Шағынжәне орта кәсіпкерлік ұйымдарында есеп пен есептілікті жетілдіру

ТҰРАН-АСТАНА Университеті

Ержан Мина

«Шағынжәне орта пен есептіліктіжетілдіру»

7М10403- «Есеп және аудит»

Ғылыми жетекші: э. ғ. к., доцент Шаукерова З. М.

Нұр-Сұлтан, 2021

МАЗМҰНЫ

НорМАТИВТІК СІЛТЕМЕЛЕР

Осы Магистрлік Диссертацияда Сілтемелер Келесі Нормативтік Құжаттардан Алынды:

1. Бухгалтерлiк Есеп Пен Қаржылық Есептiлiк Туралы Қазақстан Республикасының 2007 Жылғы 28 Ақпандағы N 234 Заңы.
2. Салық Және Бюджетке Төленетін Басқа Да Міндетті Төлемдер Туралы (Салық Кодексі) Қазақстан Республикасының Кодексі 2017 жылғы 25 желтоқсандағы № 120-VІ ҚРЗ.
3. Мемлекеттік мекемелердің бухгалтерлік есепке алу шоттарының жоспарын бекіту туралыҚазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2010 жылғы 15 маусымдағы N 281 Бұйрығы.
4. "Бастапқы Есеп Құжаттарының Нысандарын Бекіту Туралы" Қазақстан Республикасы Қаржы Министрінің 2012 Жылғы 20 Желтоқсандағы № 562 Бұйрығына Өзгеріс Пен Толықтыру Енгізу ТуралыҚазақстан Республикасы Қаржы Министрінің 2015 Жылғы 21 Мамырдағы № 316 Бұйрығы.
5. Қазақстан Республикасының Азаматтық КодексiҚазақстан Республикасының Кодексі 1994 жылғы 27 желтоқсандағы № 268-ХIII.

АНЫҚТАМАЛАР

Осы Магистрлік Диссертацияда Келесі Терминдер Тиісті Анықтамалармен Қолданылады:

БЕЛГІЛЕУЛЕР МЕН ҚЫСҚАРТУЛАР

АҚШ - Америка Құрама Штаттары

ШК - Шағын кәсіпорын

БЕЕ - бухгалтерлік есеп бойынша ереже

ХҚЕС -Халықаралық қаржылық есептілік стандарты

ҒЗТҚЖ - ғылыми-зерттеу және тәжірибелік-құрастырымдық жұмыстар

ДСҰ - Дүниежүзілік сауда ұйымы

ЕЕТМ - еңбекақының ең төмен мөлшері

ЕТЕК - ең төмен есептік көрсеткіш

ЖК - Жеке кәсіпкер

ЖШС - жауапкершілігі шектеулі серіктестік

ЖЖТ - жылдық жиынтық табыс

ЖІӨ - Жалпы ішкі өнім

ЗТ - заңды тұлға

КҚСМ - кейінге қалдырылған салықтық міндеттемелер

КТС - корпоративті табыс салығы

ҚЕҰС - қаржылық есептің ұлттық стандарттары

ҚЕХС - Қаржылық есептің халықаралық стандарттары

ҚМ - Қаржы министрлігі

ҚР - Қазақстан Республикасы

ШОК - Шағын және орта кәсіпорын

СЕӨЖ - Салықтық есепті өңдеу жүйесі

СК - Салық кодексі

ТМД - Тәуелсіз мемлекеттер достастығы

ӘКК - әлеуметтік кәсіпкерлік корпорациялар

ЖТС - Жеке табыс салығы

ҚРҚМ - Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігі

КІРІСПЕ

Тақырыптың өзектілігі және мәселелердің зерттелу дәрежесі. Қазіргі таңдағы еліміздегі өзекті мәселелердің бірі - шағын кәсіпкерлікті дамыту. Өйткені, ол әлеуметтік-экономикалық мәселелерді дамыту бағдарламасын шешу барысындағы қуатты тұтқалардың бірі болып табылады. Шағын кәсіпкерлік немесе бизнес - бүгінгі дүниежүзілік елдердің экономикалық даму жүйесіндегі болашағы күмән келтірмейтін салалардың бірі болып саналады. Нақты сектор және сауда кәсіпорындары Қазақстан экономикасының дамуына, өсуіне, ұлттық табыс, жалпы ішкі өнім, жалпы ұлттық өнім, жұмыспен қамтылу дәрежесі және тағы да басқа көрсеткіштердің артуына тікелей әсер етеді. Кейінгі жылдары елімізде шағын кәсіпкерлікті дамытуға көбірек көңіл бөліне бастады. Шағын кәсіпкерлік әлеуметтік проблемаларды шешудегі негізгі тұтқалардың бірі болып отыр. Қазақстан Республикасындағы шағын кәсіпкерлік жеке ұйымның өмір сүруіне ғана емес, жеке тұлғаның ішкі әлеуетін ашуға да ықпал етеді. Сонымен қатар, шағын бизнес бүгінде азаматтарды жаңа жұмыс орындарымен қамтамасыз етуге қабілетті, осылайша жұмыссыздық пен әлеуметтік экономикалық шиеленісті азайтуға көмектеседі. Шағын кәсіпкерлік дамуының бірден бір көзі ол кәсіпорынның бухгалтерлік есебін дұрыс және нақтылы ұйымдастыру болып табылады. Шағын кәсіпорындардың және де сауда фирмаларының бухгалтерлік есебін дұрыс жүргізіп Халықаралық қаржылық есеп стандартына сәйкес ұйымдастыру арқылы экономикамызда түйіні шешілмеген көптеген мәселелерді шешуге, экономиканы тұрақтандыруға және экономикалық дағдарыстан шығуға мүмкіндік туындап, ұлттық экономиканың өсуіне өз ықпалдарын тигізеді. Шағын кәсіпорындардың дамуы мемлекеттің, экономика агенттерінің шаруашылық өмірі үшін пайдалы, әрі тиімді болып келеді.

Бүгінгі та ңда ша ғын кәсіпорында рда е се пті тиімді ұйымда стырудың жолда ры көрініс та ба ба ста ды. А йта ке те тін болса қ Қа за қста н Ре спублика сында өз қызме тін та быс та бу ма қса тында жүзе ге а сыра тын ша ғын кәсіпорында р бухга лте рлік е се бін ұйымда стыру үшін Қа за қста н Ре спублика сының Қа ржы министрлігіме н Қа ржылық е се птіліктің ұлттық ста нда рты қа былда нды[1] . Бұл ста нда рт бола ша қта ша ғын кәсіпорында рдың Ха лықа ра лық қа ржылық е се птілік ста нда ртына е ш ке де ргісіз өтуіне ыңға йлап жа са лға н.

Қа зіргі та ңда ша ғын кәсіпорында рда ғы е се пті дұрыс әрі на қтылы ұйымда стыру үшін е се п са яса ты құрылуы қа же т. Көпте ге н кәсіпорында рда е се п са яса ты е ре же ле рге са й құрылма ға н не ме се мүлде м жоқтың қа сы. Соныме н қа та р ша ғын кәсіпорында р үшін өзе кті мәсе ле ле рдің бірі са лық е се бінің дұрыс жүзе ге а сырылма уы. Қа за қста н Ре спублика сының Қа ржы министрлігіме н 2012 жылы қа былда нға н Са лық Коде ксіне сәйке с ша ғын кәсіпорында р үшін са лық са яса тын мінде тті құру қа же т болға н [2] . Осыға н ба йла нысты салық саясаты кәсіпорында рда бухга лте рлік ма ма нда рдың біліктілігіне са й дұрыс ұйымда стырылма уда .

Ша ғын кәсіпорын Қа за қста н Ре спублика сы экономика сының да мушы са ла сының бiрi болып та была ды. Бүгiнгi күнi ша ғын бизне стi да мыту үшiн ме мле ке т та ра пына н түрлі жа ңа қа да мда р жа са лынуда . Ша ғын бизне стiң жоға ры де ңге йде қызме т е туiн ұйымда стыру үшiн конструктивтiк бизне с-иде я, тиiмдi ба сқа ру (ме не джме нт) және қа ржының же ткiлiктi болуы ша ртты жа ғда й.

Осыға н ба йла нысты ке йбiр кәсiпке рле рде өз бизне сiн ұйымда стыруына қа же тті қа ра жа ттың же тiспе ушiлiк мәсе ле сi туында п отыр. Әле мдiк тәжiрибе де мұнда й мәсе ле ле р әр түрлi жолда рме н ше шiле дi. Сондықта н, а қша ла й қа ра жа тта рға ие лiк е те тiн инве стициялық қорла р, ба нкте р, ме мле ке т тәуе ке лге бе л буып, жа ңа да н iс ұйымда стырушы кәсiпке рле рме н бiрiге отырып, ола рдың та уа рла рды өндiру ме н қызме т көрсе туле рiн қа ржыла ндыруы ке ре к. Бұл тұрғыда же ке инве сторла р үшiн жоға ры та быс а лу мүмкiндiгi тұрса, а л ме мле ке т үшiн жұмыссыздық мәсе ле сі ше шіле ді не ме се жоба ның әле уме ттiк мәнiн а рттырудың мүмкіндігі туында йды.

Сондықта н, ха лық ша руа шылығы са ла сында ғы ша ғын кәсіпорынның ме мле ке ттің әле уме ттік-экономика лық да муын қа мта ма сыз е туде гі а ла тын орны е ре кше .

Тақырыптың ғылыми зе рттелу дәрежесі. Шағын бизне с субъе ктіле рін да мыту және е се бін дұрыс ұйымда стырудың ғылыми не гізіне осы са ла да те ре ң зе ртте уле р жүргізге ншетелдік ғалымдардың еңбектерімен қатар, Қазақстандық ма ма н -ға лымда рдың е ңбе кте рі ке ңіне н қолда нылды. А та п а йтқа нда, А лие в М. К., АймановаЛ. Б., А йтжа нова Ж. Н., ДүйсембаевК. Ш., Е ржа новМ. С., Е ржа новА . К. ., ЖақыпбековС. Ж., Ке улимжа е вК. К., Миржа кыпова С. Т., Нариба е ва К. Н., РадостовецВ. К., Са тмурза е в А . А ., Са туба лдинС. С, Сейдахметова Ф. С. Та жиба е в С. Д., Та йга шинова К. Т., Туле шова Г. К. сияқты ға лымда рдың және көпте ге н ба сқа да ота ндық экономисте рдің е ңбе кте рі ке ңіне н па йда ла нылды.

Де ге нме н, а та лға н е ңбе кте рде ша ғын кәсіпорында рда е се пті ұйымда стырудың әдісте рі ме н тәсілде рі бүгінгі күннің та ла бына са й жа н-жа қты қа ра стырылға н де п а йту мүмкін е ме с. Жа лпы көпте ге н мәсе ле ле р көте ріліп жа тқа ныме н, на қты ша ғын бизне сте бухга лте рлік е се пті ха лықа ра лық қа ржылық е се птілік ста нда ртына са й ұйымда стыру мәсе ле ле рі әлі де болса ғылыми тұрғыда те ре ң не гізде уді та ла п е те ді.

Зе ртте удің ма қса ты ме н мінде тте рі.

Зе ртте у ма қса ты - шағын және орта кәсіпкерлік ұйымдарында есеп пен есептіліктің дұрыс жүргізілуін ұйымдастыру және оны жетілдіру бойынша ұсыныстар жасау болып табылады.

А та лға н ма қса тта рға же ту үшін мына да й мінде тте рді орында у ша рт:

• бухга лте рлік е се птің ма қса ты үшін «Ша ғын кәсіпорын» түсінігін на қтыла у;
• ша ғын кәсіпорында ғы бухга лте рлік е се птің же ңілде тілге н жүйе сінің құрылымдық - логика лық схе ма сын өңде у;
• ша ғын кәсіпорында ғы бухга лте рлік е се птің же ңілде тілге н жүйе сінде гі е се п са яса тын құрудың қа ғида ла ры ме н ке зе ңде рін не гізде у;
• са ла лық е ре кше лікте рін е се пке а ла отырып ша ғын кәсіпорында рдың әртүрлі типте рі үшін бухга лте рлік е се птің же ңілде тілге н жүйе сінің бе йімде лу нұсқа ма ла рын өңде у.
• ша ғын кәсіпорында ғы бухга лте рлік е се пті ХҚЕ С сәйке с ұйымда стыру мәсе ле ле рін қа ра стыру.

Зе ртте у пәні. Ша ғын кәсіпорында рда ғы бухга лте рлік е се п жүйе сі эле ме нтте рінің ма змұны ме н өза ра ба йла ныстылығы бойынша қатынастар болып та была ды.

Зе ртте у объектісі. Қа за қста нда ғы ша ғын бизне стің е се бін ха лықа ра лық қа ржылық е се птілік ста нда ртының та ла бына са й жүзе ге а сыру.

Диссе рта циялық зе ртте удің те ориялық және әдісте ме лік не гізі -отандық және шетелдік ғалымдардың шағын бизнестегі есеп жүйесін дамыту және жетілдіру бойынша еңбектері, бюджеттеуді реттейтін нормативтік құқықтық актілер, ҚР Президентінің Жарлықтары мен Үкіметінің қаулылары болды.

Зе ртте у жұмысының ғылыми жа ңа лығы

• же ке кәсіпке р ме н же ке ме ншік ба за сында ша рушылық субе ктіле рі ре тінде же ке құрыла тын, бухга лте рлік е се птің ма қса ты үшін «ша ғын кәсіпорын» түсінігі на қтыла нды;
• әртүрлі топта ғы қызығушылығы ба р па йда ла нушыла рды әле уе тті және бе кітілге н а қпа ра тта рме н қа на ға тта ндыру, ре сурста р шығында ры, ме рзім және са па лы е се п а қпа ра тта ры көзқа ра ста рыме н тиімдіре к а луға бола тын сәйке сінше топта р бойынша жина қта лға н, е се п са яса тының қа же тті және толық эле ме нтте р жиынтығына н тұра тын әртүрлі са ла ла рда ғы ша ғын кәсіпорында р үшін ұсыныста р не гізде лге н;
• бухга лте рлік е се птің же ңілде тілге н жүйе сінде се німді және қа же тті а қпа ра тты да йында уға не гізде йтін ша ғын кәсіпорынның е се п са яса тының құрылымда рының ке зе ңде рі ме н қа ғида ла ры көрсе тілді;
• бухга лте рлік е се птің же ңілде тілге н үлгісінде гі е се п ре гистрле рінің а з тізімі ме н же тілдірілге н сипа тта ма сы ша ғын кәсіпорын субе ктіле рі үшін бухга лте рлік е се пті ұйымда стыру бойынша қа ра стырылға н типтік ұсыныста рда н а йырма шылығы әртүрлі типте гі ша ғын кәсіпорында р үшін ХҚЕ С не гізгі та ла пта рын е ске ре тін бухга лте рлік е се птің үлгіле рі ұсынылды; .
• ша ғын кәсіпорында ғы бухга лте рлік е се пті ХҚЕ С сәйке с ұйымда стыру мәсе ле ле рі та лқыла нып, ха лықа ра лық қа ржылық е се птілік ста нда ртта рын қолда ну бойынша ұсыныста р не гізде лді.

Зерттеудің тәжірибелік маңыздылығы. Әртүрлі типте гі ша ғын кәсіпорында р қызығушылығы ба р па йда ла нушыла рды тиімді ба сқа рушылық ше шім қа былда у үшін са па лы е се п а қпа ра тта рыме н қа мта ма сыз е те тін бухга лте рлік е се птің же ңілде тілге н жүйе сін құруға өңде лге н ұсыныста р ме н ұсынымда р мүмкіндік бе ре ді. Соныме н қа та р зе ртте у жүргізу ба рысында ғы а лынға н жұмыстың нәтиже ле рін Қа за қста н Ре спублика сында ғы ша ғын кәсіпорында р, соныме н бірге қа ржы-не сие са ла сында қызме т а тқа ра тын қа ржылық институтта рдың қызме т е туінде және экономика лық оқу орында рының, қа йта да ярла у және ма ма нда рдың біліктілігін же тілдіру институтта рының оқу үде рісін ұйымда стыру ба рысында қолда нуға бола ды.

Зерттеу нәтижелерінің жарияланымдары. Зерттеу тақырыбы бойынша 2 жұмыс жарияланған.

Диссертациялық жұмыстың көлемі менқұрылымы. Жұмыс кіріспе де н, үш бөлімне н, қорытынды ме н па йда ла нылға н әде бие тте р тізіміне н тұра ды.

1. Ша ғын кәсіпорында рында бухга лте рлік е се пті ұйымда стырудың те ориялық а спе ктіле рі

1. 1Шағын кәсіпорынның түсінігі, маңыздылығы және оны дамытудағы әсер ететін факторлар

Шағын кәсіпкерлік экономикада үлкен рөл атқарады. Оның дамуы экономикалық өсуге, ғылыми-техникалық прогрестің жеделдеуіне, нарықты қажетті сападағы тауарлармен қанықтыруға, жаңа қосымша жұмыс орындарының ашылуына әсер етеді, яғни көптеген өзекті экономикалық мәселелерді шешеді. Шетелдік экономикалық және әлеуметтік дамудың тәжірибесі шағын кәсіпкерліктің тұрақтандырудың ғана емес, сонымен қатар Қазақстан экономикасының өсуінің нақты факторына айнала алатындығын растайды. Шағын бизнес бәсекелестікті тиісті деңгейде ұстап тұруға, өндірісті икемді қайта құруға, инновациялық процестерді жеделдетуге, нарықтық қатынастардың әлеуметтік бағытын қалыптастыруға және жұмыспен қамтудың өсуіне ықпал етеді. Осыған байланысты, Қазақстандағы шағын кәсіпкерліктің экономикалық мәселелерін ғылыми талдау экономикалық реформа жағдайында, ең алдымен, экономиканың құрылымдық қайта құрылуымен, ұдайы өндіріс процестерін тұрақтандыру және тұрақты экономикалық қамтамасыз ету қажеттілігімен сипатталатын ерекше маңызға ие болады. болашақта дамыту. Бүгінгі күні шағын кәсіпкерлік секторына мемлекеттік және мемлекеттік емес әсерді оңтайландыру проблемалары, мемлекет пен оның аймақтары деңгейінде және белгілі бір кәсіпорында бизнесті басқарудың ажырамас жүйесінің болмауы ерекше өзектілікке ие болып отыр. Мемлекетке бизнестің теориялық аспектілеріне де, шағын және орта бизнесті анықтауға да, шағын фирмаларды құру мен тиімді жұмыс істеудің практикалық мәселелеріне де арналған бірқатар зерттеулер қажет.

Шағын және орта бизнес бүгінде тұрақты экономикалық және саяси дамудың өзегі болып табылады. Шағын кәсіпкерліктің дамуы ірі өндіріспен салыстырғанда бірқатар артықшылықтарға ие, олар экономиканы қайта құрылымдауды күшейтуде көрінеді.

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс