Көлденең қозғалыстар

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

ЖОСПАРЫ:
КІРІСПЕ
НЕГІЗГІ БӨЛІМ

1.1. ТЕКТОНИКАЛЫҚ ҚОЗҒАЛЫСТАРҒА ЖАЛПЫ СИПАТТАМА
1.2. ТЕКТОНИКАЛЫҚ ҚОЗҒАЛЫСТАРДЫҢ НЕГІЗГІ ТҮРЛЕРІ

ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР

КІРІСПЕ
Жер қыртысы литосфералық тақталардан тұрады. Әрбір литосфералық тақта үздіксіз қозғалыста болады. Адамдар мұндай қозғалыстарды байқай алмайды, өйткені олар өте баяу қимылдайды. Тектоникалық қозғалыстар - жер қыртысында және негізінен жер мантиясында әрекет ететін, жер қыртысын құрайтын тау жыныстарының деформациясына әкелетін күштердің әсерінен болатын механикалық қозғалысы. Бұл қозғалыстар, әдетте, деформацияға ұшыраған тау жыныстарының химиялық құрамының, фазалық күйінің (минералдық құрамы) және ішкі құрылымының өзгеруімен байланысты. Яғни, тектоникалық қозғалыстар бір мезгілде өте үлкен аумақтарды қамтуы мүмкін.

НЕГІЗГІ БӨЛІМ
1.1. ТЕКТОНИКАЛЫҚ ҚОЗҒАЛЫСТАРҒА ЖАЛПЫ СИПАТТАМА
Тектоникалық қозғалыстар - геологиялық құрылымдардың пайда болуына немесе олардың құрылымының өзгеруіне әкелетін жер бетіндегі денелердің механикалық қозғалысы.
Тектоникалық қозғалыстардың пайда болуының негізгі себебі - Жердің ішкі энергиясы. Тектоникалық қозғалыстардың пайда болуына жердің айналу жылдамдығының өзгеруі және кейбір басқа ғарыштық құбылыстар (мысалы, гравитациялық өріс) ықпал етуі мүмкін. Тектоникалық қозғалыстардың бар болуы туралы идея ежелгі дәуірде пайда болды және ол геологияның қалыптасуы мен даму тарихында ең маңызды оқиғалардың бірі болып саналды. Тектоникалық қозғалыстардың әсері литосфераның геологиялық құрылымының өзгерісіне әкеліп қана қоймай, сонымен қатар әртүрлі пайдалы қазбалардың жаңа орындарының қалыптасуына айтарлықтай әсер етті. Сондықтан тектоникалық қозғалыстарды, олардың формаларын, пайда болу себептерін, геологиялық нәтижелерін, жіктелуін зерттеу теориялық тұрғыдан да, тәжірибелік тұрғыдан да маңызды болып табылады.
Жер бетінің көтерілулері мен шөгулерінің пайда болуы тектоникалық қозғалыстар деп түсіндірілетіні ең алғашқы ежелгі грек философтары мен ғалымдарының: Аристотель мен Страбонның еңбектерінде кездеседі.Бұл құбылыстардың алғашқы геологиялық түсіндірмелерін өз бетінше орыстың ұлы энциклопедисті М.В. Ломоносов пен шотланд геологы Дж.Хаттон қарастырып көрді. Бұл құбылыстардың себебін екі ғалым да Жердің ішкі энергиясы әсерінен көрді.
Тектоникалық қозғалыстардың көрінісі туралы прогрессивті идеяларды 19 ғ. Орыс геологтары А.Д. Озерский мен А.П.Карпинский айтты, оларды геологтар сәйкесінше тербелмелі және толқын тәрізді тербелістер деген атаумен ажыратты. Өткен ғасырдың аяғында американдық геолог Г.Гильберт барлық тектоникалық қозғалыстарды эпейрогендік (материктерді құрушы) және орогендік (тауларды құрушы) деп бөлуді ұсынды. Тектоникалық қозғалыстардың теориясы мен практикасындағы жемісті жаңалықтарды 20 ғасырдың ортасында Кеңес үкіметінің геологтары жасады, ол осы ғалымдардың еңбектерінде көрініс тапты: М.М. Тетяева, В.В. Белоусов, В.Е. Хайн, Н.Б. Васоевич, Н.С. Шацкий, М.В. Мұратова, Г.Д. Ажгирея және т.б.
Геодезиялық өлшеулер көрсеткендей, Жердің бүкіл бөлігі үздіксіз қозғалыста болады, дегенмен тектоникалық қозғалыстардың жылдамдығы шағын, жүзден бірінші ондық ммжылға дейін өзгереді және бұл қозғалыстардың өте ұзақ уақыт бойы жинақталуы ғана ( ондаған - жүздеген миллион жыл) геологиялық уақыт жер қыртысының жекелеген учаскелерінің үлкен жалпы ығысуына әкеледі.
Тектоникалық қозғалыстардың жылдамдығы деп жер қыртысындағы массалар қозғалысының жылдамдығын айтады. Жер шарының әртүрлі аймақтарындағы қазіргі заманның тербелмелі қозғалыстарының жылдамдығы әдетте жылына мм және сирек жағдайларда см-мен өлшенеді. Мысалы, Скандинавияның орталық бөлігі 100 жылда 1 м-ге көтеріледі, Англияның шығыс жағалауы жылдамдығы 100 жылда 0,9 м. Тұрақталған аймақтардағы үзілген дислокацияларға байланысты тектоникалық қозғалыстардың жылдамдығы да төмен бола береді. Жер сілкіністері кезінде үзілістер бойымен орын ауыстырулар бірден болады, бірақ олар ондаған және жүздеген жылдар бойы жинақталған кернеулердің разряды болып табылады. Көптеген зерттеушілер қатпарланудың бір фазасы бірнеше жүз мыңға дейінгі немесе алғашқы миллион жылға дейінгі кезеңді қамтиды деп есептейді.

1.2. ТЕКТОНИКАЛЫҚ ҚОЗҒАЛЫСТАРДЫҢ НЕГІЗГІ ТҮРЛЕРІ
Жер қыртысының қазіргі тектоникалық қозғалыстары тік және көлденең болуы мүмкін. Олар бір-бірін сүйемелдеп бір мезгілде пайда болады. ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.