Шығыс Қазақстан облыстық тарихи өлкетану музейінің қалыптасуы

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
ШЫҒЫС ҚАЗАҚСТАН ОБЛЫСТЫҚ ТАРИХИ-ӨЛКЕТАНУ МУЗЕЙІНІҢ ҚҰРЫЛУ ТАРИХЫ
1.1 Шығыс Қазақстан облыстық тарихи-өлкетану музейі: құрылу тарихы мен даму кезеңдері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.2 Өлкетану ісіндегі тарихи-өлкетану музейінің орны
ШЫҒЫС ҚАЗАҚСТАН ОБЛЫСТЫҚ ТАРИХИ-ӨЛКЕТАНУ МУЗЕЙІНІҢ НЕГІЗГІ ҚЫЗМЕТ БАҒЫТТАРЫ
2.1 Музейдің ғылыми зерттеу қызметі және қор жұмысы ... ... ... .
2.2 Музейдің мәдени-ағартушылық қызметі ... ... ... ... ... ... ... ... ..
ШЫҒЫС ҚАЗАҚСТАН ОБЛЫСТЫҚ ТАРИХИ-ӨЛКЕТАНУ МУЗЕЙІНІҢ АРХЕОЛОГИЯЛЫҚ КОЛЛЕКЦИЯЛАРЫ
3.1 Шығыс Қазақстан облыстық тарихи өлкетану музейінің қалыптасуы
3.2 тарауша
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ...
ҚОСЫМША ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .

1.1
Музей ұғымы алғашқыда ежелгі Грекиядан өз бастауын алады. Грек философтарының ерекше салтанатпен безендіріліп, жиын жасауға арналған сәнді ғимараттары антика дәуірінде мусейсон немесе музалар храмы деп аталған. Музейсон қазіргі түсінікпен храмдарды емес, құрбан болғандарды және көбіне тау шатқалында, бұлақ жағалауларында қайтқандарды көрсете білді. Музалар басында бұлақ бастаулары негізінде қалыптасты. Кейінірек оларды өнер және ғылым, творчестволық сый дарыған ретінде саналды. Соның бір мысалы ретінде Феспиялық қасиетті музаны айтуға болады. Геликан тауының баурайында орналасқан жан-жағын қоршаған құдай мүсіндері болған. Ол қоғамдағы адамзат пен табиғаттың алғашқы пайда болуын, тарихи ескерткішті зерттейтін, жинақтап сақтайтын ғылыми-ағарту мекемелері болған. Музейлердің қорында ең бастысы заттық және бейнелеу, өнер туындылары қамтылған. Сонымен қатар, жазбаша деректер, тарихи құндылығы бар қолжазбалар мен кітаптар сақталады. Жалпы әлемде музейлердің қалыптасуы мен дамуы сол халықтарға тән өзіндік ұлттық ерекшеліктеріне байланысты. Қазақ-ежелден еркіндік аңсаған, сол ғасырлар бойына басына түскен сан алуан адам төзгісіз қиыншылықтарға мойымай, ата-баба жерін, асыл мұрасын ат үстінде найза ұшымен қасық қаны қалғанша қорғаған халық. Бойына сіңген бұл қасиеттердің құпиясы қашаннан қазақтың ата-баба мұрасына ерекше құрметпен қарап, салт-дәстүрін сақтап, өсіп келе жатқан ұрпақтарына тәлім-тәрбие және үлгі-өнеге көрсетуге ерекше көңіл бөлінуде. Әрине тәлім-тәрбие тек атадан қалған нақыл сөздермен, шебер әрі орынды айтылған ақыл-кеңеспен, немесе жағымсыз қылықтарға тиым салып отырумен шектелмейтіні белгілі. Осыған орай, халқымыз өз ұрпағын тәрбиелеуде, оларды өмір ағымына бейімді етуде көрнекілікті де, пайдалана білген. Атап айтсақ, қашаннан кез-келген қазақтың шаңырағынан ата-бабасынан естелік ретінде сақтап, ұрпақтан-ұрпаққа ардақтап, мұра етіп қалдырып келе жатқан әртүрлі бұйымдарды кездестіруге болады. Олардың арасында тарихта белгілі тұлғалардың жеке заттары, халқымыздың жауынгершілік замандарда қолданған қару-жарақтары, қолөнер туындылары және т.б. бар. Сондықтан, қазақ ертеден өз ұясының ең қастерлі бұрышын қазіргі тілмен айтқанда шағын музей ретінде пайдаланды десек қателеспейміз. Ата-бабадан қалған мұраға деген осындай құрмет пен қастерлеу нәтижесінде көптеген тарихи құнды бұйымдар қазіргі заманда тәуелсіз республикамыздың алтын қорын, мәдени қазынасын толықтырып, ұлттық мақтанышымыз болып отыр. Алғашқы музейлер қазақ даласында 19 ғасырдан бастап қалыптаса бастады. 1830 жылы 12 қараша күні Орынбор генерал-губернаторы граф П.П. Сухтелен жергілікті халықты және тұрғындарын өлкенің табиғатын, тарихы мен этнографиясын бейнелейтін жәдігерлерді губерния орталығында ұйымдастырғалы жатқан музей үшін табыстауға шақырады. Бұл шақыру қала тұрғындары мен жергілікті халық өкілдерінің қолдауына ие болып, нәтижесінде ашылғалы отырған музей үшін түрлі жәдігерлер жинала бастады. Олардың арасында ескі қару-жарақ, үй тұрмысы және этнографиялық бұйымдар, кітаптар мен портреттер болды. Жинастырылған жәдігерлер негізінде 1831 жылы Неплюев әскери училищесі жанынан Орынбор губерниялық музейі ашылды. Музейді ұйымдастыру жұмысына және оның жәдігерлері қорының қалыптасуына 1830-1838 жылдар аралығында Орынбор қаласында қызмет атқарған орыстың белгілі ғалымы В.И. Дальдің қосқан үлесі ерекше. Орынборда өткен 8 жылдың аралығында В.И. Даль Орал, Гурьев, Бөкей ордасына және т.б. жерлерге жыл сайын сапарға шығып қазақ халқының тұрмысы, фольклоры мен этнографиясы жайында көптеген деректер жинастырды. Осы сапарлар және басқа да жорықтар барысында жинастырылған этногрфиялық бұйымдар ұйымдастырылып отырған музейлер жәдігерлер қорын ұлғайта түсті. Кеше де, бүгін де музейлерге ғылыми-зерттеу және тәрбиелік қызметтер тән. Бұл музей қызметінің іргелі саласы-экспозициялар мен көрмелерде айқын бой көрсетеді. Музейлер түрі мен саласына қарай іштей жіктеледі де. Олардың типі - негізгі қоғамдық белгісіне қарай анықталады. Осы белгілерге сәйкес музейлердің салалары арнайы өндіріс, ғылым өнер, салалары бойынша анықталады. Олардың ішкі жағдайлары музейлерде көрініс табады.
Қазіргі таңда әлемдік музейлердің бірнеше түрлері бар. Олар:
Тарихи музейлер-тарих ғылымдарының жүйесімен біріктірілген музейлер жатады: тарихи археологиялық, нумизматикалық, тарихи-революциялық, әскери-тарихи, тарихи-экономиялық, ағарту және білім тарихы, арнайы тарихи және т.б.
Өнертану музейлері-өнер және өнертану тарихына жататын музейлер. Мысалы: бейнелеу өнері музейі, сурет галереялары, скульптура (мүсін) музейлері, қолданбалы өнер музейлері, қолөнер, гравюра кабинеттері, театр, музыка, киноөнері музейлері және т.б.
Жаратылыстану тарихи музейлері-жаратылыстану ғылымдарына жататын музейлер. Оларға: биологиялық, ботаникалық (өсімдіктану), жануартану, геология, минералогия, палеонтология, антропология (адамтану) және экологиялық музейлер жатады.
Техникалық музейлерге-техника ғылымдар және өндіріспен байланысты музейлер: политехникалық, техникалық, авиация, байланыс, тау-кен ісі, темір жол көлігі, жеке кәсіпорындар музейлері, техника ескерткіштері т.б.
Әдебиеттану музейлеріне әдебиетке, жазушылардың өмірі мен қызметіне байланысты музейлер.
Мемориалды музейлер маңызды топты құрайды.
Кешенді музейлер-екі не одан да көп негізгі салаларды байланыстыратын музейлер: тарихи-өнертану, тарихи-сәулет, ауылшаруашылық музейлері (жаратылыстану ғылымы мен тарих салаларының бірігуі) және т.б. кешенді музейлердің ішінде кең тараған өлкетану музейлері мұнда жекелеген өнер бөлімдері де кездеседі.
Атадан қалған мұраға деген құрмет пен қастерлеу нәтижесінде көптеген тарихи құнды бұйымдар қазіргі заманда тәуелсіз республиканың алтын қорын, мәдени қазынасын құрап, ұлттық мақтанышымызға айналды. Олар саяси, ғылыми, мәдени, экономиялық талаптарды өте қажет ететін өзіндік қоғамдық институттар. Айта кететін жәйт, алғашқы музейлер қазіргі күнгі кейпінде қазақ даласында ХІХ ғасырдан бастап қалыптаса бастады. Бүгінгі таңда еліміз саяси және экономикалық тұрғыдан тұрақтанды. Еліміз тәуелсіздік алғаннан кейінгі көп ұлтты мәдениетті дамытуға олардың ұлттық дәстүрлері мен рухани қазыналарын өркендетуге барша халықтың ұлттық қазыналарын қорғау арқылы ұлттық ерекшеліктерінің сақталуына кең жол ашты. Республикамыздағы музейлер бағытының ең басты міндеті - мәдени және рухани мәдениетімізді сақтау, дамыту және қолдау болып табылады. Өткен жылдардың тәжірибесі мен жаңа қоғамдық-саяси ахуал мәдени және рухани өміріміз іспеттес, негізгі ұстанымы ашық, ғылыми және халықтың көпшілік бөлігіне жаңа музейлерді құруға негізделеді. Бүкіл әлемде жаһандандыру үрдісі қарқынды жүргізіліп жатқан бүгінгі таңда Қазақстан музей ісіне түбегейлі өзгеріс жасап, халықаралық байланыстарын жандандыру қажет екендігін өмір талап етіп отыр. Жақын және алыс шетелдердің жетекші музейлерімен көрмелер мен мамандарды тәжірибеден өткізу, халықаралық музей форумына қатысу, зерттеу, жинау және ғалыми-ақпараттық салалары біріккен жобаларды жүзеге асыру әлемдік мәдениеттің жетістіктерін игеруге зор мүмкіндік беретіні анық. Музей пәні-әлеуметтік жағдаймен байланысты заңдылықтарды және музейлер жүйесін, арнайы мамандандырылуға сәйкес деректерді, сондай-ақ, қоғамдағы және табиғаттағы дамуын зерттейді. Музей тарихи қоғамдық институт ретінде музей жүйесін және әлеуметтік талаптар мен түрлі салаларға тәуелді ұйымдастырылуын зерттейді. Музейдегі зерттеу-музей заттарының-коммуникативті жүйелерін (сақтау режимі, консервациялау, реставрациялау тәсілдері) толық анықтау болып табылады. Аталмыш жағдай музей заттарын зерттеп, жүйелеуде маңызды рөл атқарады. Музейлердің қызметі негізінен ғылыми-зерттеу, қор сақтау, экспозиция және көрмелер ұйымдастыру, экскурсия ұйымдастыру бағыттарында жүргізіледі. Музей экспозициясы ғылыми концепцияға сәйкес, қорда жинақталған коллекциялар негізінде құралады. Экспозицияның тақырыптық бағыты бөлімдер мен хронологиялық шеңберді қамтиды. Ғылыми зерттеу бағытында қорда сақтаулы жәдігерлерді әлемдік өнер мәдениетінің дамуымен салыстыра отырып зерттеулер жүргізіледі. Ғылыми-зерттеулер негізінде тақырыптық-экспозициялық жоспар құрастырылады, өткізілген көрмелердің каталогтары, жинақтары шығарылады. Сондай-ақ, қордағы жәдігерлердің ғылыми сипаттамалары жазылады. Экскурсия ұйымдастыру және жүргізу бағытына келушілерді көркемсурет өнерінің шығу тарихы және дамуымен таныстырады. Музейлер далалық зерттеулер мен жүйелі бақылау барысында әлеуметтік тәсілдерді қолданады. Мәселен, консервация, реставрация жасау үшін салыстырмалы талдау (анализ), типология және химиялық талдаулар жүргізеді. Музей құрылымына-музей ісінің теориясы, тарихы (музей тарихнамасы), деректану, ғылыми зерттеудегі ғылыми әдістер жатады. Обьективті тұрғыдан алсақ, музей басқа ғылымдармен байланысты. Музейлерге тән салалар арнайы және қосалқы ғылыми пәндермен тығыз байланысты. Музейдің дамуы музей тәжірибесінде және арнайы ғылыми әдебиеттерде көрсетілген. Дүние жүзінде 70-ші жылдардың басында 100-ден аса музейге арналған журналдар жарық көрді. Оның ішінде ЮНЕСКО-да Халықаралық музейлер кеңесі шығарған журналдар: The museums journal (Ұлыбритания), Museum news (АҚШ), Musees de France (Франция) және т.б. Сол ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.