ҚР Қарулы күштерінің техникасы мен жабдықталуы
Касангалиев Н.М.
ҚР ҚК техникасыны мен жабдықталуы
Мазмұны
Кіріспе____________________________ ____________________________4
I тарау. Қазақстан армиясы____________________________ __9
1.1 Әскери доктрина___________________________ _________________10
1.2. Қазақстан Республикасының Әскери Докторинасы____________13
II- тарау Ұлы отан соғысы кезіндегі әскери техникасы_____________30
2.1 Әскери Техника Өзімізде Өндіріле___________________________ _38
2.2 Бронетанктік техниканың базалық машиналарын қолдану
және жөндеу_____________________________ _____________________39
2.3 Ағымдық қару-жарағы________________________ ______________40
III-тарау Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері_______________42
3.1 Міндеттері_________________________ ________________________44
3.2 Өңірлік қолбасшылықтар_____________________ ______________45
IV-тарау Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің Ішкі
қызмет жарғысы____________________________ __________________47
4.1 Әскери қызметшілердің әскери әдептілігі мен мінез құлқы______________________________ __________________________50
4.2Командирлер (бастықтар) мен бағыныштылар.
Аға және кіші шенділер___________________________ _____________52
Қорытынды__________________________ ________________________59
Пайдаланылған әдебиеттер ___________________________________ _61
Кіріспе
Зерттеудің көкейтестілігі.
2003 жылғы 7 мамырдағы Қазақстан Рес - публикасы Қарулы Күштерінің құры - лы - мын әрі қарай жетілдіру шаралары туралы Елбасының Жарлығына байланысты Әс - кери-теңіз күштері Қарулы Күш - тер - дің жеке түрі мәртебесіне ие болып, даму жолына түсті. Бүгінде Әскери-теңіз күштері Қарулы Күштердің ең жас түрі болып есептеледі. Себебі, онда қызмет етушілердің орташа жасы - жиырма бес.
2003 жылғы 7 мамырдағы Қазақстан Рес - публикасы Қарулы Күштерінің құры - лы - мын әрі қарай жетілдіру шаралары туралы Елбасының Жарлығына байланысты Әс - кери-теңіз күштері Қарулы Күш - тер - дің жеке түрі мәртебесіне ие болып, даму жолына түсті. Бүгінде Әскери-теңіз күштері Қарулы Күштердің ең жас түрі болып есептеледі. Себебі, онда қызмет етушілердің орташа жасы - жиырма бес.
Өзінің жастығына қа - ра - мастан әскери теңізшілер бірнеше жо - рық - тарды жүзеге асырды. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Әскери-теңіз күш - - тері құрылған кезден бастап, (1993-1999-2003 жылдан бү - гінге дейін) жеке құ - рам халықаралық келісімдерге сәйкес басқа мемлекеттерден жауынгерлік кемелерді елімізге теңіз арқылы жеткізуге байланысты бірқатар ірі мемлекеттік тапсырмаларды орындады. Мәселен, 1996 жылы - Астраханнан (РФ) су ығыстырғыштығы 70 тонналық ша - ғын төрт күзет кеме, 1999 жылы - Гель - чук портынан (Түркия) Мәрмәр теңізі ар - қылы су ығыстырғыштығы 170 тонна - лық шағын күзет кемесі, 2001 жылы - Пендик портынан (Түркия) Мәрмәр теңізі арқылы су ығыстырғыштығы 170 тонна - лық шағын күзет кемесі, 2006 жылы - Чине портынан (Корея Республикасы) Пен - дик порты мен (Түркия) Мәрмәр те - ңізі ар - қылы су ығыстырғыштығы 150 тон - на - лық кемелер Ақтау портына әкелінді. Аталған тапсырмалар қысқа мерзімде Мәрмәр, Азов, Каспий теңізі, Босфор, Керч бұ - ғаз - дары, Дон, Волга өзендері, Цимлян су қой - масы, 18 шлюзі бар су кемелері өтетін каналдармен Эрели, Синоп порты (Түр - кия), Азов (Ук - раина), Темрюк, Дондағы Ростов, Аст - рахань (РФ) бағыты бойынша орындалды. Жүзу кезінде кеме эки - паж - дарының жеке құрамы батылдық пен ба - тыр - лықтың ерен үлгісін танытса, басқа мемлекеттер алдында Қарулы Күштері - міздің беделін арттырды.
2010 жылғы ақпан айында Елбасы - Қазақстан Республикасы Қарулы Күш - терінің Жоғарғы Бас қолбасшысы Нұр - сұл - тан Әбішұлы Назарбаев Қазақстан Рес - публикасы Қарулы Күштері Әскери-те - ңіз күштерінің бас қолбасшысына Жауын - гер - лік Ту табыс етті.
Біздің әскери теңізшілер үшін был - тыр - ғы қыркүйек айында Ресей Федер - а - циясының Каспий флотилиясымен бір - ле - сіп өткізген Орталық-2011 стра - те - гия - лық жаттығулары жемісті болды. Каспий теңізінің қазақстандық бөлігі теңіздегі жауынгерлік іс-қимылдар жүргізудің оша - ғына айналды. Осы жерде теңіздегі ұрыс, тактикалық теңіз десантын түсіру сияқты бірқатар элементтер жүзеге асты. Каспий теңізінде Қазақстан мен Ресейдің 43 әс - кери кемесі жұмыс істеді.
Әскери-теңіз күштерінің әскери қыз - мет - шілері жауынгерлік тапсырмаларды орындай отырып, Каспий теңізінің қазақ - стандық бөлігіндегі су асты және су үсті жағдайын ұдайы қадағалап отырады. Орал - дағы отандық Зенит зауытында зымы - ран - ды-артиллериялық кеме құры - лы - сы аяқ - талуға жақын. 2012 жылы аталған кеме Қазақстанның Әскери-теңіз күштері құра - мы - на кіретін болады. Сонымен қатар, неғұрлым қуатты, заманауи қару-жарақ - пен жарақтанған жауынгерлік кемелерді өндіру де осы зауытта басталып кетті.
Зерттеу мақсаты:
Әскери-теңіз күштері жыл сайын отан - дық және шетелдік оқу орын - дары - ның түлектерімен толықтырылуда. Әс - кери теңізшілер Ресей, Германия, Түркия, Корея, Әзербайжан, Пәкстанда оқиды. Бүгінде Әскери-теңіз күштері одан әрі даму үстінде.
Әскери-теңіз күштерінің негізгі мақ - саттары Каспий теңізінің қазақстандық секторында Қазақстан Республикасының мем - лекеттік шекарасын, аумақтық тұ - тас - тығын, егемендігі мен экономикалық мүд - де - лерін қорғау; агрессордың шап - қын - шы - лығына лайықты тойтарыс беру, қару - лы қақтығыстарды оқшаулау және алдын алуға ат салысу; аймақты, мұнай табу нысандары орналастырылған жасанды аралдар және платформаларды қоса алғанда сулы аудандарды қорғау және күзету; құрлықтағы әскерлердің қимылын теңіз - ден қамтамасыз ету болып табылады.
Бүгінде Жоғарғы Бас қолбасшы тарапынан жасалып отырған тұрақты қамқор - лықтың арқасында теңіздегі жауынгерлік әзірліктің тиімділігі артты, материалдық-техникалық қамтамасыз ету мәселелері үдемелі түрде шешілуде, әскери қызмет - шілердің ақшалай үлесі өсті. Демек, бізде құрылған және ойдағы - дай заманауи да - мы - ған, ұрысқа қабілетті Қарулы Күш - тердің бар екендігін нық сеніммен айтуға болады.
Зерттеу обьектісі - жалпы білім беретін мектептің оқу-тәрбие үрдісі.
Зерттеу пәні
- Мақсат - соғысты жүргізу емес, болдырмау
2007 жылғы наурызда қабылданған Әс - кери доктрина Қазақстанның өзінде болған сапалық өзгерістерге және оның геосаяси ортасына, сонымен бірге ел қауіпсіздігіне қатер төндіретін терроризм, сепаратизм мен экстремизм әрекеттерін есепке алумен әзір - ленген еді. Қазіргі таң - да қауіпсіздікті қам - та - масыз ету әскери-саяси, экономикалық, ақпараттық және басқа да шаралардың жиын - тығы болып саналады. Бүгін Ар - мия - мыз - дың алдында бәсекеге қабілеттілікті жүйелі жетілдіру және дамыту мақсаты тұр. Негізінен қа - зір - гі заманғы жағдайда со - ғысқа даяр және ұрысқа жарамды Қарулы Күштер соғысты жүргізу үшін емес, оны бол - дырмаудың ең маңызды құралы ретінде қарастырылады. Осыған сәйкес Әскери доктринада белгіленгендей, Қарулы Күш - тер сапалық көрсеткіштерін жақсартуға көңіл бөлінуі қажет. Осы сатыда Ар - мия - ның даярлау жүйесін толығымен қазіргі заманға сай ұрыс шартына барынша жа - қындату жүзеге асырылуда.
Зерттеудің болжамы Бүгінде Қарулы Күштер заманауи жат - ты - ғу кешендерімен жеткілікті түрде қам - тамасыз етілуде. Әрбір бригадада тұрақ - ты жауынгерлік даярлық өткізуге арнал - ған Профи ату-жаттығу құралы бар. Оқу орталықтарында авиациялық, артил - лериялық, әуе-десанттық жаттығу кешен - дері бар, жаяу әскер жауынгерлік маши - на - ларының механик-жүргізушілер мен танк экипажы да жаттығу құралдарымен мін - детті түрде жаттығады. Жоспарлы және тиімді ұйымдасқан жауынгерлік даярлық жеке құрамды тәр - биелеудің қуатты құра - лы болып табылады. Себебі, әскери оқы - ту үрдісіне қатысу әскери қызметшілерді тәр - биелеуге, отан сүйгіштікке және өз елін мақтан тұтуға үйретеді.
Зерттеу міндеттері:
Дос сүйініп, дұшпан күйінген оқу-жаттығулары
Бес мемлекеттің басшысы бес деген баға берген Өзара іс-қимыл-2009 бір - лескен стратегиялық-командалық жат - ты - ғу - лары Мәтібұлақ әскери полигонында өт - ті. Оған 15 мыңнан астам әскер, 1500 брон - ды техника және жүзшақты әскери ұшақ пен тікұшақ қатысты. Бұл сияқты әскери жаттығулар бұрын-соңды Кеңес одағы тұ - сын - да ғана өткізілгенін ескерсек, тастың түс - кен жеріне ауырлығын байқау оңай.
Жетекші идея: Қазан айының ортасында Қазақстан әлемнің назарын өзіне аударды. Ұжым - дық қауіпсіздік шарты ұйымына мүше мемлекеттердің жедел ден қою күштері жауынгер ұлттың ұландарымен үзеңгі қа - ғыстырды. Білгенін ортаға салды, тәжі - ри - бе алмасты. Бес мемлекеттің прези - дент - терінің алдында ширақ қимыл, сауатты шешім қабылдай алды. Осы жолы ұжым - дық күштерге ортақ арнайы киімнің тұ - сауы кесілді десе де болады. Сапалы матадан Ресейде тігілген далалық киім үл - гі - сі көңілден шықты. Оны жатты - ғуларды бақылаған мемлекет басшылары да киді.
Жедел ден қоятын ұжымдық күштерді құру жөніндегі Келісімге 2009 жылғы 14 маусымда Мәскеуде қол қойылған болатын. Ұжымдық күштердің алғашқы оқу-жаттығуларын Қазақстанда өткізу туралы шешім сол жерде қабылданды. Сол жолы ұйымға мүше мемлекеттердің жетекші - лері Қазақстанды бекер таңдаған жоқ еді. Оған Қазақстанның кең көлемді халық - ара - лық жаттығуларды өткізуге қолайлы материалдық базасы мен заманауи техникамен жабдықталған Қарулы Күштері себеп болғаны айғақ.
Зерттеу көздері:
Қазақстан өз алдына миллиондық ау - қымды әскер құруды мақсат тұтпайды, қазақстандық әскер ықшам әрі ұтқыр болуға тиіс. Жоғарғы Бас қолбасшы мем - лекетіміз - дің қорғанында білікті мамандар мен ұлты - на шын берілген азаматтар тұруға тиістігін нықтады: ХХІ ғасырда Қарулы күштер мамандардан, патриоттардан және ары таза азаматтарымыздан құралуға тиіс! деп міндеттеді Елбасы. Әскерден қашанда темірдей тәртіп, заманауи техниканы мінсіз меңгеру және ұдайы ұрысқа дайын болу талап етіледі. Мемлекет басшысы айтқанындай, жері - міз - дің шекарасын айнала достас елдер қоныс - танғанымен, әлемде бас көтеріп жатқан жаңа қатерлерге ел әзір отыруы, тойтаруға қабілетті болуы қажет.
Зерттеудің әдіснамалық және теориялық негіздері:
Біз армиямызды әскери-техникалық жарақтандыруды және отандық әскери-өнеркәсіптік кәсіпорындардың жұмысын ны - ғай - туды жалғастырамыз. Ұйым - дастыру - шылық-штабтық іс-шаралар санын қыс - қарту керек. Олардан тек мем - лекет қара - жаттарын қажетсіз шығындаудан басқа пайда жоқ, - деді Мемлекет басшысы. Кеңес кезінде Елбасы Н.Назарбаев елдің қорғаныс қабілеттілігін нығайтуға бағыт - тал - ған басқа да нақты тапсырмалар берді.
Зерттеу кезеңдері:
Қазақстан мемлекеттік тәуелсіздігін алған соң алдына қиын, бірақ өмірлік маңызды міндет қойылды. Ол - өзінің Қарулы Күштерін құру еді.
1991 жылы 25 қазанда Қазақстан Президентінің Жарлығымен Қазақ КСР-ң мемлекеттік қорғаныс комитеті құрылды. Кейіннен республиканың қорғаныс мәселелерін толық түрде дербес шешуге көшуіне байланысты, ол Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрлігі болып қайта құрылды. Тәуелсіз республиканың заңдық құқықтарының негіздеріне және де Тәуелсіз мемлекеттер достығына қатысушы мемлекеттер арасындағы қол жеткен келісімдерге байланысты 1992 жылдың 7-мамырында Президенттің Жарлығы шықты.
Бұл Жарлық бойынша, Қазақстан аумағына орналасқан Қарулы Күштер өздерінің мүліктерімен қоса республиканың қарауына өтті. Жоғарғы Бас Қолбасшы ретінде Қарулы Күштерді басқаруды Президент өз мойнына алды. Елбасынан басқа қорғаныс ісімен тікелей шұғылданатын Қорғаныс министрі болды.
Қазақстанның бірінші Қорғаныс министрі болып генерал-полковник С.Нұрмағанбетов тағайындалды.
Сөйтіп, Елбасы Н.Назарбаев Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінің құрылғанын 7-мамырда 1992 жылы заңды түрде бекітті. Бүгінгі күні Қазақстан өз азаматтарының әскери қызмет атқаруының жағдайы мен тәртібін дербес анықтайды, өз аумағында әскерлердің, қару - жарақтың және техниканың орналасу мәселесін шешті.
Қазіргі кезде Қазақстан Республикасының Қарулы Күштеріне - жалпы мақсаттағы күштер, әуе-қорғаныс күштері, мемлекеттік шекараны қорғау күштері және де ұлттық гвардия мен ішкі әскерлер кіреді. Өз кезегіне қарай қарулы күштер түрлі бөлімдерден және әр түрлі құрамалар мен арнайы әскерлерден тұрады.
Дипломның құрылымы. Диплом кіріспеден, ІІІ тараудан, қорытындыдан, пайдаланылған әдебиеттер тізімінен, қосымшалардан тұрады.
Кіріспе бөлімінде зерттеудің ғылыми аппараты, көкейтестілігі, мақсаты, объектісі, пәні, болжамы, міндеттері, кезеңдері, базасы туралы әдіснамалық және теориялық негіздері, кезеңдері, базасы туралы сипаттама беріліп, зерттеу нәтижелерінің дәлдігі мен негізділігі баяндалады.
Қорытынды бөлімінде жалпы тұжырымдар жаслып, әскери патриоттық оқу тәрбие үрдісінде мектеп оқушыларына қазақ батырларының бейнесі арқылы отансүйгіштік тәрбие берудің тиімділігін арттыруға, жетілдіруге байланысты ұсыныстар айқындалды.
I-тарау Қазақстан армиясы
2003 жылғы 7 мамырдағы Қазақстан Рес - публикасы Қарулы Күштерінің құры - лы - мын әрі қарай жетілдіру шаралары туралы Елбасының Жарлығына байланысты Әс - кери-теңіз күштері Қарулы Күш - тер - дің жеке түрі мәртебесіне ие болып, даму жолына түсті. Бүгінде Әскери-теңіз күштері Қарулы Күштердің ең жас түрі болып есептеледі. Себебі, онда қызмет етушілердің орташа жасы - жиырма бес.
2003 жылғы 7 мамырдағы Қазақстан Рес - публикасы Қарулы Күштерінің құры - лы - мын әрі қарай жетілдіру шаралары туралы Елбасының Жарлығына байланысты Әс - кери-теңіз күштері Қарулы Күш - тер - дің жеке түрі мәртебесіне ие болып, даму жолына түсті. Бүгінде Әскери-теңіз күштері Қарулы Күштердің ең жас түрі болып есептеледі. Себебі, онда қызмет етушілердің орташа жасы - жиырма бес.
Өзінің жастығына қа - ра - мастан әскери теңізшілер бірнеше жо - рық - тарды жүзеге асырды. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Әскери-теңіз күш - - тері құрылған кезден бастап, (1993-1999-2003 жылдан бү - гінге дейін) жеке құ - рам халықаралық келісімдерге сәйкес басқа мемлекеттерден жауынгерлік кемелерді елімізге теңіз арқылы жеткізуге байланысты бірқатар ірі мемлекеттік тапсырмаларды орындады. Мәселен, 1996 жылы - Астраханнан (РФ) су ығыстырғыштығы 70 тонналық ша - ғын төрт күзет кеме, 1999 жылы - Гель - чук портынан (Түркия) Мәрмәр теңізі ар - қылы су ығыстырғыштығы 170 тонна - лық шағын күзет кемесі, 2001 жылы - Пендик портынан (Түркия) Мәрмәр теңізі арқылы су ығыстырғыштығы 170 тонна - лық шағын күзет кемесі, 2006 жылы - Чине портынан (Корея Республикасы) Пен - дик порты мен (Түркия) Мәрмәр те - ңізі ар - қылы су ығыстырғыштығы 150 тон - на - лық кемелер Ақтау портына әкелінді. Аталған тапсырмалар қысқа мерзімде Мәрмәр, Азов, Каспий теңізі, Босфор, Керч бұ - ғаз - дары, Дон, Волга өзендері, Цимлян су қой - масы, 18 шлюзі бар су кемелері өтетін каналдармен Эрели, Синоп порты (Түр - кия), Азов (Ук - раина), Темрюк, Дондағы Ростов, Аст - рахань (РФ) бағыты бойынша орындалды. Жүзу кезінде кеме эки - паж - дарының жеке құрамы батылдық пен ба - тыр - лықтың ерен үлгісін танытса, басқа мемлекеттер алдында Қарулы Күштері - міздің беделін арттырды.
2010 жылғы ақпан айында Елбасы - Қазақстан Республикасы Қарулы Күш - терінің Жоғарғы Бас қолбасшысы Нұр - сұл - тан Әбішұлы Назарбаев Қазақстан Рес - публикасы Қарулы Күштері Әскери-те - ңіз күштерінің бас қолбасшысына Жауын - гер - лік Ту табыс етті.
Біздің әскери теңізшілер үшін был - тыр - ғы қыркүйек айында Ресей Федер - а - циясының Каспий флотилиясымен бір - ле - сіп өткізген Орталық-2011 стра - те - гия - лық жаттығулары жемісті болды. Каспий теңізінің қазақстандық бөлігі теңіздегі жауынгерлік іс-қимылдар жүргізудің оша - ғына айналды. Осы жерде теңіздегі ұрыс, тактикалық теңіз десантын түсіру сияқты бірқатар элементтер жүзеге асты. Каспий теңізінде Қазақстан мен Ресейдің 43 әс - кери кемесі жұмыс істеді.
Әскери-теңіз күштерінің әскери қыз - мет - шілері жауынгерлік тапсырмаларды орындай отырып, Каспий теңізінің қазақ - стандық бөлігіндегі су асты және су үсті жағдайын ұдайы қадағалап отырады. Орал - дағы отандық Зенит зауытында зымы - ран - ды-артиллериялық кеме құры - лы - сы аяқ - талуға жақын. 2012 жылы аталған кеме Қазақстанның Әскери-теңіз күштері құра - мы - на кіретін болады. Сонымен қатар, неғұрлым қуатты, заманауи қару-жарақ - пен жарақтанған жауынгерлік кемелерді өндіру де осы зауытта басталып кетті.
Әскери-теңіз күштері жыл сайын отан - дық және шетелдік оқу орын - дары - ның түлектерімен толықтырылуда. Әс - кери теңізшілер Ресей, Германия, Түркия, Корея, Әзербайжан, Пәкстанда оқиды. Бүгінде Әскери-теңіз күштері одан әрі даму үстінде.
Әскери-теңіз күштерінің негізгі мақ - саттары Каспий теңізінің қазақстандық секторында Қазақстан Республикасының мем - лекеттік шекарасын, аумақтық тұ - тас - тығын, егемендігі мен экономикалық мүд - де - лерін қорғау; агрессордың шап - қын - шы - лығына лайықты тойтарыс беру, қару - лы қақтығыстарды оқшаулау және алдын алуға ат салысу; аймақты, мұнай табу нысандары орналастырылған жасанды аралдар және платформаларды қоса алғанда сулы аудандарды қорғау және күзету; құрлықтағы әскерлердің қимылын теңіз - ден қамтамасыз ету болып табылады.
Бүгінде Жоғарғы Бас қолбасшы тарапынан жасалып отырған тұрақты қамқор - лықтың арқасында теңіздегі жауынгерлік әзірліктің тиімділігі артты, материалдық-техникалық қамтамасыз ету мәселелері үдемелі түрде шешілуде, әскери қызмет - шілердің ақшалай үлесі өсті. Демек, бізде құрылған және ойдағы - дай заманауи да - мы - ған, ұрысқа қабілетті Қарулы Күш - тердің бар екендігін нық сеніммен айтуға болады.
1.1 Әскери доктрина
2011 жылғы 11 қазанда Елбасының Жар - лығымен Қазақстан Респуб - лика - сы - ның жаңа Әскери доктринасы бекітілді. Бұл Қазақстан Тәуелсіздік алған уақыт - тан бергі қабылданып отырған төртінші доктрина (алғашқысы - 1993 жылы, екін - шісі - 2000 жылы және үшіншісі 2007 жылы қабылданған болатын). Жаңа ре - дакцияға Әскери қауіпсіздік сала - сын - да - ғы ағымдағы жағдайды талдау тарауы қо - сыл - ған. Онда әскери қауіпсіздік сала - сын - дағы елі - міздің әскери мекемесі қызметінің қо - ры - тындылары, Қарулы Күштерді, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарды дамыту үрдісі және нәтижелері баяндалған. Әскери қауіпсіздікті қамтамасыз етудің әскери-саяси негізі тарауында халықара - лық ынтымақтастық және бітімгерлік мә - се - лелері қамтылған. Доктрина ереже - лерін - де әлемдегі және аймақтағы заманауи әс - кери-саяси ахуал ескеріліп, әскер - лердің қауіп-қатерлерге қарсы тұрарлық бағы - тын барынша дамыту айқындалған.
Доктринада қол жеткізген жетістіктер негізіндегі мемлекеттің қорғаныс қабілеті мен әскерлердің жауынгерлік әзірлігін арттыруды, Қазақстан әскерінің құрылы - мын жетілдіруді, оларды қару-жарақ пен әскери техниканың заманауи үлгілерімен қамтамасыз етуді, ақпараттық қарсы тұру жүйесін құруды, идеологиялық жұмысты жандандыруды және қорғаныс өнеркәсібі базасын дамытуды одан әрі нығайтуға барынша мән берілген.
Бүгінде Қазақстан бірегей мемлекет - тік әскери-техникалық саясатты жүзеге асыруда. Соның негізінде отандық қорға - ныс өнеркәсібі кешенін, халықаралық әскери-техникалық интеграцияны дамыту шараларын үйлестіру, сондай-ақ қолда бар техникаларға сай заманауи техникаларды жеткізу қолға алынды. Жуық уа - қытқа дейін Қазақстан армиясының техника жағынан жетілдірілуі сыртқа тәуелді болып келді. Жағдай Қорғаныс министр - лігіне Казахстан инжиниринг ұлттық компаниясы біріккен қорғаныс өнеркәсіп кешені кәсіпорындары басқармасы беріл - геннен бастап өзгерді. Бүгінде басты назар авиация мен жоғары дәлдікті қару - ларға, әуе шабуылына қарсы радиоэлектронды күрес құралдарына және басқа да жоғары тех - нологиялық жүйелерге аударылып отыр.
Осыған байланысты Халықаралық KAZAK - HSTAN DEFENCE EXPO - 2010 қару-жарақ, әскери техника және әскери-техникалық мүлік көрмесін өткізу маңыз - ды қадамдардың бірі болды. Енді басқа да Экспо орталықтармен бірге жаңа ха - лық - аралық аренаға қару-жарағымен, әс - кери техника мен байланыс және әскери мүл - кі - мен Қазақ - стан да танылды. Мемлекет - ара - лық серік - тес - тікті нығайту мақсатында, зияткерлікті, әскери өндірісті, техниканы және технологияны танытуға, әскери құрал-жабдық пен техника шығаратын қорғаныс өндірісінің әлеуетін арттыруға тамаша алаң жасалды. Қорғаныс өнер - кәсібінің әлемдегі жетекші мамандары ғылыми және инженерлік-конс - труктор - лық ойларын, жаңа иннова - ция - лық жұмыстарын көрсетті.
2012 жылдың 3-6 мамыры аралығын - да Астанада KADEX-2012 екінші қаз - ақ - - стан - дық халықаралық қару-жарақ және әскери-техникалық мүлік көрмесі өтеді. Қазіргі таңда көрме ұйымдастырушысы болып табылатын Қазақстан Республика - сы - ның Қорғаныс министрлігінде KADEX -2012 көрмесін өткізуге даярлық жұмыс - тары қарқынды жүріп жатыр.
Қорғаныс министрі Әділбек Жақсы - беков KADEX-2012 көрмесі сайтының веб-парағында көрмеге қатысу - шылар мен қонақтарына сөз сөйлей отырып, KADEX-2012 көрмесінің қарулы күш - тері - нің және қорғаныс-өнеркәсіптік сала - ларындағы кәсіпорындарының өзара әре - кеттесу қырларын одан әрі дамытып, жаңа іскерлік серіктестік құру және қыз - мет пен ынтымақтастық салаларын ке - ңейту үшін тұғырнама болатынына сенім - ділігін білдірді.
Ел қорғау үшін сапқа тұрар ұлы күш
Еліміздің қорғаныс қабілетін нығайту - дағы басты міндеттердің бірі оқытылып, үйретілген әскери резервті дайындау. Қа - зақстан Республикасы Қарулы Күш - тері - нің Жоғарғы Бас қолбасшысы қойған жұ - мылдыру резерві жөніндегі тапсырмалар - ға бүгін баса назар аударылып отыр - ған - дығын атап өткен жөн. Бұл ретте 9 оқу ор - талығы құрылды. Өткен жылы мотоат - қыштар әскерлеріне, байланыс әскерлері - не, арнайы әскерлерге 1200 әскери мін - дет - тілер дайындалды. Биыл орталық ар - қылы 4000 әскери міндетті дайындықтан өтеді. Семей, Тараз, Ақтау қалаларында та - ғы да үш өңірлік оқу-жаттығу орта - лық - тары ашылды. Бұл кез келген уақытта мемле - кет - ті қорғау үшін сапқа тұрар ұлы күш.
Мемлекет басшысының тапсырмасына сәйкес 2011 жылғы шілде айынан бастап әскери қызметшілердің ақшалай үлесі 30 пайызға өсті. Тұрғын үймен қам - тамасыз ету - әскери қызметшілердің әлеу - меттік пакетінің ең басты басым - ды - ғы. Құрылыс салумен қатар тұрғын үй - мен қамтамасыз етудің басқа да тетіктері іске қосыл - ған. Атап айтар бол - сақ, оның қатарына жинақ - тау шоты жү - йе - сін құру, ипотека, тұрғын үйді жалға алу жатады.
Сонымен бірге, гарнизондарда спорт - тық және мәдени-демалыс кешендерін, балалар бақшасының құрылысын салу қолға алынуда. Демек лайықты әлеу - меттік-тұрмыстық жағдайлар жасалуда.
Қазақстан Қарулы Күштерінің құ - рылуы туралы Жарлыққа күні кеше ғана қол қойылған сияқты еді. Ауыр да күрделі қалыптасу жылдары әлі жадымызда. Со - ған қарамастан, шежіре айтып тұр - ғандай Қазақстан армиясы өзінің екін - ші он жыл - дығына жақындап келеді.
Өткен жолымызға қарап отырып, біз Қазақстанның егемен мемлекет болып қалыптасуы мен дамуында Қарулы Күш - тер - дің алатын орны ерекше екендігін және өзіне тиісті міндетті атқара біл - ген - дігін, оның бір дәлелі ретінде еліміздегі әлеуметтік-саяси тұрақтылықтың сақта - лып келе жатқандығын айтуға құқы - лы - мыз. Жиырма жыл ішінде саяси элита мен ел қоғамының түсінігі бойынша Қазақстан үшін басты қорытынды, армия - бұл біздің жалпы игілігіміз екендігі және де армия мен Отанның тағдыры бір-бірімен тығыз байланысты әрі әскери қызметшілер қызметінің басты идеясы мен мақсаты мемлекет пен қоғамды қорғау екендігі дәлелденбейтін шындық.
Бұған дейінгі жылдарда - өзінің мәні жа - ғынан стратегиялық әрі маңызды мәсе - лелер шешілді: Қазақстанда - бұрын өзі - нің ұлттық армиясы болмаған пост - ке - ңестік мемлекетте - сенімді әскери қауіп - сіздік жүйесі құрылды, оның негізгі ұйыт - қ - ысы Республиканың Қарулы Күштері.
Қорыта айтқанда, Қарулы Күштер әрқашан Тәуелсіз мемлекеттің егемендігі күзетінде. Олардың жауынгерлік күзеті бір минутке де толастамайды. Отан қор - ғаушылардың бүкіл Қазақстан халқымен ниеті бір және солардың мүддесін қор - ғай - ды. Қазақстан азаматтары өздерінің тыныштығы мен қауіпсіздігі үшін Отан қорғаушы мамандығын таңдаған аза - маттарға сенім артады.
1.2. Қазақстан Республикасының Әскери Докторинасы
2011 ж., Астана қ. Қазақстан Республикасының Әскери доктринасы (бұдан әрі - Әскери доктрина) мемлекеттің әскери қауіпсіздігін қамтамасыз етуге, соғыстар мен қарулы жанжалдарды (бұдан әрі - әскери жанжалдар) болдырмауға, әскери ұйымды дамытуға, Қарулы Куштерді, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарды қолдануға көзқарастар жүйесін білдіреді. Әскери доктрина Қазақстан Республикасының әскери қауіпсіздігін қамтамасыз ету саласындағы мемлекеттік саясатты жүргізу мақсаттарын, негізін қалаушы қағидаттары мен нысандарын айқындайды. Әскери доктрина әскери теория ережелеріне, орта мерзімді перспективада әлемдегі және еңірдегі әскери-саяси жағдайды кешенді бағалауға және оны дамытуды стратегиялық болжауға негізделеді. Әскери доктринаның құқықтық негізін Қазақстан Республикасының Конституциясы, заңдары, Қазақстан Республикасы Президентінің жарлықтары, Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік-құқықтық актілері, сондай-ақ Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттар құрайды. Әскери доктринаның қорғаныстық сипаты бар, оның ережелерінде бейбітшілікті дәйекті түрде ұстанатындығы елдің ұлттық мүддесін табанды қорғаумен, әскери қауіпсіздігіне кепілдік берумен үйлеседі. Әскери доктринада әскери қауіпсіздіктің қазіргі заманғы, оның ішінде ассимметриялы қатерлер - кибертерроризмді, этноұлттық және діни экстремизмді, қарудың заңсыз таралуын қоса алғанда, халықаралық терроризмге қарсы күрес ескеріле отырып, Қарулы Күштерді, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарды дамыту жағдайлары мен негізгі бағыттары нақтыланады. Әскери доктринада мынадай негізгі ұғымдар пайдаланылады: 1) Қазақстан Республикасының әскери қауіпсіздігі - әскери күштерді қолданумен немесе оны қолдану ниетімен байланысты сыртқы және ішкі қатерлерден жеке тұлғаның, қоғам мен мемлекеттің өмірлік маңызы бар мүддесінің қорғалу жай-күйі; 2) әскери жанжал - әскери күшті қолданумен мемлекеттер, халықтар, әлеуметтік топтар арасындағы қақтығыс, қарсы күресу, қайшылықтарды шешу нысаны (ұғым соғыс пен қарулы жанжалдарды қоса алғанда, барлық қарулы қарсы күресу түрлерін қамтиды); 3) соғыс - саяси, экономикалық және басқа да мақсаттарға қол жеткізу үшін қарулы күш көрсету құралдарын қолдануға көше отырып, мемлекеттер, халықтар және әлеуметтік топтар арасындағы қарым-қатынастардың өзгеруіне байланысты қоғамдық-саяси құбылыс; 4) қарулы жанжал - ауқымы шектеулі қарулы қақтығыс, мемлекет соғыс жағдайына өтпеген кезде қарулы күш көрсету құралдарын қолдана отырып, ұлттық, этностық, діни және басқа да қайшылықтарды шешу нысаны; 5) төмен қарқынды әскери жанжал - бұл шекаралық жанжалдар эскалациясы, ел ішіндегі заңсыз қарулы құралымдардың және террористік ұйымдардың әрекеті нәтижесінде туындаған қарулы жанжал; 6) орташа қарқынды әскери жанжал - бұл қуатты экономикалық және әскери әлеуеті жоқ елдер арасындағы соғыс; 7) жоғары қарқынды әскери жанжал - бұл әскери және экономикалық жағынан қуатты мемлекеттер (мемлекеттер коалициялары) қатысатын соғыс; 8) мемлекеттің әскери ұйымы - бірлескен қызметі Қазақстан Республикасының әскери қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі міндеттерді шешуге бағытталған Қарулы Күштер, басқа да әскерлер мен әскери құралымдар, мемлекеттік органдар мен ұйымдар жиынтығы; 9) жеткілікті қамтылған әскерлер топтамасы - төмен қарқынды жанжалдар туындаған кезде әскери қауіпсіздікті қамтамасыз ету жөніндегі міндеттерді дербес орындауға қабілетті түраралық (ведомствоаралық) әскерлер топтамасы; 10) Қарулы Күштерді стратегиялық өрістету - бұл Қарулы Күштерді бейбіт жағдайдан соғыс жағдайына көшіруді, әскерлер (күштер) топтамаларын жедел-стратегиялық (жедел) өрістетуді, әскерлерді (күштерді) стратегиялық қайта топтастыруды, бірінші кезектегі стратегиялық резервтерді өрістетуді қамтитын іс-шаралар кешені; 11) әскери қауіпсіздік қатері - саяси және өзге де мақсаттарға қол жеткізу үшін әскери күш көрсету құралдарын қолдану мүмкіндігін, орын алған қайшылықты әскери-күш көрсету әдістерімен шешу ниетін болжайтын тұрақсыздық факторы. 2. Қазакстан Республикасының әскери қауіпсіздігін қамтамасыз ету саласындағы ағымдағы жағдайды талдау Қазақстан Республикасының әскери қауіпсіздігі мемлекеттер арасындағы ынтымақтастық пен тату көршілік қарым-қатынастар, олардың теңдік және бір-бірінің ішкі істеріне араласпау, халықаралық дауларды бейбіт жолмен шешу саясатын жүргізумен, болжанатын қатерлерге негіздей отырып бірінші болып қарулы күшті қолданудан бас тартумен, мемлекеттің әскери ұйымын нығайтумен, оларды бейтараптандырудың неғұрлым тиімді нысандары мен тәсілдерін айқындаумен және пайдаланумен қамтамасыз етіледі. Қазақстан Республикасының бұрынғы Әскери доктринасында айқындалған бағыттарды іске асыру шеңберінде әскери қауіпсіздікті қамтамасыз ету, мемлекеттің әскери ұйымын жетілдіру, шағын, бірақ техникалық тұрғыдан жарақтандырылған және ұтқырлығы жоғары Қарулы Күштерді құру мақсатында іс-шаралардың елеулі ауқымы орындалды. Қазіргі уақытта Қазақстанда Құрлық әскерлерінен, Әуе қорғанысы күштерінен және Әскери-теңіз күштерінен тұратын Қарулы Күштердің оңтайлы үш түрлі құрылымы құрылды. Құрлық әскерлерінің құрамына төрт өңірлік қолбасшылықтың әскерлері, сондай-ақ Аэроұтқыр әскерлері, Зымыран әскерлері мен артиллерия кірді. Бұл Қарулы Күштердің құрлықтағы жауынгерлік қабілетті құрауышын құруды аяқтауға мүмкіндік берді. Әскер тектерін - Әскери-әуе күштері мен Әуе шабуылынан қорғаныс әскерін тиімді дамыту үшін Әуе қорғанысы күштерінің құрылымы нақтыланды. Бірқатар стратегиялық бағыттарда жеткілікті қамтылған әскерлер топтамаларын құру аяқталды, батыс стратегиялық бағытында әскерлер топтамалары нығайтылуда. Мемлекеттің әскери қауіпсіздігін қамтамасыз ету мәселелерінде жоспарлау жүйесін жетілдіру және ведомствоаралық өзара іс-қимыл процесі жалғастырылуда. Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігі Ішкі әскерлерінің құрылымы және оны дамыту кезең-кезеңімен және жоспарлы түрде жүзеге асырылуда, ол ұдайы әзірліктегі, жеке тұлғаның, қоғам мен мемлекеттің қауіпсіздігін қамтамасыз ету, адам мен азаматтың құқықтары мен бостандықтарын қылмыстық және өзге де заңға қарсы қол сұғушылықтан қорғауға арналған ұтқыр, кәсіби даярланған әскерлерді құруға ықпал етеді. Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметі Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарасын күзету жүйесін жетілдіруде. Бес өңірлік басқарма құрылды: Оңтүстік, Солтүстік, Шығыс, Батыс, Жағалық қорғаныс. Кеден одағының жұмыс істеуі мүддесінде Қазақстан Республикасы Мемлекеттік шекарасының учаскелерін күзетуді күшейту жөніндегі іс-шаралар жүргізілуде. Төтенше жағдайлардың алдын алу және оны жоюдың мемлекеттік жүйесін жетілдіру және нығайту процесі, оның ішінде дүлей зілзалаларға, авариялар мен апаттарға қарсы іс-қимыл инфрақұрылымын және олардың тәуекелдерін басқару жүйесін дамыту, шұғыл ден қою күштерін қажетті авариялық-құтқару техникасымен, жабдықпен жабдықтау, мониторинг пен болжаудың тиімді жүйесімен қамтамасыз ету жалғастырылуда. Қарулы Күштерді, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарды даярлау қарқындылығы арттырылуда. Жұмылдыру дайындығы мен жұмылдыру жүйесін жетілдіру, жұмылдыру резервтерін даярлау жөніндегі жұмыс жүргізілуде. Елдің қорғаныс қабілетін нығайту мүддесінде отандық қорғаныс өнеркәсібі кәсіпорындары, ғылыми және ғылыми-техникалық ұйымдар қызметінің тиімділігін арттыру жөніндегі іс-шаралар жүргізілді. Ұжымдық қауіпсіздік туралы шарты ұйымы шеңберінде Ұжымдық жедел ден қою күштерінің (ҰЖДК) бөлімшелері құрылды. Бірлескен жедел және жауынгерлік дайындық іс-шаралары барысында олардың өзара іс-қимыл жасау деңгейін арттыру жүргізілуде. Шанхай ынтымақтастық ұйымы желісі бойынша Қазақстан ұйымның терроризмге қарсы әлеуетін нығайтуға, оның ішінде терроризмге қарсы бірлескен оқу-жаттығуларға қатысу жолымен белсенді қатысады. Ұлттық және өңірлік қауіпсіздікті нығайту мүддесінде Ресеймен, Қытаймен, АҚШ-пен және басқа да мемлекеттермен әскери және әскери-техникалық ынтымақтастық өрісі кеңейтілуде. Алайда әлемдегі және өңірдегі әскери-саяси жағдайдың шиеленісуі, техникалық прогресс, қарулы күрес жүргізудің нысандары мен тәсілдерін жетілдіру аясында әскери қауіпсіздіктің қазіргі заманғы қатерлеріне қарсы іс-қимыл жасау үшін мемлекеттің әскери ұйымының тиімділігін ұдайы арттыру қажет, ол мемлекеттің әскери саясатын түзетуді және әскери қауіпсіздікті қамтамасыз ету жүйесін одан әрі дамытуды талап етеді. 3. Негізгі ережелер 3.1. Әскери-саяси жағдайдың даму болжамы, әскери қауіпсіздіктің әлеуетті қатерлері Әлемдегі қазіргі заманғы әскери-саяси жағдай оқиғалардың шапшаң дамуымен, болжанбайтындығымен, әлемдік және өңірлік жетекші державалар бәсекелестігінің күшеюімен, сепаратизмнің, ұлттық және діни экстремизмнің өсуімен сипатталады. Қолданыстағы халықаралық-құқықтық тетіктерді қолданбай, күштік әдістерді қолдану халықаралық жағдайды тұрақсыздандырады, шиеленісті және жанталаса қарулануды өршітеді, мемлекетаралық қайшылықтардың күшеюіне ықпал етеді. Әртүрлі деңгейдегі реттелмеген әскери жанжалдар халықаралық бейбітшілік пен қауіпсіздікке қатер төндіреді. Ядролық және жаппай қырып-жою қаруының басқа да түрлерін, оларды жеткізу құралдарын шығару технологияларының таралу қаупі сақталуда, халықаралық терроризм мен діни экстремизмнің әрекет ету аясы кеңеюде. Әскери тұрғыдан қысым көрсету және әскери қауіпсіздік қатерлерін іске асыру үшін қолданылуы мүмкін құралдар өзгерді. Дәстүрлі әскери құралдармен қатар әскери-саяси міндеттерді шешу үшін жаһандық коммуникация, ақпараттық-желілік технологиялар құралдарын пайдалана отырып, іріткі салу күштерінің ассимметриялық әрекеті қолданылады. Сонымен қатар, дамыған және дамушы елдер арасындағы айырмашылықты ұлғайтатын табиғи ресурстардың тең бөлінбеуі, мемлекеттердің әлеуметтік-саяси құрылымы ұстанымдарының айырмашылығы және жаһанданудың басқа да теріс аспектілері мемлекетаралық қайшылықтардың шиеленісуіне ықпал етуі мүмкін, оларды шешу кезінде әскери және өзге де әлеуетті құралдар қолданылуы мүмкін. Орталық Азияда Ауғанстандағы тұрақсыздықтың сақталуына, өңірдегі әлеуметтік-саяси жағдайдың шиеленісуіне, шекаралық-аумақтық және су проблемаларының, оларды реттеу жөніндегі жетілдірілмеген тетіктердің іс-қимылы жағдайында экономикалық, діни және басқа қайшылықтардың болуына байланысты ахуалдың шиеленісуіне алғышарттар бар. Есірткі тасымалы мен заңсыз көші-қон проблемалары трансұлттық сипатқа ие болды. Каспийдің құқықтық мәртебесі туралы мәселенің шешілмеуі, Каспий маңындағы кейбір мемлекеттердің өз әскери әлеуетін арттыруға ұмтылуы және даулы мұнай кен орындарының болуы перспективада өңірдегі әскери-саяси жағдайдың шиеленісуін тудыруы мүмкін. Әскери қауіпсіздік қатерінің сипаты елеулі өзгерістерге ұшырады. Сыртқы және ішкі қатерлер арасындағы өзара байланыс күшейе түсті. Қазақстан Республикасы әскери қауіпсіздігінің сыртқы қатерлеріне мыналар жатады: 1) өңір елдеріндегі әлеуметтік-саяси тұрақсыздық және қарулы арандатулардың ықтималдығы; 2) Қазақстан шекарасы маңында әскери жанжалдар ошақтарының болуы; 3) өз мүддесін қамтамасыз ету мақсатында шетел мемлекеттерінің немесе ұйымдарының әскери-саяси қысым көрсетуді, Қазақстан Республикасының ішкі істеріне араласу үшін ақпараттық-психологиялық күрестің жаңа технологияларын пайдалануы; 4) Қазақстанның әскери қауіпсіздігіне залал келтіру үшін әскери-саяси ұйымдар мен одақтардың ықпал етуінің кеңеюі; 5) шекаралас елдердегі халықаралық террористік және радикалды ұйымдардың және топтамалардың, соның ішінде кибертерроризмнің әрекеті, діни экстремизм ұстанымдарының күшеюі; 6) жекелеген мемлекеттердің жаппай қырып-жою қаруын және оны жеткізу құралдарын жасау жөніндегі бағдарламаларды жүзеге асыруы, оны шығару үшін пайдаланылатын технологияларды, жабдықтар мен құрауыштарды, сондай-ақ қосарлы мақсаттағы технологияларды заңсыз тарату. Қазақстан Республикасы әскери қауіпсіздігінің ішкі қатерлері мыналар болуы мүмкін: 1) экстремистік, ұлттық және сепаратистік қозғалыстардың, ұйымдар мен құрылымдардың қарулы күш көрсету әдістерін пайдалана отырып, елдегі ішкі жағдайды тұрақсыздандыруға, конституциялық құрылысты өзгертуге бағытталған әрекеті; 2) заңсыз қарулы құралымдардың құрылуы және олардың әрекеті; 3) диверсиялар, террористік актілер немесе өзге де заңға қарсы әрекеттер жасау үшін пайдаланылуы мүмкін қарудың, оқ-дәрілердің, жарылғыш және басқа да құралдардың заңсыз таратылуы. 3.2. Қазіргі заманғы әскери жанжалдардың сипаты мен негізгі ерекшеліктері Әскери қауіпсіздікке төнетін әлеуетті қатерлердің болуы Қазақстан Республикасын мемлекеттің өмірлік маңызды мүддесін қорғау, сондай-ақ Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттарға сәйкес міндеттемелерді орындау мақсатында Қарулы Күштерді, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарды әскери жанжалдардағы міндеттерді орындауға әзірлікте ұстауға міндеттейді. Кез келген әскери жанжалға тараптардың саяси мақсаттарына, әскери іс-қимылдар жүргізу ауқымына, шиеленісіне, қолданылатын қарулы күрес құралдарына, әскерлердің әрекет ету тәсілдеріне негізделген, жиынтығында оның сипатын айқындайтын ерекше әлеуметтік-саяси, құқықтық және әскери-стратегиялық ерекшеліктер тән. Қазіргі заманғы әскери жанжалдардың негізгі ерекшеліктері: 1) қайшылықтарды күш көрсету әдістерімен шешудің болмай қоймайтындығы туралы қажетті қоғамдық пікірді алдын ала қалыптастыру; 2) тікелей емес стратегиялық іс-қимылды, оның ішінде саяси, психологиялық, ақпараттық қысым көрсету, күш көрсету, экономикалық санкцияларды қолдану; 3) мемлекеттік және әскери басқару жүйесіне іріткі салу үшін ақпараттық қарсы күресу рөлін күшейту; 4) ауқымды кеңістікке жайылу, жоғары белсенділік пен қарқындылық, шапшаңдық пен шиеленіс шегіне жету; 5) жаңа және тиімділігі жоғары қару мен оқ-дәрілердің түрлерін (оның ішінде жоғары дәлдікті, электр магниттік, лазерлік және инфрадыбыстық қаруды) қолдану; 6) тараптар мен қапталдардың айқын белгіленген түйісу желілерінің болмауы, диверсиялық-барлау күштерін кеңінен маневр жасау және белсенді қолдану үшін жағдай жасайтын әскерлерді жедел құруда үлкен аралық пен алшақтықтың болуы; 7) энергетика кәсіпорындарының (бірінші кезекте ядролық), әртүрлі қауіпті өндіріс түрлерінің, инфрақұрылымның, коммуникациялардың, тыныс-тіршілікті қамтамасыз ету объектілерінің істен шығуы салдарын болжай алмау және басқара алмау; 8) жауынгерлік іс-қимылдарды жүргізудің дәстүрлі емес нысандары мен тәсілдерін пайдалану, оларға арнайы операциялар күштері мен тұрақсыз қарулы құралымдардың қатысуы нәтижесіндегі әскери жанжалдардың ассимметриялығы болып табылады. 3.3. Қазақстан Республикасының қорғаныс саясатының мақсаттары мен міндеттері Қазақстан Республикасы әскери күштің мәні барынша төмендетілген және мемлекеттер арасындағы даулы мәселелерді саяси, дипломатиялық және құқықтық құралдарды қолдана отырып жүзеге асыратын халықаралық қатынастар жүйесін құруды дәйекті түрде қолдайды. Қазақстан Республикасы бірде-бір мемлекет өзіне әлеуетті қарсылас болып табылмайды деп санайды. ... жалғасы
ҚР ҚК техникасыны мен жабдықталуы
Мазмұны
Кіріспе____________________________ ____________________________4
I тарау. Қазақстан армиясы____________________________ __9
1.1 Әскери доктрина___________________________ _________________10
1.2. Қазақстан Республикасының Әскери Докторинасы____________13
II- тарау Ұлы отан соғысы кезіндегі әскери техникасы_____________30
2.1 Әскери Техника Өзімізде Өндіріле___________________________ _38
2.2 Бронетанктік техниканың базалық машиналарын қолдану
және жөндеу_____________________________ _____________________39
2.3 Ағымдық қару-жарағы________________________ ______________40
III-тарау Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері_______________42
3.1 Міндеттері_________________________ ________________________44
3.2 Өңірлік қолбасшылықтар_____________________ ______________45
IV-тарау Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің Ішкі
қызмет жарғысы____________________________ __________________47
4.1 Әскери қызметшілердің әскери әдептілігі мен мінез құлқы______________________________ __________________________50
4.2Командирлер (бастықтар) мен бағыныштылар.
Аға және кіші шенділер___________________________ _____________52
Қорытынды__________________________ ________________________59
Пайдаланылған әдебиеттер ___________________________________ _61
Кіріспе
Зерттеудің көкейтестілігі.
2003 жылғы 7 мамырдағы Қазақстан Рес - публикасы Қарулы Күштерінің құры - лы - мын әрі қарай жетілдіру шаралары туралы Елбасының Жарлығына байланысты Әс - кери-теңіз күштері Қарулы Күш - тер - дің жеке түрі мәртебесіне ие болып, даму жолына түсті. Бүгінде Әскери-теңіз күштері Қарулы Күштердің ең жас түрі болып есептеледі. Себебі, онда қызмет етушілердің орташа жасы - жиырма бес.
2003 жылғы 7 мамырдағы Қазақстан Рес - публикасы Қарулы Күштерінің құры - лы - мын әрі қарай жетілдіру шаралары туралы Елбасының Жарлығына байланысты Әс - кери-теңіз күштері Қарулы Күш - тер - дің жеке түрі мәртебесіне ие болып, даму жолына түсті. Бүгінде Әскери-теңіз күштері Қарулы Күштердің ең жас түрі болып есептеледі. Себебі, онда қызмет етушілердің орташа жасы - жиырма бес.
Өзінің жастығына қа - ра - мастан әскери теңізшілер бірнеше жо - рық - тарды жүзеге асырды. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Әскери-теңіз күш - - тері құрылған кезден бастап, (1993-1999-2003 жылдан бү - гінге дейін) жеке құ - рам халықаралық келісімдерге сәйкес басқа мемлекеттерден жауынгерлік кемелерді елімізге теңіз арқылы жеткізуге байланысты бірқатар ірі мемлекеттік тапсырмаларды орындады. Мәселен, 1996 жылы - Астраханнан (РФ) су ығыстырғыштығы 70 тонналық ша - ғын төрт күзет кеме, 1999 жылы - Гель - чук портынан (Түркия) Мәрмәр теңізі ар - қылы су ығыстырғыштығы 170 тонна - лық шағын күзет кемесі, 2001 жылы - Пендик портынан (Түркия) Мәрмәр теңізі арқылы су ығыстырғыштығы 170 тонна - лық шағын күзет кемесі, 2006 жылы - Чине портынан (Корея Республикасы) Пен - дик порты мен (Түркия) Мәрмәр те - ңізі ар - қылы су ығыстырғыштығы 150 тон - на - лық кемелер Ақтау портына әкелінді. Аталған тапсырмалар қысқа мерзімде Мәрмәр, Азов, Каспий теңізі, Босфор, Керч бұ - ғаз - дары, Дон, Волга өзендері, Цимлян су қой - масы, 18 шлюзі бар су кемелері өтетін каналдармен Эрели, Синоп порты (Түр - кия), Азов (Ук - раина), Темрюк, Дондағы Ростов, Аст - рахань (РФ) бағыты бойынша орындалды. Жүзу кезінде кеме эки - паж - дарының жеке құрамы батылдық пен ба - тыр - лықтың ерен үлгісін танытса, басқа мемлекеттер алдында Қарулы Күштері - міздің беделін арттырды.
2010 жылғы ақпан айында Елбасы - Қазақстан Республикасы Қарулы Күш - терінің Жоғарғы Бас қолбасшысы Нұр - сұл - тан Әбішұлы Назарбаев Қазақстан Рес - публикасы Қарулы Күштері Әскери-те - ңіз күштерінің бас қолбасшысына Жауын - гер - лік Ту табыс етті.
Біздің әскери теңізшілер үшін был - тыр - ғы қыркүйек айында Ресей Федер - а - циясының Каспий флотилиясымен бір - ле - сіп өткізген Орталық-2011 стра - те - гия - лық жаттығулары жемісті болды. Каспий теңізінің қазақстандық бөлігі теңіздегі жауынгерлік іс-қимылдар жүргізудің оша - ғына айналды. Осы жерде теңіздегі ұрыс, тактикалық теңіз десантын түсіру сияқты бірқатар элементтер жүзеге асты. Каспий теңізінде Қазақстан мен Ресейдің 43 әс - кери кемесі жұмыс істеді.
Әскери-теңіз күштерінің әскери қыз - мет - шілері жауынгерлік тапсырмаларды орындай отырып, Каспий теңізінің қазақ - стандық бөлігіндегі су асты және су үсті жағдайын ұдайы қадағалап отырады. Орал - дағы отандық Зенит зауытында зымы - ран - ды-артиллериялық кеме құры - лы - сы аяқ - талуға жақын. 2012 жылы аталған кеме Қазақстанның Әскери-теңіз күштері құра - мы - на кіретін болады. Сонымен қатар, неғұрлым қуатты, заманауи қару-жарақ - пен жарақтанған жауынгерлік кемелерді өндіру де осы зауытта басталып кетті.
Зерттеу мақсаты:
Әскери-теңіз күштері жыл сайын отан - дық және шетелдік оқу орын - дары - ның түлектерімен толықтырылуда. Әс - кери теңізшілер Ресей, Германия, Түркия, Корея, Әзербайжан, Пәкстанда оқиды. Бүгінде Әскери-теңіз күштері одан әрі даму үстінде.
Әскери-теңіз күштерінің негізгі мақ - саттары Каспий теңізінің қазақстандық секторында Қазақстан Республикасының мем - лекеттік шекарасын, аумақтық тұ - тас - тығын, егемендігі мен экономикалық мүд - де - лерін қорғау; агрессордың шап - қын - шы - лығына лайықты тойтарыс беру, қару - лы қақтығыстарды оқшаулау және алдын алуға ат салысу; аймақты, мұнай табу нысандары орналастырылған жасанды аралдар және платформаларды қоса алғанда сулы аудандарды қорғау және күзету; құрлықтағы әскерлердің қимылын теңіз - ден қамтамасыз ету болып табылады.
Бүгінде Жоғарғы Бас қолбасшы тарапынан жасалып отырған тұрақты қамқор - лықтың арқасында теңіздегі жауынгерлік әзірліктің тиімділігі артты, материалдық-техникалық қамтамасыз ету мәселелері үдемелі түрде шешілуде, әскери қызмет - шілердің ақшалай үлесі өсті. Демек, бізде құрылған және ойдағы - дай заманауи да - мы - ған, ұрысқа қабілетті Қарулы Күш - тердің бар екендігін нық сеніммен айтуға болады.
Зерттеу обьектісі - жалпы білім беретін мектептің оқу-тәрбие үрдісі.
Зерттеу пәні
- Мақсат - соғысты жүргізу емес, болдырмау
2007 жылғы наурызда қабылданған Әс - кери доктрина Қазақстанның өзінде болған сапалық өзгерістерге және оның геосаяси ортасына, сонымен бірге ел қауіпсіздігіне қатер төндіретін терроризм, сепаратизм мен экстремизм әрекеттерін есепке алумен әзір - ленген еді. Қазіргі таң - да қауіпсіздікті қам - та - масыз ету әскери-саяси, экономикалық, ақпараттық және басқа да шаралардың жиын - тығы болып саналады. Бүгін Ар - мия - мыз - дың алдында бәсекеге қабілеттілікті жүйелі жетілдіру және дамыту мақсаты тұр. Негізінен қа - зір - гі заманғы жағдайда со - ғысқа даяр және ұрысқа жарамды Қарулы Күштер соғысты жүргізу үшін емес, оны бол - дырмаудың ең маңызды құралы ретінде қарастырылады. Осыған сәйкес Әскери доктринада белгіленгендей, Қарулы Күш - тер сапалық көрсеткіштерін жақсартуға көңіл бөлінуі қажет. Осы сатыда Ар - мия - ның даярлау жүйесін толығымен қазіргі заманға сай ұрыс шартына барынша жа - қындату жүзеге асырылуда.
Зерттеудің болжамы Бүгінде Қарулы Күштер заманауи жат - ты - ғу кешендерімен жеткілікті түрде қам - тамасыз етілуде. Әрбір бригадада тұрақ - ты жауынгерлік даярлық өткізуге арнал - ған Профи ату-жаттығу құралы бар. Оқу орталықтарында авиациялық, артил - лериялық, әуе-десанттық жаттығу кешен - дері бар, жаяу әскер жауынгерлік маши - на - ларының механик-жүргізушілер мен танк экипажы да жаттығу құралдарымен мін - детті түрде жаттығады. Жоспарлы және тиімді ұйымдасқан жауынгерлік даярлық жеке құрамды тәр - биелеудің қуатты құра - лы болып табылады. Себебі, әскери оқы - ту үрдісіне қатысу әскери қызметшілерді тәр - биелеуге, отан сүйгіштікке және өз елін мақтан тұтуға үйретеді.
Зерттеу міндеттері:
Дос сүйініп, дұшпан күйінген оқу-жаттығулары
Бес мемлекеттің басшысы бес деген баға берген Өзара іс-қимыл-2009 бір - лескен стратегиялық-командалық жат - ты - ғу - лары Мәтібұлақ әскери полигонында өт - ті. Оған 15 мыңнан астам әскер, 1500 брон - ды техника және жүзшақты әскери ұшақ пен тікұшақ қатысты. Бұл сияқты әскери жаттығулар бұрын-соңды Кеңес одағы тұ - сын - да ғана өткізілгенін ескерсек, тастың түс - кен жеріне ауырлығын байқау оңай.
Жетекші идея: Қазан айының ортасында Қазақстан әлемнің назарын өзіне аударды. Ұжым - дық қауіпсіздік шарты ұйымына мүше мемлекеттердің жедел ден қою күштері жауынгер ұлттың ұландарымен үзеңгі қа - ғыстырды. Білгенін ортаға салды, тәжі - ри - бе алмасты. Бес мемлекеттің прези - дент - терінің алдында ширақ қимыл, сауатты шешім қабылдай алды. Осы жолы ұжым - дық күштерге ортақ арнайы киімнің тұ - сауы кесілді десе де болады. Сапалы матадан Ресейде тігілген далалық киім үл - гі - сі көңілден шықты. Оны жатты - ғуларды бақылаған мемлекет басшылары да киді.
Жедел ден қоятын ұжымдық күштерді құру жөніндегі Келісімге 2009 жылғы 14 маусымда Мәскеуде қол қойылған болатын. Ұжымдық күштердің алғашқы оқу-жаттығуларын Қазақстанда өткізу туралы шешім сол жерде қабылданды. Сол жолы ұйымға мүше мемлекеттердің жетекші - лері Қазақстанды бекер таңдаған жоқ еді. Оған Қазақстанның кең көлемді халық - ара - лық жаттығуларды өткізуге қолайлы материалдық базасы мен заманауи техникамен жабдықталған Қарулы Күштері себеп болғаны айғақ.
Зерттеу көздері:
Қазақстан өз алдына миллиондық ау - қымды әскер құруды мақсат тұтпайды, қазақстандық әскер ықшам әрі ұтқыр болуға тиіс. Жоғарғы Бас қолбасшы мем - лекетіміз - дің қорғанында білікті мамандар мен ұлты - на шын берілген азаматтар тұруға тиістігін нықтады: ХХІ ғасырда Қарулы күштер мамандардан, патриоттардан және ары таза азаматтарымыздан құралуға тиіс! деп міндеттеді Елбасы. Әскерден қашанда темірдей тәртіп, заманауи техниканы мінсіз меңгеру және ұдайы ұрысқа дайын болу талап етіледі. Мемлекет басшысы айтқанындай, жері - міз - дің шекарасын айнала достас елдер қоныс - танғанымен, әлемде бас көтеріп жатқан жаңа қатерлерге ел әзір отыруы, тойтаруға қабілетті болуы қажет.
Зерттеудің әдіснамалық және теориялық негіздері:
Біз армиямызды әскери-техникалық жарақтандыруды және отандық әскери-өнеркәсіптік кәсіпорындардың жұмысын ны - ғай - туды жалғастырамыз. Ұйым - дастыру - шылық-штабтық іс-шаралар санын қыс - қарту керек. Олардан тек мем - лекет қара - жаттарын қажетсіз шығындаудан басқа пайда жоқ, - деді Мемлекет басшысы. Кеңес кезінде Елбасы Н.Назарбаев елдің қорғаныс қабілеттілігін нығайтуға бағыт - тал - ған басқа да нақты тапсырмалар берді.
Зерттеу кезеңдері:
Қазақстан мемлекеттік тәуелсіздігін алған соң алдына қиын, бірақ өмірлік маңызды міндет қойылды. Ол - өзінің Қарулы Күштерін құру еді.
1991 жылы 25 қазанда Қазақстан Президентінің Жарлығымен Қазақ КСР-ң мемлекеттік қорғаныс комитеті құрылды. Кейіннен республиканың қорғаныс мәселелерін толық түрде дербес шешуге көшуіне байланысты, ол Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрлігі болып қайта құрылды. Тәуелсіз республиканың заңдық құқықтарының негіздеріне және де Тәуелсіз мемлекеттер достығына қатысушы мемлекеттер арасындағы қол жеткен келісімдерге байланысты 1992 жылдың 7-мамырында Президенттің Жарлығы шықты.
Бұл Жарлық бойынша, Қазақстан аумағына орналасқан Қарулы Күштер өздерінің мүліктерімен қоса республиканың қарауына өтті. Жоғарғы Бас Қолбасшы ретінде Қарулы Күштерді басқаруды Президент өз мойнына алды. Елбасынан басқа қорғаныс ісімен тікелей шұғылданатын Қорғаныс министрі болды.
Қазақстанның бірінші Қорғаныс министрі болып генерал-полковник С.Нұрмағанбетов тағайындалды.
Сөйтіп, Елбасы Н.Назарбаев Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінің құрылғанын 7-мамырда 1992 жылы заңды түрде бекітті. Бүгінгі күні Қазақстан өз азаматтарының әскери қызмет атқаруының жағдайы мен тәртібін дербес анықтайды, өз аумағында әскерлердің, қару - жарақтың және техниканың орналасу мәселесін шешті.
Қазіргі кезде Қазақстан Республикасының Қарулы Күштеріне - жалпы мақсаттағы күштер, әуе-қорғаныс күштері, мемлекеттік шекараны қорғау күштері және де ұлттық гвардия мен ішкі әскерлер кіреді. Өз кезегіне қарай қарулы күштер түрлі бөлімдерден және әр түрлі құрамалар мен арнайы әскерлерден тұрады.
Дипломның құрылымы. Диплом кіріспеден, ІІІ тараудан, қорытындыдан, пайдаланылған әдебиеттер тізімінен, қосымшалардан тұрады.
Кіріспе бөлімінде зерттеудің ғылыми аппараты, көкейтестілігі, мақсаты, объектісі, пәні, болжамы, міндеттері, кезеңдері, базасы туралы әдіснамалық және теориялық негіздері, кезеңдері, базасы туралы сипаттама беріліп, зерттеу нәтижелерінің дәлдігі мен негізділігі баяндалады.
Қорытынды бөлімінде жалпы тұжырымдар жаслып, әскери патриоттық оқу тәрбие үрдісінде мектеп оқушыларына қазақ батырларының бейнесі арқылы отансүйгіштік тәрбие берудің тиімділігін арттыруға, жетілдіруге байланысты ұсыныстар айқындалды.
I-тарау Қазақстан армиясы
2003 жылғы 7 мамырдағы Қазақстан Рес - публикасы Қарулы Күштерінің құры - лы - мын әрі қарай жетілдіру шаралары туралы Елбасының Жарлығына байланысты Әс - кери-теңіз күштері Қарулы Күш - тер - дің жеке түрі мәртебесіне ие болып, даму жолына түсті. Бүгінде Әскери-теңіз күштері Қарулы Күштердің ең жас түрі болып есептеледі. Себебі, онда қызмет етушілердің орташа жасы - жиырма бес.
2003 жылғы 7 мамырдағы Қазақстан Рес - публикасы Қарулы Күштерінің құры - лы - мын әрі қарай жетілдіру шаралары туралы Елбасының Жарлығына байланысты Әс - кери-теңіз күштері Қарулы Күш - тер - дің жеке түрі мәртебесіне ие болып, даму жолына түсті. Бүгінде Әскери-теңіз күштері Қарулы Күштердің ең жас түрі болып есептеледі. Себебі, онда қызмет етушілердің орташа жасы - жиырма бес.
Өзінің жастығына қа - ра - мастан әскери теңізшілер бірнеше жо - рық - тарды жүзеге асырды. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Әскери-теңіз күш - - тері құрылған кезден бастап, (1993-1999-2003 жылдан бү - гінге дейін) жеке құ - рам халықаралық келісімдерге сәйкес басқа мемлекеттерден жауынгерлік кемелерді елімізге теңіз арқылы жеткізуге байланысты бірқатар ірі мемлекеттік тапсырмаларды орындады. Мәселен, 1996 жылы - Астраханнан (РФ) су ығыстырғыштығы 70 тонналық ша - ғын төрт күзет кеме, 1999 жылы - Гель - чук портынан (Түркия) Мәрмәр теңізі ар - қылы су ығыстырғыштығы 170 тонна - лық шағын күзет кемесі, 2001 жылы - Пендик портынан (Түркия) Мәрмәр теңізі арқылы су ығыстырғыштығы 170 тонна - лық шағын күзет кемесі, 2006 жылы - Чине портынан (Корея Республикасы) Пен - дик порты мен (Түркия) Мәрмәр те - ңізі ар - қылы су ығыстырғыштығы 150 тон - на - лық кемелер Ақтау портына әкелінді. Аталған тапсырмалар қысқа мерзімде Мәрмәр, Азов, Каспий теңізі, Босфор, Керч бұ - ғаз - дары, Дон, Волга өзендері, Цимлян су қой - масы, 18 шлюзі бар су кемелері өтетін каналдармен Эрели, Синоп порты (Түр - кия), Азов (Ук - раина), Темрюк, Дондағы Ростов, Аст - рахань (РФ) бағыты бойынша орындалды. Жүзу кезінде кеме эки - паж - дарының жеке құрамы батылдық пен ба - тыр - лықтың ерен үлгісін танытса, басқа мемлекеттер алдында Қарулы Күштері - міздің беделін арттырды.
2010 жылғы ақпан айында Елбасы - Қазақстан Республикасы Қарулы Күш - терінің Жоғарғы Бас қолбасшысы Нұр - сұл - тан Әбішұлы Назарбаев Қазақстан Рес - публикасы Қарулы Күштері Әскери-те - ңіз күштерінің бас қолбасшысына Жауын - гер - лік Ту табыс етті.
Біздің әскери теңізшілер үшін был - тыр - ғы қыркүйек айында Ресей Федер - а - циясының Каспий флотилиясымен бір - ле - сіп өткізген Орталық-2011 стра - те - гия - лық жаттығулары жемісті болды. Каспий теңізінің қазақстандық бөлігі теңіздегі жауынгерлік іс-қимылдар жүргізудің оша - ғына айналды. Осы жерде теңіздегі ұрыс, тактикалық теңіз десантын түсіру сияқты бірқатар элементтер жүзеге асты. Каспий теңізінде Қазақстан мен Ресейдің 43 әс - кери кемесі жұмыс істеді.
Әскери-теңіз күштерінің әскери қыз - мет - шілері жауынгерлік тапсырмаларды орындай отырып, Каспий теңізінің қазақ - стандық бөлігіндегі су асты және су үсті жағдайын ұдайы қадағалап отырады. Орал - дағы отандық Зенит зауытында зымы - ран - ды-артиллериялық кеме құры - лы - сы аяқ - талуға жақын. 2012 жылы аталған кеме Қазақстанның Әскери-теңіз күштері құра - мы - на кіретін болады. Сонымен қатар, неғұрлым қуатты, заманауи қару-жарақ - пен жарақтанған жауынгерлік кемелерді өндіру де осы зауытта басталып кетті.
Әскери-теңіз күштері жыл сайын отан - дық және шетелдік оқу орын - дары - ның түлектерімен толықтырылуда. Әс - кери теңізшілер Ресей, Германия, Түркия, Корея, Әзербайжан, Пәкстанда оқиды. Бүгінде Әскери-теңіз күштері одан әрі даму үстінде.
Әскери-теңіз күштерінің негізгі мақ - саттары Каспий теңізінің қазақстандық секторында Қазақстан Республикасының мем - лекеттік шекарасын, аумақтық тұ - тас - тығын, егемендігі мен экономикалық мүд - де - лерін қорғау; агрессордың шап - қын - шы - лығына лайықты тойтарыс беру, қару - лы қақтығыстарды оқшаулау және алдын алуға ат салысу; аймақты, мұнай табу нысандары орналастырылған жасанды аралдар және платформаларды қоса алғанда сулы аудандарды қорғау және күзету; құрлықтағы әскерлердің қимылын теңіз - ден қамтамасыз ету болып табылады.
Бүгінде Жоғарғы Бас қолбасшы тарапынан жасалып отырған тұрақты қамқор - лықтың арқасында теңіздегі жауынгерлік әзірліктің тиімділігі артты, материалдық-техникалық қамтамасыз ету мәселелері үдемелі түрде шешілуде, әскери қызмет - шілердің ақшалай үлесі өсті. Демек, бізде құрылған және ойдағы - дай заманауи да - мы - ған, ұрысқа қабілетті Қарулы Күш - тердің бар екендігін нық сеніммен айтуға болады.
1.1 Әскери доктрина
2011 жылғы 11 қазанда Елбасының Жар - лығымен Қазақстан Респуб - лика - сы - ның жаңа Әскери доктринасы бекітілді. Бұл Қазақстан Тәуелсіздік алған уақыт - тан бергі қабылданып отырған төртінші доктрина (алғашқысы - 1993 жылы, екін - шісі - 2000 жылы және үшіншісі 2007 жылы қабылданған болатын). Жаңа ре - дакцияға Әскери қауіпсіздік сала - сын - да - ғы ағымдағы жағдайды талдау тарауы қо - сыл - ған. Онда әскери қауіпсіздік сала - сын - дағы елі - міздің әскери мекемесі қызметінің қо - ры - тындылары, Қарулы Күштерді, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарды дамыту үрдісі және нәтижелері баяндалған. Әскери қауіпсіздікті қамтамасыз етудің әскери-саяси негізі тарауында халықара - лық ынтымақтастық және бітімгерлік мә - се - лелері қамтылған. Доктрина ереже - лерін - де әлемдегі және аймақтағы заманауи әс - кери-саяси ахуал ескеріліп, әскер - лердің қауіп-қатерлерге қарсы тұрарлық бағы - тын барынша дамыту айқындалған.
Доктринада қол жеткізген жетістіктер негізіндегі мемлекеттің қорғаныс қабілеті мен әскерлердің жауынгерлік әзірлігін арттыруды, Қазақстан әскерінің құрылы - мын жетілдіруді, оларды қару-жарақ пен әскери техниканың заманауи үлгілерімен қамтамасыз етуді, ақпараттық қарсы тұру жүйесін құруды, идеологиялық жұмысты жандандыруды және қорғаныс өнеркәсібі базасын дамытуды одан әрі нығайтуға барынша мән берілген.
Бүгінде Қазақстан бірегей мемлекет - тік әскери-техникалық саясатты жүзеге асыруда. Соның негізінде отандық қорға - ныс өнеркәсібі кешенін, халықаралық әскери-техникалық интеграцияны дамыту шараларын үйлестіру, сондай-ақ қолда бар техникаларға сай заманауи техникаларды жеткізу қолға алынды. Жуық уа - қытқа дейін Қазақстан армиясының техника жағынан жетілдірілуі сыртқа тәуелді болып келді. Жағдай Қорғаныс министр - лігіне Казахстан инжиниринг ұлттық компаниясы біріккен қорғаныс өнеркәсіп кешені кәсіпорындары басқармасы беріл - геннен бастап өзгерді. Бүгінде басты назар авиация мен жоғары дәлдікті қару - ларға, әуе шабуылына қарсы радиоэлектронды күрес құралдарына және басқа да жоғары тех - нологиялық жүйелерге аударылып отыр.
Осыған байланысты Халықаралық KAZAK - HSTAN DEFENCE EXPO - 2010 қару-жарақ, әскери техника және әскери-техникалық мүлік көрмесін өткізу маңыз - ды қадамдардың бірі болды. Енді басқа да Экспо орталықтармен бірге жаңа ха - лық - аралық аренаға қару-жарағымен, әс - кери техника мен байланыс және әскери мүл - кі - мен Қазақ - стан да танылды. Мемлекет - ара - лық серік - тес - тікті нығайту мақсатында, зияткерлікті, әскери өндірісті, техниканы және технологияны танытуға, әскери құрал-жабдық пен техника шығаратын қорғаныс өндірісінің әлеуетін арттыруға тамаша алаң жасалды. Қорғаныс өнер - кәсібінің әлемдегі жетекші мамандары ғылыми және инженерлік-конс - труктор - лық ойларын, жаңа иннова - ция - лық жұмыстарын көрсетті.
2012 жылдың 3-6 мамыры аралығын - да Астанада KADEX-2012 екінші қаз - ақ - - стан - дық халықаралық қару-жарақ және әскери-техникалық мүлік көрмесі өтеді. Қазіргі таңда көрме ұйымдастырушысы болып табылатын Қазақстан Республика - сы - ның Қорғаныс министрлігінде KADEX -2012 көрмесін өткізуге даярлық жұмыс - тары қарқынды жүріп жатыр.
Қорғаныс министрі Әділбек Жақсы - беков KADEX-2012 көрмесі сайтының веб-парағында көрмеге қатысу - шылар мен қонақтарына сөз сөйлей отырып, KADEX-2012 көрмесінің қарулы күш - тері - нің және қорғаныс-өнеркәсіптік сала - ларындағы кәсіпорындарының өзара әре - кеттесу қырларын одан әрі дамытып, жаңа іскерлік серіктестік құру және қыз - мет пен ынтымақтастық салаларын ке - ңейту үшін тұғырнама болатынына сенім - ділігін білдірді.
Ел қорғау үшін сапқа тұрар ұлы күш
Еліміздің қорғаныс қабілетін нығайту - дағы басты міндеттердің бірі оқытылып, үйретілген әскери резервті дайындау. Қа - зақстан Республикасы Қарулы Күш - тері - нің Жоғарғы Бас қолбасшысы қойған жұ - мылдыру резерві жөніндегі тапсырмалар - ға бүгін баса назар аударылып отыр - ған - дығын атап өткен жөн. Бұл ретте 9 оқу ор - талығы құрылды. Өткен жылы мотоат - қыштар әскерлеріне, байланыс әскерлері - не, арнайы әскерлерге 1200 әскери мін - дет - тілер дайындалды. Биыл орталық ар - қылы 4000 әскери міндетті дайындықтан өтеді. Семей, Тараз, Ақтау қалаларында та - ғы да үш өңірлік оқу-жаттығу орта - лық - тары ашылды. Бұл кез келген уақытта мемле - кет - ті қорғау үшін сапқа тұрар ұлы күш.
Мемлекет басшысының тапсырмасына сәйкес 2011 жылғы шілде айынан бастап әскери қызметшілердің ақшалай үлесі 30 пайызға өсті. Тұрғын үймен қам - тамасыз ету - әскери қызметшілердің әлеу - меттік пакетінің ең басты басым - ды - ғы. Құрылыс салумен қатар тұрғын үй - мен қамтамасыз етудің басқа да тетіктері іске қосыл - ған. Атап айтар бол - сақ, оның қатарына жинақ - тау шоты жү - йе - сін құру, ипотека, тұрғын үйді жалға алу жатады.
Сонымен бірге, гарнизондарда спорт - тық және мәдени-демалыс кешендерін, балалар бақшасының құрылысын салу қолға алынуда. Демек лайықты әлеу - меттік-тұрмыстық жағдайлар жасалуда.
Қазақстан Қарулы Күштерінің құ - рылуы туралы Жарлыққа күні кеше ғана қол қойылған сияқты еді. Ауыр да күрделі қалыптасу жылдары әлі жадымызда. Со - ған қарамастан, шежіре айтып тұр - ғандай Қазақстан армиясы өзінің екін - ші он жыл - дығына жақындап келеді.
Өткен жолымызға қарап отырып, біз Қазақстанның егемен мемлекет болып қалыптасуы мен дамуында Қарулы Күш - тер - дің алатын орны ерекше екендігін және өзіне тиісті міндетті атқара біл - ген - дігін, оның бір дәлелі ретінде еліміздегі әлеуметтік-саяси тұрақтылықтың сақта - лып келе жатқандығын айтуға құқы - лы - мыз. Жиырма жыл ішінде саяси элита мен ел қоғамының түсінігі бойынша Қазақстан үшін басты қорытынды, армия - бұл біздің жалпы игілігіміз екендігі және де армия мен Отанның тағдыры бір-бірімен тығыз байланысты әрі әскери қызметшілер қызметінің басты идеясы мен мақсаты мемлекет пен қоғамды қорғау екендігі дәлелденбейтін шындық.
Бұған дейінгі жылдарда - өзінің мәні жа - ғынан стратегиялық әрі маңызды мәсе - лелер шешілді: Қазақстанда - бұрын өзі - нің ұлттық армиясы болмаған пост - ке - ңестік мемлекетте - сенімді әскери қауіп - сіздік жүйесі құрылды, оның негізгі ұйыт - қ - ысы Республиканың Қарулы Күштері.
Қорыта айтқанда, Қарулы Күштер әрқашан Тәуелсіз мемлекеттің егемендігі күзетінде. Олардың жауынгерлік күзеті бір минутке де толастамайды. Отан қор - ғаушылардың бүкіл Қазақстан халқымен ниеті бір және солардың мүддесін қор - ғай - ды. Қазақстан азаматтары өздерінің тыныштығы мен қауіпсіздігі үшін Отан қорғаушы мамандығын таңдаған аза - маттарға сенім артады.
1.2. Қазақстан Республикасының Әскери Докторинасы
2011 ж., Астана қ. Қазақстан Республикасының Әскери доктринасы (бұдан әрі - Әскери доктрина) мемлекеттің әскери қауіпсіздігін қамтамасыз етуге, соғыстар мен қарулы жанжалдарды (бұдан әрі - әскери жанжалдар) болдырмауға, әскери ұйымды дамытуға, Қарулы Куштерді, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарды қолдануға көзқарастар жүйесін білдіреді. Әскери доктрина Қазақстан Республикасының әскери қауіпсіздігін қамтамасыз ету саласындағы мемлекеттік саясатты жүргізу мақсаттарын, негізін қалаушы қағидаттары мен нысандарын айқындайды. Әскери доктрина әскери теория ережелеріне, орта мерзімді перспективада әлемдегі және еңірдегі әскери-саяси жағдайды кешенді бағалауға және оны дамытуды стратегиялық болжауға негізделеді. Әскери доктринаның құқықтық негізін Қазақстан Республикасының Конституциясы, заңдары, Қазақстан Республикасы Президентінің жарлықтары, Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік-құқықтық актілері, сондай-ақ Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттар құрайды. Әскери доктринаның қорғаныстық сипаты бар, оның ережелерінде бейбітшілікті дәйекті түрде ұстанатындығы елдің ұлттық мүддесін табанды қорғаумен, әскери қауіпсіздігіне кепілдік берумен үйлеседі. Әскери доктринада әскери қауіпсіздіктің қазіргі заманғы, оның ішінде ассимметриялы қатерлер - кибертерроризмді, этноұлттық және діни экстремизмді, қарудың заңсыз таралуын қоса алғанда, халықаралық терроризмге қарсы күрес ескеріле отырып, Қарулы Күштерді, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарды дамыту жағдайлары мен негізгі бағыттары нақтыланады. Әскери доктринада мынадай негізгі ұғымдар пайдаланылады: 1) Қазақстан Республикасының әскери қауіпсіздігі - әскери күштерді қолданумен немесе оны қолдану ниетімен байланысты сыртқы және ішкі қатерлерден жеке тұлғаның, қоғам мен мемлекеттің өмірлік маңызы бар мүддесінің қорғалу жай-күйі; 2) әскери жанжал - әскери күшті қолданумен мемлекеттер, халықтар, әлеуметтік топтар арасындағы қақтығыс, қарсы күресу, қайшылықтарды шешу нысаны (ұғым соғыс пен қарулы жанжалдарды қоса алғанда, барлық қарулы қарсы күресу түрлерін қамтиды); 3) соғыс - саяси, экономикалық және басқа да мақсаттарға қол жеткізу үшін қарулы күш көрсету құралдарын қолдануға көше отырып, мемлекеттер, халықтар және әлеуметтік топтар арасындағы қарым-қатынастардың өзгеруіне байланысты қоғамдық-саяси құбылыс; 4) қарулы жанжал - ауқымы шектеулі қарулы қақтығыс, мемлекет соғыс жағдайына өтпеген кезде қарулы күш көрсету құралдарын қолдана отырып, ұлттық, этностық, діни және басқа да қайшылықтарды шешу нысаны; 5) төмен қарқынды әскери жанжал - бұл шекаралық жанжалдар эскалациясы, ел ішіндегі заңсыз қарулы құралымдардың және террористік ұйымдардың әрекеті нәтижесінде туындаған қарулы жанжал; 6) орташа қарқынды әскери жанжал - бұл қуатты экономикалық және әскери әлеуеті жоқ елдер арасындағы соғыс; 7) жоғары қарқынды әскери жанжал - бұл әскери және экономикалық жағынан қуатты мемлекеттер (мемлекеттер коалициялары) қатысатын соғыс; 8) мемлекеттің әскери ұйымы - бірлескен қызметі Қазақстан Республикасының әскери қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі міндеттерді шешуге бағытталған Қарулы Күштер, басқа да әскерлер мен әскери құралымдар, мемлекеттік органдар мен ұйымдар жиынтығы; 9) жеткілікті қамтылған әскерлер топтамасы - төмен қарқынды жанжалдар туындаған кезде әскери қауіпсіздікті қамтамасыз ету жөніндегі міндеттерді дербес орындауға қабілетті түраралық (ведомствоаралық) әскерлер топтамасы; 10) Қарулы Күштерді стратегиялық өрістету - бұл Қарулы Күштерді бейбіт жағдайдан соғыс жағдайына көшіруді, әскерлер (күштер) топтамаларын жедел-стратегиялық (жедел) өрістетуді, әскерлерді (күштерді) стратегиялық қайта топтастыруды, бірінші кезектегі стратегиялық резервтерді өрістетуді қамтитын іс-шаралар кешені; 11) әскери қауіпсіздік қатері - саяси және өзге де мақсаттарға қол жеткізу үшін әскери күш көрсету құралдарын қолдану мүмкіндігін, орын алған қайшылықты әскери-күш көрсету әдістерімен шешу ниетін болжайтын тұрақсыздық факторы. 2. Қазакстан Республикасының әскери қауіпсіздігін қамтамасыз ету саласындағы ағымдағы жағдайды талдау Қазақстан Республикасының әскери қауіпсіздігі мемлекеттер арасындағы ынтымақтастық пен тату көршілік қарым-қатынастар, олардың теңдік және бір-бірінің ішкі істеріне араласпау, халықаралық дауларды бейбіт жолмен шешу саясатын жүргізумен, болжанатын қатерлерге негіздей отырып бірінші болып қарулы күшті қолданудан бас тартумен, мемлекеттің әскери ұйымын нығайтумен, оларды бейтараптандырудың неғұрлым тиімді нысандары мен тәсілдерін айқындаумен және пайдаланумен қамтамасыз етіледі. Қазақстан Республикасының бұрынғы Әскери доктринасында айқындалған бағыттарды іске асыру шеңберінде әскери қауіпсіздікті қамтамасыз ету, мемлекеттің әскери ұйымын жетілдіру, шағын, бірақ техникалық тұрғыдан жарақтандырылған және ұтқырлығы жоғары Қарулы Күштерді құру мақсатында іс-шаралардың елеулі ауқымы орындалды. Қазіргі уақытта Қазақстанда Құрлық әскерлерінен, Әуе қорғанысы күштерінен және Әскери-теңіз күштерінен тұратын Қарулы Күштердің оңтайлы үш түрлі құрылымы құрылды. Құрлық әскерлерінің құрамына төрт өңірлік қолбасшылықтың әскерлері, сондай-ақ Аэроұтқыр әскерлері, Зымыран әскерлері мен артиллерия кірді. Бұл Қарулы Күштердің құрлықтағы жауынгерлік қабілетті құрауышын құруды аяқтауға мүмкіндік берді. Әскер тектерін - Әскери-әуе күштері мен Әуе шабуылынан қорғаныс әскерін тиімді дамыту үшін Әуе қорғанысы күштерінің құрылымы нақтыланды. Бірқатар стратегиялық бағыттарда жеткілікті қамтылған әскерлер топтамаларын құру аяқталды, батыс стратегиялық бағытында әскерлер топтамалары нығайтылуда. Мемлекеттің әскери қауіпсіздігін қамтамасыз ету мәселелерінде жоспарлау жүйесін жетілдіру және ведомствоаралық өзара іс-қимыл процесі жалғастырылуда. Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігі Ішкі әскерлерінің құрылымы және оны дамыту кезең-кезеңімен және жоспарлы түрде жүзеге асырылуда, ол ұдайы әзірліктегі, жеке тұлғаның, қоғам мен мемлекеттің қауіпсіздігін қамтамасыз ету, адам мен азаматтың құқықтары мен бостандықтарын қылмыстық және өзге де заңға қарсы қол сұғушылықтан қорғауға арналған ұтқыр, кәсіби даярланған әскерлерді құруға ықпал етеді. Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметі Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарасын күзету жүйесін жетілдіруде. Бес өңірлік басқарма құрылды: Оңтүстік, Солтүстік, Шығыс, Батыс, Жағалық қорғаныс. Кеден одағының жұмыс істеуі мүддесінде Қазақстан Республикасы Мемлекеттік шекарасының учаскелерін күзетуді күшейту жөніндегі іс-шаралар жүргізілуде. Төтенше жағдайлардың алдын алу және оны жоюдың мемлекеттік жүйесін жетілдіру және нығайту процесі, оның ішінде дүлей зілзалаларға, авариялар мен апаттарға қарсы іс-қимыл инфрақұрылымын және олардың тәуекелдерін басқару жүйесін дамыту, шұғыл ден қою күштерін қажетті авариялық-құтқару техникасымен, жабдықпен жабдықтау, мониторинг пен болжаудың тиімді жүйесімен қамтамасыз ету жалғастырылуда. Қарулы Күштерді, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарды даярлау қарқындылығы арттырылуда. Жұмылдыру дайындығы мен жұмылдыру жүйесін жетілдіру, жұмылдыру резервтерін даярлау жөніндегі жұмыс жүргізілуде. Елдің қорғаныс қабілетін нығайту мүддесінде отандық қорғаныс өнеркәсібі кәсіпорындары, ғылыми және ғылыми-техникалық ұйымдар қызметінің тиімділігін арттыру жөніндегі іс-шаралар жүргізілді. Ұжымдық қауіпсіздік туралы шарты ұйымы шеңберінде Ұжымдық жедел ден қою күштерінің (ҰЖДК) бөлімшелері құрылды. Бірлескен жедел және жауынгерлік дайындық іс-шаралары барысында олардың өзара іс-қимыл жасау деңгейін арттыру жүргізілуде. Шанхай ынтымақтастық ұйымы желісі бойынша Қазақстан ұйымның терроризмге қарсы әлеуетін нығайтуға, оның ішінде терроризмге қарсы бірлескен оқу-жаттығуларға қатысу жолымен белсенді қатысады. Ұлттық және өңірлік қауіпсіздікті нығайту мүддесінде Ресеймен, Қытаймен, АҚШ-пен және басқа да мемлекеттермен әскери және әскери-техникалық ынтымақтастық өрісі кеңейтілуде. Алайда әлемдегі және өңірдегі әскери-саяси жағдайдың шиеленісуі, техникалық прогресс, қарулы күрес жүргізудің нысандары мен тәсілдерін жетілдіру аясында әскери қауіпсіздіктің қазіргі заманғы қатерлеріне қарсы іс-қимыл жасау үшін мемлекеттің әскери ұйымының тиімділігін ұдайы арттыру қажет, ол мемлекеттің әскери саясатын түзетуді және әскери қауіпсіздікті қамтамасыз ету жүйесін одан әрі дамытуды талап етеді. 3. Негізгі ережелер 3.1. Әскери-саяси жағдайдың даму болжамы, әскери қауіпсіздіктің әлеуетті қатерлері Әлемдегі қазіргі заманғы әскери-саяси жағдай оқиғалардың шапшаң дамуымен, болжанбайтындығымен, әлемдік және өңірлік жетекші державалар бәсекелестігінің күшеюімен, сепаратизмнің, ұлттық және діни экстремизмнің өсуімен сипатталады. Қолданыстағы халықаралық-құқықтық тетіктерді қолданбай, күштік әдістерді қолдану халықаралық жағдайды тұрақсыздандырады, шиеленісті және жанталаса қарулануды өршітеді, мемлекетаралық қайшылықтардың күшеюіне ықпал етеді. Әртүрлі деңгейдегі реттелмеген әскери жанжалдар халықаралық бейбітшілік пен қауіпсіздікке қатер төндіреді. Ядролық және жаппай қырып-жою қаруының басқа да түрлерін, оларды жеткізу құралдарын шығару технологияларының таралу қаупі сақталуда, халықаралық терроризм мен діни экстремизмнің әрекет ету аясы кеңеюде. Әскери тұрғыдан қысым көрсету және әскери қауіпсіздік қатерлерін іске асыру үшін қолданылуы мүмкін құралдар өзгерді. Дәстүрлі әскери құралдармен қатар әскери-саяси міндеттерді шешу үшін жаһандық коммуникация, ақпараттық-желілік технологиялар құралдарын пайдалана отырып, іріткі салу күштерінің ассимметриялық әрекеті қолданылады. Сонымен қатар, дамыған және дамушы елдер арасындағы айырмашылықты ұлғайтатын табиғи ресурстардың тең бөлінбеуі, мемлекеттердің әлеуметтік-саяси құрылымы ұстанымдарының айырмашылығы және жаһанданудың басқа да теріс аспектілері мемлекетаралық қайшылықтардың шиеленісуіне ықпал етуі мүмкін, оларды шешу кезінде әскери және өзге де әлеуетті құралдар қолданылуы мүмкін. Орталық Азияда Ауғанстандағы тұрақсыздықтың сақталуына, өңірдегі әлеуметтік-саяси жағдайдың шиеленісуіне, шекаралық-аумақтық және су проблемаларының, оларды реттеу жөніндегі жетілдірілмеген тетіктердің іс-қимылы жағдайында экономикалық, діни және басқа қайшылықтардың болуына байланысты ахуалдың шиеленісуіне алғышарттар бар. Есірткі тасымалы мен заңсыз көші-қон проблемалары трансұлттық сипатқа ие болды. Каспийдің құқықтық мәртебесі туралы мәселенің шешілмеуі, Каспий маңындағы кейбір мемлекеттердің өз әскери әлеуетін арттыруға ұмтылуы және даулы мұнай кен орындарының болуы перспективада өңірдегі әскери-саяси жағдайдың шиеленісуін тудыруы мүмкін. Әскери қауіпсіздік қатерінің сипаты елеулі өзгерістерге ұшырады. Сыртқы және ішкі қатерлер арасындағы өзара байланыс күшейе түсті. Қазақстан Республикасы әскери қауіпсіздігінің сыртқы қатерлеріне мыналар жатады: 1) өңір елдеріндегі әлеуметтік-саяси тұрақсыздық және қарулы арандатулардың ықтималдығы; 2) Қазақстан шекарасы маңында әскери жанжалдар ошақтарының болуы; 3) өз мүддесін қамтамасыз ету мақсатында шетел мемлекеттерінің немесе ұйымдарының әскери-саяси қысым көрсетуді, Қазақстан Республикасының ішкі істеріне араласу үшін ақпараттық-психологиялық күрестің жаңа технологияларын пайдалануы; 4) Қазақстанның әскери қауіпсіздігіне залал келтіру үшін әскери-саяси ұйымдар мен одақтардың ықпал етуінің кеңеюі; 5) шекаралас елдердегі халықаралық террористік және радикалды ұйымдардың және топтамалардың, соның ішінде кибертерроризмнің әрекеті, діни экстремизм ұстанымдарының күшеюі; 6) жекелеген мемлекеттердің жаппай қырып-жою қаруын және оны жеткізу құралдарын жасау жөніндегі бағдарламаларды жүзеге асыруы, оны шығару үшін пайдаланылатын технологияларды, жабдықтар мен құрауыштарды, сондай-ақ қосарлы мақсаттағы технологияларды заңсыз тарату. Қазақстан Республикасы әскери қауіпсіздігінің ішкі қатерлері мыналар болуы мүмкін: 1) экстремистік, ұлттық және сепаратистік қозғалыстардың, ұйымдар мен құрылымдардың қарулы күш көрсету әдістерін пайдалана отырып, елдегі ішкі жағдайды тұрақсыздандыруға, конституциялық құрылысты өзгертуге бағытталған әрекеті; 2) заңсыз қарулы құралымдардың құрылуы және олардың әрекеті; 3) диверсиялар, террористік актілер немесе өзге де заңға қарсы әрекеттер жасау үшін пайдаланылуы мүмкін қарудың, оқ-дәрілердің, жарылғыш және басқа да құралдардың заңсыз таратылуы. 3.2. Қазіргі заманғы әскери жанжалдардың сипаты мен негізгі ерекшеліктері Әскери қауіпсіздікке төнетін әлеуетті қатерлердің болуы Қазақстан Республикасын мемлекеттің өмірлік маңызды мүддесін қорғау, сондай-ақ Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттарға сәйкес міндеттемелерді орындау мақсатында Қарулы Күштерді, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарды әскери жанжалдардағы міндеттерді орындауға әзірлікте ұстауға міндеттейді. Кез келген әскери жанжалға тараптардың саяси мақсаттарына, әскери іс-қимылдар жүргізу ауқымына, шиеленісіне, қолданылатын қарулы күрес құралдарына, әскерлердің әрекет ету тәсілдеріне негізделген, жиынтығында оның сипатын айқындайтын ерекше әлеуметтік-саяси, құқықтық және әскери-стратегиялық ерекшеліктер тән. Қазіргі заманғы әскери жанжалдардың негізгі ерекшеліктері: 1) қайшылықтарды күш көрсету әдістерімен шешудің болмай қоймайтындығы туралы қажетті қоғамдық пікірді алдын ала қалыптастыру; 2) тікелей емес стратегиялық іс-қимылды, оның ішінде саяси, психологиялық, ақпараттық қысым көрсету, күш көрсету, экономикалық санкцияларды қолдану; 3) мемлекеттік және әскери басқару жүйесіне іріткі салу үшін ақпараттық қарсы күресу рөлін күшейту; 4) ауқымды кеңістікке жайылу, жоғары белсенділік пен қарқындылық, шапшаңдық пен шиеленіс шегіне жету; 5) жаңа және тиімділігі жоғары қару мен оқ-дәрілердің түрлерін (оның ішінде жоғары дәлдікті, электр магниттік, лазерлік және инфрадыбыстық қаруды) қолдану; 6) тараптар мен қапталдардың айқын белгіленген түйісу желілерінің болмауы, диверсиялық-барлау күштерін кеңінен маневр жасау және белсенді қолдану үшін жағдай жасайтын әскерлерді жедел құруда үлкен аралық пен алшақтықтың болуы; 7) энергетика кәсіпорындарының (бірінші кезекте ядролық), әртүрлі қауіпті өндіріс түрлерінің, инфрақұрылымның, коммуникациялардың, тыныс-тіршілікті қамтамасыз ету объектілерінің істен шығуы салдарын болжай алмау және басқара алмау; 8) жауынгерлік іс-қимылдарды жүргізудің дәстүрлі емес нысандары мен тәсілдерін пайдалану, оларға арнайы операциялар күштері мен тұрақсыз қарулы құралымдардың қатысуы нәтижесіндегі әскери жанжалдардың ассимметриялығы болып табылады. 3.3. Қазақстан Республикасының қорғаныс саясатының мақсаттары мен міндеттері Қазақстан Республикасы әскери күштің мәні барынша төмендетілген және мемлекеттер арасындағы даулы мәселелерді саяси, дипломатиялық және құқықтық құралдарды қолдана отырып жүзеге асыратын халықаралық қатынастар жүйесін құруды дәйекті түрде қолдайды. Қазақстан Республикасы бірде-бір мемлекет өзіне әлеуетті қарсылас болып табылмайды деп санайды. ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz