Сот шешімдерін орындау саласындағы қылмыстардың қылмыстық - құқықтық сипаттамасы
Түйін
Дипломдық жұмыста Сот ісіндегі құжаттар мен жалпы іс жүргізу құжаттарының теориялық ерекшеліктері мен сот жүйесіндегі іс жүргізу қылмыстық ,әкімшілік, азаматтық және қылмыстық қатынастардан туындайтын істерді сот ісінде іс жүргізу бойынша реттеуді қарастырылды.
Аннатация
В дипломной работе рассмотрены теоретические особенности документов и документов общего производства в судопроизводстве и процессуальное регулирование в судебной системе дел ,возникающих из уголовных, административных, гражданских и уголовных отношений.
Annatation
The thesis examines the theoretical features of documents and documents of general proceedings in court proceedings and procedural regulation in the judicial system of cases arising from criminal, administrative, civil and criminal relations
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..4
1 Сот ісіндегі құжаттар мен жалпы іс жүргізу құжаттарының теориялық ерекшеліктері ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .6
1.1 Сот жүйесіндегі іс жүргізу және олардың теориялық негіздері ... ... ... 6
1.2 Жалпы іс жүргізу құжаттарының теориялық ерекшелігі ... ... ... ... ... ..13
2 Сот шешімдерін орындау саласындағы қылмыстардың
қылмыстық-құқықтық сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..26
2.1 Сот жүйесін және жалпы іс жүргізуді құжатпен қамтамасыз ету ... ... .26
2.2 Қылмыстық ,әкімшілік, азаматтық және қылмыстық қатынастардан
туындайтын істерді сот ісінде іс жүргізу бойынша реттеу ... ... ... .39
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 41
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...43
Кіріспе
Жұмыстың өзектілігі Қазақстан Республикасы тәуелсіз егеменді мемлекет. Оның ата заңы өз Конституциясы бар. Конституцияда қазақ тілі мемлекеттік тіл деп ресми түрде қабылданды. Осыған орай мемлекеттік тіліміз барлық салада қолданылуға тиіс. Десек те осы уақытқа дейін сот жүйесіндегі іс қағаздарының қазақ тіліндегі үлгісібылай болып келеді. Кең байтақ Республикамыздағы халық соттарынан келіп түскен сот құжаттарының жазылуына байланысты. Республика сот құжаттарының мемлекеттік тілде жазылғаны жөн. Бұл заман талабынан туындаған кажеттілік.
Сот билігімен шешімдері, үкімдері құқық қорғаудың заңдылықтары мен шешімдері қазақ тілінде таңға таңба басқандай анық жазылмаса, қарапайым халық сот ісінің мән жайын түсіне бермеуі мүмкін. Әр түрлі соттардағы сот құжаттарының маңызы ерекше екендігі бәрімізге де белгілі.
Азаматтық істер мен қылмыстық істерді жүргізу заң талабына сай әрі нақты, сауатты соттардағы сот мекемелерінің іске қатысты құжаттарды жазғанда оған қойылатын негізгі талаптарынан ауытқымауы қажет. Көпшілікке арналған сот құжаттарының үлгілері сот істерін жүзеге асыруға тікелей араласып жүрген халық судьясына сот мәжілісінің хатшыларына басқа да процестерге қатысушыларға және де заң оқу органда оқып жүргендерге іс тәжірибелік көмекші құрал ретінде саналды.[1]
Тақырыптың зерттелу деңгейі. Зерттелінетін тақырыптың әртүрлі аспектілері келесі ғалымдардың еңбегінен көрініс тапқан: А.Н Ағыбаев, С.М. Рахметов, Т.Ә. Бапанов, Е.О. Алауханов, Е.З. Турғумбаев, Е.Ә. Оңғарбаев, А.А. Смағұлов, А.Н. Трайнин, Р.Б. Құлжақаев, В.Ф. Кириченко, А.В. Волженкин, В.Н. Кудрявцев, Ю.И. Ляпунов, В.Е. Мельникова, З.А. Незнамова, Г.П. Новоселов, И.Я. Козаченко, И.Ш. Борчашвили, Р. Орымбаев, С.С. Молдабаев, Б.В. Здравомыслов, М.Д. Лысов, А.Я. Светлов, Н.В. Кожевников, Н.О. Лаговиер және т.б.
Диплом жұмысының мақсаты және міндеттері Сот құжаттардың үлгілері 1995 жылы 1-наурызға дейін қабылданып келген заңдарға негізделініп жазылған. Жинақты дайындау барысында соттардың азаматтық және қылмыстық істер жөніндегі үлгі боларлық құжаттарды, сот істері жөніндегі үлгі тәжірибелі кеңінен қолданылады. Үлгідегі кейбір кісі есімдері мен атауларды шартты түрде көрсетуі қажет.
"Құжаттарды жазуда 1959 жылы Қазақ ССР қылмыстық кодексі 1959 ж Қазақ ССР-нің қылмыстық істер кодексі, 1963 жылы Қазақ ССР-інің Азаматтық іс кодексі, 1963 жылы Қазақ ССР-інің Азаматтық істерді жүргізу кодексі, 1979 жылғы Қазақ ССР-інің Еңбек жүргізу кодексі, 1979 жылы Қазақ ССР Еңбек туралы заңдар кодексі, 1984 ж Қазақ ССР-інің Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексі, 1969 ж Қазақ ССР-інің неке және семья туралы кодексі қолданылған болатын. Осы заңдардың қадағалау болып табылады.
Жұмыс объектісіне - мемлекеттік аппараттың қалыпты қызметін қалыптастыру аясында туындайтын қоғамдық қатынастар болып табылады.
Зерттеудің пәні болып билікті не қызметтік өкілеттікті асыра пайдалану үшін қылмыстық жауаптылыққа тартуды және жаза тағайындауды реттейтін Қазақстан Республикасының қылмыстық заңнамасының нақты нормалары табылады.
Зерттеудің методологиялық және теориялық негізі. Дипломдық зерттеудің методологиялық базасы диалектикалық әдісті тануға қызмет ету және оған негізделген формальды-логикалық, тарихи-құқықтық, жеке-ғылыми, нақты-әлеуметтік, салыстырмалы-құқықтық зерттеу әдістері..[1,4б]
Сот билігін жүзеге асырумен байланысты іс жүргізу әрекеттерін орындау бойынша сот қызметкерлерінің қызметі сот ісін жүргізудің заңмен билігін нысандарымен реттелетінін көрсетеді. Қазақстан Республикасы аумағында да қылмыстық азаматтық жәнеде әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодекстерімен айқындалады. Сот билігін жүзеге асыруда азаматтар мен ұйымдардың құқықтарын бостандықтары мен мекемелердің құқықтары заңды мүліктерін қорғауға соттар заңдылықтарын қатаң және де бұлжытпай сақталулары тиіс.
Соттардың бүкіл қызметін анықталуына еліміздің тәуелсіздікті алғаннан кейін барлық жағдайлар жасалғанын бәріміз де білеміз. Құқықтық мемлекеттердің қалыптасуына және сот құқықтық реформаны өткізу кезінде соттардың рөлін және беделін арттыру үшін көптеген жағдай, шаралар жасалынған..[1,6б]
Ең бастысы сот төрелігін іске асыруда соттардың тәуелсіздігі нақтылы түрде іске асырылып отырған жайы бар. Соңғы он жыл ішінде еліміздің заң шығаратын органдары мен соттардың және құқық қорғау органдарының қызметіне маңызды материалдық және де белгілі бір формада іс жүргізу заң нормалары қабылдана бастады.
Ең басты сот, сот төрелігін іске асыруда соттардың еліміз тәуелсіздік алғаннан бері Республикамыздағы сот тәжірибесі көрсеткендей, сот билігінің жүзеге асыруда сот және одан да ұзақ уақыт қызмет етіп келе жатқанына қарамастан маңызды сот құжаттарын оның ішінде үкімдермен шешімдерді ескіргеннұсқаулар бойынша толтыруды жалғастырып келетін және де соттарға қойылатын қазіргі кездегі талаптар бойынша өз қызметтерін атқарады.
Сот құжаттары үлгілерінің жиналған практикалық қызметкерлердің атап айтқанда судьялардың басып шығуы қуантарлық емес, бірақ соған қарамастан істейді.
Қалай десек те, республикамызда мемлекеттік органдар іс қағаздарын мемлекеттік тілде жүргізуге бет бұрды. Бұл үлкен істің өзінен-өзі жолға түспейтіні әбден белгілі..[1,7б]
Одан шығудың жолы орыс тіліндегі нұсқауларды негізгі ала отырып, ана тіліміздің заңдылықтарынсақтап, ұлттық іс-қағаздарды жүргізуді мекемелерде, ұйымдарда және кәсіпорындарда мемелекеттік тілде іс жүргізу, қатынас қағаздарын толтыру жинақтап айтқанда құжат айналымын іске асыру бүгінгі таңда өткір тұрған мәселенің бірі.
Қазақ тілінің мемлекеттік тіл мәртебесін толыққанды жүзеге асыру үшін осы санадағы істі жандандыру керек, ол бұл мемлекеттік деңгейде енді-енді қолға алынып жатқан шара. "Іс қағаздарын жүргізу" бұл мемлекеттік және мемлекеттік емес органдардағы басқару-реттеу, азаматтық қатынасты рәсімде, нормативтік актілерді даярлау ісіне қатысты ресми құжаттардың үлгілерін қамтудың құны.
Жұмыстың құрылымы Дипломдық жұмыс кіріспеден, екі бөлімнен, негізгі бөлімшеден, қорытынды мен пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.
1 Сот ісіндегі құжаттар мен жалпы іс жүргізу
құжаттарының теориялық ерекшеліктері
1.1 Сот жүйесіндегі іс жүргізу және олардың теориялық негіздері
Сот әділдігін жүзеге асыру барысында азаматтардың істерді қарап шешкен кезде бірінші сатыдағы сот материалдық және процедуралық құқық қалыптарын қолдануда біраз іс жүргізу әрекеттерін жасайды. Соттың бұл іс әрекеттері сот қарастыруы ретінде жазбаша түрінде тіркелінеді.
Азаматтық істерді жүргізу кодексі іс жүргізу ретінде бірінші сатыдағы сот қаулыларын екіге бөледі.
Сот шешімі - істі негізінен қараған бірінші сатыдағы сот қаулысы (Азаматтық істерді жүргізу кодексінің 188 - бабы).
Ұйғару - істі ешпейтін, бірақ азаматтық істі негізінен қараған кезде туындайтын кейбір мәселелерді шешетін сот қаулысы (Азаматтық іс жүргізу кодексінің 220 - бабы)№
Шешім мазмұны соттық құқықты пайдаланудағы іс-әрекетінің бірнеше этапын қамтиды:
а) Даулы қатынастардың мазмұнын анықтау және де оны даусыз жағдайға келтіру (сот шешімінің тақырыбы).
ә) Даулы материалдық қатынастарды шеше алатын құқықтық қалпын анықтау (сот шешімінің кодексі).
б) Сот белгілеген материалды құқықтық қатынастарды субьектілердің құқықтары мен міндеттері көлемін анықтау. Соттың іс-әрекетінің бірінші екі этапты негізінде шешім мәтініне қолданылған материалдық құқық қалпының мазмұнына толық сәйкестікте тұрақты құқықтардың жүзеге асырылуы және міндеттемелердің орындалуы мерзімі мен тәртібі туралы соттың өкімі қоса жазылады..[2,5б]
Шешімдердің нысаны мен мазмұны Азаматтық істі жүргізу кодексінің 134-150 - баптарымен анықталады.
Дербес іс жүргізу құжаты ретіндегі сот шешімін жазбаша түрде судья жасайды.
Шешімнің кіріспе бөлімінде шешім шығарылған уақыт пенорын, шешімді шығарған соттың аты-жөні, сотқұрамы, сотмәжілісінің хатшысы, прокурор, егер ол қатысқан жағдайда іске қатысқан басқа да адамдар, өкілдер, дау тақырыбы көрсетіледі.
Шешімнің сипаттау бөлігі талапкердің (арызданушының) талабын және де жауапкердің қарсылығын (қысқаша мазмұнын), іске қатысушы басқа да адамдардың түсініктемелерін қамтиды. Егер талапкер сотісін жүргізу барысында талаптың негізін немесе тақырыбын өзгертсе, мөлшерін азайтса немесе көбейтсе, ол туралы шешімнің сипаттау бөлігінде жазылуы керек..[2,8б]
Ал енді шешімнің дәлелдеу бөліміне келетін болсақ, оның іргетасы мынада, онда қаралған негізі бойынша сот қорытындылары егжей-тегжейлі және негізделген түрде баяндау керек. Бұның мазмұнын шартты түрде үшке бөлуге болады:
а) Сот анықтаған нақты мән-жайлар;
б) Қорытындылар негізделген сот нақты мән-жайлар туралы дәлелденіледі, сондай-ақ сол немесе басқа дәлелдерді қабылдануы себептерін талқылау;
в) заңды топтастыру яғни, тараптардың құқықтық қатынастардың түрін анықтау және оларды реттейтін заңға сілтеме.
Шешім сот мәжіліснде зерттелген дәлелдерге ғана негізделінеді. Шешімдегі құқықтық қатынастарды заң бойынша топтастыру үшін істі қараған кезде басшылыққа алған заңға сілтеме ғана жасауға болады, немесе толық, яғни қалыптық акт атынан және баптық тиісті номерінен басқа сот нақты жағдайларға қатысты заң мазмұнын талқылауы мүмкін. Қажетті жағдайларда тиісті құқық қалыпын қолданудың мәселелері бойынша түсініктемелер беретін Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының Пленумында қалыптық қаулыларына сілтеме жасауға болады.
Шешім - істің ақырғы шешушісі, сондықтан қарау бөлімі соттың анықтаған ісінің нақты мән жайларынан туындайтын жан-жақты қорытындылардан тұрады.[2,9б]
Онда соттың барлық мәлімдеген талаптар бойынша не қаулы еткенін, кім, кімнің пайдасына, қандай іс әрекет жасауы керек екендігін даулы құқық талаптарының қайсысына берілгенін анық және нақты көрсету қажет. Мәлімделген талаптарды қанағаттандырудан бас тартқан кезде кімге қатысты және неден бас тартқанын анық айқындау керек. Сот шешіміне қойылған негізгі талаптар - заңдылық пен негізділік (Азаматтық істі жүргізу кодексінің 189 - бабына сәйкес). Процедуралық құқық қалыптарын дәлме - дәл сақтап және материалды құқық қалыптарында толық сәйкестікке шығарылған шешім заңды болып табылады.
Егер де шешім шығарылған кезде сотта қолдануға жататын заңды қолданбаса, немесе қолдануға болмайтын заңды қолданса, немесе заңды теріс түсінген болса, онда ол шешім іс жүргізу заңына сәкес заңсыз болып табылады (Азаматтық іс жүргізу кодексінің 189 - бабына сәйкес)..[3]
Іс жүргізу негізінің бұзылмауы немесе дұрыс қолданылмауы бұл істі шешуге әкеліп соқтырған немесе соқтыруы мүмкін болған жағдайда ғана шешімді бұзуға негіз бола алады. Шешім шығарылған кезде Азаматтық істерді жүргізу кодексінің 307 - бабының 2 - бөлігіндегі көзделген іс жүргізу, яғни істі құжаттандыру қалыпы бұзылса, ол қайткенде де бұзылуға жатады. Егер де шешімде сол іске қатысты бір жайлы болса, сот тексерген дәлелденген мен расталған мәлім, дәлелдеуді қажет етпейтін фактілер болса, сондай-ақ белгіленген фактілерден туындайтын сот қорытындыларын толық қамтитын шешім негізді болып табылады..[3,7б]
Жеке және мемлекеттік сот орындаушылары қызметінің ерекшеліктері, сот шешімдерін, сот үкімін немесе өзге де сот актісін, сот шешімдерін, азаматтық және әкімшілік істер бойынша ұйғарымдарды, нұсқамалар мен қаулыларды, мүліктік өндіріп алу бөлігінде қылмыстық істер бойынша үкімдер мен қаулыларды, сондай-ақ өзге де органдардың қаулыларын орындамағаны үшін мемлекеттік және жеке сот орындаушыларының азаматтық және қылмыстық жауаптылығы ашылады Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес осы қылмыс түрлеріне қарсы күрес саласындағы ғылыми бағыттар мен тәсілдер, осы қылмыстар субъектілерін жіктеу, Қазақстан Республикасындағы сот орындаушыларының қызметі туралы статистикалық мәліметтер..[3,12б]
Түйінді сөздер: қылмыстық жауапкершілік, мемлекеттік сот орындаушысы, жеке сот орындаушысы, атқарушы құжат, сот шешімін орындамау, сот талабы. Құқықтық мемлекетте демократиялық қағидаттарды іске асыру адамның конституциялық құқықтарын, қоғам мен мемлекеттің мүдделерін сақтамай мүмкін емес, оның түпкі буыны сот шешімдері мен өзге де құқық белгілейтін құжаттарды орындау болып табылады. Сот шешімдерін уақтылы орындау Қазақстан Республикасының Конституциясында кепілдік берілген Сот төрелігі жүйесінде құқықтық қағидаттарды іске асырудың және адамның, қоғам мен мемлекеттің мүдделерін қорғаудың маңызды бөлігі болып табылады..[3,14б]
Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасына сәйкес сот шешімдерін орындауды мемлекеттік және жеке сот орындаушылары жүзеге асыруға уәкілетті. Бұл ретте жыл сайын жеке сот орындаушыларының штат саны ұлғаюда және тиісінше жеке сот орындаушыларының іс жүргізуіндегі орындалған құжаттардың саны екі есе және одан да көп ұлғаюда (кесте. 1). Қазақстан Республикасының Әділет министрлігі республикалық палатамен бірлесіп облыстың барлық аудандарының жеке сот орындаушыларын қызметтермен қамтуды қамтамасыз ету бойынша шаралар қабылданды. Қазіргі уақытта жеке сот орындаушыларының саны 1200 құрады, бұл 2015 жылмен салыстырғанда 2 есеге жуық (500 бірлікке) артық, ал жеке орындау саласындағы көмекшілерді есепке алғанда барлығы 4000-ға жуық адам тартылған. Қарағанды облысы - 116. Басқа өңірлер де олардың санын арттыруда. Орта есеппен бір2016 жылғы I тоқсанда жеке сот орындаушыларының орындауында 924 мың өндіріс болды, бұл мемлекеттік сот орындаушыларының істер санынан 300 мыңға жуық (666 мың) артық.
Сонымен қатар, олардың жұмысының көрсеткіштері олардың құжаттарды тиімді орындайтындығын көрсетеді. Мәселен, 2016 жылдың 3 айында олар Теблице 1 Көрсеткіштердің атауы 2011 ж. 2012 ж. 2013 ж. 9 ай 2014 ж. 2015 ж. 2016 ж. I тоқсан Жеке сот орындаушыларының штат саны 142 214 304 519 700 1200 Жеке сот орындаушылары орындаған құжаттардың саны 4766 37 456 87 126 228 000 666 000 924 000.[3,22б]
Қазақстан Республикасындағы электрондық сауда алаңы жұмысының статистикасы _ № Қызметтің атауы (Сауда алаңының объектісі, лот және т. б.) Саны (теңгебірлік) 1 тыйым салынған мүлікті сату бойынша бірыңғай электрондық сауда алаңындағы аукциондардың барлығы 11 230 2 тыйым салынған мүліктің барлық түрлері бойынша жалпы сомасы 273 686 913 038.35 теңге 3 ашық сауда-саттық 438 4 Сауда-саттық болмады 5853 5 сауда-саттықтың күші жойылды 1043 6 жеңімпаздың қолтаңбасын күтеді 272 7 жеңімпаз 3624 хаттамасына қол қойды 8 тыйым салынған мүліктің барлық түрлері бойынша 55 987 021 849.04 теңге сомасына сатылды 9 сатып алушылар саны 7725 10 сатушылар (жеке сот орындаушылары) саны 417
11 борышкерлердің тыйым салынған автокөлік құралдарын электрондық сауда-саттықта сату 121 12 Қазақстан Республикасының аумағында тыйым салынған жер учаскелерін электрондық сауда-саттықта өткізу 34 13 Қазақстан Республикасының аумағында тыйым салынған жылжымайтын мүлікті электрондық сауда-саттықта өткізу 190 14 тыйым салынған мүлікті өткізудің өзге де объектілерін электрондық сауда-саттықта өткізу 93 Мемлекеттік сот орындаушыларымен (15.9 млрд теңге) салыстырғанда 4 млрд теңге (19.3 млрд теңге) көп, заңды тұлғалардың пайдасына айыппұлдар мен істер үш есе көп орындалды [4].
Мемлекеттік және жеке сот орындаушыларының қызметі Қазақстан Республикасының Конституциясымен, Қазақстан Республикасының 02.04.2010 ж. № 261-"атқарушылық іс жүргізу және сот орындаушыларының мәртебесі туралы" Заңымен (бұдан әрі - атқарушылық іс жүргізу туралы Заң) және басқа да нормативтік-құқықтық актілермен реттеледі. Бұл ретте Қазақстан Республикасындағы сот орындаушылары институты әділеттілік пен ашықтық қағидаттарына сай келетін сот шешімдерін неғұрлым сапалы және уақтылы орындау бағытында үнемі жетілдіріліп отырады..[4,8б]
Қабылданған сот шешімдеріне, сот үкімдеріне сәйкес борышкерлердің жылжымалы және жылжымайтын мүлкіне тыйым салынады және ол электрондық сауда алаңы арқылы сатуға қойылады. Жалпы алғанда, Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің мәліметтері бойынша тыйым салынған жылжымалы және жылжымайтын мүліктің жалпы сомасына 11 230 аукционы тіркелді- 273 686 913 038.35 теңге, толық іске асырылған - 55 987 021 849.04 теңге..[4,10]
Мемлекеттік және жеке сот орындаушыларының құқықтары мен міндеттерінің маңызды бөлігі олардың сот шешімдерін орындамағаны үшін жауапкершілігі болып табылады. Сонымен, атқарушылық іс жүргізу туралы Заңның 132-бабында- мемлекеттік сот орындаушысының өзіне жүктелген міндеттер мен лауазымдық өкілеттіктерді орындауы не тиісінше орындамауы заңдарда белгіленген жауаптылыққа әкеп соғады. Жеке сот орындаушылары атқарушылық іс жүргізу туралы Заңның 150-бабына сәйкес осыған ұқсас құқықтық жауаптылықта болады, бұл ретте осы баптың 2-тармағында жеке сот орындаушысы Атқарушылық іс жүргізуге қатысушыларға және басқа тұлғаларға келтірілген, Қазақстан Республикасының заңнамасына қайшы келетін атқарушылық іс-әрекетті жасау салдарынан туындаған залалды өтеуге міндетті деп көрсетілген..[4,12б]
Сот шешімдерін, сот үкімін немесе өзге де сот актісін не атқарушылық құжатты орындамау Қазақстан Республикасы Қылмыстық Кодексінің (бұдан әрі - ҚР ҚК) 430-бабына сәйкес қудаланатын қоғамға қауіпті іс-әрекет болып табылады. Қылмыстық, азаматтық, әкімшілік сот ісін жүргізу тәртібінде шығарылған сот шешімдерін іске асырудың белгіленген тәртібін қамтамасыз ететін қоғамдық қатынастар ҚР ҚК 430-бабында көзделген қылмыстың негізгі тікелей объектісі болып табылады. ҚР ҚК 430-бабының 1-бөлігіне сәйкес заңды күшіне енген сот үкімін, шешімін немесе өзге де сот актісін не атқару құжатын алты айдан астам уақыт ішінде орындамау, сол сияқты оларды орындауға кедергі келтіру үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге не бас бостандығынан айыруға жазаланады..[4,16б]
ҚР ҚК 430-бабының 2-бөлігінде адам өзінің қызмет бабын пайдалана отырып жасаған дәл сол әрекеттер үш жылдан бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге не бес жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланатыны белгіленген. ҚР ҚК 430-бабының 3-бөлігінде, осы баптың 1-бөлігінде немесе 2-бөлігінде көзделген, олар бойынша өндіріп алу сомасы қылмыс жасалған кезде Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген он мың айлық есептік көрсеткіштен асатын әрекеттер, ал сол сияқты оларды орындауға кедергі жасау бес жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге не бес жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, нақ сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады..[4,20б]
Алайда, қазіргі уақытта ҚР ҚК 430-бабын қолданудың бірқатар проблемалары бар. Біріншіден, сот актілерін орындамауға қылмыстық-құқықтық тыйым салудың алғышарттары теориялық тұрғыдан әзірлеуді қажет етеді, өйткені зерттелетін қылмыстық-құқықтық тыйым бланкеттік (жанама түрде анықтайтын) сипатта болады. Екіншіден, қолда бар статистикалық деректерге қарамастан (кесте. 3) сот үкімін, сот шешімін немесе өзге де сот актісін орындауға кедергі келтіретін субъектілер тобы туралы мәселе ғылымда даулы болып қала береді..[5]
Сот үкімін, сот шешімін немесе өзге де сот актісін орындамағаны үшін тағайындалатын жазалардың тиімділігі мәселесі де өзекті болып табылады . А. Фефеловтың пікірінше, белгілі бір санкциядағы жаза түрлерінің жиынтығы қылмыстың жалпы объектісіне байланысты болуы керек, сондықтан қылмыспен келтірілген зиян және оған жазаны қолдануға байланысты кінәліге қойылған шектеулер ұқсас болады Бұл ұстаным қылмыстардың материалдық құрамына қатысты өте қисынды болып көрінеді, бірақ ресми емес, олар үшін нақты қылмыстық зиян міндетті белгі болып табылмайды..[5,3б]
Дәл осындай қылмыс құрамына ҚР ҚК 430-бабында көзделген құрамдар жатады. Сонымен қатар, қылмыстың материалдық құрамына қатысты осы ұстанымды іске асыру- кінәліге келтірілген зиян түріне ұқсас жауап қайтаруға мүмкіндік бермейтін жазалау жүйесінің мүмкіндіктері шектеулі болғандықтан, бұл өте қиын. Осыған байланысты қолданыстағы жазалау жүйесінен осы түрлердің санын ақылға қонымды шектермен шектей отырып және осы түрлердің жиынтық әмбебаптығын (оларды әртүрлі әлеуметтік сипаттамалары бар адамдарға қолдану мүмкіндігі) ескере отырып, типтік қылмыскердің жеке басына айтарлықтай әсер ете алатын түрлерді таңдау керек деп болжау қисынды. ҚР ҚК-нің 430-бабында көзделген негізгі баламалы жазалар-бас бостандығын шектеу және бас бостандығынан айыру ұсынылады..[5,8б]
Айта кету керек, кейбір шығармалардағы санкциялардың баламалылығы әдетте сынға ұшырайды, "заңдағы белгісіздікті білдіру формасы" ретінде қарастырылады, атап айтқанда "құқықтық норманың мазмұнды ұйымы". Оларды Ресей Федерациясының Қылмыстық кодексінен шығаруды жақтаушылар " қылмыстық-құқықтық тыйымның мазмұнымен танысқандардың бәрі оның бұзылуы құқық қорғау мүдделері мен мүдделері үшін қаншалықты қауіпті екенін нақты көрсетуі керек. Егер жауапкершілік шарасы балама түрде белгіленсе, яғни бір қылмыс үшін екі, үш, төрт немесе одан да көп жаза қарастырылған болса, онда мұндай ұсыныс жасау қиын.[5,10].
Сонымен қатар, сот шешімі үшін кең шектеулер бар Алайда, судьялардың қалауын шектеу әдісі барлық қолда бар санкцияларды жеке санкцияларға айналдыру емес, біріншіден, онда қарастырылған негізгі жазалардың санымен анықталатын санкцияның ұзындығын оңтайландыру, екіншіден, жағдайды ресімдеу болуы керек
Сот үкімін, сот шешімін немесе өзге де сот актісін орындамаудың субъективті жағы тікелей ниет түрінде кінәнің қасақана нысанымен сипатталады. Сот актісінің орындалуына кедергі жасау үшін кінәнің тікелей түрдегі қасақана нысаны тән немесе жанама ниет. ҚР ҚК 430-бабында көзделген қылмыстың себептері ретінде негізінен жеке мүдделілік (57%), қызметтің жалған түсінілетін мүдделері (38%), пайдакүнемдік мүдделілік (24%) және т.б. болып табылады . Алайда, сот шешімінің орындалмауының себебі сот орындаушысында борышкердің нақты кірістері туралы толық ақпараттың болмауы болуы мүмкін, атап айтқанда, борышкерлер сот төрелігінен жасырынып, "көлеңкелі" Қызмет түріне ауысқан жағдайларда. Бұл жағдайда борышкердің жасырын мүлкін анықтау бірдей қиын.[5,14б]
Мәселен, 2015 жылғы Қазақстан Республикасында алименттерді өндіріп алу туралы сот шешімдерін орындау нәтижелеріне жүгінсек, сот орындаушыларында бар 8487 материалдың тек 104-і (1.2%) ішкі істер органдары сотқа жолдағанын, ал қалған 7882 борышкерге қатысты тек 61 адам (0.7%) сотталғанын атап өткен жөн.93%) істер Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының 2003 жылғы 19 желтоқсандағы қаулысына сілтеме жасай отырып, ақтайтын негіздер бойынша тоқтатылды, онда борышкерде сот актісін оның белгілі бір бөлігінде орындаудың нақты мүмкіндігінің болмауы не оны қылмыстық жауаптылыққа тарту мүмкіндігін толық көлемде жоққа шығарады деп көзделген. Осы баптың 3-бөлігінде көзделген қылмысты жасаған, сот үкімі шығарылғанға дейін берешектің барлық сомасын өтеген адамға бас бостандығынан айыру тағайындалмайтынын белгілейтін ҚР ҚК 430-бабына ескертпенің сипаттамасына тоқтала отырып, бас бостандығынан айыру.[5,22б]
Компромисс (лат. сошргош188иш) қоғамдық қатынас тараптарын өзара басқаға беру, яғни екінші Тараптың мүддесін қанағаттандыру мақсатында өз құқығын немесе мүддесін іске асырудан бас тарту жолымен қол жеткізілген келісімді білдіреді. Қылмыстық-құқықтық салаға қатысты сөз мемлекет пен қылмыс жасаған, қылмыстық қуғын - сүргінді үнемдеуге мүмкіндік беретін адам арасындағы ымыраға келу туралы-тиісті адамның қылмыстан кейінгі оң қызметін ескере отырып, жасаған әрекеті үшін қылмыстық-құқықтық Ықпал етудің стандартты шараларын қолданбау туралы болып отыр. НДК-нің логикалық құрылымы, әдетте, келесідей: (1) адамның әлеуметтік пайдалы қылмыстан кейінгі іс-әрекетінің ұсынылған нұсқасы, (2) кінәлі адамға қылмыстық жауаптылықтан босату немесе жасаған әрекеті үшін жаза түріндегі жеңілдік; (3) жасалған кезде осы жеңілдік қолданылуы мүмкін қылмыстық іс-әрекеттер шеңберін айқындау; (4) қылмыстық іс-әрекет жасау үшін қосымша шарттардың болуы..[6]
ҚР ҚК 430-бабының ескертуінде көрсетілген НДК-ның бірінші құрылымдық элементін сипаттай отырып, қылмыс жасаған адамның қылмыстан кейінгі қоғамдық пайдалы қызметінің ұсынылатын нұсқасының тізбесінде құқық қорғау жүйесіне көмектесуге бағытталған іс - әрекеттер жоқ екенін, жасалған іс-әрекеттің қоғамдық қауіпті салдарын бейтараптандыруға бағытталған бір ғана іс-әрекет бар екенін атап өту қажет. сот үкімін шығару. Алайда, қылмыстық-құқықтық салада ымыраға келудің ерекшелігі құқық қорғау органдарымен кінәсін мойындап, қылмысты ашуға ықпал ету түріндегі ынтымақтастық сияқты қылмыс жасаған адаммен ымыраға келу шартының міндеттілігін білдіруі керек сияқты. Кінәлілер жасаған әрекеттің қоғамдық қауіпті салдарын бейтараптандыруға бағытталған іс-әрекеттер ерікті болуы керек, бұл мақаланың Ерекше бөлігінің ескертпесінде мәтіндік түрде көрсетілуі керек.[6,5б]
НДК -- ның екінші құрылымдық элементі-кінәліге қылмыстық жауаптылықтан немесе жазадан босату түріндегі жеңілдік ҚР ҚК-нің 430-бабына ескертпеде кінәліге бас бостандығынан айыру сияқты жаза түрін қолдануды болдырмау нысанында көрсетілген. Қылмыстық жауаптылыққа қатысты жеңілдіктерді қолданудың кепілділігі ғана қылмыс жасаған адаммен ымыраға келудің тиімділігін арттыра алады. Осыған байланысты жеңілдікті сипаттау кезінде "құқылы", "мүмкін"формуласы бойынша тиісті жеңілдікті беру кезінде құқық қолданушының құзыретін айқындауға жол берілмейді. Сонымен қатар, А. В. Наумовтың "Ресей қылмыстық заңнамасын кодификациялау мәселелері: жаңа Кодекс немесе кодекстің жаңа редакциясы" теориялық семинарында (Ресей Федерациясы Бас прокуратурасының академиясы, Мәскеу, 27.05.2009 ж.) атап өткендей, қылмыстық жауапкершілікке қатысты адамға жеңілдіктер қолдану мүмкіндігін оң белгілеу қылмыстық заңға сыбайлас жемқорлық қасиетін береді..[6,7б]
С. М. Бенмолдите, С. С. Тихотов, Ш. К. Акчебеев сыбайлас жемқорлық көздері". М. с. Поройконың пікірінше, құқық қолдану және оның құзыретіндегі іс-әрекеттер қылмыстық заңда "керек", "міндетті" деонтикалық модельдердің көмегімен мүмкіндігінше нақты көрсетілуі керек. "Босатылады", "тағайындалмайды" деген сөздер кінәліге жеңілдік қолданудың императивті сипатын толық көрсетеді. НДК -- нің үшінші құрылымдық элементі-қылмыстық жауапкершілікке қатысты жеңілдіктер қолданылуы мүмкін қылмыстық әрекеттер шеңберін анықтау НДК-да кодификацияланған қылмыстық заңның Ерекше бөлігінің барлық немесе бір бөлігін көрсетуді көздейді. Бұл мәселені нақты заңнамалық реттеудің болмауы құқық қолдану практикасында түрлі түсіндірулер туғызуға қабілетті: шектеулердің болмауы қылмыстық заңның тиісті бабының кез келген бөлігінде көзделген іс-әрекет жасалған жағдайда жеңілдіктің қолданылуын айғақтайды деп санай отырып, тура мағынада түсіндіруге; қылмыстық іс-әрекеттің білікті түрлеріне қатысты жеңілдіктің қолданылуын болғызбауға мүмкіндік беретін жүйелі-құрылымдық түсіндіру тәсілін қолдана отырып, шектеп түсіндіруге қабілетті..[6,,12б]
ҚР ҚК 430-бабына ескертуде заң шығарушы жеңілдік тек осы баптың 3-бөлігінде көзделген қылмысты жасаған адамға ғана қолданылатынын нақты көрсетті. НДК - ның төртінші құрылымдық элементі-жасаған әрекеті үшін қылмыстық жауапкершілікке қатысты жеңілдікті қолдану үшін қосымша шарттардың болуы (мысалы, кінәлінің әрекеттерінде қылмыстың өзге құрамының болмауы, қылмысты алғаш рет жасау) ҚР ҚК-нің 430-бабына ескертпеде жоқ. Алайда, оның заңды күшіне енген үкімді, шешімді орындамау туралы жеңілдетілген қылмыстық-құқықтық ұйғарымда болмауы.[6,22б]
Осылайша, заңды күшіне енген сот үкімінің, шешімінің немесе өзге де сот актісінің не атқарушылық құжаттың орындалуын құқықтық реттеу мәселелері осы құжаттарды орындамаудың немесе орындауға кедергі келтірудің жолын кесу және профилактикасы жөніндегі шараларды жетілдіру мақсатында одан әрі жан-жақты зерделеуді талап етеді.
1.2. Жалпы іс жүргізу құжаттарының теориялық ерекшелігі.
Жалпы іс жүргізу - басқару қызметіндегі негізгі бір сала болып табылады. Ұйымдар мен мекемелердің, кәсіпорындардың қызмет етуі барысында шығарған түрлі шешімдер, басқару істері, атқарған қызметті іс қағаздарын реттейді. Жалпы іс жүргізу мен сот жүйесіндегі іс жүргізу ерекшеліктері жер мен көктей. Өйткені сот жүйесіндегі іс жүргізу өзінше бір сала деуге де болады, яғни сот жүйесіндегі іс жүргізудегі пайдаланылатын құжаттардың мәні мен мазмұны ерекше.
Сонымен сот жүйесіндегі іс жүргізудегі құжаттар реті мемлекеттік стандартқа сай рәсімделген құжаттар, яғни белгілі-бір мән-жайды баяндайтын құжаттар. Осы құжаттар мен іс жүргізу қылмыстық, әкімшілік және азаматтық қатынастардан туындайтын мәселелерді жүргізеді.
Сот жүйесіндегі іс жүргізуде сотқа ғана тән құжаттармен іс жүргізіледі, яғни шешім, ұйғарым, сот мәжілісінің хаттамасы. Куәгер берген жауап хаттамасы, үкім тағы да сол сияқты жалпы іс жүргізу мемлекеттік және мемлекеттік емес, яғни жеке меншік кәсіпорын, ұйым, мекемелердегі іс жүргізудің арасында мемлекеттік стандартқа бағынбайтын іс жүргізу де болады..[7]
Жалпы мекемелерде немесе ұйым, кәсіпорындардағы іс жүргізу - ресми құжаттардың тілі бір жүйеге түспей, стильдік жағынан қалыптаспай, мемлекеттік ресми құжаттардың барлығы қазақ тілінде жазылмай әлі де болса қазақ тіліне толық көшкен жоқ. Іс жүргізу мекемелер мен ұйымдардың жұмысының нақты құжаттармен, деректермен реттелген, дәйектелген жүйесі.
Жалпы іс жүргізу құжатын жасау және рәсімдеу осы құжат әзірленген базадағы нысандарды реттейді. Өзімізге мәлім елімізде қызметтік құжаттарды жүргізу СХҰ (стандарттау жөнідегі халықаралық ұйым) қабылдаған, атап айтқанда А мысалы пайдаланылады..[7,5б]
Ресми іс жүргізу стилі әлеуметтік сананың ерекше формасы құқықтық санамен сәйкеседі. Біздің әрқайсының белгілі бір дәрежеде өз құқығымыз туралы, мысалға отбасы қарым-қатынасы, қызметтегі қоғамдық органдардағы және мемлекет алдындағы жауапкершілігіміз туралы білеміз.
Заң шығару, сот ісін жүргізу, әкімшілік-шаруашылық салаларда сөйлеу тілінің табиғи екі жақты оның мазмұны нақты болған мен сол мазмұнды бейнелеудің құралдары дерексіз.
Іс жүргізу тілінің терминделуі тіл әсерлігінің маңызды белгісі болып табылады. Заңның стилі дәлдігімен және қысқа да нұсқалығымен ерекшеленеді..[7,8б]
Азаматтық заңдар өздері реттейтін қатынастарға қатысушылардың теңдігін, меншікке қол сұқпаушылықты, шарт екендігін жеке істерге кімнің болса да озбырлықпен араласпауға жол беруге болмайтындығын азаматтық құқықтарды кедергісіз жүзеге асыру қамтамасыз ету қажеттілігін тануға негізделген. Кәсіпорын не ұйымдардың іс жүргізу тәсілі белгілі бір мәдени құндылыққа ие, мемлекеттік архив қорының бөлігі болып табылады. Іс жүргізудің қажетті және жеткілікті мөлшерде болуы, құжаттардың толтырылуының біркеліктілігі нақты жұмысқа көп уақыт бөлуге көмектеседі. Мекеме немесе кәсіпорын үлкен болған сайын оның іс жүргізу жүйесі де күрделене түседі. Жарғы мен құрылтай шарты, компанияны ашу, қайта құру тарату жұмысшыларын тек құрылтайшылар мен акционерлер ғана істей алатынын белгілеп береді..[7,11б]
Іс жүргізудің өзара бағыныштылық тізбегі кәсіпорынның көлемі мен басқару қызметіне байланысты екі, үш және төрт звенолық жүйеден тұруы мүмкін. Іс жүргізудің түпкі мақсатын таңдауда ең алдымен барлық басқару бөлімдерінің бақылауда болуын, жауапкершілігін және қызметтердің нақты бөліндісін тиімділікті басшылыққа алған жөн.
Іс жүргізудің өзіндік құрамы мен грамматикалық құрылымының стилистикалық белгі құжаттың қажетті үлгіде құрылуын, берілетін ақпараттың дәлдігі мен толықтығын, қисындылық, қысқалық т.б. талаптарының жүзеге асуын қамтамасыз етеді. Іс жүргізудегі құжаттың сапасы оның толықтығы, оралымдылығы және анықтылығы мен ғана емес, сондай-ақ оның ықшамдылығымен, көркемділігімен және қалайлығымен айқындалынады.
Сонымен іс жүргізу құжаттары тікелей қатынас жасаумен тиімді ұштастырыла жүргізілсе, техникалық жағынан жақсы жабдықталып, нақты мақсаттарға жұмсалса, онда олар іс жүргізу іс-әрекеттің табысты болуына жағдай жасайды. Іс жүргізу құжаттары сонымен қатар хабар мәліметтің қайнар көзі және таратушысы, заң арқылы қорғалатын істі белгілеудің тәсілі де болып табылады..[7,14б]
Іс жүргізу құралы ретінде құжаттар жоспарлауда, қаржыландыруда, несие беруде, бухгалтерлік есептеу мен есеп беруде, оперативті басқаруда ұйымның қызметін кадрлау жағынан қамтамасыз етуде т.б. қолданылады. Іс жүргізу құжаттарында мемлекеттік құрылым белгіленеді, олар мекемелер, ұйымдар, кәсіпорындар және азаматтар арасындағы заңды және жеке тұлғалар арасындағы заңды қызмет. Ұйымдарда өзінің қалыпты қызмет етуіне қажет салалық құжаттар табелін әзірлейді.
Іс жүргізу қызметі салалық бөлімдердің барлығына бірдей іс номенклатурасын жасап шығарады. Іс жүргізу құжаттары стандарт құжатының құрамын құжат тізбелерінің орналасуы мен мазмұнын, құжат деректемелерін, бланкілерге, мәтіндерге және олардың машинкаға басылуына қойылатын талаптарды белгілейді.
Іс жүргізу туралы мәліметтер де коммерциялық құпия құжаттарына жатуы мүмкін.
Мемлекеттік үкімет органдары коммерциялық құпияны анықтау мен сақтауға заңда көрсетілген жағдайлардан басқа уақытта араласа алмайды. Ұйым басшысы құпия мәліметтер есебін жүргізу, сақтау және пайдалануға жауапты лауазым иесі анықтайды. Коммерциялық құжаттарға приоретет былай қойылады..[8]
Ұйым немесе мекемелердегі іс жүргізуді ұйымдастырудың қандайда бір нысаны және оның құқықтық мәртебесін таңдау кәсіпкердің өз көзқарасы мен сыртқы жағдайларға байланысты болады.
Іс жүргізу құрамы орталықтандырылған немесе орталықтандырылмаған болуы мүмкін. Іс жүргізуді ұйымдастыру өзара кәсіпорындағы қызметі бойынша ұйымдық құжаттарды жасауда әр түрлі ерекшеліктерге көңіл аударады.
Кәсіпорындағы іс жүргізу - мәліметтерді қабылдап алу және өңдеу, шешім қабылдап оны орындау сияқты белгілі бір дәрежедегі ақпараттық процесс болып табылады. Дұрыс шешім қабылдау үшін толық түрдегі жедел ақиқат мәліметтер керек болады..[8,4б]
Жалпы іс жүргізудің ережесін Қазақстан Республикасы мәдениет, ақпарат және қоғамдық келісім министрлігінің архивтер мен құжаттарды басқару комитеті белгілейді.
Мұндай соңғы ереже 1992 жылы 30 маусымда Қазақстан Республикасының министрлер кабинеті бекіткен. Қазақстан Республикасында барлық нысандағы кәсіпорындар мекемелер мен ұйымдарда құжат толтыруды, яғни іс жүргізуді басқару және құжат жүргізудің негізгі ережелері деп аталатын № 562 қаулысы қабылданған.
Іс жүргізу жүйесінде құжаттарды топтастыру мәтіні бар. Олар ұқсастықтары мен айырмашылықтары бойынша болу болып табылады.
Белгілеу тәсіліне қарай - құжаттар жазба, графикалық (фото, кино, бейнеқұжаттар);
Мазмұнына қарай - ұйымдық - өкімдік, қаржы - есеп, жабдықтау өткізу;
Атауына қарай - көптеген түрге, ережелер, бұйрықтар, хаттамалар, жарғылар, арыздар;
Түріне қарай - құжаттар типтік, үлгілік, жекелік, қалыпты, жалпыға бірдей,
Толтыру орнына қарай - ішкі, сыртқы, кіріс, шығыс;
Орындау мерзіміне қарай - жедел, жедел емес (жай);
Шығу тегіне қарай - құжаттар қызметтік және ресми-жекелік болып бөлінеді;
Жариялық дәрежесіне қарай - құжаттар қарапайым, күнделікті, қызметте қолдану үшін және құпия болып бөлінеді;
Заңдылық күшіне қарай - шын және жалған;
Сақтау мерзіміне қарай - құжаттардың мынандай түрлері болады. 10 жылдан жоғары - 10 дейінгі;
Жасау сапасына қарай - түпнұсқа және көшірме құжаттар болып бөлінеді..[8,6б]
Іс жүргізу құжаттары ресми іс қағаздары ірі кәсіпорындарға түсетін құжаттар атқаруға өз жолын экспедиция арқылы жүреді. Бұл жерде олармен мынадай бірқатар операциялар жасалады: қабылданған құжаттарды рәсімдеу, құжаттардың дұрыс жеткізілуі, конверттерді ашу, конвертке құжаттың дұрыс салынуы, сұрыптау, атқаруға беру. Бұл іс жүргізу екі бастапқы құжаттар тіркелген және тіркелмейтін құжаттар ағыны болып. Тіркелмейтін құжаттар мен "жеке өзінде" деген белгісі бар құжаттар мақсатты түрде беріледі.
Тіркелген құжаттар мынандай екі ағынға бөлінеді. Басшылардың атына жіберілген және нақтылы алушының аты көрсетілмей жіберілген құжаттар және құрылымдық бөлімшенің атына жіберілген құжаттар. Бірінші ағынның құжаттары кеңсеге, екінші ағынның құжаттары - құрылымдық бөлімшелерге жіберіледі. Осыдан кейін басшы көмекшісі немесе кеңсе меңгерушісі түскен құжаттарға алдын - ала шау жасайды. Құжаттарды алдын-ала қараудың қажеттілігі мекемедегі нұсқаулық ақпараттар көлемінің өсуіне, оның шұғыл өңдеуіне қойылған талаптың өсуіне және тиімді шешім қабылдау үшін қажетті құжат реті негізделген..[9]
Бұл іс жүргізуді алдын - ала қарау мақсаты басшылардың міндетті қарауын қажет етпейтін құжаттарды бөлу, құжаттардың жіберілуі тиіс бөлімшелерге немесе акнықтау бөлімшелеріне жіберіледі. Құжатты қабылдау кезінде мазмұнның маңыздылығы, көтеріліп отырған мәселелердің күрделілігі, жіберіп отырған иесі, атқарудың жеделдігі, құжаттардың түрі есепке алынады. Құжатты бағалауды және бөлімше мен атқарулардың функцияларына және құдыретіне сәйкес негізге ала отырып олар құжаттарды жіберуді жүзеге асырады.
Осылайша іс жүргізудегі құжаттарды алдын - ала қарау басшылықтың және құрылымдық бөлімшелердің атына жіберілетін құжаттардың екі түрі ағынын құрайды. Мекеме немесе ұйым басшысына үкімдік және іс жүргізудің жоғары тұрған органдардың құжаттары және мекеме қызметкерлерінің маңызды мәселелері бойынша қажетті ақпараттарға ие басқа да құжаттар беріледі.
Қалған құжаттар құрылымдық бөлімшелердің басшылығына немесе атқарушы бөлімдерге жіберіледі. Құжаттар басшылыққа немесе атқарушыға түскеннен кейін беріледі..[9,5б]
Мекемелер мен кәсіпорындардағы іс қағаздарын жүргізу яғни, іс жүргізу қазақ тілінде жүргізу және оның қоғамдық - әлеуметтік қызметін кеңейту. Осы орайда соңғы жылдары мемлекеттік тілде іс жүргізу қағаздары мемлекеттік стандарттпен дайындалып жүр.
Іс жүргізу қағаздарын жеке адамдардың жұмысқа орналасуы, ұжым мүшелерінің жұмыстан босатылуы, басқа жұмысқа ауысуы кезекті немесе кезектен тыс демалыс алуы, материалдық көмек сұрауы тағы да басқа мәселелер жайлы жазылады. Іс жүргізу қүжаттарында төмендегідей болып келеді.
1) құжаттың адресаты (көрсетіледі)
2) құжат аты
3) құжат мазмұны
4) құжат жазылған мерзімі
5) құжат иесінің қолы
Қорыта келгенде, іс жүргізу, іс қағаздарынан өтілетін тәжірибелік адамдардың іс қағаздарын дұрыс, сауатты, қатесіз жазуды көздейтін тыныс белгілерге көп көңіл бөлуі қажет..[9,8б]
Атқаруға түскен іс жүргізу құжаттарының мәселе толық шешілгенге дейін реттеледі. Іс жүргізу құжаттарының қозғалысына ең алдымен құжаттарды жасауға қатысқан бөлімшелердің саны да ықпал етеді. Бөлімшелердің саны құжат өтетін инстанциялардың санын келісім операцияларяның санын, виза қоюды, түзеуді анықтайды. Іс жүргізу құжаттарын әзірлеуге арналған уақытты қысқарту үшін жобаның көшірмесі даярланады және оны әзірлеуге қатысқандардың барлығына жіберіледі, келісім автоматтандырылған режимде одан да тез жүргізіледі. Құжаттардың саны, оның композициясы мен стильінің анықтығы олармен жасалатын жұмыстарды жеңілдетуге де, түзетуге де әсер етеді. Атқарылған іс жүргізу және қол қойылған құжат алуға жіберу үшін ресімделінеді. Құжаттар тіркелгеннен кейін экспедицияға жіберіледі. Бұл жерде іс жүргізу құжаттарының дұрыстығы қызметтік бланкалардың сәйкестігі, қол ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Дипломдық жұмыста Сот ісіндегі құжаттар мен жалпы іс жүргізу құжаттарының теориялық ерекшеліктері мен сот жүйесіндегі іс жүргізу қылмыстық ,әкімшілік, азаматтық және қылмыстық қатынастардан туындайтын істерді сот ісінде іс жүргізу бойынша реттеуді қарастырылды.
Аннатация
В дипломной работе рассмотрены теоретические особенности документов и документов общего производства в судопроизводстве и процессуальное регулирование в судебной системе дел ,возникающих из уголовных, административных, гражданских и уголовных отношений.
Annatation
The thesis examines the theoretical features of documents and documents of general proceedings in court proceedings and procedural regulation in the judicial system of cases arising from criminal, administrative, civil and criminal relations
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..4
1 Сот ісіндегі құжаттар мен жалпы іс жүргізу құжаттарының теориялық ерекшеліктері ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .6
1.1 Сот жүйесіндегі іс жүргізу және олардың теориялық негіздері ... ... ... 6
1.2 Жалпы іс жүргізу құжаттарының теориялық ерекшелігі ... ... ... ... ... ..13
2 Сот шешімдерін орындау саласындағы қылмыстардың
қылмыстық-құқықтық сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..26
2.1 Сот жүйесін және жалпы іс жүргізуді құжатпен қамтамасыз ету ... ... .26
2.2 Қылмыстық ,әкімшілік, азаматтық және қылмыстық қатынастардан
туындайтын істерді сот ісінде іс жүргізу бойынша реттеу ... ... ... .39
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 41
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...43
Кіріспе
Жұмыстың өзектілігі Қазақстан Республикасы тәуелсіз егеменді мемлекет. Оның ата заңы өз Конституциясы бар. Конституцияда қазақ тілі мемлекеттік тіл деп ресми түрде қабылданды. Осыған орай мемлекеттік тіліміз барлық салада қолданылуға тиіс. Десек те осы уақытқа дейін сот жүйесіндегі іс қағаздарының қазақ тіліндегі үлгісібылай болып келеді. Кең байтақ Республикамыздағы халық соттарынан келіп түскен сот құжаттарының жазылуына байланысты. Республика сот құжаттарының мемлекеттік тілде жазылғаны жөн. Бұл заман талабынан туындаған кажеттілік.
Сот билігімен шешімдері, үкімдері құқық қорғаудың заңдылықтары мен шешімдері қазақ тілінде таңға таңба басқандай анық жазылмаса, қарапайым халық сот ісінің мән жайын түсіне бермеуі мүмкін. Әр түрлі соттардағы сот құжаттарының маңызы ерекше екендігі бәрімізге де белгілі.
Азаматтық істер мен қылмыстық істерді жүргізу заң талабына сай әрі нақты, сауатты соттардағы сот мекемелерінің іске қатысты құжаттарды жазғанда оған қойылатын негізгі талаптарынан ауытқымауы қажет. Көпшілікке арналған сот құжаттарының үлгілері сот істерін жүзеге асыруға тікелей араласып жүрген халық судьясына сот мәжілісінің хатшыларына басқа да процестерге қатысушыларға және де заң оқу органда оқып жүргендерге іс тәжірибелік көмекші құрал ретінде саналды.[1]
Тақырыптың зерттелу деңгейі. Зерттелінетін тақырыптың әртүрлі аспектілері келесі ғалымдардың еңбегінен көрініс тапқан: А.Н Ағыбаев, С.М. Рахметов, Т.Ә. Бапанов, Е.О. Алауханов, Е.З. Турғумбаев, Е.Ә. Оңғарбаев, А.А. Смағұлов, А.Н. Трайнин, Р.Б. Құлжақаев, В.Ф. Кириченко, А.В. Волженкин, В.Н. Кудрявцев, Ю.И. Ляпунов, В.Е. Мельникова, З.А. Незнамова, Г.П. Новоселов, И.Я. Козаченко, И.Ш. Борчашвили, Р. Орымбаев, С.С. Молдабаев, Б.В. Здравомыслов, М.Д. Лысов, А.Я. Светлов, Н.В. Кожевников, Н.О. Лаговиер және т.б.
Диплом жұмысының мақсаты және міндеттері Сот құжаттардың үлгілері 1995 жылы 1-наурызға дейін қабылданып келген заңдарға негізделініп жазылған. Жинақты дайындау барысында соттардың азаматтық және қылмыстық істер жөніндегі үлгі боларлық құжаттарды, сот істері жөніндегі үлгі тәжірибелі кеңінен қолданылады. Үлгідегі кейбір кісі есімдері мен атауларды шартты түрде көрсетуі қажет.
"Құжаттарды жазуда 1959 жылы Қазақ ССР қылмыстық кодексі 1959 ж Қазақ ССР-нің қылмыстық істер кодексі, 1963 жылы Қазақ ССР-інің Азаматтық іс кодексі, 1963 жылы Қазақ ССР-інің Азаматтық істерді жүргізу кодексі, 1979 жылғы Қазақ ССР-інің Еңбек жүргізу кодексі, 1979 жылы Қазақ ССР Еңбек туралы заңдар кодексі, 1984 ж Қазақ ССР-інің Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексі, 1969 ж Қазақ ССР-інің неке және семья туралы кодексі қолданылған болатын. Осы заңдардың қадағалау болып табылады.
Жұмыс объектісіне - мемлекеттік аппараттың қалыпты қызметін қалыптастыру аясында туындайтын қоғамдық қатынастар болып табылады.
Зерттеудің пәні болып билікті не қызметтік өкілеттікті асыра пайдалану үшін қылмыстық жауаптылыққа тартуды және жаза тағайындауды реттейтін Қазақстан Республикасының қылмыстық заңнамасының нақты нормалары табылады.
Зерттеудің методологиялық және теориялық негізі. Дипломдық зерттеудің методологиялық базасы диалектикалық әдісті тануға қызмет ету және оған негізделген формальды-логикалық, тарихи-құқықтық, жеке-ғылыми, нақты-әлеуметтік, салыстырмалы-құқықтық зерттеу әдістері..[1,4б]
Сот билігін жүзеге асырумен байланысты іс жүргізу әрекеттерін орындау бойынша сот қызметкерлерінің қызметі сот ісін жүргізудің заңмен билігін нысандарымен реттелетінін көрсетеді. Қазақстан Республикасы аумағында да қылмыстық азаматтық жәнеде әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодекстерімен айқындалады. Сот билігін жүзеге асыруда азаматтар мен ұйымдардың құқықтарын бостандықтары мен мекемелердің құқықтары заңды мүліктерін қорғауға соттар заңдылықтарын қатаң және де бұлжытпай сақталулары тиіс.
Соттардың бүкіл қызметін анықталуына еліміздің тәуелсіздікті алғаннан кейін барлық жағдайлар жасалғанын бәріміз де білеміз. Құқықтық мемлекеттердің қалыптасуына және сот құқықтық реформаны өткізу кезінде соттардың рөлін және беделін арттыру үшін көптеген жағдай, шаралар жасалынған..[1,6б]
Ең бастысы сот төрелігін іске асыруда соттардың тәуелсіздігі нақтылы түрде іске асырылып отырған жайы бар. Соңғы он жыл ішінде еліміздің заң шығаратын органдары мен соттардың және құқық қорғау органдарының қызметіне маңызды материалдық және де белгілі бір формада іс жүргізу заң нормалары қабылдана бастады.
Ең басты сот, сот төрелігін іске асыруда соттардың еліміз тәуелсіздік алғаннан бері Республикамыздағы сот тәжірибесі көрсеткендей, сот билігінің жүзеге асыруда сот және одан да ұзақ уақыт қызмет етіп келе жатқанына қарамастан маңызды сот құжаттарын оның ішінде үкімдермен шешімдерді ескіргеннұсқаулар бойынша толтыруды жалғастырып келетін және де соттарға қойылатын қазіргі кездегі талаптар бойынша өз қызметтерін атқарады.
Сот құжаттары үлгілерінің жиналған практикалық қызметкерлердің атап айтқанда судьялардың басып шығуы қуантарлық емес, бірақ соған қарамастан істейді.
Қалай десек те, республикамызда мемлекеттік органдар іс қағаздарын мемлекеттік тілде жүргізуге бет бұрды. Бұл үлкен істің өзінен-өзі жолға түспейтіні әбден белгілі..[1,7б]
Одан шығудың жолы орыс тіліндегі нұсқауларды негізгі ала отырып, ана тіліміздің заңдылықтарынсақтап, ұлттық іс-қағаздарды жүргізуді мекемелерде, ұйымдарда және кәсіпорындарда мемелекеттік тілде іс жүргізу, қатынас қағаздарын толтыру жинақтап айтқанда құжат айналымын іске асыру бүгінгі таңда өткір тұрған мәселенің бірі.
Қазақ тілінің мемлекеттік тіл мәртебесін толыққанды жүзеге асыру үшін осы санадағы істі жандандыру керек, ол бұл мемлекеттік деңгейде енді-енді қолға алынып жатқан шара. "Іс қағаздарын жүргізу" бұл мемлекеттік және мемлекеттік емес органдардағы басқару-реттеу, азаматтық қатынасты рәсімде, нормативтік актілерді даярлау ісіне қатысты ресми құжаттардың үлгілерін қамтудың құны.
Жұмыстың құрылымы Дипломдық жұмыс кіріспеден, екі бөлімнен, негізгі бөлімшеден, қорытынды мен пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.
1 Сот ісіндегі құжаттар мен жалпы іс жүргізу
құжаттарының теориялық ерекшеліктері
1.1 Сот жүйесіндегі іс жүргізу және олардың теориялық негіздері
Сот әділдігін жүзеге асыру барысында азаматтардың істерді қарап шешкен кезде бірінші сатыдағы сот материалдық және процедуралық құқық қалыптарын қолдануда біраз іс жүргізу әрекеттерін жасайды. Соттың бұл іс әрекеттері сот қарастыруы ретінде жазбаша түрінде тіркелінеді.
Азаматтық істерді жүргізу кодексі іс жүргізу ретінде бірінші сатыдағы сот қаулыларын екіге бөледі.
Сот шешімі - істі негізінен қараған бірінші сатыдағы сот қаулысы (Азаматтық істерді жүргізу кодексінің 188 - бабы).
Ұйғару - істі ешпейтін, бірақ азаматтық істі негізінен қараған кезде туындайтын кейбір мәселелерді шешетін сот қаулысы (Азаматтық іс жүргізу кодексінің 220 - бабы)№
Шешім мазмұны соттық құқықты пайдаланудағы іс-әрекетінің бірнеше этапын қамтиды:
а) Даулы қатынастардың мазмұнын анықтау және де оны даусыз жағдайға келтіру (сот шешімінің тақырыбы).
ә) Даулы материалдық қатынастарды шеше алатын құқықтық қалпын анықтау (сот шешімінің кодексі).
б) Сот белгілеген материалды құқықтық қатынастарды субьектілердің құқықтары мен міндеттері көлемін анықтау. Соттың іс-әрекетінің бірінші екі этапты негізінде шешім мәтініне қолданылған материалдық құқық қалпының мазмұнына толық сәйкестікте тұрақты құқықтардың жүзеге асырылуы және міндеттемелердің орындалуы мерзімі мен тәртібі туралы соттың өкімі қоса жазылады..[2,5б]
Шешімдердің нысаны мен мазмұны Азаматтық істі жүргізу кодексінің 134-150 - баптарымен анықталады.
Дербес іс жүргізу құжаты ретіндегі сот шешімін жазбаша түрде судья жасайды.
Шешімнің кіріспе бөлімінде шешім шығарылған уақыт пенорын, шешімді шығарған соттың аты-жөні, сотқұрамы, сотмәжілісінің хатшысы, прокурор, егер ол қатысқан жағдайда іске қатысқан басқа да адамдар, өкілдер, дау тақырыбы көрсетіледі.
Шешімнің сипаттау бөлігі талапкердің (арызданушының) талабын және де жауапкердің қарсылығын (қысқаша мазмұнын), іске қатысушы басқа да адамдардың түсініктемелерін қамтиды. Егер талапкер сотісін жүргізу барысында талаптың негізін немесе тақырыбын өзгертсе, мөлшерін азайтса немесе көбейтсе, ол туралы шешімнің сипаттау бөлігінде жазылуы керек..[2,8б]
Ал енді шешімнің дәлелдеу бөліміне келетін болсақ, оның іргетасы мынада, онда қаралған негізі бойынша сот қорытындылары егжей-тегжейлі және негізделген түрде баяндау керек. Бұның мазмұнын шартты түрде үшке бөлуге болады:
а) Сот анықтаған нақты мән-жайлар;
б) Қорытындылар негізделген сот нақты мән-жайлар туралы дәлелденіледі, сондай-ақ сол немесе басқа дәлелдерді қабылдануы себептерін талқылау;
в) заңды топтастыру яғни, тараптардың құқықтық қатынастардың түрін анықтау және оларды реттейтін заңға сілтеме.
Шешім сот мәжіліснде зерттелген дәлелдерге ғана негізделінеді. Шешімдегі құқықтық қатынастарды заң бойынша топтастыру үшін істі қараған кезде басшылыққа алған заңға сілтеме ғана жасауға болады, немесе толық, яғни қалыптық акт атынан және баптық тиісті номерінен басқа сот нақты жағдайларға қатысты заң мазмұнын талқылауы мүмкін. Қажетті жағдайларда тиісті құқық қалыпын қолданудың мәселелері бойынша түсініктемелер беретін Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының Пленумында қалыптық қаулыларына сілтеме жасауға болады.
Шешім - істің ақырғы шешушісі, сондықтан қарау бөлімі соттың анықтаған ісінің нақты мән жайларынан туындайтын жан-жақты қорытындылардан тұрады.[2,9б]
Онда соттың барлық мәлімдеген талаптар бойынша не қаулы еткенін, кім, кімнің пайдасына, қандай іс әрекет жасауы керек екендігін даулы құқық талаптарының қайсысына берілгенін анық және нақты көрсету қажет. Мәлімделген талаптарды қанағаттандырудан бас тартқан кезде кімге қатысты және неден бас тартқанын анық айқындау керек. Сот шешіміне қойылған негізгі талаптар - заңдылық пен негізділік (Азаматтық істі жүргізу кодексінің 189 - бабына сәйкес). Процедуралық құқық қалыптарын дәлме - дәл сақтап және материалды құқық қалыптарында толық сәйкестікке шығарылған шешім заңды болып табылады.
Егер де шешім шығарылған кезде сотта қолдануға жататын заңды қолданбаса, немесе қолдануға болмайтын заңды қолданса, немесе заңды теріс түсінген болса, онда ол шешім іс жүргізу заңына сәкес заңсыз болып табылады (Азаматтық іс жүргізу кодексінің 189 - бабына сәйкес)..[3]
Іс жүргізу негізінің бұзылмауы немесе дұрыс қолданылмауы бұл істі шешуге әкеліп соқтырған немесе соқтыруы мүмкін болған жағдайда ғана шешімді бұзуға негіз бола алады. Шешім шығарылған кезде Азаматтық істерді жүргізу кодексінің 307 - бабының 2 - бөлігіндегі көзделген іс жүргізу, яғни істі құжаттандыру қалыпы бұзылса, ол қайткенде де бұзылуға жатады. Егер де шешімде сол іске қатысты бір жайлы болса, сот тексерген дәлелденген мен расталған мәлім, дәлелдеуді қажет етпейтін фактілер болса, сондай-ақ белгіленген фактілерден туындайтын сот қорытындыларын толық қамтитын шешім негізді болып табылады..[3,7б]
Жеке және мемлекеттік сот орындаушылары қызметінің ерекшеліктері, сот шешімдерін, сот үкімін немесе өзге де сот актісін, сот шешімдерін, азаматтық және әкімшілік істер бойынша ұйғарымдарды, нұсқамалар мен қаулыларды, мүліктік өндіріп алу бөлігінде қылмыстық істер бойынша үкімдер мен қаулыларды, сондай-ақ өзге де органдардың қаулыларын орындамағаны үшін мемлекеттік және жеке сот орындаушыларының азаматтық және қылмыстық жауаптылығы ашылады Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес осы қылмыс түрлеріне қарсы күрес саласындағы ғылыми бағыттар мен тәсілдер, осы қылмыстар субъектілерін жіктеу, Қазақстан Республикасындағы сот орындаушыларының қызметі туралы статистикалық мәліметтер..[3,12б]
Түйінді сөздер: қылмыстық жауапкершілік, мемлекеттік сот орындаушысы, жеке сот орындаушысы, атқарушы құжат, сот шешімін орындамау, сот талабы. Құқықтық мемлекетте демократиялық қағидаттарды іске асыру адамның конституциялық құқықтарын, қоғам мен мемлекеттің мүдделерін сақтамай мүмкін емес, оның түпкі буыны сот шешімдері мен өзге де құқық белгілейтін құжаттарды орындау болып табылады. Сот шешімдерін уақтылы орындау Қазақстан Республикасының Конституциясында кепілдік берілген Сот төрелігі жүйесінде құқықтық қағидаттарды іске асырудың және адамның, қоғам мен мемлекеттің мүдделерін қорғаудың маңызды бөлігі болып табылады..[3,14б]
Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасына сәйкес сот шешімдерін орындауды мемлекеттік және жеке сот орындаушылары жүзеге асыруға уәкілетті. Бұл ретте жыл сайын жеке сот орындаушыларының штат саны ұлғаюда және тиісінше жеке сот орындаушыларының іс жүргізуіндегі орындалған құжаттардың саны екі есе және одан да көп ұлғаюда (кесте. 1). Қазақстан Республикасының Әділет министрлігі республикалық палатамен бірлесіп облыстың барлық аудандарының жеке сот орындаушыларын қызметтермен қамтуды қамтамасыз ету бойынша шаралар қабылданды. Қазіргі уақытта жеке сот орындаушыларының саны 1200 құрады, бұл 2015 жылмен салыстырғанда 2 есеге жуық (500 бірлікке) артық, ал жеке орындау саласындағы көмекшілерді есепке алғанда барлығы 4000-ға жуық адам тартылған. Қарағанды облысы - 116. Басқа өңірлер де олардың санын арттыруда. Орта есеппен бір2016 жылғы I тоқсанда жеке сот орындаушыларының орындауында 924 мың өндіріс болды, бұл мемлекеттік сот орындаушыларының істер санынан 300 мыңға жуық (666 мың) артық.
Сонымен қатар, олардың жұмысының көрсеткіштері олардың құжаттарды тиімді орындайтындығын көрсетеді. Мәселен, 2016 жылдың 3 айында олар Теблице 1 Көрсеткіштердің атауы 2011 ж. 2012 ж. 2013 ж. 9 ай 2014 ж. 2015 ж. 2016 ж. I тоқсан Жеке сот орындаушыларының штат саны 142 214 304 519 700 1200 Жеке сот орындаушылары орындаған құжаттардың саны 4766 37 456 87 126 228 000 666 000 924 000.[3,22б]
Қазақстан Республикасындағы электрондық сауда алаңы жұмысының статистикасы _ № Қызметтің атауы (Сауда алаңының объектісі, лот және т. б.) Саны (теңгебірлік) 1 тыйым салынған мүлікті сату бойынша бірыңғай электрондық сауда алаңындағы аукциондардың барлығы 11 230 2 тыйым салынған мүліктің барлық түрлері бойынша жалпы сомасы 273 686 913 038.35 теңге 3 ашық сауда-саттық 438 4 Сауда-саттық болмады 5853 5 сауда-саттықтың күші жойылды 1043 6 жеңімпаздың қолтаңбасын күтеді 272 7 жеңімпаз 3624 хаттамасына қол қойды 8 тыйым салынған мүліктің барлық түрлері бойынша 55 987 021 849.04 теңге сомасына сатылды 9 сатып алушылар саны 7725 10 сатушылар (жеке сот орындаушылары) саны 417
11 борышкерлердің тыйым салынған автокөлік құралдарын электрондық сауда-саттықта сату 121 12 Қазақстан Республикасының аумағында тыйым салынған жер учаскелерін электрондық сауда-саттықта өткізу 34 13 Қазақстан Республикасының аумағында тыйым салынған жылжымайтын мүлікті электрондық сауда-саттықта өткізу 190 14 тыйым салынған мүлікті өткізудің өзге де объектілерін электрондық сауда-саттықта өткізу 93 Мемлекеттік сот орындаушыларымен (15.9 млрд теңге) салыстырғанда 4 млрд теңге (19.3 млрд теңге) көп, заңды тұлғалардың пайдасына айыппұлдар мен істер үш есе көп орындалды [4].
Мемлекеттік және жеке сот орындаушыларының қызметі Қазақстан Республикасының Конституциясымен, Қазақстан Республикасының 02.04.2010 ж. № 261-"атқарушылық іс жүргізу және сот орындаушыларының мәртебесі туралы" Заңымен (бұдан әрі - атқарушылық іс жүргізу туралы Заң) және басқа да нормативтік-құқықтық актілермен реттеледі. Бұл ретте Қазақстан Республикасындағы сот орындаушылары институты әділеттілік пен ашықтық қағидаттарына сай келетін сот шешімдерін неғұрлым сапалы және уақтылы орындау бағытында үнемі жетілдіріліп отырады..[4,8б]
Қабылданған сот шешімдеріне, сот үкімдеріне сәйкес борышкерлердің жылжымалы және жылжымайтын мүлкіне тыйым салынады және ол электрондық сауда алаңы арқылы сатуға қойылады. Жалпы алғанда, Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің мәліметтері бойынша тыйым салынған жылжымалы және жылжымайтын мүліктің жалпы сомасына 11 230 аукционы тіркелді- 273 686 913 038.35 теңге, толық іске асырылған - 55 987 021 849.04 теңге..[4,10]
Мемлекеттік және жеке сот орындаушыларының құқықтары мен міндеттерінің маңызды бөлігі олардың сот шешімдерін орындамағаны үшін жауапкершілігі болып табылады. Сонымен, атқарушылық іс жүргізу туралы Заңның 132-бабында- мемлекеттік сот орындаушысының өзіне жүктелген міндеттер мен лауазымдық өкілеттіктерді орындауы не тиісінше орындамауы заңдарда белгіленген жауаптылыққа әкеп соғады. Жеке сот орындаушылары атқарушылық іс жүргізу туралы Заңның 150-бабына сәйкес осыған ұқсас құқықтық жауаптылықта болады, бұл ретте осы баптың 2-тармағында жеке сот орындаушысы Атқарушылық іс жүргізуге қатысушыларға және басқа тұлғаларға келтірілген, Қазақстан Республикасының заңнамасына қайшы келетін атқарушылық іс-әрекетті жасау салдарынан туындаған залалды өтеуге міндетті деп көрсетілген..[4,12б]
Сот шешімдерін, сот үкімін немесе өзге де сот актісін не атқарушылық құжатты орындамау Қазақстан Республикасы Қылмыстық Кодексінің (бұдан әрі - ҚР ҚК) 430-бабына сәйкес қудаланатын қоғамға қауіпті іс-әрекет болып табылады. Қылмыстық, азаматтық, әкімшілік сот ісін жүргізу тәртібінде шығарылған сот шешімдерін іске асырудың белгіленген тәртібін қамтамасыз ететін қоғамдық қатынастар ҚР ҚК 430-бабында көзделген қылмыстың негізгі тікелей объектісі болып табылады. ҚР ҚК 430-бабының 1-бөлігіне сәйкес заңды күшіне енген сот үкімін, шешімін немесе өзге де сот актісін не атқару құжатын алты айдан астам уақыт ішінде орындамау, сол сияқты оларды орындауға кедергі келтіру үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге не бас бостандығынан айыруға жазаланады..[4,16б]
ҚР ҚК 430-бабының 2-бөлігінде адам өзінің қызмет бабын пайдалана отырып жасаған дәл сол әрекеттер үш жылдан бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге не бес жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланатыны белгіленген. ҚР ҚК 430-бабының 3-бөлігінде, осы баптың 1-бөлігінде немесе 2-бөлігінде көзделген, олар бойынша өндіріп алу сомасы қылмыс жасалған кезде Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген он мың айлық есептік көрсеткіштен асатын әрекеттер, ал сол сияқты оларды орындауға кедергі жасау бес жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге не бес жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, нақ сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады..[4,20б]
Алайда, қазіргі уақытта ҚР ҚК 430-бабын қолданудың бірқатар проблемалары бар. Біріншіден, сот актілерін орындамауға қылмыстық-құқықтық тыйым салудың алғышарттары теориялық тұрғыдан әзірлеуді қажет етеді, өйткені зерттелетін қылмыстық-құқықтық тыйым бланкеттік (жанама түрде анықтайтын) сипатта болады. Екіншіден, қолда бар статистикалық деректерге қарамастан (кесте. 3) сот үкімін, сот шешімін немесе өзге де сот актісін орындауға кедергі келтіретін субъектілер тобы туралы мәселе ғылымда даулы болып қала береді..[5]
Сот үкімін, сот шешімін немесе өзге де сот актісін орындамағаны үшін тағайындалатын жазалардың тиімділігі мәселесі де өзекті болып табылады . А. Фефеловтың пікірінше, белгілі бір санкциядағы жаза түрлерінің жиынтығы қылмыстың жалпы объектісіне байланысты болуы керек, сондықтан қылмыспен келтірілген зиян және оған жазаны қолдануға байланысты кінәліге қойылған шектеулер ұқсас болады Бұл ұстаным қылмыстардың материалдық құрамына қатысты өте қисынды болып көрінеді, бірақ ресми емес, олар үшін нақты қылмыстық зиян міндетті белгі болып табылмайды..[5,3б]
Дәл осындай қылмыс құрамына ҚР ҚК 430-бабында көзделген құрамдар жатады. Сонымен қатар, қылмыстың материалдық құрамына қатысты осы ұстанымды іске асыру- кінәліге келтірілген зиян түріне ұқсас жауап қайтаруға мүмкіндік бермейтін жазалау жүйесінің мүмкіндіктері шектеулі болғандықтан, бұл өте қиын. Осыған байланысты қолданыстағы жазалау жүйесінен осы түрлердің санын ақылға қонымды шектермен шектей отырып және осы түрлердің жиынтық әмбебаптығын (оларды әртүрлі әлеуметтік сипаттамалары бар адамдарға қолдану мүмкіндігі) ескере отырып, типтік қылмыскердің жеке басына айтарлықтай әсер ете алатын түрлерді таңдау керек деп болжау қисынды. ҚР ҚК-нің 430-бабында көзделген негізгі баламалы жазалар-бас бостандығын шектеу және бас бостандығынан айыру ұсынылады..[5,8б]
Айта кету керек, кейбір шығармалардағы санкциялардың баламалылығы әдетте сынға ұшырайды, "заңдағы белгісіздікті білдіру формасы" ретінде қарастырылады, атап айтқанда "құқықтық норманың мазмұнды ұйымы". Оларды Ресей Федерациясының Қылмыстық кодексінен шығаруды жақтаушылар " қылмыстық-құқықтық тыйымның мазмұнымен танысқандардың бәрі оның бұзылуы құқық қорғау мүдделері мен мүдделері үшін қаншалықты қауіпті екенін нақты көрсетуі керек. Егер жауапкершілік шарасы балама түрде белгіленсе, яғни бір қылмыс үшін екі, үш, төрт немесе одан да көп жаза қарастырылған болса, онда мұндай ұсыныс жасау қиын.[5,10].
Сонымен қатар, сот шешімі үшін кең шектеулер бар Алайда, судьялардың қалауын шектеу әдісі барлық қолда бар санкцияларды жеке санкцияларға айналдыру емес, біріншіден, онда қарастырылған негізгі жазалардың санымен анықталатын санкцияның ұзындығын оңтайландыру, екіншіден, жағдайды ресімдеу болуы керек
Сот үкімін, сот шешімін немесе өзге де сот актісін орындамаудың субъективті жағы тікелей ниет түрінде кінәнің қасақана нысанымен сипатталады. Сот актісінің орындалуына кедергі жасау үшін кінәнің тікелей түрдегі қасақана нысаны тән немесе жанама ниет. ҚР ҚК 430-бабында көзделген қылмыстың себептері ретінде негізінен жеке мүдделілік (57%), қызметтің жалған түсінілетін мүдделері (38%), пайдакүнемдік мүдделілік (24%) және т.б. болып табылады . Алайда, сот шешімінің орындалмауының себебі сот орындаушысында борышкердің нақты кірістері туралы толық ақпараттың болмауы болуы мүмкін, атап айтқанда, борышкерлер сот төрелігінен жасырынып, "көлеңкелі" Қызмет түріне ауысқан жағдайларда. Бұл жағдайда борышкердің жасырын мүлкін анықтау бірдей қиын.[5,14б]
Мәселен, 2015 жылғы Қазақстан Республикасында алименттерді өндіріп алу туралы сот шешімдерін орындау нәтижелеріне жүгінсек, сот орындаушыларында бар 8487 материалдың тек 104-і (1.2%) ішкі істер органдары сотқа жолдағанын, ал қалған 7882 борышкерге қатысты тек 61 адам (0.7%) сотталғанын атап өткен жөн.93%) істер Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының 2003 жылғы 19 желтоқсандағы қаулысына сілтеме жасай отырып, ақтайтын негіздер бойынша тоқтатылды, онда борышкерде сот актісін оның белгілі бір бөлігінде орындаудың нақты мүмкіндігінің болмауы не оны қылмыстық жауаптылыққа тарту мүмкіндігін толық көлемде жоққа шығарады деп көзделген. Осы баптың 3-бөлігінде көзделген қылмысты жасаған, сот үкімі шығарылғанға дейін берешектің барлық сомасын өтеген адамға бас бостандығынан айыру тағайындалмайтынын белгілейтін ҚР ҚК 430-бабына ескертпенің сипаттамасына тоқтала отырып, бас бостандығынан айыру.[5,22б]
Компромисс (лат. сошргош188иш) қоғамдық қатынас тараптарын өзара басқаға беру, яғни екінші Тараптың мүддесін қанағаттандыру мақсатында өз құқығын немесе мүддесін іске асырудан бас тарту жолымен қол жеткізілген келісімді білдіреді. Қылмыстық-құқықтық салаға қатысты сөз мемлекет пен қылмыс жасаған, қылмыстық қуғын - сүргінді үнемдеуге мүмкіндік беретін адам арасындағы ымыраға келу туралы-тиісті адамның қылмыстан кейінгі оң қызметін ескере отырып, жасаған әрекеті үшін қылмыстық-құқықтық Ықпал етудің стандартты шараларын қолданбау туралы болып отыр. НДК-нің логикалық құрылымы, әдетте, келесідей: (1) адамның әлеуметтік пайдалы қылмыстан кейінгі іс-әрекетінің ұсынылған нұсқасы, (2) кінәлі адамға қылмыстық жауаптылықтан босату немесе жасаған әрекеті үшін жаза түріндегі жеңілдік; (3) жасалған кезде осы жеңілдік қолданылуы мүмкін қылмыстық іс-әрекеттер шеңберін айқындау; (4) қылмыстық іс-әрекет жасау үшін қосымша шарттардың болуы..[6]
ҚР ҚК 430-бабының ескертуінде көрсетілген НДК-ның бірінші құрылымдық элементін сипаттай отырып, қылмыс жасаған адамның қылмыстан кейінгі қоғамдық пайдалы қызметінің ұсынылатын нұсқасының тізбесінде құқық қорғау жүйесіне көмектесуге бағытталған іс - әрекеттер жоқ екенін, жасалған іс-әрекеттің қоғамдық қауіпті салдарын бейтараптандыруға бағытталған бір ғана іс-әрекет бар екенін атап өту қажет. сот үкімін шығару. Алайда, қылмыстық-құқықтық салада ымыраға келудің ерекшелігі құқық қорғау органдарымен кінәсін мойындап, қылмысты ашуға ықпал ету түріндегі ынтымақтастық сияқты қылмыс жасаған адаммен ымыраға келу шартының міндеттілігін білдіруі керек сияқты. Кінәлілер жасаған әрекеттің қоғамдық қауіпті салдарын бейтараптандыруға бағытталған іс-әрекеттер ерікті болуы керек, бұл мақаланың Ерекше бөлігінің ескертпесінде мәтіндік түрде көрсетілуі керек.[6,5б]
НДК -- ның екінші құрылымдық элементі-кінәліге қылмыстық жауаптылықтан немесе жазадан босату түріндегі жеңілдік ҚР ҚК-нің 430-бабына ескертпеде кінәліге бас бостандығынан айыру сияқты жаза түрін қолдануды болдырмау нысанында көрсетілген. Қылмыстық жауаптылыққа қатысты жеңілдіктерді қолданудың кепілділігі ғана қылмыс жасаған адаммен ымыраға келудің тиімділігін арттыра алады. Осыған байланысты жеңілдікті сипаттау кезінде "құқылы", "мүмкін"формуласы бойынша тиісті жеңілдікті беру кезінде құқық қолданушының құзыретін айқындауға жол берілмейді. Сонымен қатар, А. В. Наумовтың "Ресей қылмыстық заңнамасын кодификациялау мәселелері: жаңа Кодекс немесе кодекстің жаңа редакциясы" теориялық семинарында (Ресей Федерациясы Бас прокуратурасының академиясы, Мәскеу, 27.05.2009 ж.) атап өткендей, қылмыстық жауапкершілікке қатысты адамға жеңілдіктер қолдану мүмкіндігін оң белгілеу қылмыстық заңға сыбайлас жемқорлық қасиетін береді..[6,7б]
С. М. Бенмолдите, С. С. Тихотов, Ш. К. Акчебеев сыбайлас жемқорлық көздері". М. с. Поройконың пікірінше, құқық қолдану және оның құзыретіндегі іс-әрекеттер қылмыстық заңда "керек", "міндетті" деонтикалық модельдердің көмегімен мүмкіндігінше нақты көрсетілуі керек. "Босатылады", "тағайындалмайды" деген сөздер кінәліге жеңілдік қолданудың императивті сипатын толық көрсетеді. НДК -- нің үшінші құрылымдық элементі-қылмыстық жауапкершілікке қатысты жеңілдіктер қолданылуы мүмкін қылмыстық әрекеттер шеңберін анықтау НДК-да кодификацияланған қылмыстық заңның Ерекше бөлігінің барлық немесе бір бөлігін көрсетуді көздейді. Бұл мәселені нақты заңнамалық реттеудің болмауы құқық қолдану практикасында түрлі түсіндірулер туғызуға қабілетті: шектеулердің болмауы қылмыстық заңның тиісті бабының кез келген бөлігінде көзделген іс-әрекет жасалған жағдайда жеңілдіктің қолданылуын айғақтайды деп санай отырып, тура мағынада түсіндіруге; қылмыстық іс-әрекеттің білікті түрлеріне қатысты жеңілдіктің қолданылуын болғызбауға мүмкіндік беретін жүйелі-құрылымдық түсіндіру тәсілін қолдана отырып, шектеп түсіндіруге қабілетті..[6,,12б]
ҚР ҚК 430-бабына ескертуде заң шығарушы жеңілдік тек осы баптың 3-бөлігінде көзделген қылмысты жасаған адамға ғана қолданылатынын нақты көрсетті. НДК - ның төртінші құрылымдық элементі-жасаған әрекеті үшін қылмыстық жауапкершілікке қатысты жеңілдікті қолдану үшін қосымша шарттардың болуы (мысалы, кінәлінің әрекеттерінде қылмыстың өзге құрамының болмауы, қылмысты алғаш рет жасау) ҚР ҚК-нің 430-бабына ескертпеде жоқ. Алайда, оның заңды күшіне енген үкімді, шешімді орындамау туралы жеңілдетілген қылмыстық-құқықтық ұйғарымда болмауы.[6,22б]
Осылайша, заңды күшіне енген сот үкімінің, шешімінің немесе өзге де сот актісінің не атқарушылық құжаттың орындалуын құқықтық реттеу мәселелері осы құжаттарды орындамаудың немесе орындауға кедергі келтірудің жолын кесу және профилактикасы жөніндегі шараларды жетілдіру мақсатында одан әрі жан-жақты зерделеуді талап етеді.
1.2. Жалпы іс жүргізу құжаттарының теориялық ерекшелігі.
Жалпы іс жүргізу - басқару қызметіндегі негізгі бір сала болып табылады. Ұйымдар мен мекемелердің, кәсіпорындардың қызмет етуі барысында шығарған түрлі шешімдер, басқару істері, атқарған қызметті іс қағаздарын реттейді. Жалпы іс жүргізу мен сот жүйесіндегі іс жүргізу ерекшеліктері жер мен көктей. Өйткені сот жүйесіндегі іс жүргізу өзінше бір сала деуге де болады, яғни сот жүйесіндегі іс жүргізудегі пайдаланылатын құжаттардың мәні мен мазмұны ерекше.
Сонымен сот жүйесіндегі іс жүргізудегі құжаттар реті мемлекеттік стандартқа сай рәсімделген құжаттар, яғни белгілі-бір мән-жайды баяндайтын құжаттар. Осы құжаттар мен іс жүргізу қылмыстық, әкімшілік және азаматтық қатынастардан туындайтын мәселелерді жүргізеді.
Сот жүйесіндегі іс жүргізуде сотқа ғана тән құжаттармен іс жүргізіледі, яғни шешім, ұйғарым, сот мәжілісінің хаттамасы. Куәгер берген жауап хаттамасы, үкім тағы да сол сияқты жалпы іс жүргізу мемлекеттік және мемлекеттік емес, яғни жеке меншік кәсіпорын, ұйым, мекемелердегі іс жүргізудің арасында мемлекеттік стандартқа бағынбайтын іс жүргізу де болады..[7]
Жалпы мекемелерде немесе ұйым, кәсіпорындардағы іс жүргізу - ресми құжаттардың тілі бір жүйеге түспей, стильдік жағынан қалыптаспай, мемлекеттік ресми құжаттардың барлығы қазақ тілінде жазылмай әлі де болса қазақ тіліне толық көшкен жоқ. Іс жүргізу мекемелер мен ұйымдардың жұмысының нақты құжаттармен, деректермен реттелген, дәйектелген жүйесі.
Жалпы іс жүргізу құжатын жасау және рәсімдеу осы құжат әзірленген базадағы нысандарды реттейді. Өзімізге мәлім елімізде қызметтік құжаттарды жүргізу СХҰ (стандарттау жөнідегі халықаралық ұйым) қабылдаған, атап айтқанда А мысалы пайдаланылады..[7,5б]
Ресми іс жүргізу стилі әлеуметтік сананың ерекше формасы құқықтық санамен сәйкеседі. Біздің әрқайсының белгілі бір дәрежеде өз құқығымыз туралы, мысалға отбасы қарым-қатынасы, қызметтегі қоғамдық органдардағы және мемлекет алдындағы жауапкершілігіміз туралы білеміз.
Заң шығару, сот ісін жүргізу, әкімшілік-шаруашылық салаларда сөйлеу тілінің табиғи екі жақты оның мазмұны нақты болған мен сол мазмұнды бейнелеудің құралдары дерексіз.
Іс жүргізу тілінің терминделуі тіл әсерлігінің маңызды белгісі болып табылады. Заңның стилі дәлдігімен және қысқа да нұсқалығымен ерекшеленеді..[7,8б]
Азаматтық заңдар өздері реттейтін қатынастарға қатысушылардың теңдігін, меншікке қол сұқпаушылықты, шарт екендігін жеке істерге кімнің болса да озбырлықпен араласпауға жол беруге болмайтындығын азаматтық құқықтарды кедергісіз жүзеге асыру қамтамасыз ету қажеттілігін тануға негізделген. Кәсіпорын не ұйымдардың іс жүргізу тәсілі белгілі бір мәдени құндылыққа ие, мемлекеттік архив қорының бөлігі болып табылады. Іс жүргізудің қажетті және жеткілікті мөлшерде болуы, құжаттардың толтырылуының біркеліктілігі нақты жұмысқа көп уақыт бөлуге көмектеседі. Мекеме немесе кәсіпорын үлкен болған сайын оның іс жүргізу жүйесі де күрделене түседі. Жарғы мен құрылтай шарты, компанияны ашу, қайта құру тарату жұмысшыларын тек құрылтайшылар мен акционерлер ғана істей алатынын белгілеп береді..[7,11б]
Іс жүргізудің өзара бағыныштылық тізбегі кәсіпорынның көлемі мен басқару қызметіне байланысты екі, үш және төрт звенолық жүйеден тұруы мүмкін. Іс жүргізудің түпкі мақсатын таңдауда ең алдымен барлық басқару бөлімдерінің бақылауда болуын, жауапкершілігін және қызметтердің нақты бөліндісін тиімділікті басшылыққа алған жөн.
Іс жүргізудің өзіндік құрамы мен грамматикалық құрылымының стилистикалық белгі құжаттың қажетті үлгіде құрылуын, берілетін ақпараттың дәлдігі мен толықтығын, қисындылық, қысқалық т.б. талаптарының жүзеге асуын қамтамасыз етеді. Іс жүргізудегі құжаттың сапасы оның толықтығы, оралымдылығы және анықтылығы мен ғана емес, сондай-ақ оның ықшамдылығымен, көркемділігімен және қалайлығымен айқындалынады.
Сонымен іс жүргізу құжаттары тікелей қатынас жасаумен тиімді ұштастырыла жүргізілсе, техникалық жағынан жақсы жабдықталып, нақты мақсаттарға жұмсалса, онда олар іс жүргізу іс-әрекеттің табысты болуына жағдай жасайды. Іс жүргізу құжаттары сонымен қатар хабар мәліметтің қайнар көзі және таратушысы, заң арқылы қорғалатын істі белгілеудің тәсілі де болып табылады..[7,14б]
Іс жүргізу құралы ретінде құжаттар жоспарлауда, қаржыландыруда, несие беруде, бухгалтерлік есептеу мен есеп беруде, оперативті басқаруда ұйымның қызметін кадрлау жағынан қамтамасыз етуде т.б. қолданылады. Іс жүргізу құжаттарында мемлекеттік құрылым белгіленеді, олар мекемелер, ұйымдар, кәсіпорындар және азаматтар арасындағы заңды және жеке тұлғалар арасындағы заңды қызмет. Ұйымдарда өзінің қалыпты қызмет етуіне қажет салалық құжаттар табелін әзірлейді.
Іс жүргізу қызметі салалық бөлімдердің барлығына бірдей іс номенклатурасын жасап шығарады. Іс жүргізу құжаттары стандарт құжатының құрамын құжат тізбелерінің орналасуы мен мазмұнын, құжат деректемелерін, бланкілерге, мәтіндерге және олардың машинкаға басылуына қойылатын талаптарды белгілейді.
Іс жүргізу туралы мәліметтер де коммерциялық құпия құжаттарына жатуы мүмкін.
Мемлекеттік үкімет органдары коммерциялық құпияны анықтау мен сақтауға заңда көрсетілген жағдайлардан басқа уақытта араласа алмайды. Ұйым басшысы құпия мәліметтер есебін жүргізу, сақтау және пайдалануға жауапты лауазым иесі анықтайды. Коммерциялық құжаттарға приоретет былай қойылады..[8]
Ұйым немесе мекемелердегі іс жүргізуді ұйымдастырудың қандайда бір нысаны және оның құқықтық мәртебесін таңдау кәсіпкердің өз көзқарасы мен сыртқы жағдайларға байланысты болады.
Іс жүргізу құрамы орталықтандырылған немесе орталықтандырылмаған болуы мүмкін. Іс жүргізуді ұйымдастыру өзара кәсіпорындағы қызметі бойынша ұйымдық құжаттарды жасауда әр түрлі ерекшеліктерге көңіл аударады.
Кәсіпорындағы іс жүргізу - мәліметтерді қабылдап алу және өңдеу, шешім қабылдап оны орындау сияқты белгілі бір дәрежедегі ақпараттық процесс болып табылады. Дұрыс шешім қабылдау үшін толық түрдегі жедел ақиқат мәліметтер керек болады..[8,4б]
Жалпы іс жүргізудің ережесін Қазақстан Республикасы мәдениет, ақпарат және қоғамдық келісім министрлігінің архивтер мен құжаттарды басқару комитеті белгілейді.
Мұндай соңғы ереже 1992 жылы 30 маусымда Қазақстан Республикасының министрлер кабинеті бекіткен. Қазақстан Республикасында барлық нысандағы кәсіпорындар мекемелер мен ұйымдарда құжат толтыруды, яғни іс жүргізуді басқару және құжат жүргізудің негізгі ережелері деп аталатын № 562 қаулысы қабылданған.
Іс жүргізу жүйесінде құжаттарды топтастыру мәтіні бар. Олар ұқсастықтары мен айырмашылықтары бойынша болу болып табылады.
Белгілеу тәсіліне қарай - құжаттар жазба, графикалық (фото, кино, бейнеқұжаттар);
Мазмұнына қарай - ұйымдық - өкімдік, қаржы - есеп, жабдықтау өткізу;
Атауына қарай - көптеген түрге, ережелер, бұйрықтар, хаттамалар, жарғылар, арыздар;
Түріне қарай - құжаттар типтік, үлгілік, жекелік, қалыпты, жалпыға бірдей,
Толтыру орнына қарай - ішкі, сыртқы, кіріс, шығыс;
Орындау мерзіміне қарай - жедел, жедел емес (жай);
Шығу тегіне қарай - құжаттар қызметтік және ресми-жекелік болып бөлінеді;
Жариялық дәрежесіне қарай - құжаттар қарапайым, күнделікті, қызметте қолдану үшін және құпия болып бөлінеді;
Заңдылық күшіне қарай - шын және жалған;
Сақтау мерзіміне қарай - құжаттардың мынандай түрлері болады. 10 жылдан жоғары - 10 дейінгі;
Жасау сапасына қарай - түпнұсқа және көшірме құжаттар болып бөлінеді..[8,6б]
Іс жүргізу құжаттары ресми іс қағаздары ірі кәсіпорындарға түсетін құжаттар атқаруға өз жолын экспедиция арқылы жүреді. Бұл жерде олармен мынадай бірқатар операциялар жасалады: қабылданған құжаттарды рәсімдеу, құжаттардың дұрыс жеткізілуі, конверттерді ашу, конвертке құжаттың дұрыс салынуы, сұрыптау, атқаруға беру. Бұл іс жүргізу екі бастапқы құжаттар тіркелген және тіркелмейтін құжаттар ағыны болып. Тіркелмейтін құжаттар мен "жеке өзінде" деген белгісі бар құжаттар мақсатты түрде беріледі.
Тіркелген құжаттар мынандай екі ағынға бөлінеді. Басшылардың атына жіберілген және нақтылы алушының аты көрсетілмей жіберілген құжаттар және құрылымдық бөлімшенің атына жіберілген құжаттар. Бірінші ағынның құжаттары кеңсеге, екінші ағынның құжаттары - құрылымдық бөлімшелерге жіберіледі. Осыдан кейін басшы көмекшісі немесе кеңсе меңгерушісі түскен құжаттарға алдын - ала шау жасайды. Құжаттарды алдын-ала қараудың қажеттілігі мекемедегі нұсқаулық ақпараттар көлемінің өсуіне, оның шұғыл өңдеуіне қойылған талаптың өсуіне және тиімді шешім қабылдау үшін қажетті құжат реті негізделген..[9]
Бұл іс жүргізуді алдын - ала қарау мақсаты басшылардың міндетті қарауын қажет етпейтін құжаттарды бөлу, құжаттардың жіберілуі тиіс бөлімшелерге немесе акнықтау бөлімшелеріне жіберіледі. Құжатты қабылдау кезінде мазмұнның маңыздылығы, көтеріліп отырған мәселелердің күрделілігі, жіберіп отырған иесі, атқарудың жеделдігі, құжаттардың түрі есепке алынады. Құжатты бағалауды және бөлімше мен атқарулардың функцияларына және құдыретіне сәйкес негізге ала отырып олар құжаттарды жіберуді жүзеге асырады.
Осылайша іс жүргізудегі құжаттарды алдын - ала қарау басшылықтың және құрылымдық бөлімшелердің атына жіберілетін құжаттардың екі түрі ағынын құрайды. Мекеме немесе ұйым басшысына үкімдік және іс жүргізудің жоғары тұрған органдардың құжаттары және мекеме қызметкерлерінің маңызды мәселелері бойынша қажетті ақпараттарға ие басқа да құжаттар беріледі.
Қалған құжаттар құрылымдық бөлімшелердің басшылығына немесе атқарушы бөлімдерге жіберіледі. Құжаттар басшылыққа немесе атқарушыға түскеннен кейін беріледі..[9,5б]
Мекемелер мен кәсіпорындардағы іс қағаздарын жүргізу яғни, іс жүргізу қазақ тілінде жүргізу және оның қоғамдық - әлеуметтік қызметін кеңейту. Осы орайда соңғы жылдары мемлекеттік тілде іс жүргізу қағаздары мемлекеттік стандарттпен дайындалып жүр.
Іс жүргізу қағаздарын жеке адамдардың жұмысқа орналасуы, ұжым мүшелерінің жұмыстан босатылуы, басқа жұмысқа ауысуы кезекті немесе кезектен тыс демалыс алуы, материалдық көмек сұрауы тағы да басқа мәселелер жайлы жазылады. Іс жүргізу қүжаттарында төмендегідей болып келеді.
1) құжаттың адресаты (көрсетіледі)
2) құжат аты
3) құжат мазмұны
4) құжат жазылған мерзімі
5) құжат иесінің қолы
Қорыта келгенде, іс жүргізу, іс қағаздарынан өтілетін тәжірибелік адамдардың іс қағаздарын дұрыс, сауатты, қатесіз жазуды көздейтін тыныс белгілерге көп көңіл бөлуі қажет..[9,8б]
Атқаруға түскен іс жүргізу құжаттарының мәселе толық шешілгенге дейін реттеледі. Іс жүргізу құжаттарының қозғалысына ең алдымен құжаттарды жасауға қатысқан бөлімшелердің саны да ықпал етеді. Бөлімшелердің саны құжат өтетін инстанциялардың санын келісім операцияларяның санын, виза қоюды, түзеуді анықтайды. Іс жүргізу құжаттарын әзірлеуге арналған уақытты қысқарту үшін жобаның көшірмесі даярланады және оны әзірлеуге қатысқандардың барлығына жіберіледі, келісім автоматтандырылған режимде одан да тез жүргізіледі. Құжаттардың саны, оның композициясы мен стильінің анықтығы олармен жасалатын жұмыстарды жеңілдетуге де, түзетуге де әсер етеді. Атқарылған іс жүргізу және қол қойылған құжат алуға жіберу үшін ресімделінеді. Құжаттар тіркелгеннен кейін экспедицияға жіберіледі. Бұл жерде іс жүргізу құжаттарының дұрыстығы қызметтік бланкалардың сәйкестігі, қол ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz