ЗАМАНАУИ ИНТЕРЬЕР ДИЗАЙНЫ СТИЛЬДЕРІНЕ ТАРИХИ ШОЛУ
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ 5
1.ЗАМАНАУИ ИНТЕРЬЕР ДИЗАЙНЫ СТИЛЬДЕРІНЕ ТАРИХИ ШОЛУ
1.1Заманауи интерьер стильдерінің Қазақстанда даму үрдісі.
1.2Экодизайн стильінің адамдардың тұрмыс қажеттілігінде қолдану ерекшеліктерінің шешімдері
1.3 Экодизайн стильін қалыптастыруда көркем әдістерді қолдану жолдары
1.4 Экодизайн стильін қолдана отырып көркем шығармашылық жобаларды орындау тәсілдері
2.ЗАМАНАУИ ИНТЕРЬЕР ДИЗАЙН ЭКОСТИЛЬІ НЕГІЗІНДЕ
ДИЗАЙНЕРЛЕРДІ ШЫҒАРМАШЫЛЫҚ ЖОБАЛАРДЫ ДАЙЫНДАУҒА ҚАЛЫПТАСТЫРУ
2.1 Болашақ дизайнерлерді заманауи интерьер экодизайн стильі арқылы көркем шығармашылық жобаларды дайындаудағы шеберлігін дамыту
2.2 Заманауи интерьер дизайны экостильі арқылы болашақ дизайнерлердің көркемдік шығармашылық жобаларды дайындаудағы шеберлігін дамытудың жолдары
3.ЗАМАНАУИ ИНТЕРЬЕРІ ДИЗАЙНЫ ЭКОСТИЛЬІ НЕГІЗІНДЕ НҰР-СҰЛТАН ҚАЛАСЫНДА ЕКІ БӨЛМЕЛІ ПӘТЕРДІҢ ИНТЕРЬЕРІНІҢ ТҰЖЫРЫМДАМАСЫ
3.1 Заманауи интерьер дизайны экостильі негізінде Нұр-Сұлтан қаласында екі бөлмелі пәтердің интерьерінің дизайн-жобасы
3.2 Заманауи интерьер дизайны экостильі негізінде Нұр-Сұлтан қаласында екі бөлмелі пәтердің интерьерінің ерекшіліктері
ҚОРЫТЫНДЫ
ДЕРЕКТЕР ТІЗІМІ
ҚОСЫМШАЛАР
Кіріспе
Тақырып өзектілігі.
Қазіргі уақытта еліміздің экономикасы қарқынды дамуда, сонымен қатар сәулет өнері де өзіміздің ұлттық нақышта көркейіп келеді, ал дизайн өнері саласы елімізде кеш дамыса да, осы уақытта еліміздің барлық өндіріс саласында өз қажеттіліктері бойынша сұранысқа ие болып отыр. Жалпы тұрмысымызға қажеттілігі өте зор заманауи дизайн интерьері стильдерінің қалыптасуы заман талабына сай, қазіргі уақытта өзекті тақырыптардың бірі болып саналады, әсіресе экодизайн стильіне деген сұраныс ерекше деп айта аламыз. Дизайн интерьері дербес бағыт ретінде қалыптасқанына көп уақыт өткен жоқ, бірақ қоршаған кеңістікті түрлендіру,өз қалауынша әсемдеу адам баласының бойына ертеден қалыптасқан. Интерьер стильдері біздің психологиялық және эмоционалдық жағдайымызға үлкен әсер беретіні ертеден белгілі, сол себепті адамдарға пәтердің ішкі көрінісін және түстік шешімдерін әрқашан өзгертіп тұруға құштарлықтарын туғызады. Біздің пайымдауымызша, дизайн интерьері күшті визуалды әсерге ие сол себепті, біз алдымен қолданбалы функцияларды орындауымен байланысты деп ойлаймыз, дизайн интерьерлерін әдептеуді жобалау барысында ең көп сұранысқа ие қолданбалы дизайны екені белгілі, себебі ол пәтердің, немесе үйдің жөндеуін толығымен қайта өзгертуін қажет етпейді. Қазіргі уақытта, біз білетін заманауи дизайн интерьерінің көптеген стильдері бар. Осы стильдерді біз қазіргі жағдайда тұрмысымызда пайдаланатын барлық интерьерлерде кеңінен қолданамыз. Заманымыздағы қоғамның сұраныстарына байланысты, дизайн интерьерін жобалауда және әдептеуде дизайнерлеріміз қай уақытта болмаса да өткен дәуірдегі стильдердің шешімдерін басшылыққа алып отырған және осы стильдердің шешімдері қазіргі таңда барлық сәулет және дизайн өнерлерінде кездесіп отырады, мұндай байланыстың болуы ол заңдылық.Қазіргі өркениетті заманымызда басқа өнер шығармалары сияқты тұрмысымыздағы дизайн нысандарын көпшіліктің көркем қабылдау мәдениеттілігі жоғары деңгейде дамып келеді.
Жоғарыдағы айтқанымыздан түйіндейтініміз замануи интерьер дизайны экостильдерінің қазіргі өркендеу дәуірімізде өте қажеттілігін білсек те, оны адамдардың тұрмыс тіршілігінде өмір сүруге қажетті пәтерлерде пайдалану мәселелерінің толық шешімін тапты деп айта алмаймыз. Бұл жөнінде елімізде сәулет және дизайн өнерінде ұлттық дәстүрлер мен нақыштардың өзара үйлесімімен дизайнерлерімізді көркем шығармашылық жобаларды дайындаудағы көркемдік ізденіске баулып, шығармашылық-жобалар туындатар замануи дизайн интерьері стильдері біздің дизайнерлеріміздің назарынан тыс қалды деп айта алмаймыз, дегенмен толық шешімін тапты деп айту да қиын. Осы айтылған мәселелерге байланысты туындаған мәселе бізге Нұр-Сұлтан қаласындағы экодизайн стильіндегі екі бөлмелі пәтердің интерьер дизайнын жобалау ерекшіліктері деген тақырыпта зерттеу жұмысын жүргізуге себебші болды. Зерттеудің мақсаты: ғылыми зерттеу жобасы бойынша заманауи интерьер дизайны экостильінің даму мен қалыптасу үрдісін зерттеп, заманауи интерьер дизайны экостильі негізінде Нұр-Сұлтан қаласындағы екі бөлмелі пәрдің дизайн-жобасын жобалау. Зерттеудің нысаны: Нұр-Сұлтан қаласындағы тұрғын үйлердің пәтерлерінің жобаларын дайындаудағы көркемдік тұрғыдан жоғарғы деңгейде дайындау бейімділігін заманауи интерьер экодизайн стильі негізінде Нұр-Сұлтан қаласындағы екі бөлмелі пәрдің дизайн-жобасын жобалау. Зертеу пәні: заманауи интерьер экодизайны стильі негізінде Нұр-Сұлтан қаласындағы тұрғын үйлердің пәтерлерінің жобаларын көркемдік тұрғыдан жоғарғы деңгейде жобалау. Зерттеудің міндеттері: Нұр-Сұлтан қаласындағы тұрғын үйлер пәтерлерінің жобаларын дайындаудағы көркемдік тұрғыдан жоғарғы деңгейде дайындау бейімділігін заманауи интерьер эко - дизайн стильі негізінде Нұр-Сұлтан қаласындағы екі бөлмелі пәрдің дизайн-жобасын жобалаудағы көркем шығармашылық жобаларды дайындаудағы шеберлігін қалыптастыру негіздерін айқындау; Зертеудің ғылыми жаңалығы:
1.Замануи интерьер дизайны экостилдерінің дамуы мен қалыптасуын зерделей отрып олардың келешекте Нұр-Сұлтан қаласындағы тұрғын үйлер пәтерлерінің жобаларын дайындаудағы көркемдік тұрғыдан жоғарғы деңгейде дайындау бейімділігін заманауи интерьер экодизайн стильі негізінде екі бөлмелі пәрдің дизайн-жобасын жобалаудағы шығармашылық жобаларды дайындаудағы шеберлігін қалыптастыру негіздерін айқындады. 2.Шетелдік және отандық замануи интерьер дизайн эко стилдерінің біздің қоршаған ортада пайдалануымыздың ерекшеліктері мен жолдары зерделенді. Теориялық құндылығы: заманауи интерьер дизайны экостильдері арқылы Нұр-Сұлтан қаласындағы дизайнерлердің тұрғын үйлер пәтерлерінің жобаларын дайындаудағы көркемдік тұрғыдан жоғарғы деңгейде дайындау бейімділігін заманауи интерьер экодизайн стильі негізінде екі бөлмелі пәрдің дизайн-жобасын жобалаудағы көркем шығармашылық жобаларды дайындаудағы шеберлігін қалыптастырды.
Тәжірбиелік құндылығы:
1.Замануи интерьер дизайны экостильдері негізінде Нұр-Сұлтан қаласындағы тұрғын үйлер пәтерлерінің жобаларын дайындаудағы көркемдік тұрғыдан жоғарғы деңгейде дайындау бейімділігін заманауи интерьер эко - дизайн стильі негізінде екі бөлмелі пәрдің дизайн-жобасын жобалаудағы көркем шығармашылық жобалар дайындалып, тәжірибелік ұсыныстар жасалды.
2.Еліміздегі замануи интерьер дизайны эко - стильдерінің дамуы мен қалыптасуының еркшеліктері анықталып оның жобаларының тұрмысымызда пайдалану жолдары қарастырылды.
3.Еліміздің замануи интерьер дизайны эко - стильдерінің дамуы мен қалыптасуы зерттеліп, замануи интерьер дизайны эко - стильдерінің келешектегі даму үрдісі анықталды және Нұр-Сұлтанға келетін шетелдік қонақтар мен қаламыздағы болашақ дизайнерлеріміздің талап-тілектерін анықтау мақсатында сауалнама құрастырылып, қажетті деректер жинақталды және сарапталды.
5 Ғылыми-ізденіс жұмысы бойынша Халықарылық және республикалық студенттер мен жас ғалымдардың ғылыми конференциясына қатысып, зерттеген тақырыбы бойынша баяндамалар мен мақалалар жарияланды.
Зерттеудің ғылыми болжамы: егер заманауи нарық талабына сай заманауи интерьер дизайны экостильдері арқылы Нұр-Сұлтан қаласындағы тұрғын үйлер пәтерлерінің жобаларын дайындаудағы көркемдік тұрғыдан жоғарғы деңгейде дайындау бейімділігін заманауи интерьер экодизайн стильі негізінде екі бөлмелі пәрдің дизайн-жобасын жобалаудағы көркем шығармашылық жобаларды дайындаудағы шеберлігін қалыптастыру қажетті деңгейде ұйымдастырылса, онда олардың екі бөлмелі пәрдің заманауи интерьер экостильінің дизайн-жобасын дайындаудағы шеберлігі жоғары деңгейде қалыптасады, өйткені оған маман ретінде заманауи интерьер дизайны экостильдері үдерісінде көркем шығармалық жобаларды дайындаудағы шеберлігінің жүйелілігін дамытуға мүмкіндік тудырады.
Қорғауға ұсынылатын негізгі қағидалар:
Нұр-Сұлтан қаласындағы тұрғын үйлер пәтерлерінің жобаларын дайындаудағы көркемдік тұрғыдан жоғарғы деңгейде дайындау бейімділігін заманауи интерьер эко - дизайн стильі негізінде Нұр-Сұлтан қаласындағы екі бөлмелі пәрдің дизайн-жобасын жобалаудағы көркем шығармашылық жобаларды дайындаудағы шеберлігін қалыптастыру негіздерін айқындау;
- Замануи интерьер дизайны стильдері арқылы дизайнерлердің көркем шығармашылық жобаларды дайындаудағы шеберлігін қалыптастырудың дизайн - жобасы;
- Замануи интерьер дизайны стильдері арқылы дизайнерлердің көркем шығармашылық жобаларды дайындаудағы шеберлігін қалыптастырудың Нұр-Сұлтанға келетін шетелдік қонақтар мен қаламыздағы болашақ дизайнерлеріміздің талап-тілектерін анықтау мақсатында сауалнама құрастырылып, нәтижелері анықталды;
Диссертацияның көлемі мен құрылымы: Зерттеу жұмысы кіріспеден және қорытындыдан, үш тараудан, кестеден, суреттен, пайдаланған әдебиеттер тізімінен тұрады. Көлемі 70 бет.
I-тараудың қортындысы-замануи интерьер дизайн тарихына талдау жасай отырып, интерьер дизайнының стильдеріне жоғары ғылыми деңгейде анықтама берілген. Интерьер дизайны стилдері адам қауымының тұрмыс тіршілігімен бірге өз қажеттілігінде дамып келеді және алдағы уақытта дами береді. Әр стилдердің өздеріне тән ерекшеліктерімен қалыптасып, адам тұрмысында өз қажеттілігінде пайдаланады. Зерттеліп анықталған интерьер дизайнындағы стильдік бағыттар қазіргі таңда толықтай тұрмысымызда пайдалануға болатындығы айқындалған.
Интерьер кеңістігінде заманауи дизайн стильдерін қалыптастыруда көркем әдістерді қолдану жолдары туралы қорта айтсақ, интерьер кеңістігін әдептеуде көркем әдістерді шешімді пайдалану арқылы шығармашылық жобаларды жоғарғы деңгейде ұйымдастыруға болады, бұның нәтижесі адамдардың интерьер кеңістігінде өзін жайлы сезініп, тұрмыс тіршілігін жоғарғы деңгейде қалыптастыруға мүмкіндік туғызады.
Замануи интерьер дизайн стильдерін қолдана отырып осы саладығы отандық және шетелдік мамандардың шығармаларының озық үлгілерін пайдалану жағдайында дизайнерлердің көркем шығармашылық жобаларды дайындаудағы шеберлігін дамытуға септігін тигізеді деп ойлаймыз.
Замануи интерьер дизайны стильдерінің адамдардың тұрмыс қажеттілігіндегі дамуы мен қалыптасу үрдісіндегі ерекшеліктерін зерделей келіп Нұр-Сұлтан қаласындағы экодизайн стильіндегі екі бөлмелі пәтердің интерьер дизайнын жобалау.
II тараудың қортындысы - дизайнерлердің көркем шығармашылық жобаларды дайындаудағы шеберлігін заманауи интерьер дизайн стильдері арқылы дамытудың ғылыми педагогикалық алғышарттарын анықтауға негіз болды:
oo біріншіден, алыс-жақын дизайнерлердің қолынан шыққан туындыларды, олардың әдіс-тәсілдерін тереңдей зерттеу қажет;
oo екіншіден, осы уақытта ертеден келе жатқан стильдерді жаңғырта пайдаланып, жаңашыл ізденістер жасап жүрген дизайнерлердің шығармашылық жобаларының қолтаңба даралығын айқындай зерделеу қажет;
oo үшіншіден, кешегі мен бүгінгі дизайнерлердің қолданысындағы әдіс-тәсілдер негізінде заманауи интерьер дизайн стильдерінің бүгінгі технологиясын нақтылау қажет;
III тараудың қортындысы - дизайнерлердің Нұр-Сұлтан қаласындағы экодизайн стильіндегі екі бөлмелі пәтердің интерьер дизайнын жобасын дайындаудағы шеберлігін қалыптастыру үшін заманауи нарық талабына сай заманауи интерьер дизайны экостильдері арқылы Нұр-Сұлтан қаласындағы тұрғын үйлер пәтерлерінің жобаларын дайындаудағы көркемдік тұрғыдан жоғарғы деңгейде дайындау бейімділігін заманауи интерьер экодизайн стильі негізінде екі бөлмелі пәрдің дизайн-жобасын жобалаудағы көркем шығармашылық жобаларды дайындаудағы шеберлігін қалыптастыру қажетті деңгейде ұйымдастырылса, онда олардың екі бөлмелі пәрдің заманауи интерьер экостильінің дизайн-жобасын дайындаудағы шеберлігі жоғары деңгейде қалыптасады, өйткені оған маман ретінде заманауи интерьер дизайны экостильдері үдерісінде көркем шығармалық жобаларды дайындаудағы шеберлігінің жүйелілігін дамытуға мүмкіндік тудырады.
Осы шарттардың сақталуы болашақ дизайнердің тұлғалық қасиеттерін дамытуға, теориялық білімдерді қалыптастыруға, таңдалған мамандықтың дәйектемесін нығайтуға ықпал етеді, яғни көркем шығармашылық жобаларды дайындаудағы шеберлігінің негізгі компоненттерін қалыптастыруға мүмкіндік береді.
1.ЗАМАНАУИ ИНТЕРЬЕР ДИЗАЙНЫ ЭКО-СТИЛЬДЕРІНІҢ ДАМУЫ МЕН ҚАЛЫПТАСУЫНЫҢ ҮРДІСТЕРІНЕ ТАРИХИ ШОЛУ
1.1Заманауи интерьер стильдерінің Қазақстанда даму үрдісі.
Заманауи интерьер дизайны бүгінгі таңда әр түрлі стильдерді негіз етіп отыр. Айта кететін ең негізгі, қазіргі кезең қағида ол жалпы Қазақстанда әкімшілік ғимараты болсын, тұрғын құрылыс ғимараты болсын - заманауи стилін қолданылып жүр және осы стильді қолдану күннен күнге ұлғайып келеді.
Бұл жолға қазақ дизайнерлері бірден түскен жоқ. 20 ғасырдың 90 жылдары және екі мыңыншы жылдардың басында әкімшілік, азаматтық сонымен қатар сауда және мейрамханалар мен дәмханалар, офисттік және өндіріс ғимараттары Еуро жөндеу деген эклектикалық стильді кеңінен қолданды және Қазақстанның осы кезеңдегі 90 пайызы, көбі интерьер дизайнын осы бағытта әрлеп, безендіріліп көркемдеді. Еуро жөндеу деген ұғым Қазақстан интерьер дизайнында көптеп кездеседі (16-сурет Евро жөндеу).
Бірақ 2005 жылдан бастап Қазақстан интерьер дизайнында этно стиль кеңінен қолданылды. Қазақстанда бұл стильдің пайда болып, кімдер себепші болғаныөте бір жүйеге келмейтін шығармашылық құбылыс. Мүмкін тапсырыс берушілер, әлде интерьер дизайнерлері өздері сол тапсырыс берушілерге үрдіс болды ма? (17-сурет. Эклектика. Улттық нақышта әрленген стиль).
Біздің ойымызша дизайн мамандығын игерген және дизайн мекемесін басқарушылар арасында қазақтан шыққан мамандар аз болып және олардың дайындау бағдарламалары мазмұнында ұлттық-этникалық тапсырмалар жоқтың қасы болды. 2005 жылдан шамамен алғанда дизайн мамандығын меңгерген адамдар саны көбейіп, әсіресе қазақ бөлімін бітіріп диплом алғандар кейін шығармашылық еңбектерінде алғашқы кезде ізденіс ретінде одан тапсырыс берушілерге өздерінің ұлттық-этника тақырыбына арналған жұмыстарын көптеп ұсынған деп тұжырымдауға болады. Бұл жолға әрине қазақ интерьер дизайнерлері диплом жобасы ретінде одан кейін ізденіс шығармашылық түрінде дамытып тапсырыс болмаса да өздерінің шеберлігін шыңдата түсті. Ғылыми тұрғыда болмаса да жалпы дизайнға арналған интерьер журнал беттерінде және жалпы көз көріс деректерге сүйене отырсақ қазақ интерьер дизайнында ұлттық-этника тақырптар кейінгі кезде кеңінен орын алып жүр. Бұның алғашқы кезде кездескен қиыншылықтары көп болды. Ең бірінші бүгінгі интерьер дизайнына керегенің элементтерін әсіресе қабырғаларға төбеге шаңырақтың стилизацияланған пішінін сонымен қатар тері, алаша, түскиіз реңінде жасалған бейне көріністер кеңінен орын алды. Бірақ уақыт өте бұл қазақ интерьер дизайнында эклектика кеңінен қолдана басталды. Жоғарыда айтқандай Эклектика әртүрлі типті қисыны келмейтін қазақ интерьер дизайнында эклектика кеңінен қолдана басталды [37].
Жоғарыда айтқандай Эклектика әртүрлі типті қисыны келмейтін стильдерді үйлестіру. Сондықтан бір кезеңде Қазақстан интерьер дизайнында қазақ, шығыс, еуропа дизайн элементтерін қосым ұйымдастыру кеңінен қолдана басталды. Оған себеп болған жәйдің біреуі- ол интерьер дизайны әрлеудегі қолданылатын материялдар Ресейден, ҚХРдан азды-көпті Еуропадан келуі. Әрине бұл елді мекендердің әрлеу материялдарында қолданылатын ою-өрнек, әшекей мотивтері қазақ этносының көркем қол өнер немесе ұлттық нақыштағы интерьер дизайнына үйлесімі жоқ жайлар еді. (18-сурет. Ұлттық нақыштағы заманауи интерьер стильі).
Сондықтан жобалап алғанда 2008-2009 жылдардан бастап Қазақстан дизайнерлері интерьер дизайнын ұйымдастыру барысында осы саладағы әлемдік жетістіктерге және дизайнерлердің тәжірбиесіне сүйене отырып, қазақтын интерьерін заманауи стиль талабына сай қалай әрлеу, қалай әшекейлеу, қалай безендіру, қандай өрнектер түрлерін, әсіресе қандай түр-түс коллоритін тиімді және ұтымды жақтарынкеңінен қолданып, қазіргі таңда заманауи интерьер дизайны бағдар алып дами басталы. Алдымен тұрған үй-пәтер немесе азаматтық ғимараттарға көңіл аударайық. Олар үй иесі, оның жолдасы және үлкен-кіші жанұя мүшелері. Кейде осы жанұя мүшелері дизайнерлердің жұмысын қиындатады, неге десеңіз әр жанұя мүшесінің талғамы әр түрлі, ақырындажалпы қонақтар отыратын бөлме дизайнерлер еншісіне тиеді.
Азаматтық тұрғын үй интерьер дизайны осы жалпы қонақтар отыратын бөлмені әрлеуден басталады.
Ең алдымен жалпы бөлменің көлемі,и табиғи жарық түсу күші тағы басқа интерьер компоненттері еске алынады. Одан ейін қабырғаны әрлеу проблемасы. Қазіргі таңда қабырғаға кілем, түскиіздер ілінбейді. Сондықтан түсқағаздардың өрнектелген мотиві, кірпіштің фактурасыне болмаса жай ақ түсті қабырға, түс коллористика реңі, болмаса қабырғаларға керек әшекейлерді дизайнерлердің өздері жасау ықтимал және жасап та жүр. Одан кейін жиһаз проблемасы бар. Асадал, кебенсе, сандық, төсек ағаш тағы басқа қазақ үй жиһаздарын заманауи интерьер дизайнында қолдануға мүмкіндік аз. Сондықтан бұл жиһаз түрлерінің қандай функция атқаратынын біліп зерттеп соған сай жиһаздар жобаларын жасап және бүгін интерьер көлемінің пропорцияларына сай әр түрлі жиһаздар жасауы керек. Оның бәрін тізіп жатпай қойса да болады. Төбе проблемасын шешу қиын да жеңіл. Неге жеңіл? Әрине төбе проблемасын интерьердің ең бір шешілімі табылған нәрсе сияқты - ол шаңырақ. Ал сол шаңырақтың түп-нұсқасына ұқсас әшекейді қоюдың мүмкіндігі шамалы- бұл қиын проблема. Бірақ шығармашылық ізденістің шеңберін кеңейтсек бұл проблеманы да ұтымды шешуге болады. Шаңырақ бейнесін стилизациялап, күрделендіру. Қазіргі заманауй интерьер дизайнында перде проблемасы шешімі әлі табылмаған. Неге десеңіз қазақтардың үйлерінің терезесі үлкен болған. Перде өзінің функциясын тек түнде терезені жабуға арналған, киіз үйде перде мүлде болмаған. Ал тарихқа үңілсек төсек ағаштар жан-жағынан перделенген. Сондықтан сол перделердің формасын, әшекейін бүгінгі күннің біріншіден атқаратын функциясын еске ала отырып, екіншіден формасы мен түс коллористикасы ұтымды пайдаланып қазақ интерьер дизайнының проблемасын шешудің мүмкіндігі бар.
Заманауи интерье дизайнының тағы бір көкейкестілігі ол еденді жабатын жабдық кілімдер. Қазір біріншіден жиһаз түр-түсі, ою-өрнегімен үйлестіре отырып және перделердің формасымен үйлесімін таба отырып кілем төсеніш проблемасын тудырмауға болады.
Жоғарыда талданған мәселелер ол заманауй стильді қазақ-этнокалық интерьер дизайнының азаматтық яғни тұрғын немесе пәтерді ұлттық нақышта әрлеу жолдары. Енді көніл бөлейін деп отырғанымыз ол заманауи интерьер стильін қазақ ұлттық- этникалық нақышта әкімшілік, өнеркәсіп ғимараттарын әрлеу-әшекейлеу түрлері. Жоғарыда айтып кеткендей азаматтық тұрғын үй-пәтер интерьерін ұйымдастыруда әр жанұя өкілдерімен кездесіп отырсақ, әкімшілік, кәсіпорын, сауда-саттық, мейрамхана-дәмхана интерьерін ұйымдастыруда ондай проблемма жоқ. Бұл жұмысты атқарғанда дизайнерлер текқана бір тапсырыс өкілімен кездесіп ол осы ғимараттың иегерімен ақыл-кеңесе бтырып іске асырады.
Әкімшілік, кәсіпорын, сауда-саттық-ойын, мейрамхана-дәмхана интерьерін кіре берістен бастап бүкіл ғимараттың ішкі көрінісін заманауи стильдерге сүене отырып кей жерінде ұлттық нақыштағы элементтер қосып безендіруге болады. Тіптті бұл ғимараттардың атынан бастап-экстерьеріне дейін бір стилде болуы әбден ықтимал. Осы ғимараттардың әсіресе ойын-сауық, мейрамхана-дәмхана кшендерінің интерьерінде қазақтың жиһаздары, текемет, сырмақ, түскиіз, құрақ көрпелер мен ыдыс-аяқ, тостаған, ет салатын табақ бәрін стилизациялап заманауи дизайн стильіне келтіруге әбден болады. Ал әдейі бөлек бөлмелердің интерьерінде жиһаз, ыдыс-аяқ сонымен қатар ішкі көріністің ұйымдастыру жолдары тек қана нағыз қолдан жасалған және нағыз табиғи материялдарды қолданған бұйымдардан тұрыуы мүмкін. Айтылғандарға мысал ретінде көптеген ғимараттар көрінісі жеткілікті.
Осы орайда ой қорта айтарымыз, замануи интерьер дизайн тарихына талдау жасай отырып, интерьер дизайнының стильдеріне жоғары ғылыми деңгейде анықтама жасадық. Интерьер дизайны стилдері адам қауымының тұрмыс тіршілігімен бірге өз қажеттілігінде дамып келеді және алдағы уақытта дами береді. Әр стилдердің өздеріне тән ерекшеліктерімен қалыптасып, адам тұрмысында өз қажеттілігінде пайдаланады. Зерттеліп анықталған интерьер дизайнындағы стильдік бағыттар қазіргі таңда толықтай тұрмысымызда пайдалануға болатындығы айқындады.
1.2 Интерьер дизайны эко - стильдерінің адамдардың тұрмыс қажеттілігінде қолдану ерекшеліктерінің шешімдері.
Дизайн интерьерінің тарихы көркем стильдер мен үйдің жабдықтауының дамуымен анықталады. Мәдениет пен дәстүр, ауа-райы мен қол жетімді материялдар, ғылыми өнертабыстары мен сауда және тұрмыстық өмірдің қысымымен дамыған.
Дизайн интерьері тарихы қашан, қайда немесе қалай туындағанын айту оңай емес. Нақты қай уақытта пайда болғанын айтуға болмайды. Ежелгі дәуірден бастап адамдар өз тұрғын орталарын әрлеген. Алғашқы адамдар өздерінің тұрғын орталарының қабырғаларына тері және жануарлардың сүйектері көмегімен үңгірлердегі тасқа қашалған аңдар мен адамдардың суреттерін бейнелеген. Интерьер дизайнының тарихы ежелгі адамдар, ежелгі өркениеттер мәдениетінің туындауы және кейін даму жолының барлық қадамдарының өткен мезетінен басталғаны ешқандай күмән тудырмайды.
Жалпы интерьер тарихына ғылыми көзқараспен үңілсек ол біздің жыл санауымыздан талай ондаған мың ғасырлар Ориньяк-Солютре және Мадлен кезеңінен басталады. Неге десеңіз адамдар үңгірлерді темдене бастағанда оның ішіне кескіндеме Альтамир, тасқа қашаған суреттер және табиғи бояумен графикалық жұмыстарды келесі ұрпаққа қалдырған. Интерьер тарихының келесі кезеңі ол алғашқы адамдар өздерінің тұратын мекендеріне ғимараттарды салу.
Басқа елдің интерьер дизайнының тарихын айтпай өзіміздің еліміздің-жеріміздің деректеріне сүйенейік. Ол алдымен жер үй, саман там, кірпіштен қаланған ғимараттар мен тастан және күйдірілген кірпіштен бой көтерген қамалдар, әкімшілік үстем билеушілерінің мекені, қалалардағы үйлер. Осы туындылардың бәрі алып келгенде жалпы өркениеттің дамуының өзі осы интерьердің даму тарихымен тығыз байланысы бар екенінің куәсі. Жалпы өркениет тарихындағы интерьердің даму тарихы жер шарының әр территориясында өзіндік ерекшелігімен дамыған.
Мысалы, Мысыр елінде жалпы ел билеушілері, фараондар мен жалпы халық мекен еткен тұрғын және әкімшілік, рухани-діни ғимараттар интерьері бір болса, екінші фараондардың о дүние өмір мекені пирамидалар интерьері бір бөлек. Ежелгі Грекия мен Рим елдерінің ғимараттарының интерьерлері өз ерекшелігі бар. Одан соң дүние жүзіне ең үлкен діни ұғымдар Будда, Христиан және Ислам діндері келіп жалпы Еуропа, Азия, Шығыс, қиыр шығыс интерьерлері осы діни қағидалар ықпалында қалыптасқан. Бірақ қайта өрлеу (Ренессанс XII-XV ғ) дәуірінен бастап интерьер тарихы өзінің қазіргі заманауи интерьеріменжалғасын табатын даму кезеңіне бет бұрды[96].
Алғашқы декораторлар ретінде біз алғашқы адамдар мен ежелгі египеттіктерді қарастыруымызға болады: олар фараондардың бейіттерін ерекшелетіп безендірген. Көне дәуірінде тұрғын ортаны әрлеу Америка халқында да болған. Кез келгн халқы бар аймақ, кез келген мәдениеті мен діні қалыптасқан мемлекеттерде ғимараттар мен әр-түрлі құрылыстарды орналастыруда өзіне тән қалыптасып келе жатқан стильдері болған. Кей кезде интерьер стилдері даму үрдісінде араласып бір-бірін толықтырып тұрады, алайда стильдердің бір-бірімен араласу үрдісі келіспей сапасы нашарлауы мүмкін. Дизайн интерьер стильдерін адамзат тарихысыз ойлап көруге болмайды. Адамзат баласы жайлы және әдемі өмір сүруге талпынған. Сол себепті, ұмытылып кеткен сильдер қайта өрлеп, интерьерде жаңаша түрде қолданылады.
Cол уақытта заманауи өркениеттің қайнар көзі - Ежелгі Египет және Месопотамии мәдениеті, Үнді мен Қытай мәдениеті саналған. Өнер, сөйлеу мәдениеті, хат жазу, әдебиет дәл осы мемлекеттер қабырғасында дамып қалыптаса бастаған. Kөне мәдениетінің дамуына Ежелгі Шығыс өркениеті ықпалын тигізді,сонымен қатар Батыс Еуропа елдері мәдениетінің түп тамыры болды. Интерьер дизайны тарихы көне дәуір кезеңінде қалыптасты деп сеніммен айтуға болады. Дәл осы кезеңде заттардың жайллылығы мен атқарымдық сапасы және эстетикалық міндетінің өзара қатынасы жайлы адам баласы тарихында алғашқы рет сұрақ көтереді. Ежелгі Мысыр сәулет өнері мен оның интерьері негізімен рухани жолды сақтай отырып дүниеге келген. Ал Грек және Рим ежелгі сәулет өнері үлкен жаратылысты күші бар бір кейіпкердің ісінің маңыздылығын дәріптейтін туындылар. Eжелгі Мысырда сәулет өнер туындыларын пирамидалардан көруге болады. Oлар ел билеушіліердің өмірін мәңгілік еске қалдыру үшін жасалған, ал интерьер әрлеу барысы сол кейіпкерлердің өмірін баяндайтын көріністермен безендіру болды.Eжелгі Грек пен Pим сәулет өнер туындылары рухани күшке тағзым етіп осы күш иелеріне сыйыну ретінде Зевс, Посейдон тағы басқа алып күш иелеріне арналған храмдар және басқа да рухани және әкімшілік ғимараттар тұрғызған. Әрі қарай адамзат өркениет тарихында үш дүниежүзілік рухани үш ілім ол Буддизм, Христиан және Ислам пайда болуына байланысты болды. Мысалы Будда харамдары мен Христиан шіркеулері осылардан Ислам Мешіттерінің айырмашылығы орасан зор. Cондықтан сәулет өнерінің дамуы сонымен бірге интерьер дизайнының дамуы жалпы өркениет тарихымен тығыз байланысты болса екінші жағынан рухани діни ілімдердің талабына сай және саяси-әлеуметтік тұрғыдағы таланттарға сай даму үрдісі байқалады. Әрине жалпы сәулет өнерінің дамуы жоғарыда айтылған адамзат тарихындағы орын алған өркениет жетістіктермен тығыз байланысты болса да адам өмірінде бұдан басқа да өмір ілімдері бар. Сәулет өнер азаматтың әкімшілік, ойын-сауық, сауда іс-игерімімен де тығыз байланысты[97].
Интерьер тарихының дамуы көп кезеңдерден тұрады, соладың біріне тоқталып кетейік. Орта ғасыр, ІХ-ХІІ-ғасырларды қамтиды. Бұл кезеңнің интерьер сипаты реңсіз, ажарсыз, төмескел болған. Тастың түсі, бронза, сұр, жасылдың барлық реңктері, қоңыр түстер орта ғасыр дәуірінде ең танымал түстер болып саналған. Жиһаздарын ағаш пен темірден жасаған(басқа материялдар болмаған) өте қатты, қарапайым, пішінсіз, жайлы емес болған. Интерьердегі кездемені жайлылық пен қорғаныш ртінде қолданған, мысалы: орта ғасыр қорғанының терезелерінде жел мен азынақтан қорғау үшін құрылған.Орта ғасырда готика, романский, штауфенский, ерте англялық, районан интерьер стильдері пайда болған [49].
Интeрьер тaрихы дамуының келесі кезеңі- Жаңа кезең(Новое время) XV ғ. XIX ғ. дейінгі кезеңді қамтиды. Жаңа кезең дәуіріне көптеген стильдер жатады. Бұл ренесанс пен готика, барокко мен рококо, классицизм және эклектизм сонымен қатар танымал интерьердегі Викторияндық стиль туындаған кезең болып саналады. Әр-қайсысының өзіне тән ажырату қасиеттері бар.
Бұл заманауи кезең, біз өмір сүретін дизайн ортасы. Қазіргі таңда дизайн кәсіби түрде мамандық болып толығымен қалыптасып және өзіндік ерекшелігі бар өнер түрі болып нығайып орнын алып отыр.
Дизaйнға дейін интерьер дәуірі: Aнтикалық Грекия мен Pим, Роман және Готика стилі, Қайта өрлеу (Ренессанс), Маньеризм, Барокко мен Рикоко, Классикалық стиль, Ампир мен Эклектика стильдері, XIX аяғы мен XX ғасырлар басында Модерн стилі заманауи интерьер дизайны осы әрлеумәнерінде дамып келеді. XX ғасырдың ортасынан Неоклассицисм, Анонизм және Боз-Арт стильдері сұранысқа ие болды.
Дизайнның қалыптасу дәуіріне XX ғасырдың басында және XX ғасырдың орта шенінде пайда болған интерьер дизайны бағдарлар олар: функционализм, конструктивизм, неоклассицизм және рационализм стильдері. Осы кезеңде қазіргі таңда дизайнерлердің форма ұйымдасытру конценциясы мен құрылымдары кеңінен қолданылып жүр.
Дизайн дауірі: Mинимализм, Поп-арт, Хай-тек, Деконструктивизм, Китч және дизайн стильдерінің басқа түрлері. Бұл интерьер дизайндарының стильдері көбінеки дизайнда жаңа материалдардың дизайн стильдеріне қысқаша шолу беріп отырмыз.
Pоман стилі (Romanum - римдік) бұл стиль Европада пайда болған стиль. Бұл стильдің ерекшелігі интерьер дизайны қоршаған ортамен үйлесімін табу мақсаты. Қазіргі таңда интерьер дизайнында роман стилі өте сирек кездеседі, көбінеки бұл стиль қоғамдық ғимараттар бой көтерген кезде кеңінен қолданылады[86].
Готика стилі (итал. gotico, франц. gothiqie және лат. Gothi - готы) деген гот тайпасының атымен өте тығыз байланысты. Бұл стильXX ғасырдафранцияда пайда болып бүкіл Eуропаға тараған. Pоман стилімен салыстырғанда Готика стилі сәулет өнерінің ашық жарқындығын және христиан дінінің жаңа бағдарын көркейтетін ағым. Бұл интерьер дизайны ағымында безендіру және әрлеу әдістері көптеп қолданады. Әсіресе ашық түрлі- түсті витражды шыныдан әшекейлер көптеп кездеседі. Заманауи интерьер дизайнында Готика стилі қолданылады. Әсіресе готика жиһазы, витражы, жарық бергіш құралдар сонымен қатар готика кезеңіндегі бейнелеу өнеріне ерекшелеп жасалған туындылар бүгінгі готика стилінде жасалған интерьер дизайнында кеңінен қолданылады.
Қайта өрлеу (Ренессанс) дәуірі (франц. Renaissance және итал. Rinascimento - қайта өрлеу) деген ұғымнан шыққан.
Бірақ Ренессанс стилі көптеген көркем өнер стилдерінің бағыт-бағдарларының басын қосқан. Бірақ қайта өрлеу дәуірі өзіне тән стилімен белгілі. Eлге белгілі тұжырым бойынша ренессанс бұл көркем өнер стильдерінің ішінде кемеліне жетіп кейін көптеген стильдер осы ренессанс стилінен дамып шыққаны анық. Уақыт кезеңі интерьер дизайнына байланысты кезің XIV - XVII ғасырлар көлемінде кездеседі. Pенессанс стилінің интерьер дизайндағы өзіндік ерекшелігі ол деген жеңіл қабылданатын кеңістік, және сол кеңістіктің дұрыс жоспарлануы жалпы ғимараттың көлемі мен оның бөлшектері өзінің көлеміне сай болып ұйымдастырылған. Ренессанс интерьер дизайнында тек қана көркем өрлеу емес интерьерде кездесетін көлем бұйымдары өзін көркемдік рөлін толық атқаратын болған. Қазіргі таңдағы интерьер дизайнерлері ренессанс стиліне сирек жүгінеді, неге десеңіз бұл дизайн бағытының талабын орындау бүгінгі мамандар үшін біршама қиындық туғызады.
Бaрокко (barocco) итальян сөзі өте күрделі безендіру және өзіндік өрлеу ерекшелігі бар деген сөздің мағынасын береді. Бaрокко стилінде ең алға қойылған мақсат ол әшекей немесе көркем өңдеу негізгі іс-әрекет болып есептеледі. Заманауи интерьер дизайнерлер Барокко стилінде жұмыстар жасайды. Ол жұмыстар түр-түс колористикасын еркін және шексіз қолдану және бейне немесе кеңістікті ұйымдастыру кезінде еркін формалар мен безендіру тілдері көптеп кездеседі [35].
Фoльклорлық стильді этникаль (этникалық) - ұлттық сипаттағы осы заманғы киімдер. Фольклорлық сипаттағы киімдер сәнділігімен ерекшеленеді. Oнда ұлттық құрастырмалы ою - өрнек, кестелер, қол жұмысының көптеген элементтері кеңінен пайдаланады. Бұл стильге жататын киім түрлі халықтың және дәуірдің ұлттық рухын бейнелейді.Дизайндағы этностиль дегеніміз - ұлттық нақышты заманауи дизайн салаларында қолдану әдісі. Әрине, этностильді дизайнда қолдану дәл сол ерте заманғы нақышты тура көшіре салу емес. Бұл жерде стилизация әдісін қолдану қажет. Мысалы, қазіргі кезеңде интерьер дизайнында этностильді жиі қолдану көрініс табуда. Бұл жағдайда австралиялық абаригендердің немесе солтүстіктегі эскимостардың тұратын үйшігін тура көшіре салып, жұртшылықты таң қалдырудан аулақ болған жөн. Eң бастысы - қалаған этностильді қажетті мөлшерде және аса талғампаздықпен қолдана білу қажет [2].
Жoғарыда айтылғанды қорытындылай келе айтарымыз, өткен ғасырлардағы өнер түрлеріне сол кезеңдегі көркем бағыттар мен стильдердің еткен ықпалы айтарлықтай болды және осы кезеңдегі өнер салаларының даму үрдісінде өайта жаңғырып, заманауи сипатқа ие болуда. Бұрынғы кезеңдегі қалыптасқан көркем бағыттарды терең сезінбей, оларды жаңаша көзқараспен қайта жаңғырту мүмкін еместігін түсінуіміз керек.
Заманауи интерьер стильдері бүгінгі таңда өзекті тақырыптардың бірі болып саналады. Интерьер дизайны дербес бағыт ретінде қалыптасқанына көп уақыт болмасада, қоршаған кеңістікті түрлендіру адам баласына әрқашан тән болған. Интерьер дизайнының стильдері біздің психологиялық және эмоционалды жағдайымызға үлкен әсер туғызады. Сол себепті пәтердің ішкі көрінісін және түстік ерекшеліктерін әрқашан өзгертіп тұруға құштарлық туғызады. Әдетте, интерьердің дизайны күшті визуальды әсерге ие болғандықтан, алдымен қолданбалы функциялар орындауымен байланысты деп ойлау қалыптасқан. Интерьерді түрлендіруде әулде ең кең тараған түрі қолданбалы дизайн болатын, себебі сол пәтерді немесе үйді толығымен қайта құруды яғни реконструкция жасауды талап етпейді. Заманауи интерьер дизайнының көптеген стильдері қалыптасқан және қазіргі кезеңде олар интерьерді түрлендіру немесе қайта жаңғырту жұмыстарында кеңінен қолданылады.
Қоғамның үздіксіз дамуына сай, әр дәуірге тән талғам мен сұраныстың әрдайым өзгеріп тұруына байланысты дизайнерлер көбінесе, өткен дәуірдердегі стильдерге сүйене отырып шабыттанады. Бұрынғы стильдің мәнері қазіргі таңда өнерде, дизайнда және сәулет өнерінде қайталанып, этностиль атауымен жаңаша көрініс табуы заңдылық болып табылады. Бұндай өзара байланыс әрқашан болған деп есептейміз. Мысалы, 150 жыл бойы шарықтай даму кезеңін басынан кешірген Ежелгі Мысыр, Рим, Грекия мен Шығыс елдері мәдениетінің үлгілері, қазіргі кезеңдегі өнерге шабыт беретін құдіреті, олардың ерекшелігі мен санқырлы құпиялары туралы талас-тартыстар осы күнге дейін созылып келе жатыр.
Қазіргі кезеңдегі заманауи этностильдік бағыттардың бәрі дерлік өткен дәуірлердегі стильдердің жаңғырығы іспеттес. Байырғы этностардың тұрмыс тірлігіндегі заттық орта қоршаған тұрғын ортамен үйлесе отырып, олардың жайлы тұрмыс ортасының келбетінің көркем болуына да мән берілген және әр халықтың мәдениетінің өзіне нышанын айшықтап көрсеткен. Кеңес дәуірінен тәуелсіздік алған соңғы жиырма жыл ішінде бұрынғы социалистік республикаларда ұлттық мәдени мұраларды қайта жаңғырту қызу қолға алынуда. Осы мәдени бетбұрыс кезеңінде қазақ халқының да түпкі тұғырына сүйеніп, бүкіләлемдік жаһандану дәуірінде өз келбетін, өз бағытын іздеуі заңды құбылыс болып табылады.
ХIХ ғасырда дәстүрлі стиль өнерде басты рөл атқарды, бірақ ХХ ғасырда модерн стилі көшбасшы болды. Модернисттер өзіндік жеке мәнер жасауға тырысты және бұрынғымен байланысты толығымен жоққа шығарды. 1960 жыл постмодернизмнің келуі мен дизайнерлер қайта өткенге, яғни бұрынғы стильдерге оралды [39].
ХХI ғасырда бұрынғы стиль дизайнерлерге тек шабыт көзі болып қана қойған жоқ. Ол заманауи визуальды мәдениеттің толық құқықты құрамы болып есептелді және жалғыз стильдің көмегімен заманның көрінісін сипаттайтын кезден алыстап кеткендігімізді көрсетті.
Дизайнерлерді шабыттандыратын революциялық ғылыми жаңалықтар мен жаңа технологиялар енді шығармашылық стимулға жатпайды. Осы күнде заманауи дизайнерлердің алдында стиль атрибуттары жағынан кең таңдау тұр. Олар болашақ стильді іздеу мақсатымен бұрынғы стильдермен заманауи стильдерді араластырып қолдануға ерікті.
Заманауи дизайн мата тәрізді, өзіне әр-түрлі мәнер сіңіреді және ол ешқандай стильдермен шектелмейді. Бір сөзбен айтқанда - заманауи дизайнның мүмкіндіктері шексіз. Дәстүрлі стильдер көбінесе заманауи интерьер дизайнында кеңінен қолданылады.
Қазіргі таңда дизайн нысанның пішіні мне функциясын ғана білдірмейді. Оның өзіндік көркем тілі бар және түсіну үшін оны білу қажет.
Пайда болу кезеңінде интерьер дизайны стилі жаңа әсемдік қағидаларды әкеліп, жаңа ережелерді интерьер дизайнына енгізіп, жаңаша ерекшеліктерді бекітеді. Мәдениеттің дамуының әр кезеңінде өзіндік көркем өнер құндылықтары бар және бұрынғы мәдение құндылықтар ұмытылып, екінші деңгейге ығыстырылады. Бұл қимылдар ескі стильдердің көркем өнер-дизайн дамуына кедергілерін жоюға әсер етеді. Бірақ ескі стильдер мүлде ұмытылмай оның өткен кезеңдері, жолдары жоғалмайды. Көбіне жаңа стильдерде өткен өнер-дизайн кезеңдерінің жетістіктері орын алып, бағаланып қолданылады. Жаңа стильдердің дүниеге келуі ең негізгі себептері ол әр түрлі пропорциялардың, формалардың, әшекей-әрлеулердің, құрылымдардың бір мезгіл келген кезеңде бірімен бірі үйлесімін тауып жүйеге келіп жаңа стильдің пайда болуына әкеп соғады. Кейбір жаңа стильдер агрессивті түрде дүниеге келіп соған дейін болған ескі көркем-өнер, дизайн ұғымдарын мүлде жоққа шығарып тек қана осы кезеңдегі жаңа стиль бағдарын насихаттап шығармашылық жұмыстарда жаңа стиль концепция қолданылады. Cонымен қатар кейде жаңа стиль баяу баса ескі стильге шамалы өзгерістер кіргізе отырып жаңа стиль бағдары дүниеге келуі ықтимал[32].
Cтильдердің кемеліне келуі-ол классикалық кезең деп аталады. Бұл кезеңде стиль өзінің мықты жағын көрсете отырып, орнын бекітеді. Жаңа стилі нығайып кемеліне жеткен соң басқа стиль бағыттары бұған өздерінің әсерін тигізбейді. Бұл кезеңде жаңа стиль талабына сай өте әсемдік талғамы осы стиль қағидасымен үйлесімін тауып дүниеге келіп нақты орнын алады.
Cтильдердің құлдырау кезеңі біріншіден жаңа кезеңнің талабына сай болмауы, сонымен қатар шығармашылық иегерінің өз әдістемесіне қанағат болмау осының бәрі бұрынғы аяғында нық тұрған стильдің құлдырауы әкеп соғады. Әрине кемеліне жеткен стиль бір күн жоқ болып кетпейді. Оның өзіндік құлдырау заңдылығы бар. Eскі стиль өкілдері басқа стильдерден кейбір элементтерді алады, бір шығарма туындысында басқа стиль концепциясын кеңінен қолдана отырып сақтап қалуға әрекет жасалады. Бірақ бұл әрекеттер жалпы жүйенің бұзылуына және бірыңғай бұрын үйлесімі бар құрылымның қирауына әкеліп соғады. Oсылай ескі стиль дүниеден ғайып болып оның орнына жаңа стиль өмірге келеді. Бірақ жылдар, дәуірлер өтіп жас ұрпақ көңіл бөліп ұмытылған стильдер дүниеге қайта келуі мүмкін.
Oсылайша стильдердің бірімен бірі орын ауыстыруы өтіп жатады. Жаңа стильдер агрессия түрінде бұрынғы стильде дүниеден кетіреді. Жаңа стильдер бұрынғы стильден әсемдігі, форма құрылымы әдемі жоғары деңгейде болуы мүмкін. Бірақ кей кезеңде жаңа стиль бағдары ескі стиль бағдарынан кемшілігі көп болуы мүмкін. Дегенмен жас осы кезең ұрпағының талабына сай болғандықтан ескіні ығыстырып келген стиль әрі қарай көркемөнер, интерьер дизайны мамандары өз шығармашылық туындыларында кеңінен қолданылады. Бұл заңдылық қайталанып отырады. Бұл заңдылық бір жағынан керек те қозғалыс. Бұл құбылыссыз стильдердің дамуы мүмкін емес. Әр стиль құбылысы өзінен кейін жақсы немесе жағымсыз әсер қалдырады және осы стильге тән көркем өнер және интерьер дизайны саласында елеулі шығармаларды дүниеге әкеледі. Әр дизайнер өте жоғары дәрежедегі елеулі шығармашылық туындыларын жасауға бел байлайды. Шығармашылық туындылар ешқандай стиліне жатпаса ол жұмыс мазмұнды болуы, мүмкін емес. Әрине әр дизайнер өз туындыларын басқа стильдермен араластырмай өзіндік ерекшелігі бар, өзінің көркемдік талғамы бар шығармаларды жасады.
Жалпы стильдің түрлері сан алуан. Киім стильдері, сәулет өнеріндегі стильдер, графика дизайны стильдері, ланшафт дизайны стильдері, интерьер дизайндағы стильдер және т.б.
Cтиль сөзінің мағынасына үңілетін болсақ - ежелгі гректің сөзі styios яғни cтиль - мәнер, сипат, ерекшелік дегенді білдіреді және бұл терминді көптеген салаларда қолдану қалыптасқан[36].
Заманауи дизайн стилін сараптамастан бұрын, бұрыннан қалыптасқан дәстүрлі стильдердің ғылыми-теориялық еңбектердегі анықтамларына тоқталып өту керек.
Заманауи стиль - қазіргі уақыттың философиясын суреттейді, оның басты мақсаты барынша тұрмысты жеңілдетіп, отбасы әр мүшесінің даралығын көрсету. Қазіргі стильдің негізгі ұраны - игеру мен қолдануда функционалды, жеңіл және қарапайым болғаны абзал. Ондай ансамбль ережелері көппішінді композиция тектес. Оларды стилистика мен туынды емес, эстетикалық қабылданған пішіннің ішкі заңдары біріктіреді[88].
Kөбінесе заманауи стильдер бір қатарға тізіліп, түстік ерекшелігі шешілген белгілер (түс, материал, бөлшектер спецификасы), тұтастық қалыптастыратын басқа түптерге негізделген (тектоника туралы жалпы түсінік, көңіл-күй, масштаб). Заманауи стильдің бастамасы ХІХ ғасырдың екінші жартысында өнеркәсіптің, ғылымның және техниканың озықтығы қарқын дамуының ықпалының әсерінен туындады. Tарихи стильдердің эволюциялық дамуы революциялыққа ауысып, рационалдық бағытқа айналды.
Заманауи қоғамның өзгеріп тұруына байланысты дизайнерлер көбінесе өткен дәуірдегі стильдерге сүйене отырып шабыттанады. Бұрынғы стильдің мәнері қазіргі таңда өнерде, дизанда және сәулет өнерінде қайталанады. Бұндай бұл өзара байланыс әрқашан болған деп есептеймін. Мысалы, Ежелгі Рим мүсіндері, өнерде шабыт беретін Ежелгі Греция 150 жыл бойы олардың ерекшелігі мен санқырлы құпиялары туралы талас-тартыстар созылып келе жатыр. ХIХ ғасырда ежелгі стиль өнерде басты рөл атқарды, бірақ ХХ ғасырда модерн стильі көшбасшы болды. Mодернистер өзіндік жеке мәнер жасауға тырысты және бұрынғымен байланысты толығымен жоққа шығарды. 1960 жыл постмодернизмнің келуі мен дизайнерлер қайта бұрынғы стильге яғни тарихқа оралды [32].
ХХI ғасырда бұрынғы стиль дизайнерлерге тек шабыт болып қалған емес, ол заманауи визуалды мәдениеттің толық құқықты құрамы болып есептелді. Біз жалғыз стильдің көмегімен заманның көрінісін сипаттайтын кезден алыстап кеттік.
Дизайнерлерді шабыттандыратын революциалық ғылыми жаңалықтар және жаңа технологиялар енді шығармашылық стимулға жатпайды. Осы кезде заманауи дизайнерлерлердің алдында стиль атрибуттары жағынан кең таңдау алдында тұр. Oлар болашақ стильді іздеу мақсатымен, дәстүрлі стиль және заманауй стильдерді қосыу өз еріктерінде.
Заманауи дизайн, мақта тәрізді, өзіне әр-түрлі мәнер сіңіреді, ол ешқандай стильдермен шектелмейді бір сөзбен айтқанда заманауйдизайнның мүмкіндіктері шексіз. Дәстүрлі стильдер көбінесе заманауй интерьер дизайнында кеңінен қолданылады[89].
Қазіргі кезде дизайн нысанның пішіні мне функциясын ғана білдірмейді.
Oның өзіндік тілі бар және оны түсіну үшін оны білу қажет.
Егер, сізге сурет галереясындағы абстракциялы кескіндеме бәрінен бұрын ұнаса, үйіңізде минимум сөзі бар бірнеше кітап болса, ауыр маңдайшалар клаустрофобияға әкеліп соқтырса, мектепте оқығанда геометрия сабағына бейім болсаңыз және заттарыңызды көрінбейтін сөрелерге салып, бөлмені ақ түске бояғанды ұнатсаңыз, демек сізге заманауи стиль ұнайды.
Стильдің ерекшелігі - түзү сызықтар, жазықтық, бұрыштардың болуы. Ең бастысы қарапайым геометриялық сызықтар қолданған жөн(дөңгелек, шар, төрт бұрыш, цилиндр және т.б). Дегенмен, сіздің үйіңіздегі барлық заттар тік бұрышты болуы міндетті емес. Интерьерге бірнеше қисық сызықтар еңгізу ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
КІРІСПЕ 5
1.ЗАМАНАУИ ИНТЕРЬЕР ДИЗАЙНЫ СТИЛЬДЕРІНЕ ТАРИХИ ШОЛУ
1.1Заманауи интерьер стильдерінің Қазақстанда даму үрдісі.
1.2Экодизайн стильінің адамдардың тұрмыс қажеттілігінде қолдану ерекшеліктерінің шешімдері
1.3 Экодизайн стильін қалыптастыруда көркем әдістерді қолдану жолдары
1.4 Экодизайн стильін қолдана отырып көркем шығармашылық жобаларды орындау тәсілдері
2.ЗАМАНАУИ ИНТЕРЬЕР ДИЗАЙН ЭКОСТИЛЬІ НЕГІЗІНДЕ
ДИЗАЙНЕРЛЕРДІ ШЫҒАРМАШЫЛЫҚ ЖОБАЛАРДЫ ДАЙЫНДАУҒА ҚАЛЫПТАСТЫРУ
2.1 Болашақ дизайнерлерді заманауи интерьер экодизайн стильі арқылы көркем шығармашылық жобаларды дайындаудағы шеберлігін дамыту
2.2 Заманауи интерьер дизайны экостильі арқылы болашақ дизайнерлердің көркемдік шығармашылық жобаларды дайындаудағы шеберлігін дамытудың жолдары
3.ЗАМАНАУИ ИНТЕРЬЕРІ ДИЗАЙНЫ ЭКОСТИЛЬІ НЕГІЗІНДЕ НҰР-СҰЛТАН ҚАЛАСЫНДА ЕКІ БӨЛМЕЛІ ПӘТЕРДІҢ ИНТЕРЬЕРІНІҢ ТҰЖЫРЫМДАМАСЫ
3.1 Заманауи интерьер дизайны экостильі негізінде Нұр-Сұлтан қаласында екі бөлмелі пәтердің интерьерінің дизайн-жобасы
3.2 Заманауи интерьер дизайны экостильі негізінде Нұр-Сұлтан қаласында екі бөлмелі пәтердің интерьерінің ерекшіліктері
ҚОРЫТЫНДЫ
ДЕРЕКТЕР ТІЗІМІ
ҚОСЫМШАЛАР
Кіріспе
Тақырып өзектілігі.
Қазіргі уақытта еліміздің экономикасы қарқынды дамуда, сонымен қатар сәулет өнері де өзіміздің ұлттық нақышта көркейіп келеді, ал дизайн өнері саласы елімізде кеш дамыса да, осы уақытта еліміздің барлық өндіріс саласында өз қажеттіліктері бойынша сұранысқа ие болып отыр. Жалпы тұрмысымызға қажеттілігі өте зор заманауи дизайн интерьері стильдерінің қалыптасуы заман талабына сай, қазіргі уақытта өзекті тақырыптардың бірі болып саналады, әсіресе экодизайн стильіне деген сұраныс ерекше деп айта аламыз. Дизайн интерьері дербес бағыт ретінде қалыптасқанына көп уақыт өткен жоқ, бірақ қоршаған кеңістікті түрлендіру,өз қалауынша әсемдеу адам баласының бойына ертеден қалыптасқан. Интерьер стильдері біздің психологиялық және эмоционалдық жағдайымызға үлкен әсер беретіні ертеден белгілі, сол себепті адамдарға пәтердің ішкі көрінісін және түстік шешімдерін әрқашан өзгертіп тұруға құштарлықтарын туғызады. Біздің пайымдауымызша, дизайн интерьері күшті визуалды әсерге ие сол себепті, біз алдымен қолданбалы функцияларды орындауымен байланысты деп ойлаймыз, дизайн интерьерлерін әдептеуді жобалау барысында ең көп сұранысқа ие қолданбалы дизайны екені белгілі, себебі ол пәтердің, немесе үйдің жөндеуін толығымен қайта өзгертуін қажет етпейді. Қазіргі уақытта, біз білетін заманауи дизайн интерьерінің көптеген стильдері бар. Осы стильдерді біз қазіргі жағдайда тұрмысымызда пайдаланатын барлық интерьерлерде кеңінен қолданамыз. Заманымыздағы қоғамның сұраныстарына байланысты, дизайн интерьерін жобалауда және әдептеуде дизайнерлеріміз қай уақытта болмаса да өткен дәуірдегі стильдердің шешімдерін басшылыққа алып отырған және осы стильдердің шешімдері қазіргі таңда барлық сәулет және дизайн өнерлерінде кездесіп отырады, мұндай байланыстың болуы ол заңдылық.Қазіргі өркениетті заманымызда басқа өнер шығармалары сияқты тұрмысымыздағы дизайн нысандарын көпшіліктің көркем қабылдау мәдениеттілігі жоғары деңгейде дамып келеді.
Жоғарыдағы айтқанымыздан түйіндейтініміз замануи интерьер дизайны экостильдерінің қазіргі өркендеу дәуірімізде өте қажеттілігін білсек те, оны адамдардың тұрмыс тіршілігінде өмір сүруге қажетті пәтерлерде пайдалану мәселелерінің толық шешімін тапты деп айта алмаймыз. Бұл жөнінде елімізде сәулет және дизайн өнерінде ұлттық дәстүрлер мен нақыштардың өзара үйлесімімен дизайнерлерімізді көркем шығармашылық жобаларды дайындаудағы көркемдік ізденіске баулып, шығармашылық-жобалар туындатар замануи дизайн интерьері стильдері біздің дизайнерлеріміздің назарынан тыс қалды деп айта алмаймыз, дегенмен толық шешімін тапты деп айту да қиын. Осы айтылған мәселелерге байланысты туындаған мәселе бізге Нұр-Сұлтан қаласындағы экодизайн стильіндегі екі бөлмелі пәтердің интерьер дизайнын жобалау ерекшіліктері деген тақырыпта зерттеу жұмысын жүргізуге себебші болды. Зерттеудің мақсаты: ғылыми зерттеу жобасы бойынша заманауи интерьер дизайны экостильінің даму мен қалыптасу үрдісін зерттеп, заманауи интерьер дизайны экостильі негізінде Нұр-Сұлтан қаласындағы екі бөлмелі пәрдің дизайн-жобасын жобалау. Зерттеудің нысаны: Нұр-Сұлтан қаласындағы тұрғын үйлердің пәтерлерінің жобаларын дайындаудағы көркемдік тұрғыдан жоғарғы деңгейде дайындау бейімділігін заманауи интерьер экодизайн стильі негізінде Нұр-Сұлтан қаласындағы екі бөлмелі пәрдің дизайн-жобасын жобалау. Зертеу пәні: заманауи интерьер экодизайны стильі негізінде Нұр-Сұлтан қаласындағы тұрғын үйлердің пәтерлерінің жобаларын көркемдік тұрғыдан жоғарғы деңгейде жобалау. Зерттеудің міндеттері: Нұр-Сұлтан қаласындағы тұрғын үйлер пәтерлерінің жобаларын дайындаудағы көркемдік тұрғыдан жоғарғы деңгейде дайындау бейімділігін заманауи интерьер эко - дизайн стильі негізінде Нұр-Сұлтан қаласындағы екі бөлмелі пәрдің дизайн-жобасын жобалаудағы көркем шығармашылық жобаларды дайындаудағы шеберлігін қалыптастыру негіздерін айқындау; Зертеудің ғылыми жаңалығы:
1.Замануи интерьер дизайны экостилдерінің дамуы мен қалыптасуын зерделей отрып олардың келешекте Нұр-Сұлтан қаласындағы тұрғын үйлер пәтерлерінің жобаларын дайындаудағы көркемдік тұрғыдан жоғарғы деңгейде дайындау бейімділігін заманауи интерьер экодизайн стильі негізінде екі бөлмелі пәрдің дизайн-жобасын жобалаудағы шығармашылық жобаларды дайындаудағы шеберлігін қалыптастыру негіздерін айқындады. 2.Шетелдік және отандық замануи интерьер дизайн эко стилдерінің біздің қоршаған ортада пайдалануымыздың ерекшеліктері мен жолдары зерделенді. Теориялық құндылығы: заманауи интерьер дизайны экостильдері арқылы Нұр-Сұлтан қаласындағы дизайнерлердің тұрғын үйлер пәтерлерінің жобаларын дайындаудағы көркемдік тұрғыдан жоғарғы деңгейде дайындау бейімділігін заманауи интерьер экодизайн стильі негізінде екі бөлмелі пәрдің дизайн-жобасын жобалаудағы көркем шығармашылық жобаларды дайындаудағы шеберлігін қалыптастырды.
Тәжірбиелік құндылығы:
1.Замануи интерьер дизайны экостильдері негізінде Нұр-Сұлтан қаласындағы тұрғын үйлер пәтерлерінің жобаларын дайындаудағы көркемдік тұрғыдан жоғарғы деңгейде дайындау бейімділігін заманауи интерьер эко - дизайн стильі негізінде екі бөлмелі пәрдің дизайн-жобасын жобалаудағы көркем шығармашылық жобалар дайындалып, тәжірибелік ұсыныстар жасалды.
2.Еліміздегі замануи интерьер дизайны эко - стильдерінің дамуы мен қалыптасуының еркшеліктері анықталып оның жобаларының тұрмысымызда пайдалану жолдары қарастырылды.
3.Еліміздің замануи интерьер дизайны эко - стильдерінің дамуы мен қалыптасуы зерттеліп, замануи интерьер дизайны эко - стильдерінің келешектегі даму үрдісі анықталды және Нұр-Сұлтанға келетін шетелдік қонақтар мен қаламыздағы болашақ дизайнерлеріміздің талап-тілектерін анықтау мақсатында сауалнама құрастырылып, қажетті деректер жинақталды және сарапталды.
5 Ғылыми-ізденіс жұмысы бойынша Халықарылық және республикалық студенттер мен жас ғалымдардың ғылыми конференциясына қатысып, зерттеген тақырыбы бойынша баяндамалар мен мақалалар жарияланды.
Зерттеудің ғылыми болжамы: егер заманауи нарық талабына сай заманауи интерьер дизайны экостильдері арқылы Нұр-Сұлтан қаласындағы тұрғын үйлер пәтерлерінің жобаларын дайындаудағы көркемдік тұрғыдан жоғарғы деңгейде дайындау бейімділігін заманауи интерьер экодизайн стильі негізінде екі бөлмелі пәрдің дизайн-жобасын жобалаудағы көркем шығармашылық жобаларды дайындаудағы шеберлігін қалыптастыру қажетті деңгейде ұйымдастырылса, онда олардың екі бөлмелі пәрдің заманауи интерьер экостильінің дизайн-жобасын дайындаудағы шеберлігі жоғары деңгейде қалыптасады, өйткені оған маман ретінде заманауи интерьер дизайны экостильдері үдерісінде көркем шығармалық жобаларды дайындаудағы шеберлігінің жүйелілігін дамытуға мүмкіндік тудырады.
Қорғауға ұсынылатын негізгі қағидалар:
Нұр-Сұлтан қаласындағы тұрғын үйлер пәтерлерінің жобаларын дайындаудағы көркемдік тұрғыдан жоғарғы деңгейде дайындау бейімділігін заманауи интерьер эко - дизайн стильі негізінде Нұр-Сұлтан қаласындағы екі бөлмелі пәрдің дизайн-жобасын жобалаудағы көркем шығармашылық жобаларды дайындаудағы шеберлігін қалыптастыру негіздерін айқындау;
- Замануи интерьер дизайны стильдері арқылы дизайнерлердің көркем шығармашылық жобаларды дайындаудағы шеберлігін қалыптастырудың дизайн - жобасы;
- Замануи интерьер дизайны стильдері арқылы дизайнерлердің көркем шығармашылық жобаларды дайындаудағы шеберлігін қалыптастырудың Нұр-Сұлтанға келетін шетелдік қонақтар мен қаламыздағы болашақ дизайнерлеріміздің талап-тілектерін анықтау мақсатында сауалнама құрастырылып, нәтижелері анықталды;
Диссертацияның көлемі мен құрылымы: Зерттеу жұмысы кіріспеден және қорытындыдан, үш тараудан, кестеден, суреттен, пайдаланған әдебиеттер тізімінен тұрады. Көлемі 70 бет.
I-тараудың қортындысы-замануи интерьер дизайн тарихына талдау жасай отырып, интерьер дизайнының стильдеріне жоғары ғылыми деңгейде анықтама берілген. Интерьер дизайны стилдері адам қауымының тұрмыс тіршілігімен бірге өз қажеттілігінде дамып келеді және алдағы уақытта дами береді. Әр стилдердің өздеріне тән ерекшеліктерімен қалыптасып, адам тұрмысында өз қажеттілігінде пайдаланады. Зерттеліп анықталған интерьер дизайнындағы стильдік бағыттар қазіргі таңда толықтай тұрмысымызда пайдалануға болатындығы айқындалған.
Интерьер кеңістігінде заманауи дизайн стильдерін қалыптастыруда көркем әдістерді қолдану жолдары туралы қорта айтсақ, интерьер кеңістігін әдептеуде көркем әдістерді шешімді пайдалану арқылы шығармашылық жобаларды жоғарғы деңгейде ұйымдастыруға болады, бұның нәтижесі адамдардың интерьер кеңістігінде өзін жайлы сезініп, тұрмыс тіршілігін жоғарғы деңгейде қалыптастыруға мүмкіндік туғызады.
Замануи интерьер дизайн стильдерін қолдана отырып осы саладығы отандық және шетелдік мамандардың шығармаларының озық үлгілерін пайдалану жағдайында дизайнерлердің көркем шығармашылық жобаларды дайындаудағы шеберлігін дамытуға септігін тигізеді деп ойлаймыз.
Замануи интерьер дизайны стильдерінің адамдардың тұрмыс қажеттілігіндегі дамуы мен қалыптасу үрдісіндегі ерекшеліктерін зерделей келіп Нұр-Сұлтан қаласындағы экодизайн стильіндегі екі бөлмелі пәтердің интерьер дизайнын жобалау.
II тараудың қортындысы - дизайнерлердің көркем шығармашылық жобаларды дайындаудағы шеберлігін заманауи интерьер дизайн стильдері арқылы дамытудың ғылыми педагогикалық алғышарттарын анықтауға негіз болды:
oo біріншіден, алыс-жақын дизайнерлердің қолынан шыққан туындыларды, олардың әдіс-тәсілдерін тереңдей зерттеу қажет;
oo екіншіден, осы уақытта ертеден келе жатқан стильдерді жаңғырта пайдаланып, жаңашыл ізденістер жасап жүрген дизайнерлердің шығармашылық жобаларының қолтаңба даралығын айқындай зерделеу қажет;
oo үшіншіден, кешегі мен бүгінгі дизайнерлердің қолданысындағы әдіс-тәсілдер негізінде заманауи интерьер дизайн стильдерінің бүгінгі технологиясын нақтылау қажет;
III тараудың қортындысы - дизайнерлердің Нұр-Сұлтан қаласындағы экодизайн стильіндегі екі бөлмелі пәтердің интерьер дизайнын жобасын дайындаудағы шеберлігін қалыптастыру үшін заманауи нарық талабына сай заманауи интерьер дизайны экостильдері арқылы Нұр-Сұлтан қаласындағы тұрғын үйлер пәтерлерінің жобаларын дайындаудағы көркемдік тұрғыдан жоғарғы деңгейде дайындау бейімділігін заманауи интерьер экодизайн стильі негізінде екі бөлмелі пәрдің дизайн-жобасын жобалаудағы көркем шығармашылық жобаларды дайындаудағы шеберлігін қалыптастыру қажетті деңгейде ұйымдастырылса, онда олардың екі бөлмелі пәрдің заманауи интерьер экостильінің дизайн-жобасын дайындаудағы шеберлігі жоғары деңгейде қалыптасады, өйткені оған маман ретінде заманауи интерьер дизайны экостильдері үдерісінде көркем шығармалық жобаларды дайындаудағы шеберлігінің жүйелілігін дамытуға мүмкіндік тудырады.
Осы шарттардың сақталуы болашақ дизайнердің тұлғалық қасиеттерін дамытуға, теориялық білімдерді қалыптастыруға, таңдалған мамандықтың дәйектемесін нығайтуға ықпал етеді, яғни көркем шығармашылық жобаларды дайындаудағы шеберлігінің негізгі компоненттерін қалыптастыруға мүмкіндік береді.
1.ЗАМАНАУИ ИНТЕРЬЕР ДИЗАЙНЫ ЭКО-СТИЛЬДЕРІНІҢ ДАМУЫ МЕН ҚАЛЫПТАСУЫНЫҢ ҮРДІСТЕРІНЕ ТАРИХИ ШОЛУ
1.1Заманауи интерьер стильдерінің Қазақстанда даму үрдісі.
Заманауи интерьер дизайны бүгінгі таңда әр түрлі стильдерді негіз етіп отыр. Айта кететін ең негізгі, қазіргі кезең қағида ол жалпы Қазақстанда әкімшілік ғимараты болсын, тұрғын құрылыс ғимараты болсын - заманауи стилін қолданылып жүр және осы стильді қолдану күннен күнге ұлғайып келеді.
Бұл жолға қазақ дизайнерлері бірден түскен жоқ. 20 ғасырдың 90 жылдары және екі мыңыншы жылдардың басында әкімшілік, азаматтық сонымен қатар сауда және мейрамханалар мен дәмханалар, офисттік және өндіріс ғимараттары Еуро жөндеу деген эклектикалық стильді кеңінен қолданды және Қазақстанның осы кезеңдегі 90 пайызы, көбі интерьер дизайнын осы бағытта әрлеп, безендіріліп көркемдеді. Еуро жөндеу деген ұғым Қазақстан интерьер дизайнында көптеп кездеседі (16-сурет Евро жөндеу).
Бірақ 2005 жылдан бастап Қазақстан интерьер дизайнында этно стиль кеңінен қолданылды. Қазақстанда бұл стильдің пайда болып, кімдер себепші болғаныөте бір жүйеге келмейтін шығармашылық құбылыс. Мүмкін тапсырыс берушілер, әлде интерьер дизайнерлері өздері сол тапсырыс берушілерге үрдіс болды ма? (17-сурет. Эклектика. Улттық нақышта әрленген стиль).
Біздің ойымызша дизайн мамандығын игерген және дизайн мекемесін басқарушылар арасында қазақтан шыққан мамандар аз болып және олардың дайындау бағдарламалары мазмұнында ұлттық-этникалық тапсырмалар жоқтың қасы болды. 2005 жылдан шамамен алғанда дизайн мамандығын меңгерген адамдар саны көбейіп, әсіресе қазақ бөлімін бітіріп диплом алғандар кейін шығармашылық еңбектерінде алғашқы кезде ізденіс ретінде одан тапсырыс берушілерге өздерінің ұлттық-этника тақырыбына арналған жұмыстарын көптеп ұсынған деп тұжырымдауға болады. Бұл жолға әрине қазақ интерьер дизайнерлері диплом жобасы ретінде одан кейін ізденіс шығармашылық түрінде дамытып тапсырыс болмаса да өздерінің шеберлігін шыңдата түсті. Ғылыми тұрғыда болмаса да жалпы дизайнға арналған интерьер журнал беттерінде және жалпы көз көріс деректерге сүйене отырсақ қазақ интерьер дизайнында ұлттық-этника тақырптар кейінгі кезде кеңінен орын алып жүр. Бұның алғашқы кезде кездескен қиыншылықтары көп болды. Ең бірінші бүгінгі интерьер дизайнына керегенің элементтерін әсіресе қабырғаларға төбеге шаңырақтың стилизацияланған пішінін сонымен қатар тері, алаша, түскиіз реңінде жасалған бейне көріністер кеңінен орын алды. Бірақ уақыт өте бұл қазақ интерьер дизайнында эклектика кеңінен қолдана басталды. Жоғарыда айтқандай Эклектика әртүрлі типті қисыны келмейтін қазақ интерьер дизайнында эклектика кеңінен қолдана басталды [37].
Жоғарыда айтқандай Эклектика әртүрлі типті қисыны келмейтін стильдерді үйлестіру. Сондықтан бір кезеңде Қазақстан интерьер дизайнында қазақ, шығыс, еуропа дизайн элементтерін қосым ұйымдастыру кеңінен қолдана басталды. Оған себеп болған жәйдің біреуі- ол интерьер дизайны әрлеудегі қолданылатын материялдар Ресейден, ҚХРдан азды-көпті Еуропадан келуі. Әрине бұл елді мекендердің әрлеу материялдарында қолданылатын ою-өрнек, әшекей мотивтері қазақ этносының көркем қол өнер немесе ұлттық нақыштағы интерьер дизайнына үйлесімі жоқ жайлар еді. (18-сурет. Ұлттық нақыштағы заманауи интерьер стильі).
Сондықтан жобалап алғанда 2008-2009 жылдардан бастап Қазақстан дизайнерлері интерьер дизайнын ұйымдастыру барысында осы саладағы әлемдік жетістіктерге және дизайнерлердің тәжірбиесіне сүйене отырып, қазақтын интерьерін заманауи стиль талабына сай қалай әрлеу, қалай әшекейлеу, қалай безендіру, қандай өрнектер түрлерін, әсіресе қандай түр-түс коллоритін тиімді және ұтымды жақтарынкеңінен қолданып, қазіргі таңда заманауи интерьер дизайны бағдар алып дами басталы. Алдымен тұрған үй-пәтер немесе азаматтық ғимараттарға көңіл аударайық. Олар үй иесі, оның жолдасы және үлкен-кіші жанұя мүшелері. Кейде осы жанұя мүшелері дизайнерлердің жұмысын қиындатады, неге десеңіз әр жанұя мүшесінің талғамы әр түрлі, ақырындажалпы қонақтар отыратын бөлме дизайнерлер еншісіне тиеді.
Азаматтық тұрғын үй интерьер дизайны осы жалпы қонақтар отыратын бөлмені әрлеуден басталады.
Ең алдымен жалпы бөлменің көлемі,и табиғи жарық түсу күші тағы басқа интерьер компоненттері еске алынады. Одан ейін қабырғаны әрлеу проблемасы. Қазіргі таңда қабырғаға кілем, түскиіздер ілінбейді. Сондықтан түсқағаздардың өрнектелген мотиві, кірпіштің фактурасыне болмаса жай ақ түсті қабырға, түс коллористика реңі, болмаса қабырғаларға керек әшекейлерді дизайнерлердің өздері жасау ықтимал және жасап та жүр. Одан кейін жиһаз проблемасы бар. Асадал, кебенсе, сандық, төсек ағаш тағы басқа қазақ үй жиһаздарын заманауи интерьер дизайнында қолдануға мүмкіндік аз. Сондықтан бұл жиһаз түрлерінің қандай функция атқаратынын біліп зерттеп соған сай жиһаздар жобаларын жасап және бүгін интерьер көлемінің пропорцияларына сай әр түрлі жиһаздар жасауы керек. Оның бәрін тізіп жатпай қойса да болады. Төбе проблемасын шешу қиын да жеңіл. Неге жеңіл? Әрине төбе проблемасын интерьердің ең бір шешілімі табылған нәрсе сияқты - ол шаңырақ. Ал сол шаңырақтың түп-нұсқасына ұқсас әшекейді қоюдың мүмкіндігі шамалы- бұл қиын проблема. Бірақ шығармашылық ізденістің шеңберін кеңейтсек бұл проблеманы да ұтымды шешуге болады. Шаңырақ бейнесін стилизациялап, күрделендіру. Қазіргі заманауй интерьер дизайнында перде проблемасы шешімі әлі табылмаған. Неге десеңіз қазақтардың үйлерінің терезесі үлкен болған. Перде өзінің функциясын тек түнде терезені жабуға арналған, киіз үйде перде мүлде болмаған. Ал тарихқа үңілсек төсек ағаштар жан-жағынан перделенген. Сондықтан сол перделердің формасын, әшекейін бүгінгі күннің біріншіден атқаратын функциясын еске ала отырып, екіншіден формасы мен түс коллористикасы ұтымды пайдаланып қазақ интерьер дизайнының проблемасын шешудің мүмкіндігі бар.
Заманауи интерье дизайнының тағы бір көкейкестілігі ол еденді жабатын жабдық кілімдер. Қазір біріншіден жиһаз түр-түсі, ою-өрнегімен үйлестіре отырып және перделердің формасымен үйлесімін таба отырып кілем төсеніш проблемасын тудырмауға болады.
Жоғарыда талданған мәселелер ол заманауй стильді қазақ-этнокалық интерьер дизайнының азаматтық яғни тұрғын немесе пәтерді ұлттық нақышта әрлеу жолдары. Енді көніл бөлейін деп отырғанымыз ол заманауи интерьер стильін қазақ ұлттық- этникалық нақышта әкімшілік, өнеркәсіп ғимараттарын әрлеу-әшекейлеу түрлері. Жоғарыда айтып кеткендей азаматтық тұрғын үй-пәтер интерьерін ұйымдастыруда әр жанұя өкілдерімен кездесіп отырсақ, әкімшілік, кәсіпорын, сауда-саттық, мейрамхана-дәмхана интерьерін ұйымдастыруда ондай проблемма жоқ. Бұл жұмысты атқарғанда дизайнерлер текқана бір тапсырыс өкілімен кездесіп ол осы ғимараттың иегерімен ақыл-кеңесе бтырып іске асырады.
Әкімшілік, кәсіпорын, сауда-саттық-ойын, мейрамхана-дәмхана интерьерін кіре берістен бастап бүкіл ғимараттың ішкі көрінісін заманауи стильдерге сүене отырып кей жерінде ұлттық нақыштағы элементтер қосып безендіруге болады. Тіптті бұл ғимараттардың атынан бастап-экстерьеріне дейін бір стилде болуы әбден ықтимал. Осы ғимараттардың әсіресе ойын-сауық, мейрамхана-дәмхана кшендерінің интерьерінде қазақтың жиһаздары, текемет, сырмақ, түскиіз, құрақ көрпелер мен ыдыс-аяқ, тостаған, ет салатын табақ бәрін стилизациялап заманауи дизайн стильіне келтіруге әбден болады. Ал әдейі бөлек бөлмелердің интерьерінде жиһаз, ыдыс-аяқ сонымен қатар ішкі көріністің ұйымдастыру жолдары тек қана нағыз қолдан жасалған және нағыз табиғи материялдарды қолданған бұйымдардан тұрыуы мүмкін. Айтылғандарға мысал ретінде көптеген ғимараттар көрінісі жеткілікті.
Осы орайда ой қорта айтарымыз, замануи интерьер дизайн тарихына талдау жасай отырып, интерьер дизайнының стильдеріне жоғары ғылыми деңгейде анықтама жасадық. Интерьер дизайны стилдері адам қауымының тұрмыс тіршілігімен бірге өз қажеттілігінде дамып келеді және алдағы уақытта дами береді. Әр стилдердің өздеріне тән ерекшеліктерімен қалыптасып, адам тұрмысында өз қажеттілігінде пайдаланады. Зерттеліп анықталған интерьер дизайнындағы стильдік бағыттар қазіргі таңда толықтай тұрмысымызда пайдалануға болатындығы айқындады.
1.2 Интерьер дизайны эко - стильдерінің адамдардың тұрмыс қажеттілігінде қолдану ерекшеліктерінің шешімдері.
Дизайн интерьерінің тарихы көркем стильдер мен үйдің жабдықтауының дамуымен анықталады. Мәдениет пен дәстүр, ауа-райы мен қол жетімді материялдар, ғылыми өнертабыстары мен сауда және тұрмыстық өмірдің қысымымен дамыған.
Дизайн интерьері тарихы қашан, қайда немесе қалай туындағанын айту оңай емес. Нақты қай уақытта пайда болғанын айтуға болмайды. Ежелгі дәуірден бастап адамдар өз тұрғын орталарын әрлеген. Алғашқы адамдар өздерінің тұрғын орталарының қабырғаларына тері және жануарлардың сүйектері көмегімен үңгірлердегі тасқа қашалған аңдар мен адамдардың суреттерін бейнелеген. Интерьер дизайнының тарихы ежелгі адамдар, ежелгі өркениеттер мәдениетінің туындауы және кейін даму жолының барлық қадамдарының өткен мезетінен басталғаны ешқандай күмән тудырмайды.
Жалпы интерьер тарихына ғылыми көзқараспен үңілсек ол біздің жыл санауымыздан талай ондаған мың ғасырлар Ориньяк-Солютре және Мадлен кезеңінен басталады. Неге десеңіз адамдар үңгірлерді темдене бастағанда оның ішіне кескіндеме Альтамир, тасқа қашаған суреттер және табиғи бояумен графикалық жұмыстарды келесі ұрпаққа қалдырған. Интерьер тарихының келесі кезеңі ол алғашқы адамдар өздерінің тұратын мекендеріне ғимараттарды салу.
Басқа елдің интерьер дизайнының тарихын айтпай өзіміздің еліміздің-жеріміздің деректеріне сүйенейік. Ол алдымен жер үй, саман там, кірпіштен қаланған ғимараттар мен тастан және күйдірілген кірпіштен бой көтерген қамалдар, әкімшілік үстем билеушілерінің мекені, қалалардағы үйлер. Осы туындылардың бәрі алып келгенде жалпы өркениеттің дамуының өзі осы интерьердің даму тарихымен тығыз байланысы бар екенінің куәсі. Жалпы өркениет тарихындағы интерьердің даму тарихы жер шарының әр территориясында өзіндік ерекшелігімен дамыған.
Мысалы, Мысыр елінде жалпы ел билеушілері, фараондар мен жалпы халық мекен еткен тұрғын және әкімшілік, рухани-діни ғимараттар интерьері бір болса, екінші фараондардың о дүние өмір мекені пирамидалар интерьері бір бөлек. Ежелгі Грекия мен Рим елдерінің ғимараттарының интерьерлері өз ерекшелігі бар. Одан соң дүние жүзіне ең үлкен діни ұғымдар Будда, Христиан және Ислам діндері келіп жалпы Еуропа, Азия, Шығыс, қиыр шығыс интерьерлері осы діни қағидалар ықпалында қалыптасқан. Бірақ қайта өрлеу (Ренессанс XII-XV ғ) дәуірінен бастап интерьер тарихы өзінің қазіргі заманауи интерьеріменжалғасын табатын даму кезеңіне бет бұрды[96].
Алғашқы декораторлар ретінде біз алғашқы адамдар мен ежелгі египеттіктерді қарастыруымызға болады: олар фараондардың бейіттерін ерекшелетіп безендірген. Көне дәуірінде тұрғын ортаны әрлеу Америка халқында да болған. Кез келгн халқы бар аймақ, кез келген мәдениеті мен діні қалыптасқан мемлекеттерде ғимараттар мен әр-түрлі құрылыстарды орналастыруда өзіне тән қалыптасып келе жатқан стильдері болған. Кей кезде интерьер стилдері даму үрдісінде араласып бір-бірін толықтырып тұрады, алайда стильдердің бір-бірімен араласу үрдісі келіспей сапасы нашарлауы мүмкін. Дизайн интерьер стильдерін адамзат тарихысыз ойлап көруге болмайды. Адамзат баласы жайлы және әдемі өмір сүруге талпынған. Сол себепті, ұмытылып кеткен сильдер қайта өрлеп, интерьерде жаңаша түрде қолданылады.
Cол уақытта заманауи өркениеттің қайнар көзі - Ежелгі Египет және Месопотамии мәдениеті, Үнді мен Қытай мәдениеті саналған. Өнер, сөйлеу мәдениеті, хат жазу, әдебиет дәл осы мемлекеттер қабырғасында дамып қалыптаса бастаған. Kөне мәдениетінің дамуына Ежелгі Шығыс өркениеті ықпалын тигізді,сонымен қатар Батыс Еуропа елдері мәдениетінің түп тамыры болды. Интерьер дизайны тарихы көне дәуір кезеңінде қалыптасты деп сеніммен айтуға болады. Дәл осы кезеңде заттардың жайллылығы мен атқарымдық сапасы және эстетикалық міндетінің өзара қатынасы жайлы адам баласы тарихында алғашқы рет сұрақ көтереді. Ежелгі Мысыр сәулет өнері мен оның интерьері негізімен рухани жолды сақтай отырып дүниеге келген. Ал Грек және Рим ежелгі сәулет өнері үлкен жаратылысты күші бар бір кейіпкердің ісінің маңыздылығын дәріптейтін туындылар. Eжелгі Мысырда сәулет өнер туындыларын пирамидалардан көруге болады. Oлар ел билеушіліердің өмірін мәңгілік еске қалдыру үшін жасалған, ал интерьер әрлеу барысы сол кейіпкерлердің өмірін баяндайтын көріністермен безендіру болды.Eжелгі Грек пен Pим сәулет өнер туындылары рухани күшке тағзым етіп осы күш иелеріне сыйыну ретінде Зевс, Посейдон тағы басқа алып күш иелеріне арналған храмдар және басқа да рухани және әкімшілік ғимараттар тұрғызған. Әрі қарай адамзат өркениет тарихында үш дүниежүзілік рухани үш ілім ол Буддизм, Христиан және Ислам пайда болуына байланысты болды. Мысалы Будда харамдары мен Христиан шіркеулері осылардан Ислам Мешіттерінің айырмашылығы орасан зор. Cондықтан сәулет өнерінің дамуы сонымен бірге интерьер дизайнының дамуы жалпы өркениет тарихымен тығыз байланысты болса екінші жағынан рухани діни ілімдердің талабына сай және саяси-әлеуметтік тұрғыдағы таланттарға сай даму үрдісі байқалады. Әрине жалпы сәулет өнерінің дамуы жоғарыда айтылған адамзат тарихындағы орын алған өркениет жетістіктермен тығыз байланысты болса да адам өмірінде бұдан басқа да өмір ілімдері бар. Сәулет өнер азаматтың әкімшілік, ойын-сауық, сауда іс-игерімімен де тығыз байланысты[97].
Интерьер тарихының дамуы көп кезеңдерден тұрады, соладың біріне тоқталып кетейік. Орта ғасыр, ІХ-ХІІ-ғасырларды қамтиды. Бұл кезеңнің интерьер сипаты реңсіз, ажарсыз, төмескел болған. Тастың түсі, бронза, сұр, жасылдың барлық реңктері, қоңыр түстер орта ғасыр дәуірінде ең танымал түстер болып саналған. Жиһаздарын ағаш пен темірден жасаған(басқа материялдар болмаған) өте қатты, қарапайым, пішінсіз, жайлы емес болған. Интерьердегі кездемені жайлылық пен қорғаныш ртінде қолданған, мысалы: орта ғасыр қорғанының терезелерінде жел мен азынақтан қорғау үшін құрылған.Орта ғасырда готика, романский, штауфенский, ерте англялық, районан интерьер стильдері пайда болған [49].
Интeрьер тaрихы дамуының келесі кезеңі- Жаңа кезең(Новое время) XV ғ. XIX ғ. дейінгі кезеңді қамтиды. Жаңа кезең дәуіріне көптеген стильдер жатады. Бұл ренесанс пен готика, барокко мен рококо, классицизм және эклектизм сонымен қатар танымал интерьердегі Викторияндық стиль туындаған кезең болып саналады. Әр-қайсысының өзіне тән ажырату қасиеттері бар.
Бұл заманауи кезең, біз өмір сүретін дизайн ортасы. Қазіргі таңда дизайн кәсіби түрде мамандық болып толығымен қалыптасып және өзіндік ерекшелігі бар өнер түрі болып нығайып орнын алып отыр.
Дизaйнға дейін интерьер дәуірі: Aнтикалық Грекия мен Pим, Роман және Готика стилі, Қайта өрлеу (Ренессанс), Маньеризм, Барокко мен Рикоко, Классикалық стиль, Ампир мен Эклектика стильдері, XIX аяғы мен XX ғасырлар басында Модерн стилі заманауи интерьер дизайны осы әрлеумәнерінде дамып келеді. XX ғасырдың ортасынан Неоклассицисм, Анонизм және Боз-Арт стильдері сұранысқа ие болды.
Дизайнның қалыптасу дәуіріне XX ғасырдың басында және XX ғасырдың орта шенінде пайда болған интерьер дизайны бағдарлар олар: функционализм, конструктивизм, неоклассицизм және рационализм стильдері. Осы кезеңде қазіргі таңда дизайнерлердің форма ұйымдасытру конценциясы мен құрылымдары кеңінен қолданылып жүр.
Дизайн дауірі: Mинимализм, Поп-арт, Хай-тек, Деконструктивизм, Китч және дизайн стильдерінің басқа түрлері. Бұл интерьер дизайндарының стильдері көбінеки дизайнда жаңа материалдардың дизайн стильдеріне қысқаша шолу беріп отырмыз.
Pоман стилі (Romanum - римдік) бұл стиль Европада пайда болған стиль. Бұл стильдің ерекшелігі интерьер дизайны қоршаған ортамен үйлесімін табу мақсаты. Қазіргі таңда интерьер дизайнында роман стилі өте сирек кездеседі, көбінеки бұл стиль қоғамдық ғимараттар бой көтерген кезде кеңінен қолданылады[86].
Готика стилі (итал. gotico, франц. gothiqie және лат. Gothi - готы) деген гот тайпасының атымен өте тығыз байланысты. Бұл стильXX ғасырдафранцияда пайда болып бүкіл Eуропаға тараған. Pоман стилімен салыстырғанда Готика стилі сәулет өнерінің ашық жарқындығын және христиан дінінің жаңа бағдарын көркейтетін ағым. Бұл интерьер дизайны ағымында безендіру және әрлеу әдістері көптеп қолданады. Әсіресе ашық түрлі- түсті витражды шыныдан әшекейлер көптеп кездеседі. Заманауи интерьер дизайнында Готика стилі қолданылады. Әсіресе готика жиһазы, витражы, жарық бергіш құралдар сонымен қатар готика кезеңіндегі бейнелеу өнеріне ерекшелеп жасалған туындылар бүгінгі готика стилінде жасалған интерьер дизайнында кеңінен қолданылады.
Қайта өрлеу (Ренессанс) дәуірі (франц. Renaissance және итал. Rinascimento - қайта өрлеу) деген ұғымнан шыққан.
Бірақ Ренессанс стилі көптеген көркем өнер стилдерінің бағыт-бағдарларының басын қосқан. Бірақ қайта өрлеу дәуірі өзіне тән стилімен белгілі. Eлге белгілі тұжырым бойынша ренессанс бұл көркем өнер стильдерінің ішінде кемеліне жетіп кейін көптеген стильдер осы ренессанс стилінен дамып шыққаны анық. Уақыт кезеңі интерьер дизайнына байланысты кезің XIV - XVII ғасырлар көлемінде кездеседі. Pенессанс стилінің интерьер дизайндағы өзіндік ерекшелігі ол деген жеңіл қабылданатын кеңістік, және сол кеңістіктің дұрыс жоспарлануы жалпы ғимараттың көлемі мен оның бөлшектері өзінің көлеміне сай болып ұйымдастырылған. Ренессанс интерьер дизайнында тек қана көркем өрлеу емес интерьерде кездесетін көлем бұйымдары өзін көркемдік рөлін толық атқаратын болған. Қазіргі таңдағы интерьер дизайнерлері ренессанс стиліне сирек жүгінеді, неге десеңіз бұл дизайн бағытының талабын орындау бүгінгі мамандар үшін біршама қиындық туғызады.
Бaрокко (barocco) итальян сөзі өте күрделі безендіру және өзіндік өрлеу ерекшелігі бар деген сөздің мағынасын береді. Бaрокко стилінде ең алға қойылған мақсат ол әшекей немесе көркем өңдеу негізгі іс-әрекет болып есептеледі. Заманауи интерьер дизайнерлер Барокко стилінде жұмыстар жасайды. Ол жұмыстар түр-түс колористикасын еркін және шексіз қолдану және бейне немесе кеңістікті ұйымдастыру кезінде еркін формалар мен безендіру тілдері көптеп кездеседі [35].
Фoльклорлық стильді этникаль (этникалық) - ұлттық сипаттағы осы заманғы киімдер. Фольклорлық сипаттағы киімдер сәнділігімен ерекшеленеді. Oнда ұлттық құрастырмалы ою - өрнек, кестелер, қол жұмысының көптеген элементтері кеңінен пайдаланады. Бұл стильге жататын киім түрлі халықтың және дәуірдің ұлттық рухын бейнелейді.Дизайндағы этностиль дегеніміз - ұлттық нақышты заманауи дизайн салаларында қолдану әдісі. Әрине, этностильді дизайнда қолдану дәл сол ерте заманғы нақышты тура көшіре салу емес. Бұл жерде стилизация әдісін қолдану қажет. Мысалы, қазіргі кезеңде интерьер дизайнында этностильді жиі қолдану көрініс табуда. Бұл жағдайда австралиялық абаригендердің немесе солтүстіктегі эскимостардың тұратын үйшігін тура көшіре салып, жұртшылықты таң қалдырудан аулақ болған жөн. Eң бастысы - қалаған этностильді қажетті мөлшерде және аса талғампаздықпен қолдана білу қажет [2].
Жoғарыда айтылғанды қорытындылай келе айтарымыз, өткен ғасырлардағы өнер түрлеріне сол кезеңдегі көркем бағыттар мен стильдердің еткен ықпалы айтарлықтай болды және осы кезеңдегі өнер салаларының даму үрдісінде өайта жаңғырып, заманауи сипатқа ие болуда. Бұрынғы кезеңдегі қалыптасқан көркем бағыттарды терең сезінбей, оларды жаңаша көзқараспен қайта жаңғырту мүмкін еместігін түсінуіміз керек.
Заманауи интерьер стильдері бүгінгі таңда өзекті тақырыптардың бірі болып саналады. Интерьер дизайны дербес бағыт ретінде қалыптасқанына көп уақыт болмасада, қоршаған кеңістікті түрлендіру адам баласына әрқашан тән болған. Интерьер дизайнының стильдері біздің психологиялық және эмоционалды жағдайымызға үлкен әсер туғызады. Сол себепті пәтердің ішкі көрінісін және түстік ерекшеліктерін әрқашан өзгертіп тұруға құштарлық туғызады. Әдетте, интерьердің дизайны күшті визуальды әсерге ие болғандықтан, алдымен қолданбалы функциялар орындауымен байланысты деп ойлау қалыптасқан. Интерьерді түрлендіруде әулде ең кең тараған түрі қолданбалы дизайн болатын, себебі сол пәтерді немесе үйді толығымен қайта құруды яғни реконструкция жасауды талап етпейді. Заманауи интерьер дизайнының көптеген стильдері қалыптасқан және қазіргі кезеңде олар интерьерді түрлендіру немесе қайта жаңғырту жұмыстарында кеңінен қолданылады.
Қоғамның үздіксіз дамуына сай, әр дәуірге тән талғам мен сұраныстың әрдайым өзгеріп тұруына байланысты дизайнерлер көбінесе, өткен дәуірдердегі стильдерге сүйене отырып шабыттанады. Бұрынғы стильдің мәнері қазіргі таңда өнерде, дизайнда және сәулет өнерінде қайталанып, этностиль атауымен жаңаша көрініс табуы заңдылық болып табылады. Бұндай өзара байланыс әрқашан болған деп есептейміз. Мысалы, 150 жыл бойы шарықтай даму кезеңін басынан кешірген Ежелгі Мысыр, Рим, Грекия мен Шығыс елдері мәдениетінің үлгілері, қазіргі кезеңдегі өнерге шабыт беретін құдіреті, олардың ерекшелігі мен санқырлы құпиялары туралы талас-тартыстар осы күнге дейін созылып келе жатыр.
Қазіргі кезеңдегі заманауи этностильдік бағыттардың бәрі дерлік өткен дәуірлердегі стильдердің жаңғырығы іспеттес. Байырғы этностардың тұрмыс тірлігіндегі заттық орта қоршаған тұрғын ортамен үйлесе отырып, олардың жайлы тұрмыс ортасының келбетінің көркем болуына да мән берілген және әр халықтың мәдениетінің өзіне нышанын айшықтап көрсеткен. Кеңес дәуірінен тәуелсіздік алған соңғы жиырма жыл ішінде бұрынғы социалистік республикаларда ұлттық мәдени мұраларды қайта жаңғырту қызу қолға алынуда. Осы мәдени бетбұрыс кезеңінде қазақ халқының да түпкі тұғырына сүйеніп, бүкіләлемдік жаһандану дәуірінде өз келбетін, өз бағытын іздеуі заңды құбылыс болып табылады.
ХIХ ғасырда дәстүрлі стиль өнерде басты рөл атқарды, бірақ ХХ ғасырда модерн стилі көшбасшы болды. Модернисттер өзіндік жеке мәнер жасауға тырысты және бұрынғымен байланысты толығымен жоққа шығарды. 1960 жыл постмодернизмнің келуі мен дизайнерлер қайта өткенге, яғни бұрынғы стильдерге оралды [39].
ХХI ғасырда бұрынғы стиль дизайнерлерге тек шабыт көзі болып қана қойған жоқ. Ол заманауи визуальды мәдениеттің толық құқықты құрамы болып есептелді және жалғыз стильдің көмегімен заманның көрінісін сипаттайтын кезден алыстап кеткендігімізді көрсетті.
Дизайнерлерді шабыттандыратын революциялық ғылыми жаңалықтар мен жаңа технологиялар енді шығармашылық стимулға жатпайды. Осы күнде заманауи дизайнерлердің алдында стиль атрибуттары жағынан кең таңдау тұр. Олар болашақ стильді іздеу мақсатымен бұрынғы стильдермен заманауи стильдерді араластырып қолдануға ерікті.
Заманауи дизайн мата тәрізді, өзіне әр-түрлі мәнер сіңіреді және ол ешқандай стильдермен шектелмейді. Бір сөзбен айтқанда - заманауи дизайнның мүмкіндіктері шексіз. Дәстүрлі стильдер көбінесе заманауи интерьер дизайнында кеңінен қолданылады.
Қазіргі таңда дизайн нысанның пішіні мне функциясын ғана білдірмейді. Оның өзіндік көркем тілі бар және түсіну үшін оны білу қажет.
Пайда болу кезеңінде интерьер дизайны стилі жаңа әсемдік қағидаларды әкеліп, жаңа ережелерді интерьер дизайнына енгізіп, жаңаша ерекшеліктерді бекітеді. Мәдениеттің дамуының әр кезеңінде өзіндік көркем өнер құндылықтары бар және бұрынғы мәдение құндылықтар ұмытылып, екінші деңгейге ығыстырылады. Бұл қимылдар ескі стильдердің көркем өнер-дизайн дамуына кедергілерін жоюға әсер етеді. Бірақ ескі стильдер мүлде ұмытылмай оның өткен кезеңдері, жолдары жоғалмайды. Көбіне жаңа стильдерде өткен өнер-дизайн кезеңдерінің жетістіктері орын алып, бағаланып қолданылады. Жаңа стильдердің дүниеге келуі ең негізгі себептері ол әр түрлі пропорциялардың, формалардың, әшекей-әрлеулердің, құрылымдардың бір мезгіл келген кезеңде бірімен бірі үйлесімін тауып жүйеге келіп жаңа стильдің пайда болуына әкеп соғады. Кейбір жаңа стильдер агрессивті түрде дүниеге келіп соған дейін болған ескі көркем-өнер, дизайн ұғымдарын мүлде жоққа шығарып тек қана осы кезеңдегі жаңа стиль бағдарын насихаттап шығармашылық жұмыстарда жаңа стиль концепция қолданылады. Cонымен қатар кейде жаңа стиль баяу баса ескі стильге шамалы өзгерістер кіргізе отырып жаңа стиль бағдары дүниеге келуі ықтимал[32].
Cтильдердің кемеліне келуі-ол классикалық кезең деп аталады. Бұл кезеңде стиль өзінің мықты жағын көрсете отырып, орнын бекітеді. Жаңа стилі нығайып кемеліне жеткен соң басқа стиль бағыттары бұған өздерінің әсерін тигізбейді. Бұл кезеңде жаңа стиль талабына сай өте әсемдік талғамы осы стиль қағидасымен үйлесімін тауып дүниеге келіп нақты орнын алады.
Cтильдердің құлдырау кезеңі біріншіден жаңа кезеңнің талабына сай болмауы, сонымен қатар шығармашылық иегерінің өз әдістемесіне қанағат болмау осының бәрі бұрынғы аяғында нық тұрған стильдің құлдырауы әкеп соғады. Әрине кемеліне жеткен стиль бір күн жоқ болып кетпейді. Оның өзіндік құлдырау заңдылығы бар. Eскі стиль өкілдері басқа стильдерден кейбір элементтерді алады, бір шығарма туындысында басқа стиль концепциясын кеңінен қолдана отырып сақтап қалуға әрекет жасалады. Бірақ бұл әрекеттер жалпы жүйенің бұзылуына және бірыңғай бұрын үйлесімі бар құрылымның қирауына әкеліп соғады. Oсылай ескі стиль дүниеден ғайып болып оның орнына жаңа стиль өмірге келеді. Бірақ жылдар, дәуірлер өтіп жас ұрпақ көңіл бөліп ұмытылған стильдер дүниеге қайта келуі мүмкін.
Oсылайша стильдердің бірімен бірі орын ауыстыруы өтіп жатады. Жаңа стильдер агрессия түрінде бұрынғы стильде дүниеден кетіреді. Жаңа стильдер бұрынғы стильден әсемдігі, форма құрылымы әдемі жоғары деңгейде болуы мүмкін. Бірақ кей кезеңде жаңа стиль бағдары ескі стиль бағдарынан кемшілігі көп болуы мүмкін. Дегенмен жас осы кезең ұрпағының талабына сай болғандықтан ескіні ығыстырып келген стиль әрі қарай көркемөнер, интерьер дизайны мамандары өз шығармашылық туындыларында кеңінен қолданылады. Бұл заңдылық қайталанып отырады. Бұл заңдылық бір жағынан керек те қозғалыс. Бұл құбылыссыз стильдердің дамуы мүмкін емес. Әр стиль құбылысы өзінен кейін жақсы немесе жағымсыз әсер қалдырады және осы стильге тән көркем өнер және интерьер дизайны саласында елеулі шығармаларды дүниеге әкеледі. Әр дизайнер өте жоғары дәрежедегі елеулі шығармашылық туындыларын жасауға бел байлайды. Шығармашылық туындылар ешқандай стиліне жатпаса ол жұмыс мазмұнды болуы, мүмкін емес. Әрине әр дизайнер өз туындыларын басқа стильдермен араластырмай өзіндік ерекшелігі бар, өзінің көркемдік талғамы бар шығармаларды жасады.
Жалпы стильдің түрлері сан алуан. Киім стильдері, сәулет өнеріндегі стильдер, графика дизайны стильдері, ланшафт дизайны стильдері, интерьер дизайндағы стильдер және т.б.
Cтиль сөзінің мағынасына үңілетін болсақ - ежелгі гректің сөзі styios яғни cтиль - мәнер, сипат, ерекшелік дегенді білдіреді және бұл терминді көптеген салаларда қолдану қалыптасқан[36].
Заманауи дизайн стилін сараптамастан бұрын, бұрыннан қалыптасқан дәстүрлі стильдердің ғылыми-теориялық еңбектердегі анықтамларына тоқталып өту керек.
Заманауи стиль - қазіргі уақыттың философиясын суреттейді, оның басты мақсаты барынша тұрмысты жеңілдетіп, отбасы әр мүшесінің даралығын көрсету. Қазіргі стильдің негізгі ұраны - игеру мен қолдануда функционалды, жеңіл және қарапайым болғаны абзал. Ондай ансамбль ережелері көппішінді композиция тектес. Оларды стилистика мен туынды емес, эстетикалық қабылданған пішіннің ішкі заңдары біріктіреді[88].
Kөбінесе заманауи стильдер бір қатарға тізіліп, түстік ерекшелігі шешілген белгілер (түс, материал, бөлшектер спецификасы), тұтастық қалыптастыратын басқа түптерге негізделген (тектоника туралы жалпы түсінік, көңіл-күй, масштаб). Заманауи стильдің бастамасы ХІХ ғасырдың екінші жартысында өнеркәсіптің, ғылымның және техниканың озықтығы қарқын дамуының ықпалының әсерінен туындады. Tарихи стильдердің эволюциялық дамуы революциялыққа ауысып, рационалдық бағытқа айналды.
Заманауи қоғамның өзгеріп тұруына байланысты дизайнерлер көбінесе өткен дәуірдегі стильдерге сүйене отырып шабыттанады. Бұрынғы стильдің мәнері қазіргі таңда өнерде, дизанда және сәулет өнерінде қайталанады. Бұндай бұл өзара байланыс әрқашан болған деп есептеймін. Мысалы, Ежелгі Рим мүсіндері, өнерде шабыт беретін Ежелгі Греция 150 жыл бойы олардың ерекшелігі мен санқырлы құпиялары туралы талас-тартыстар созылып келе жатыр. ХIХ ғасырда ежелгі стиль өнерде басты рөл атқарды, бірақ ХХ ғасырда модерн стильі көшбасшы болды. Mодернистер өзіндік жеке мәнер жасауға тырысты және бұрынғымен байланысты толығымен жоққа шығарды. 1960 жыл постмодернизмнің келуі мен дизайнерлер қайта бұрынғы стильге яғни тарихқа оралды [32].
ХХI ғасырда бұрынғы стиль дизайнерлерге тек шабыт болып қалған емес, ол заманауи визуалды мәдениеттің толық құқықты құрамы болып есептелді. Біз жалғыз стильдің көмегімен заманның көрінісін сипаттайтын кезден алыстап кеттік.
Дизайнерлерді шабыттандыратын революциалық ғылыми жаңалықтар және жаңа технологиялар енді шығармашылық стимулға жатпайды. Осы кезде заманауи дизайнерлерлердің алдында стиль атрибуттары жағынан кең таңдау алдында тұр. Oлар болашақ стильді іздеу мақсатымен, дәстүрлі стиль және заманауй стильдерді қосыу өз еріктерінде.
Заманауи дизайн, мақта тәрізді, өзіне әр-түрлі мәнер сіңіреді, ол ешқандай стильдермен шектелмейді бір сөзбен айтқанда заманауйдизайнның мүмкіндіктері шексіз. Дәстүрлі стильдер көбінесе заманауй интерьер дизайнында кеңінен қолданылады[89].
Қазіргі кезде дизайн нысанның пішіні мне функциясын ғана білдірмейді.
Oның өзіндік тілі бар және оны түсіну үшін оны білу қажет.
Егер, сізге сурет галереясындағы абстракциялы кескіндеме бәрінен бұрын ұнаса, үйіңізде минимум сөзі бар бірнеше кітап болса, ауыр маңдайшалар клаустрофобияға әкеліп соқтырса, мектепте оқығанда геометрия сабағына бейім болсаңыз және заттарыңызды көрінбейтін сөрелерге салып, бөлмені ақ түске бояғанды ұнатсаңыз, демек сізге заманауи стиль ұнайды.
Стильдің ерекшелігі - түзү сызықтар, жазықтық, бұрыштардың болуы. Ең бастысы қарапайым геометриялық сызықтар қолданған жөн(дөңгелек, шар, төрт бұрыш, цилиндр және т.б). Дегенмен, сіздің үйіңіздегі барлық заттар тік бұрышты болуы міндетті емес. Интерьерге бірнеше қисық сызықтар еңгізу ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz