ӘЛИЯ НҰРМҰХАМЕДҚЫЗЫ МОЛДАҒҰЛОВА

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

Туған күні

15 маусым 1925ж

Әлия Нұрмұхамедқызы Молдағұлова: Әлия Нұрмұхамедқызы Молдағұлова

Әлия Нұрмұхамедқызы Молдағұлова:

Шын есімі Ілия, майдандас достары «Лия» деп атапты. Кеңес Одағының Батыры (1944), мерген, ефрейтор.

1941 жылының маусымында Ұлы Отан соғысы басталғандықтан, жергілікті тұрғындар басқа қалаға эвакуацияланды. Алайда, Әлия Ленинградты қалдырудан бас тартып, снайперлерді дайындайтын орталық мектепке түсуге шешім қабылдады. Оқу барысында қайсарлық пен табандылық танытқаны үшін, Орталық Комитет оған атаулы мылтық табыстады.

1944 ж. 14 қаңтарда Псков облысының солтүстігіндегі Новосокольники ауданында қаза тапты. Ресми деректер бойынша, ол немістің 78 жауынгерін өлтірген. Әлия Нұрмұхамбетқызы Молдағұловаға 1944 ж. 4 маусымда Кеңес Одағы Батыры атағы берілді. Ленин орденімен марапатталды. Әлия Новосокольники ауданының Монакова ауылында жерленген.

Туған жері

Бұлақ, Қобда ауданы, Ақтөбе облысы, РКФСР,

КСРО

Қайтыс болған күні

14 қаңтар 1944ж(18 жас)

Қайтыс болған жері

Казачиха, Новосокольники ауданы, Псков облысы, РКФСР,

КСРО

Әскер түрі

пехота

Қызмет еткен жылдары

1943-1944

Атағы

ефрейтор

Әскери бөлімі

54-інші атқыштар бригадасы

Шайқасы

Ұлы Отан соғысы

Өмірбаяны :

1925 ж. 25 қазанда Ақтөбе облысы, Қобда ауданының Бұлақ ауылында Сарқұлов Нұрмұхаммед және Молдағұлова Маржанның отбасында дүниеге келген. Жетіру тайпасы Табын руынан шыққан. Бала кезінде анасынан айырылып (1933 ж. ), кейіннен Алматыда ағасының қолында тұрған, ал 1935 ж. бастап Ленинград, Красногвардейский ауданы, Гурдин көшесіндегі №46-шы балалар үйінде тәрбиеленген. Санкт-Петербургтегі 9-орта мектебінде оқыды. Оқудағы озаттығы және үлгілі тәртібі үшін Әлия Қырымдағы Бүкілодақтық пионерлер лагері - Артекке жіберіледі. Артекте батырлар тақтасына Рубен Ибаррури, Тимур Фрунзе сияқты батырлармен қатар Әлия Молдағұлованың да суреті енгізілген. Соғыс басталған соң балалар үйімен бірге Ярославль облысының Вятское селосына эвакуацияланған. Вятское орта мектебінен 7-сыныпты бітірісімен Рыбинск авиациялық техникумына түседі, бірақ көп ұзамай (1942) ЖШҚӘ-ға (Жұмысшы-Шаруа Қызыл Әскері) майданға жіберу туралы өтініш жібереді.

Әлия Нұрмұхамедқызы Молдағұлова:

Әлия Нұрмұхамедқызы Молдағұлова: 1943 ж. Снайперлер дайындау орталық әйелдер мектебін аяқтайды. 1943 ж. бастап 54-ші арнайы атқыштар бригадасы 4-батальонының снайпері болған (22-ші әскер, 2-ші Балтық жағалауы фронты) . Жау әскерінің 30-дан аса сарбаздары мен офицерлерінің көзін жойған.

1944 ЖЫЛДЫҢ 11 ҚАҢТАРЫНДА МОЛДАҒҰЛОВАНЫҢ БАТАЛЬОНЫ ЖАУДЫҢ ҚОРҒАНЫСЫН БҰЗЫП ШЫҚТЫ. БҰЛ ШАЙҚАСТА НЕМІСТЕР ҚАТТЫ ҚАРСЫЛЫҚ КӨРСЕТТІ. ОЛАР ЗЕҢБІРЕКТЕРДЕН, ПУЛЕМЕТТЕРДЕН ЖӘНЕ МИНОМЕТТЕРДЕН АТҚЫЛАП, КЕҢЕС ӘСКЕРІНІҢ ҚОЗҒАЛЫСЫН ТОҚТАТТЫ. СОЛ КЕЗДЕ, «ОТАН ҮШІН!» - ДЕГЕН ҰРАНМЕН, МОЛДАҒҰЛОВА ЖАУЫНГЕРЛЕРДІ БІРНЕШЕ РЕТ ШАБУЫЛҒА КӨТЕРДІ. ЖАРАҚАТ АЛҒАНЫНА ҚАРАМАСТАН, «АЛҒА!» - ДЕГЕН АЙҚАЙМЕН ЖАУДЫҢ ТРАНШЕЯСЫНА ДЕЙІН ЖЕТІП, 10 НЕМІСТІ ӨЛТІРГЕН.

Әлия Нұрмұхамедқызы Молдағұлова: Әлия атындағы ескерткіштер:

Әлия Нұрмұхамедқызы Молдағұлова:

АҚТӨБЕ (Л. РАПУТОВ, Е. ШТАММ)

Новосокольники қаласы

(авторы М. Әйнеков)

Ақтөбедегі Мемориалды кешен

(авторы Б. Әбішев)

Әліпбайсай ауылы (Б. Әбішев)

АЛМАТЫДАҒЫ “ШЫҒЫСТЫҢ ҚОС ЖҰЛДЫЗЫ” АТАНҒАН ӘЛИЯ МЕН МӘНШҮККЕ АРНАЛҒАН МЕМОРИАЛДЫҚ КЕШЕН

МӘСКЕУДЕ ЕСКЕРТКІШ (Б. ӘБІШЕВ)

МЕМОРИАЛДЫҚ МУЗЕЙДЕГІ БЮСТІ (О. ШАНОВ) .

https://gdb.rferl.org/5FB29B94-1E43-4F13-9A89-B6BCF3499739_w640_r1_s.jpg

Ақтөбе қаласындағы Әлия мұражайы :

Әлия мұражайы Музейді құрудың негізгі мақсаты - жас ұрпақтың өз Отанына деген сүйіспеншілігін арттырып, патриоттық тәрбие беру. Әлия музейі жұмысының мазмұны - батыр қыздың өмірі мен ерлігі туралы мәліметтерді сақтап, ұрпақтан ұрпаққа жеткізу болып табылады. Музей 1985 жылдың 22 сәуірінде Ақтөбе қаласында, Ұлы Жеңістің 40 жылдығына және Батыр қыздың 60 жылдығына орай салтанатты түрде ашылды. Музей көпшілікке мәдени және әскери-патриоттық тәрбие беру орталығы болып табылады. Музейдің негізгі жұмыс бағыттары - ғылыми- зерттеу, танымдық, жинақтау және жалпы мәдени-көпшілік шаралар ұйымдастыру. Музейдің ашылу салтанаты партия, комсомол мекемелері өкілдерінің әскери және ардагерлер ұйымдарының, Әлияның туыстарының, оқушылар мен студенттердің қатысуымен өтті. Салтанатты митинг ұйымдастырылып, онда Әлияның апасы әрі жақын досы - Сапура Молдағұлова облыс әкімшілігі мен соғыс ардагерлері сөз сөйледі. Музейді ашу құқығы Сапура Молдағұлова мен облыстық атқару комитетінің төрағасы С. Сағынтаевқа берілді. Туған жерінде Ә. Молдағұлованың музейінің ашылуы - батыр қызды ардақтап, ҚҰРМЕТ ТҰТУДЫҢ БЕЛГІСІ .

Қазақ ССР Министрлер Кеңесінің 1980 жылғы 5 маусымдағы жарлығы бойынша Мәдениет Министрлігі 1980 жылдың 11 маусымында Ақтөбе қаласында Кеңес Одағының Батыры Ә. Молдағұлованың мемориалды музейін ашу туралы бұйрық шығарды. Музейді ұйымдастыру жылдарында экспозицияны, музейдің қорын құру және ғылыми-зерттеу жұмыстары, батыр қыздың өмірі мен ерлігі туралы мәліметтер жинақтау жұмыстары қатар жүргізіліп отырды. Сонымен қатар, Әлияның бейбіт өмірде және майданда жүріп өткен жолдары бойынша іссапарлар ұйымдасырылып, туыстары, командирлері, майдандастары, ұстаздары, сыныптастары және соғыс ардагерлерімен кездесулер өткізілді.

Соғыс жылдарында қолданылған қарулар. Оны Ақтөбедегі 1988 жылы құрылған іздестірушілер тобы соғыс болған жерлерде жүргізген зерттеу жұмыстары кезінде тапқан. Арғы пландағысы - танкіге қарсы қолданылатын қару (ПТР - противотанковое ружье) . Бергі пландағысы - Шпагин үлгісіндегі пистелет-пулемет. (ПТШ - Пистолетпулемёт Шпагина)

Жауынгер қыздардың қысқы

және жазғы киім үлгілері. Бұл

киімдерді музейге Әлиямен

мергендер мектебінде бірге

оқыған құрбысы Лидия

Бакиева тапсырған. Әлия да

осындай киім киген.

Әлия музейіндегі панорама

Әлия туралы шығармалар ::

Әлия туралы шығармалар :

Әлия туралы шығармалар :: “Әлия-Мәншүк” жинағы, “Песнь Праматери Хобды” (А. Утегенов), “Гүл-ғұмыр” поэмасы, ән “Он тоғыз жас” (Е. Ашықбаев), ”Қызғалдақ-ғұмыр Әлия” мен “Сағыныш”әні (Г. Аймаханова), “Әлия” әні (Б. Тәжібаев пен С. Байтереков), “Ару қыз, ержүрек қыз, Әлия қыз” әні (композитор Қ. Қожанбаев), “Әлия”әні (Ә. Садуакасова), “

“Әлия”деректі повесі (Ә. Оралбай), “Әлия-Мәншүк” поэмасы (Т. Молдағалиев), “Әлияның жүрегі” (Я. Хелемский), “Әлия Молдағұлқызы” повесі (Ж. Жұмақанов), “Әлия” дастаны (С. Жиенбаев), “Шығыс шынары” повесі (Ә. Нұрмаханова), “Әлия” поэмалары (К. Деркаченко, Р. Трофимов), балет “Әлия” (М. Сағатов), “Әлия” атты деректі фильм (режиссер Ю. Пискунов) және «Снайперлер» фильмі (реж. Б. Шәмшиев), “Әлия” спектаклі (Ә. Тарази), “Жарық жұлдыздар” поэмасы (С. Жиенбаев) .