялық дайындығы мәселелерін шешуге ықпал ететін көптеген әдістемелік әдістер арқылы шексіз көбейтуге, ашуға және егжей-тегжейлі көрсетуге болады.
2.2 Психологиялық дайындық жүргізу Спорт түріне және психологиялық дайындықтың нақты міндеттеріне байланысты жаттығулардың әртүрлі формалары қолданылады: жеке, топтық, командалық.Жаттығудың жеке формасы екі нұсқада болуы мүмкін: жаттықтырушысыз және жаттықтырушының жетекшілігімен өз бетінше жаттығу. Жеке сабақтарды командадағы немесе топтағы барлық спортшылар үшін бір уақытта өткізуге болады, бірақ әрқайсысы өз жоспары бойынша жұмыс істейді.Оқытудың топтық формасы барлық тыңдаушыларды бірқатар белгілер бойынша әртүрлі топтарға бөлуді қарастырады және әрқайсысы өз жоспары бойынша жұмыс істейді.Оқытудың командалық формасы ұжымға бағынатын нақты және жалпы міндеттерді шешеді (психологиялық климат, ұжымдық жұмыс, үйлесімділік және т.б.).Мазмұны бойынша сабақтар тақырыптық немесе күрделі болуы мүмкін.Тақырыптық сабақ психологиялық дайындық бөлімдерінің біріне (мысалы, зейіннің таралуы мен ауысуын дамыту) арналған. Кешенді сабақ бірнеше психикалық қасиеттерді дамытуды қарастырады. Мысалы, тактикалық ойлауды дамыту, уақытты қабылдау және бірқатар ерікті қасиеттерді қалыптастыру.Психолог жұмысының өте маңызды бөлімдерінің бірі - жаттықтырушымен психологиялық және тәрбие жұмысын ұйымдастыру және жүргізу.Спорттық жарыстарға психологиялық дайындық - психологиялық және педагогикалық мәселе. Оның психологиялық ғана емес, сонымен қатар педагогикалық аспектілерін спорттық жаттығулардың теориясы мен әдістемесі мамандары, сондай-ақ спорттық командалардың жаттықтырушылары, кем дегенде, жеке тәжірибені немесе тәжірибені енгізудегі жалпылау үшін қарқынды түрде дамытуы керек сияқты. психологиялық зерттеулерден туындайтын ұсыныстар.Психологиялық дайындық - спорттық іс-әрекеттің тиімділігін арттыру үшін психологияның ғылыми жетістіктерін пайдалану, оның құралдары мен әдістерін жүзеге асыру аспектілерінің бірі. Осыған байланысты психологиялық дайындық спорттың психологиялық мәдениетін жетілдірумен, спорт ғылымдарының пәнаралық байланысымен тығыз байланысты.Әлемдік спортқа тән спорттық жетістіктердің, рекордтардың тұрақты және айтарлықтай өсуі дайындықтың үш түрінің (физикалық, техникалық, тактикалық) сәйкессіздігін көрсетеді. Заманауи спорттық жарыстар қатысушылардан физикалық ғана емес, сонымен қатар психикалық энергияның да орасан зор шығынын талап етеді. Тіпті физикалық және техникалық жағынан жақсы дайындалған спортшыда жеткілікті дамыған психикалық функциялар мен оған қажетті психологиялық тұлғалық қасиеттер болмаса, жеңіске жете алмайды. Осының барлығы спортшыға дайындықтың төртінші түрі - психологиялық қажеттілік туралы айтады. 2.3Спортшы тұлғасының психологиялық ерекшеліктері Тұлғаның қандай да бір ерекше қасиеттерін қалыптастырудағы спорт монополиясы туралы айту және тек спортта ғана күшті, батыл, епті, өзіне сенімді болуға болады деп айту қиын. Дегенмен, бұл спортшылар спортпен шұғылданбайтындардан тұлғалық ерекшеліктерімен ерекшеленбейді дегенді білдірмейді. Спорттық іс-әрекетте тұлғаның бағытталған қалыптасуына, спортшының белгілі бір спорт түрінен жарыстарда табысқа жету мүмкіндігін қамтамасыз ететін психикалық қасиеттердің осындай қорытпасын тәрбиелеуге ұмтылу өте айқын көрінеді. Психологтар әр түрлi спорт түрлерiндегi тұлғалық қасиеттер мен қасиеттердiң топ iшiндегi елеулi айырмашылықтар фактiлерiмен, сондай-ақ спорт түрiнiң бiр түрiнiң өкiлдерiнiң топ iшiндегi айырмашылықтарымен, бiрақ командалық спортта әртүрлi спорттық рөлдердiң фактiлерiмен ұдайы кездеседi. Толық көлемде жоғарыда айтылғандар спортшының жеке басының ерекшеліктеріне қатысты: темперамент, мінез және қабілет. Бұл ерекшеліктер психиканың дамуының табиғи, туа біткен алғышарттарына айтарлықтай тәуелді, олар табиғи деректер негізінде бір-бірімен өте тығыз байланысты.Темперамент - жүйке жүйесінің тұрақты туа біткен қасиеттеріне негізделген психиканың динамикалық сипаттамаларының (белсенділік, эмоционалдылық және т.б.) тұрақты үйлесімі.Мінез - адамның типтік жағдайлардағы мінез-құлқының осы жағдайларға деген тұрақты қатынасынан туындайтын типтік тәсілдерінің жиынтығы.Спорттық қызметте тұлғаның қасиеттері оларды жүзеге асыру стратегиясын таңдаумен байланысты: даралау стратегиясы ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz