Жоғары мектептегі ғылыми педагогикалық кадрларды даярлау мәселесі туралы

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым Министрлігі

Оңтүстік Қазақстан Мемлекеттік Педагогикалық Университеті

РЕФЕРАТ

Тақырыбы: Жоғары мектептегі ғылыми педагогикалық кадрларды даярлау мәселесі

Орындаған: Әбдісалық Балауса

Қабылдаған: Оралбекова Алия

Тобы: М1703-10

Шымкент 2020

Бүгінгі таңда білім беруді жаңғырту - заманның талабы. Болашақ мамандарды даярлауда олардың кәсіби құзіреттілігін қалыптастырудың маңыздылығы қазіргі таңда жаңа технологиялармен оқыту жүйелі түрде жүргізілуде. Ол үшін студенттердің кәсіби құзіреттілігін теориялық және тәжірибелік тұрғыдан жетілдіру қажет және білім беру ұйымдарында қызмет жасайтын мамандарды қайта оқыту, интерактивті білім беру, түрлі технологиялық тәсілдер арқылы оқуға деген қолжетімділікті арттыру, білім беруді жаңғырту сынды мысалдарды айтуға болады. Біздің елімізде білім беру жүйесін жаңғырту үш басым бағыттар бойынша жүзеге асуда.

Біріншісі, білім беру ұйымдарын оңтайландыру және оқыту үдерісіне қазіргі заманғы әдістемелер мен технологияларды енгізу.

Екіншісі , оқу-тәрбие үдерісін жаңғырту және педагогтар құрамының сапасын арттырудың маңызы зор. Арнаулы педагогикалық білім берудің үлгі-қалыптарын, мектептер мен жоғары оқу орындарының оқытушыларының біліктілігін арттыруға талаптарды күшейту қажет. Әр өңірде педогогтардың біліктілігін арттыратын интеграцияланған орталықтар жұмыс істеуі тиіс.

Үшіншісі , білім беру қызметтерінің тиімділігі мен қолжетімділігін арттыру және біліктілікті жетілдірудің тәуелсіз жүйесін құру қажет.

Жоғары мектеп - жалпы немесе арнаулы орта дәрежелі білім негізінде жоғары білімді мамандар даярлайтын оқу орындарының жалпы атауы.

Оларда әр түрлі өнеркәсіптер мен құрылыстар, жол қатынасы, байланыс бөлімдері, ауыл шаруашылығы, денсаулық сақтау, мәдениет, ғылым, т. б. салалардағы практикалық, педагогикалық немесе ғылыми қызметке мамандар даярланады. Жоғары мектепке университеттер, политехникалық және салалық (инженерлік, ауыл шаруашылығы, экономикалық, медициналық, заң, педагогикалық, көркемөнер, т. б. ) институттар, академиялар, жоғарғы училищелер, т. б. жатады. ЮНЕСКО-ның анықтамасы бойынша, беретін білімнің көлеміне, даярланатын мамандардың біліктілік деңгейіне қарамай, толық орта білім негізінде мамандыққа даярлайтын кез келген оқу орны Жоғары мектеп болып есептеледі. Сондықтан бірқатар елдерде Жоғары мектеп қатарына тек жоғары оқу орындары ғана емес, сонымен бірге техникумдар мен арнаулы орта оқу орындары дәрежесінде кадрлар даярлайтын оқу орындары да жатады.

“Инемен құдық қазғандай” деп әспеттеген білім мен ғылымның қашанда жөні де, жолы да бөлек. Әсіресе бүгінгідей аласапыран заманда ғылым мен білімге сүйенген елдердің еңсесі биік. Ал тереңге бойламай жүргендер қанша жерден ұмтылғанмен ұтылыс табуда. Ғылымның құдіретін дәл қазіргідей техника мен технологияның аты болғанмен заты жоқ кезде зейін зердесі ерен жандар ол ғылым арқылы орындалатынын елден бұрын көзбен де, көңілмен де, оймен де болжап қойған. Бұған Алаш арыстарының айтулы өкілі Ахмет Байтұрсынұлының: “Неше түрлі ғылым, өнер - бәрі де тіршіліктің ауырлығын азайту үшін, рахатын молайту үшін шығарылған нәрселер. Ғылым, өнер артылған сайын дүниеде бейнет кемімекші. Осыған ақылы жеткен, есі енген жұрттар ғылым мен өнерді бірден-бірге асыруға тырысады” дейді. Ал сол Алаш арыстарының алып ойын жаңғыртып жүрген ақын Олжас Сүлейменов: “Ғылым біткен “әуесқойлардың” . . . шапқыншылығынан қорлық көретін шақтары болады. Мұндайда салмақ дәстүрлі теорияға ғұмырын сарп еткен адамдардың беліне түседі” дейді. Бұл енді осы күнгі шындықтың шырылындай естілері анық. Иә, дүниені жаңғыртудың, жасартудың кілті саналатын ғылымды атқа жеңіл, тайға шақ күйге түсіргендер сол әуесқойлар. Білім, ғылымның беделін көтеретін тазалық қана.
Maгиcтpaтypa cтyдeнттepін oқытyдың aлғa қoйылғaн maқcaтынa cүйeнe oтыpып, maгиcтpaтypaның біліm бepy бaғдapлamacын қaлыптacтыpyдың keйбіp mіндeттepі:

Жoғapғы oқy opнынaн keйінгі дaйындық бapыcындa пeдaгoгиkaлық жәнe ғылыmи-пeдaгoгиkaлық жұmыcшының kәcіби cтaндapтының тaлaптapын eckepe oтыpып, өз жұmыcындa гнocтиkaлық, жoбaлық, инжeнepліk, ұйыmдacтыpyшылық жәнe kommyниkaтивті eңбek фyнkциялapын opындaйтын жoғapы mekтeп oқытyшыcының kәcіби қызmeтінің құpылыmын бeйнeлeйді;

Жoғapы oқy opнынaн keйінгі біліm бepy бaғдapлamacындa пәндep meн moдyльдepдің қaйтaлaнyын жәнe қaйтaлaнyын бoлдыpmaй, ғылыmи зepттeyлepді cәтті aяқтayғa, құзыpeтті түpдe тaныcтыpyғa жәнe oның нәтижeлepін ұcынyғa қaжeтті қocыmшa құзіpeттіліkтepдің қaлыптacyын kүшeйтe oтыpып, maгиcтpaнттap meн acпиpaнттap дeңгeйіндeгі ғылыmи зepттeyлepдің caбaқтacтығы meн интeгpaцияcын қamтamacыз eтy;

Қoлдaныcтaғы ғылыmи mekтeптepдің әлeyeтін тoлық пaйдaлaнy, өйтkeні лaйықты инфpaқұpылыmы бap жәнe бәcekeгe қaбілeтті ғылыmи-пeдaгoгиkaлық ұжыmдapдың нeгізіндe зepттeyшілep үшін жoғapы дeңгeйлі дaйындықты қamтamacыз eтy mүmkін. қapжылық қayіпcіздіk жүpгізіліп жaтқaн зepттeyлep. Maгиcтpaнттapдың диccepтaциялық зepттey тaқыpыбының өзekтілігі oлapдың ұзaқ mepзіmді жәнe пepcпekтивaлы ғылыmи жoбaлapды жүзeгe acыpyғa қaтыcyын қamтamacыз eтeді;

Жoғapы oқy opнынaн keйінгі біліm бepy бaғдapлamacын зamaнayи eңбek нapығының moнитopингі нeгізіндe құpy, ocы нapықтa тaлaп eтілeтін құзыpeттіліkтepді қaлыптacтыpaтын жoғapы oқy opнынaн keйінгі дaяpлayдың әдіcтepі, құpaлдapы meн фopmaлapын қoлдaнy;

Maгиcтpaтypaның біліm бepy бaғдapлamacындa maгиcтpaнттapдың жeke oқy тpaekтopияcын жoбaлay mүmkіндігі. Ocылaйшa, біз зepттeyшілepдің піkіpіншe, acпиpaнттapды дaяpлayғa apнaлғaн біліm бepy бaғдapлamacын әзіpлey mәceлecі - бұл Peceйдeгі диплomнaн keйінгі жұmыcтың түпkі maқcaты жәнe oның kүтілeтін нәтижecі тypaлы нaқты идeя бoлғaн жaғдaйдa шeшyгe бoлaтын пpakтиkaлық mіндeт. Бұл жaғдaйдa maқcaт қoю maгиcтpaтypaның oқy opны peтіндeгі біpeгeйлігі oның бизнec, ғылыm жәнe біліm бepy инфpaқұpылыmындa бoлaтындығынa нeгіздeлyі kepek.

Cтyдeнттің мeңгepyі қaжeт:

a) maгиcтpaтypa бaғдapлamacының нeгізгі бөлігінe kіpeтін пәндep (moдyльдep) ;

б) maгиcтpaтypa бaғдapлamacының ayыcпaлы бөлігі бoлып тaбылaтын пәндep (moдyльдep), пpakтиka жәнe ғылыmи-зepттey жұmыcтapы.

a) maгиcтpaтypa бaғдapлamacының нeгізгі бөлігінe kіpeтін пәндep (moдyльдep) ;

б) maгиcтpaтypa бaғдapлamacының ayыcпaлы бөлігі бoлып тaбылaтын пәндep (moдyльдep), пpakтиka жәнe ғылыmи-зepттey жұmыcтapы.

Қазіргі кезде орта білім саласында көптеген реформалар болып, түбегейлі шаралар қабылдануда. Елбасының қолдауымен заманға сай білім беру құрылымы белсенді қалыптасып келеді, педагог мәртебесін көтеру, мұғалімдерге лайықты еңбекақы төлеу, олардың біліктілігін арттыру, орта арнаулы, жоғары оқу орындарында мұғалімдер даярлау жүйесіне түбегейлі өзгертулер керек. Өздерің білесіңдер, Елбасының тапсырмасына сәйкес 2012 жылдан бастап, педагогтардың біліктілігін арттыру жүйесін түбегейлі өзгертуді Назарбаев Зияткерлік мектептері мен «Өрлеу» ұлттық біліктілікті арттыру орталығы әлемдік тәжірибе негізінде жүзеге асыруды қолға алуда. Педагог кәсібінің қоғамдағы имиджін жүйелі түрде арттыру да бұқаралық ақпарат құралдары, үздік мұғалімдердің жетістіктерін насихаттау, педагогикалық конкурстар, ата-аналармен, жұмыс берушілермен өзара байланыс арқылы жүргізілуде.

Білім беру мекемелерін оңтайландыру, оқу-тәрбие үдерісін жаңғырту, білім беру қызметтерінің тиімділігі мен қолжетімділігін арттыру жолдарын тиімді енгізуді, біріншіден, білім беру жүйесінде директорлар корпусының сапасын жақсартудан бастау керек. Басшылық орынға бұрын әдіскер, орынбасар болып істеген, жеткілікті өтілі, категориясы бар мамандар сайланса жұмыс жүрген болар еді, өкінішке орай, қазіргі басшылардың басым көпшілігі оқу орындарындағы пән мұғалімі, немесе, тәрбиеші ретінде көзге көрінген, педагогикалық менеджментті білмейтін, шаруашылық қызметтерін ұйымдастырушы деңгейінен көтеріле алмай жүр, кейбіреулерінің жоғары білімі болғанмен, арнайы кәсіби білімі де жоқ. Екіншіден, біз шетел мамандарының көрсеткен кемшіліктеріне жүгінсек, Қазақстанда мұғалімдердің біліктілік және кәсіби міндеттерді орындау деңгейі төмен, білім философиясы оқушы - оқушы, оқушы - мұғалім арасындағы қарым-қатынас, зерттеу жұмысы, жоба қорғау жұмыстарына бейімделмеген, оқытушының әдістемелік дайындығында және практикалық жұмысында оқушыны тұлға ретінде қалыптастыру қарастырылмаған, ақпараттық технологияны пайдалану арқылы тыңдаушылардың функционалдық сауаттылығын жетілдіруге көңіл бөлінбеген. Бұл көрсетілген кемшіліктер мұғалім даярлау және жас мұғалімдерді ғылыми әдістемелік жұмыстарға тарту білім ұйымдары директорларының аталған бағыттарға көңіл бөлмегендіктерінің нәтижесінде деп ойлаймын. Әлемдік практикада білім сапасы нақты критерийлерге сәйкес,

Жете зерттелген (Баширова Ж. Р. докторлық диссертациясы) концептуалды бағыттардың аясында субъектілердің мәдениет әлемін рефлексивті меңгеруге жәрдемдесетін және олардың өзіндік қалыптасуына көмектесетін педагогикалық шарттар жобаланады:

білім беру процесінің субъектілерінің мәдениетті меңгеру тәсілдерінің диверсификациясы туралы негіздер міндетті болып табылады;
білім беруді тұлғаның өмірлік жолын құзыретті таңдау мүмкіндіктерін кеңейтуге және тұлғаның өзіндік дамуына бағытталған процесс ретінде қарастыру;
жобалау технологиясын меңгеру білім алушыларға негізінен әлемді, әлем туралы өзге ақпараттарға толы мазмұндағы және терминдердің мағынасымен толтырылған мәтіндер арқылы емес, танымдық-зерттеушілік іс-әрекет арқылы тануға мүмкідік береді; білім беру процесінің субъектілерінің тұлғасына мұндай өзгерістерді енгізу білім алушыға тұлға ретінде өзінің жобалау технологияларын меңгергендігі туралы көрсеткіштерді көрсетуіне жол ашады;
«студент-оқытушы», «магистрант-оқытушы» жүйесіндегі қатынастардың сипатының, типінің, стилінің өзгеруінің негізінде жобалау технологиясын меңгеруді қамтамасыз ететін мотивациялық, ұйымдастырушылық-педагогикалық және басқа да жағдайларды жасау қажет [1] . Білім алушылардың кәсіби-педагогикалық құзыреттілігінің қалыптасу жолдарын ұғыну үшін оларға зерттеу бағдарламамызға білім алушыларды психологиялық-педагогикалық даярлау идеяларын енгізуге мүмкіндік берді. Аталған идеяның практикалық тұрғыдан жүзеге асуы педагогикалық іс-әрекеттің барлық аумағын қамтиды: өзара күрделі байланыстағы ғылымизерттеушілік, жобалаушылық, тәрбиелік, білімдік, басқарушылық.

Ғылыми-зерттеушілік - «университеттік білім берудің жоғары мектеп оқытушысын даярлау аспектісінде дамуы» феноменінің теориялық негіздерін жасауды, тұлға көрсеткіштерін анықтауды, педагогикалық технологияны меңгеруге бағытталған диагностикалық процедураларды өңдеуді талап етеді.

Жобалаушылық - университеттік білім берудің жоғары мектеп оқытушысын даярлау аспектісінде дамуына бағдарланған педагогикалық жүйені құруға бағытталған.
Тәрбиелік - оқытушылар мен білім алушылардың педагогикалық құзыреттілікті олар- дың бойына қалыптастыру мақсатымен арнайы ұйымдасқан, мақсатқа бағытталған және басқарылатын өзара әрекеттестікке бағдарланады.
Білімдік - білім берудің жобалау технологиясын негізгі және қосымша білім беру бағдарламалары бойынша тікелей оқыту процесіне ендіруге бағдарланады.
Басқарушылық - жоғары оқу орнындағы оқу процесіне жобалық білім беруді ендіру бойынша ұйымдастырушылық-педагогикалық шешімдерді қабылдауды талап етеді [1] .

Жобалау мәдениетінің қалыптасуының астарында техникалық, ғылыми, әлеуметтік және басқа да тұлғалық-маңызды жобалардың негізінде биографиялық жобалауды (өз тағдырын жобалау) жүзеге асыруға қабілетті тұлғаны тәрбиелеу түсінігі жатыр. Біздің пікірімізше, осы жерде магистранттарды жобалаудың жалпы негіздеріне, іс-әрекеттің кез келген саласы үшін жобаларды өңдеу принциптері арқылы оқытуда бағыттылық аспектісін жүзеге асыру керек; оларды жобалардың жүзеге асуына көмектесетін және кедергі болатын факторларды анықтауға, жобаның өмірге сіңісуі үшін қажетті ресурстарды есептеуге үйрету керек; қоршаған ақиқатты жүзеге асыруға, адамзат тарихының байлығын тұлғаның ішкі байлығына айналдыруға бағыттау керек. Білім алушылардың жобалаушылық іс-әрекетке саналы, мотивацияланған түрде қосылуы білім беруге мәдени, өнегелік, тұлғалық және осы барлық заттық-мазмұндық немесе заттықәрекеттік контекспен бірге қазіргі таңда мүлде жойылған мағына алып келер еді.

Біз жоғары мектеп оқытушысы өзінің табиғатынан іс-әрекет субъектісі ретінде қалыптасуы керек және ол жобалық технологияларды қалыптастыру тәсілі ретіндегі жобалаушылық іс-әрекетіне олардың әрбірін ендіргенде ғана мүмкін болатыны туралы психологиялық-педагогикалық білімдермен білім алушыларды қаруландыруға атсалыстық. Мұндағы тұлғаны мәнді өзгерту мақсатындағы жобалау технологиясын гуманистік парадигмадағы субъектілердің өзіндік анықталуынсыз қарастыруға болмайды.

Педагогикалық модельдеу - бұл жобалаудың теориялық негіздемелерін заңдылықтар, принциптер, құндылықтар, мақсаттар, бейнелер формасында анықтау; педагогикалық жүйелердің, процестердің, жағдаяттардың құрамы мен құрылымын анықтау; құрастырылған модельдерді белгілі бір белгілік-символикалық формада көрсету процесі [2] .

Педагогикалық жобалау (жоба құру) - құрастырылған модельді жобалау логикасында оны ары қарай өңдеу (детализация, декомпозиция) және одан пайдалы педагогикалық нәтиже алу механизмін суреттеуге дейін, яғни тәжірибеде қолдану деңгейіне дейін жеткізу. Педагогикалық құрастырушылық - бұл тәрбиелік қатынасқа шынайы қатысушылардың нақты іс-әрекет шарттары мен потенциалдарын ескеретін, құрастырылаған жобаны ары қарай детализациялау. Жоба модельдеуден, құндылықтарды, олардың кеңістігінде - мақсаттарды анықтаудан басталады. Жоба құрастырылады, оның авторлары арнайы әдіснамалық бағыттардың негізінде құндылықтардың арнайы жүйесінің аясындағы олардың мақсаттары мен жетістіктерінің өзіндік көрінісін дәлелдейді. Осыған байланысты белгілі бір формадағы жүйе ретіндегі жобалаудың объектісін және жобалау процесінің құрамы мен құрылымын ажырату қажет. Жобалау процесінің құрамы ой-желісінің пайда болуынан пайдалы педагогикалық нәтиже алуға дейінгі «жүріп өтуге» қажетті кезеңдердің белгілі бір мөлшерімен сипатталатын жобалау логикасы сияқты өзгеше құбылыс. Жобалау процесінің құрылымы - бұл жобалаудың жекелеген кезеңдерінің арасындағы байланыс. Бұл байланыстар әрбір келесі кезең заңды түрде алдыңғы кезеңнен шығып, келесінің орын алуын дайындайтын сабақтастық болып келеді. Жобаның құрамы - жобаланушы педагогикалық жүйенің компоненттерін, жүйе құрушы фактор мен жүйе құрушы іс-әрекетті көрсететін және сипаттайтын құрам. Жобаның құрылымы - бұл жобаланушы жүйенің элементтерінің арасындағы байланыстардың сипаты, оның «сәулетінің», компоненттерінің иерархиясының, жобаның жүзеге асуына қосылған субъектілердің позитивті тұлғалық өзгеру түріндегі ой-желісінен пайдалы педагогикалық нәтижеге дейінгі қозғалыстардың белгісі [2] . Педагогоикалық құзыреттілікке ие болу оқытушыға өзінің кәсіби міндеттерін білікті орындауға мүмкіндік береді. Білім алушылардың тұлғалық шығармашылық жетілуін жобалау олардың педагогикалық құзыреттілігінің дамуын қамтамасыз етеді.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.