Психикалық ауруы бар балалармен жүргізілетін әлеуметтік жұмыс бағыттары
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
ҚАЗАҚ ЭКОНОМИКА, ҚАРЖЫ ЖӘНЕ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ САУДА УНИВЕРСИТЕТІ
«Әлеуметтік жұмыс және туризм» кафедрасы
«Қорғауға жіберілді»
Кафедра меңгерушісі
Абдугалина С. Е
«___» 2021ж.
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: «Психикалық ауруы бар балалармен әлеуметтік жұмыс: теория және практика»
5В090500- Әлеуметтік жұмыс
Орындады М. Ж. Мырзағұл
Ғылыми жетекші
п. ғ. к., доцент Б. Ж. Туребеков
Нормобақылау А. Р. Алиева
Нұр-Сұлтан 2021
Мазмұны
- Психикалық ауытқуы бар балалар - әлеуметтік жұмыстың нысаны ретінде . . .
Кіріспе
Зерттеу тақырыбының көкейкестілігі. Бүгінгі таңда әлемдік деңгейде психикалық ауруы бар балалармен әлеуметтік жұмыс мәселелері өзекті мәселенің біріне айналды және оларды шешу жолдары күннен-күнге күрделене түсуде.
Қазіргі кезеңде қоғамда болып жатқан көп өзгерістер мен әлеуметтік теңсіздіктер, отбасылық, қоғамдық, экологиялық, экономикалық дағдарыстар жүйке жүйесі бұзылған, психикалық дамуында тежелуі бар балалардың көбеюіне әкеліп отыр. Психикалық ауруы бар балаларға тез шаршау, сөздік қорының аз болуы, ойын және іс-әрекеттің қалыптасу бәсеңдігі, қабылдауы баяу және ойлау қызметінің төмендігі, логикалық ойлауының қалыптасу қиындығы тән. Психикалық ауруы бар балалар - әдетте ұзақ уақытта әр түрлі себептегі науқастар салдарынан, түрлі созылмалы аурулардан, туа біткен және жүре пайда болған соматикалық жүйедегі ақаулардан, балалар неврозынан жапа шеккендер. Көп жағдайда мұндай балалар әлсіз, әлжуаз, қорқақ және тұлғалық қарым-қатынаста шектеулі болып келеді. Көңіл-күйінің төмендеуі баланың орталық жүйке жүйесінің дамуына әсер етеді әрі шектейді. Алайда, науқасынан сауыққан балалар өз қатарын қуып жете алады.
Психикалық ауруы бар балалармен әлеуметтік жұмыс жүйесінің бөлінбес бір бөлігі болып табылады, бұл ретте олар денсаулығының Психикалық ауруы бар (тежелуі) балалар санатының қатарына жатады. Осы санаттағы балалармен әлеуметтік-педагогикалық, психололгиялық жұмыс мәселесін ресейлік В. А. Никитин, А. В. Мудрик, Ю. В. Василькова, Р. В. Овчарова, М. А. Галагузова, Г. С. Будаева сияқты ғалымдар өз еңбектерінде қарастырса, ал отандық ғалымдардың ішінен С. Б. Сарбасова, Д. Г. Есимова [1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8] және т. б. зерттеген.
Қазақстанда психикалық ауруы бар балалармен әлеуметтік жұмыстың теориясы мен тәжірибесін анықтау, олардың шешімін табу жолдарын қарастыру және алынған нәтижелерді тәжирибеде іске асыру тақырыбымыздың көкейкестілігін айқындай түседі.
Зерттеудің мақсаты: психикалық ауруы бар балалармен әлеуметтік жұмыстың теориясы мен практикалық ерекшеліктерін зерттеу.
Зерттеудің нысаны: психикалық ауруы бар балалар.
Зерттеудің пәні: психикалық ауруы бар балалармен әлеуметтік жұмыс үдерісі.
Зерттеудің ғылыми болжамы: егер, психикалық ауруы бар балалармен әлеуметтік жұмыстың теория мен практикасы айқындалып, әдістемесі жасалса, онда ерекше қамқорлықты қажет ететін балалардың өмірге бейімделу мүмкіндіктері жоғарылайды.
Зерттеудің міндеттері:
- Психикалық ауруы бар балалар мәселесін зерттеудің теориялық-әдіснамалық негіздеріне талдау жасау.
- Психикалық ауруы бар балалармен жүргізілетін әлеуметтік жұмыс бағыттарының ерекшеліктері мен мүмкіндіктерін нақтылау.
- Психикалық ауруы бар (тежелуі) балалармен әлеуметтік жұмыстың қазіргі ахуалын сараптау.
- Психикалық ауруы бар балалармен және ата-аналарымен зерттеу жұмысын жүргізу, талдау жасау.
Зерттеудің теориялық және әдіснамалық негіздерін:
- психикалық ауруы бар (тежелуі) балаларды әлеуметтік ортаға бейімдеудің теориялық-әдіснамалық негіздері (К. А. Альбуханова-Славская, А. Г. Асмолов, JI. A. Беляева, Л. П. Буева, Ю. В. Ганн, C. Егорова, А. Н. Иванов, В. Корель, С. П. Кузнецов, И. К. Кряжева, С. В. Лазарев, И. А. Милославова, Б. Д. Парыгин, М. В. Ром, В. Н. Судаков және т. б. ғалымдар) ;
- психикалық ауруы бар (тежелуі) балаларды әлеуметтік ортаға кіріктіру, бейімдеу мен тәрбиелеу мәселелері (М. И. Кузьмицкой, А. Р. Маллер, Д. А. Быков, Г. А. Гусев, В. В. Дегтярева Т. В. Егорова, Г. Н. Подчалимова, С. В. Стригов, В. Я. Осенников және т. б. ғалымдар) ;
- Н. И. Малофеевтің жұмыстарында ерекше мәселесі бар балаларға арнайы білім беру ұйымдарында әлеуметтік көмек көрсету жүйесінің стратегиясы мен тактикасы ұсынылады;
- инклюзивті білім беру жүйесінде психикалық ауруы бар (тежелуі) балаларды оқыту ерекшеліктерімен байланысты философтардың жұмыстары (Андерсон Данел, Дегтярева В. В., Малофеев Н. Н. және т. б. ) ;
- әлеуметтік, психологиялық және педагогикалық бейімдеуге қатысты жұмыстар (Бочковская И. А., Герасимова С. В., Данилюк Л. Е., Дегтярева В. В. және т. б. ) ;
- психикалық ауруы бар (тежелуі) балаларды оқыту және оқыту үдерісінің ерекшелігі туралы тұжырымдамалық ережелері (Ананьев Б. Г., Гальперин П. Я., Калмыкова З. И., Менчинская H. A., Мещерякова Э. И., Рубинштейн C. JI., Талызина Н. Ф. ) ;
- денсаулығының мүмкіндіктері шектеулі тұлғаларды кәсіби оқытудың мәселелері зерттелген жұмыстар (Дульнева Г. М., Ермакова В. П., Мирский С. Л., Хохлина Е. П., Цукерман И. В., Жалмухамедова А. К., Халыкова Б. С. және т. б. ) негізге алынды [9, 10, 11] .
Зерттеу әдістері: Теориялық тұрғыда: әлеуметтік жұмыс, психологиялық, педагогикалық және оқу-әдістемелік әдебиеттерді теориялық талдау, зерттеліп отырған тақырыпты логикалық-тарихи талдау.
Эмпирикалық тұрғыда: психикалық ауруы бар балалармен әлеуметтік жұмыс бойынша оқу-бағдарламалық құжаттарды зерттеу, бақылау, педагогикалық эксперимент (констатациялық және қалыптастырушы) .
Зерттеу жұмысының құрылымы мен көлемі: жұмыс кіріспеден, негізгі үш тараудан, қорытындыдан, пайдаланылған әдебиеттер тізімі мен қосымша материалдардан тұрады.
1 Психикалық ауруы бар балалар мәселесін зерттеудің теориялық-әдіснамалық негіздері
- Психикалық ауытқуы бар балалар - әлеуметтік жұмыстың нысаны ретінде
Қазақстан Республикасының Елбасы Н. Ә. Назарбаевтың «Қазақстан-2050» стратегиясы қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» атты Қазақстан халқына Жолдауы «Біздің басты мақсатымыз - әлеуметтік қауіпсіздік және азаматтарымыздың бақуаттығы. Бұл - қоғамдағы тұрақтылықтың ең жақсы кепілі. Біздің қоғамда уақыт сынына төтеп бере алатын жаңартылған және әлдеқайда тиімді әлеуметтік саясатқа деген сұраныс өсіп келеді», -дей келе, болашаққа бағдарланған даму бағыттарының ішінен «Әлеуметтік саясаттың жаңа қағидаттары - әлеуметтік кепілдемелер мен жеке жауапкершілікті» атап көрсетіп, «Балалар - қоғамымыздың ең әлсіз және қорғансыз бөлігі және олар құқықсыз болуға тиіс емес. Біздің топырағымызда туған кез келген сәби - қазақстандық. Және мемлекет оны қамқорлығына алуға тиіс. Елбасы ретінде мен әрбір сәбидің құқығы қорғалуын талап ететін боламын. Балаларды тәрбиелеу - болашаққа деген едәуір салым болып табылады. Бұл мәселеде біз дәл осылай істеу керекпіз және балаларымызға ең жақсы білім беруге талпыну керекпіз» деп тұжырымдады [12] .
Психикалық ауытқуы бар балаларды әлеуметтік жұмыстың объектісі ретінде қарастыру, ол - мұндай баланың қоғаммен, отбасымен қатынас орнатудағы бейімсізденуге ұшырауынан сақтау, құқықтық жағдайы, білім алуы, кемістігіне қарай көрсетілетін көмек түрлерінің әлеуметтік қызметкер арқылы қамтылуы болып отыр.
Психикалық ауытқуы бар балалар әлеуметтік жұмыстың нысаны ғана емес, қоғамдық өмірдің белсенді субъектісі және өз тағдырының жасампазы. Бұл жайтты денсаулығының Психикалық ауруы бар (тежелуі) балалармен және олардың отбасыларымен, жас мүгедектермен жұмыс жүргізетін әлеуметтік сала мамандары есте сақтауы керек. Себебі, дәл осы кезеңде балалардың жеке басында психологиялық және әлеуметтік бағыттар айқындалып, өзіне қатысты және әлемге қатысты қарым-қатынасы қалыптасады.
Қазақстан Республикасында психикалық ауытқуы бар балалар адамдарға бағытталып жүргізіліп отырған әлеуметтік саясаттың маңызды бағытына осы санаттағы адамдардың басқа адамдармен бірдей құқықтары мен мүмкіндіктерін жүзеге асыруын қамтамасыз ету жатады. Оның өмірлік маңызды әрекеттеріндегі шектеулерін түбегейлі жойып қана қоймай, толыққанды өмір сүруге, сондай-ақ қоғамның экономикалық, әлеуметтік және саяси өміріне белсенді қатысуға жағдай жасау жатады.
Балалардағы психикалық бұзылулар немесе психикалық дисонтогенез - бұл патологиялық жағдайларға сілтеме жасайтын бұзылыстар тобымен жүретін қалыпты мінез-құлықтан ауытқу.
Олар генетикалық, социопатикалық, физиологиялық себептерге байланысты пайда болады, кейде жарақат немесе ми аурулары олардың пайда болуына ықпал етеді.
Балалық шақтағы психоздың ерекшеліктері
Психикалық ауытқулар әртүрлі типтер мен формаларда болады, бірақ бұзылу қалай көрінсе де, аурудың қандай белгілері болуы мүмкін, психоз баланың және оның ата-анасының өмірін едәуір қиындатады, дұрыс ойлауға, әрекеттерді басқаруға кедергі келтіреді, қалыптасқан әлеуметтік нормаларға қатысты барабар параллельдер құру.
Балалық шақтағы психикалық ауытқулар келесі сипаттамалармен сипатталады:
1. Біліктілік пен интеллекттің кешеуілдеуі. Бұл ерекшелік көп жағдайда көрінеді. Бірақ аурулары бар, мысалы, аутизм, оның барысында баланың қандай-да бір қызмет саласында жарқын және дамыған қабілеттері болады.
2. Әлеуметтік бейімделудің мәселелері
3. Тұлғааралық қатынастардың бұзылуы
4. Жансыз заттарға деген ерекше және ерекше қатынас
5. Өмірдегі өзгерістерді қабылдамай, біртектілікті сақтау.
Көптеген себептер нәрестелердегі психикалық бұзылулардың дамуына ықпал етеді. Психиатрлар факторлардың тұтас топтарын ажыратады, ең маңызды қоздырушы фактор - бұл психикалық бұзылуларға генетикалық бейімділік. Басқа себептерге мыналар жатады:
- интеллектке қатысты проблемалар (ақыл-ойдың артта қалуы және (басқалар) ) ; мидың органикалық зақымдануы;
- нәресте мен ата-ананың темпераментінің сәйкес келмеуі;
- отбасылық келіспеушілік;
- ата-ана арасындағы қақтығыс;
- психологиялық жарақат қалдырған оқиғалар;
- психотикалық жағдай тудыратын дәрілер;
- галлюцинация немесе сандырақтық бұзылулар тудыруы мүмкін жоғары температура;
- нейроинфекциялар.
Бала психикасының аурулары жас ерекшеліктеріне қарай кейбір белгілеріне қарай бөлінеді, олар ерекшеленеді:
- психикалық ауытқулары бар науқастар (бір жасқа дейін) ;
мектепке дейінгі (2 жастан 6 жасқа дейін) ;
ерте мектеп жасында (6-8) ;
жасөспірімге дейінгі (8-11) ;
жасөспірімнің (12-15) науқастары [13] .
Аурудың себебі бойынша психоз болуы мүмкін:
- экзогендік - сыртқы факторлардың әсерінен болатын бұзылулар;
- эндогендік - ағзаның ішкі ерекшеліктері тудыратын бұзылыстар.
5 жасар баланың психикалық проблемалары ата-аналарын алаңдатуы керек егер нәресте алған дағдыларын жоғалтса, x емес, аз сөйлеседі 7 жасында бала психикасында тұрақсыз болып қалады, оның тәбеті бұзылады, қажетсіз қорқыныш пайда болады, өнімділік төмендейді, тез шаршау пайда болады.
12 жасында ата-аналар жасөспірімге, егер ол пайда болса:
- көңіл-күйдің күрт өзгеруі;
-меланхолия, үрей;
шизоид;
- қабылданған ережелерден бас тарту;
- философияға және экстремалды ұстанымдарға бейімділік;
- қорғаншылыққа төзбеушілік.
Үлкен жастағы балалардағы психоздың ауыр белгілері мыналардан көрінеді:
- өзін-өзі өлтіруге немесе өзіне-өзі зиян келтіруге тырысу;
жүрек соғуымен және тез тыныспен бірге жүретін негізсіз қорқыныш;
- біреуге зиян келтіргісі, айналасындағы адамдарға қатыгездік; табандылыққа;
- есірткі немесе алкогольді қабылдауға;
- тұрақты көңіл-күйдің өзгеруіне;
- жаман мінез-құлыққа.
Психикалық дамуы тежелген балалар бұл балалардың назары тұрақсыздықпен сипатталады, оның периодтық тербелістері, біркелкі емес жұмыс қабілеттілігі байқалады. Балалардың назарын жинау, аудару, қандай да бір қызмет барысында ұстау қиын. Іс-әрекеттің жеткіліксіз мақсаттылығы анық, балалар импульсивті әрекет етеді, жиі алаңдатады
Балалардың психикалық бұзылыстарының белгілеріне сәйкес келсідей ауытқулар анықталған жағдайда ғана диагноз қойылады:
- мазасыздық, қорқыныш;
- обсессиялық синдром;
- белгіленген ережелерді елемеу, агрессивтілік;
- себепсіз, көңіл-күй жиі өзгереді;
- белсенді ойындарға қызығушылықтың төмендеуі;
- дененің баяу және әдеттен тыс қозғалыстары;
- ойлау қабілетінің бұзылуымен байланысты ауытқулар;
- оқшаулану сезімі және 2-3 аптадан астам уақытқа созылатын терең қайғы;
- өзін өлтіруге немесе зиян келтіруге тырысу;
- себепсіз тұтынудан қорқу, тез тыныс алумен және күшті жүрек соғысы; біреуге зиян келтіргісі келу; өзіне де, өзгеге де зиян келтіретін бақыланбайтын, зорлық-зомбылық;
-салмақ жоғалту үшін тамақ ішуден, іш жүргізетін дәрілерді қолданудан немесе тамақ лақтырудан бас тарту;
- қалыпты белсенділікке кедергі келтіретін қатты мазасыздық; назар аудару, сонымен қатар тыныш отыра алмау, бұл физикалық қауіпті;
-қарым-қатынас проблемаларына әкелетін көңіл-күйдің қатты өзгеруі;
- мінез-құлықтың өзгеруі, тек осы белгілерге сүйене отырып, дәл диагноз қою қиын, сондықтан ата-аналар жоғарыда аталған көріністерді анықтағаннан кейін психотерапевтпен байланысып, кеңес алу барысында ғана баланың бойында ауытқу анықталған жағдайда ғана диагноз қойылады керек. Бұл белгілер ақыл-есі кем нәрестелерде болуы міндетті емес. Балалардағы психикалық бұзылудың белгілерін төмендегі Кесте 1-ден қарастыруға болады.
Кесте 1-Балалардағы психикалық бұзылудың белгілері
Психикалық дамуы тежелген балаларды еске алу да сапалы ерекшелігімен ерекшеленеді. Ойнату дәлсіздігі және ақпараттың тез жоғалуы тән. Ең көп жағдайда вербалды жады зардап шегеді. Балалардың көпшілігі қабылдау процесінде де (көру, есту, тактильді) қиындықтарды бастан кешеді. Перцептивті операцияларды орындау жылдамдығы төмендетілді.
Олардың ойлау қызметін дамытуда айтарлықтай өзіндік ерекшелігі бар. Артта қалу ойлаудың көрнекі формалары деңгейінде байқалады, білім беру саласын қалыптастыруда қиындықтар туындайды. Зерттеушілер бөліктерден бүтін құрудың күрделілігін және бөліктерден бөлінуін, кескіндерді кеңістіктік операция жасаудағы қиындықтарды атап көрсетеді.
ПДТ бар балаларда өздеріне тәуелді ересек адамдарға қатысты айқын мазасыздық байқалады. Мұндай алаңдаушылық жас өршу үрдісі бар.
Балалар көбінесе өзара іс-қимылдың жанжалды немесе ұрып-соғу тәсіліне бейім. ПДТ-мен балалар кіші жастан асқан балалармен қарым-қатынас жасауды қалайды, өйткені құрдастарының ұжымы олармен байланыста бола алатын, өзара қарым-қатынас орната алатын, оларға алаңдаушылық туғызады. Оларда пәндік-практикалық операцияларға негізделген қарым-қатынастың ахуалдық-іскерлік формалары басым. ПДТ бар балаларда қарым-қатынас қажеттілігі азайған. Мектепке дейінгі балалардың ПДТ-мен қарым-қатынасы барысында оның уәждемелік негізінің жеткіліксіз қалыптасуы бірінші кезекке қойылады. Бұл балалардың ойынға деген қажеттілігі күрт төмендеді.
Психикалық даму патологиясы бар балалар мен жасөспірімдер арасында ең көп топты ақыл-есі кем балалар құрайды. Олардың көпшілігі олигофрендер.
Олигофрения - бұл ОЖЖ-ның зақымдануы нәтижесінде пайда болатын ақыл-ой және психикалық дамымау нысаны, және бірінші кезекте бас миының қабығы, пренатальды (жатырішілік), заттай (босану кезінде) немесе постнатальды (тірі кезіндегі дамудың ең ерте кезеңінде) кезеңдер. Ақаудың тереңдігі бойынша Олигофренияның ақыл-ой кемістігі дәстүрлі түрде үш дәрежеге бөлінеді: идиотия, имбецильность және дебилъностъ. Құқықтық қатынаста идиотия және имбамандық сатысындағы ақыл-ой кемістігі бар балалар әрекетке қабілетсіз болып табылады және оларға ата-анасының немесе оларды алмастыратын адамдардың қамқорлығы белгіленеді.
Ақыл-ой кемістігі бар баланың дамуы өмірдің алғашқы күнінен бастап қалыпты балалардың дамуынан ерекшеленеді. Оларда дене дамуында кідіріс, жалпы психологиялық инерттілік байқалады, қоршаған ортаға деген қызығушылықтың төмендеуі, артикуляциялық аппараттың және фонематикалық естудің айтарлықтай дамымауы байқалады. Олар көрнекі-пәрменді және сөздік-логикалық ойлауды дамытуда өзара қатынас жасайды. Көптеген ақыл-ой кемістігі бар балалар тек 4-5 жаста сөйлей бастайды. Ақыл-ой кемістігі бар баланың сөйлеуі өзінің негізгі қызметін - коммуникативтік қызметін атқармайды
Психикалық ауытқуы бар балалар қатынарына ерте балалар аутизмінің бұзылулары бар балаларда жатқызылады.
Аутизм - аурудың, жүйкеге әсер ететін немесе басқа да құралдардың әсерінен ойлаудың қалыпты жүрісінің бұзылуы, адамның шындықтан қиял мен грез әлеміне кетуі. Ол мектепке дейінгі жастағы балаларда және шизофрениямен ауыратын науқастарда ең жарқын түрде анықталады [14] .
Оның барлық клиникалық нұсқаларында РДА негізгі белгілері:
- айналасындағылармен қарым-қатынаста қажеттіліктің толық болмауы немесе оларға қажеттіліктің жеткіліксіздігі;
- қоршаған әлемнен оқшаулану;
- жақындарға, тіпті анасына қатысты эмоционалдық реакцияның әлсіздігі, мүмкін, оларға немқұрайлылық (аффективті блокада) ;
- аутизммен ауыратын балалар әлсіз тітіркендірушілерге өте сезімтал. Мысалы, Олар жиі сағаттардың тиканьесін, тұрмыстық құралдардың шуын, су құбыры кранынан су капаньені тасымалдамайды;
- стереотипті, примитивті қозғалыстарға бейім бір түрді мінез-құлық, мысалы, денені немесе басын ашып көрсету, аяқпен секіру және т. б. ) ;
- ауызда сөйлеу бұзылыстары әртүрлі. Кейбір науқастарда вербализм байқалады - бала үнемі оған ұнаған сөздерді немесе буындарды айтады;
- аутист балаларға тән мінез-құлық болып табылады, онда көзге көрінбейтін көзқарастар, "жүгіруші көзқарас" немесе жақынырақ көзқарас көрінеді.
Дамуында проблемалары бар баланың психикасының күрделілігі мен өзіндік ерекшелігі психологиялық көмек үдерісіне Мұқият әдіснамалық тәсілді талап етеді.
Дамуында проблемалары бар балаға жеке көзқарас принципі өте маңызды. Психологиялық көмек көрсету процесінде қандай да бір жеке функция немесе оқшауланған психикалық құбылыс ескерілмейді, мысалы, ақыл-ойдың төмен деңгейі, ал жеке тұлға оның барлық жеке ерекшеліктері бар.
Психофизиологиялық ауытқушылықтары бар балалармен психологиялық-педагогикалық оқытудың тәрбиелік сипаты, көрнекілік, жеке ықпал ету сияқты жалпы дидактика принциптерімен қатар арнаулы педагогикадағы түзете-дамыта оқыту және практикалық бағытта оқыту принциптерін басшылыққа алады.
Психикалық ауытқуы бар ерекше қажет ететін балаларды психологиялық-педагогикалық қолдаудың төмендегідей негізгі бағыттары бар:
- психофизикалық дамудағы ауытқуларды педагогикалық және психологиялық анықтау және түзету көмегіне деген қажеттіліктеріне қарай анықтау;
- жеке, топтық, жаппай түзете-дамыту жұмысы;
- оқушылардың қажеттіліктеріне сай келетін арнайы түзете-дамыту ортасын құру;
- тиісті түзету міндеттерін шешу мақсатында, нақтылы бала дамуында ерекшеліктері бар балаларды тәрбиелеу мен оқытудың табысты болуы үшін олардың мүмкіндіктерін дұрыс бағалау және білім алудағы ерекше қажеттіліктерін анықтау қажет.
Осыған байланысты психологиялық-педагогикалық анықтауға ерекше рөл беріледі, ол келесілерді қамтамасыз етуді білдіреді:
- ерекше жағдайды қажет ететін балаларды дер кезінде анықтау;
- даму мүмкіндіктері шектеулі балалардың, психикалық дамуларындағы кемшіліктерге байланысты болатын, білім алудағы ерекше қажеттіліктерін анықтау;
- тиімді педагогикалық жолды анықтау;
- даму мүмкіндіктері шектеулі балалардың психофизикалық дамуындағы ерекшеліктерін және балалардың жеке даму мүмкіндіктерін (психологиялық- медициналық-педагогикалық комиссияның ұсынысына сәйкес) ескере отырып, жеке бағытталған психологиялық-медициналық-педагогикалық көмек көрсетуді жүзеге асыру;
- түзету шараларын жоспарлау, түзету жұмысының бағдарламаларын жасау;
- түзету жұмысының тиімділігін және даму динамикасын бағалау;
- баланың ата-анасына кеңес беру.
... жалғасыСіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz