Медициналық мақтаны орамдау технологиялары

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

«С. Ж. АСФЕНДИЯРОВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ» КЕАҚ

ФАРМАЦИЯ МЕКТЕБІ

Инженерлік пәндер кафедрасы

Инженерлік пәндер кафедрасы

отырысының хаттамасы №__ «__»___

2021 ж. қорғауға жіберілді,

кафедра меңгерушісі, фарм. ғ. к.,

доцент Кожанова К. К.

БАЙҒАНИ АЯНА ЖАСҰЛАНҚЫЗЫ

4 КУРС ТФП 18-005-2К

МЕДИЦИНАЛЫҚ МАҚТАНЫ ОРАМДАУ ТЕХНОЛОГИЯСЫН ӘЗІРЛЕУ ЖӘНЕ САПАСЫН БАҒАЛАУ

5B074800 «Фармацевтикалық өндіріс технологиясы» мамандығы бойынша техника және технология бакалавры дәрежесін алуға арналған дипломдық жоба

Дипломдық жоба жетекшісі:

х. ғ. к., доцент Албаева Ж. Т

Нормабақылаушы:

х. ғ. к., доцент Албаева Ж. Т

Алматы, 2021

«С. Ж АСФЕНДИЯРОВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ» КЕАҚ

5В074800 «Фармацевтикалық өндіріс технологиясы» мамандығы

СТУДЕНТТІҢ ДИПЛОМДЫҚ ЖОБАСЫНА ТАПСЫРМА

Байғани Аяна Жасұланқызы

1. Жобаның тақырыбы: «Медициналық мақтаны орамдау технологиясын әзірлеу және сапасын бағалау»

«Инженерлік пәндер» кафедрасы отырысында «18» қазан 2021 ж. протокол №6 бекітілді

2. Студенттің аяқталған жобаны өткізу күні « » 2022 ж.

3. Жобаға арналған бастапқы деректер:

3. 1 Нысан - орамдау материалы

3. 2 Зерттеу нысаны - «орамдау» технологиялық процесі

3. 3 Негізгі аппарат - медициналық мақтаны орамдау аппараты

4 Дипломдық жоба мазмұны:

4. 1 Кіріспе

4. 2 Әдебиеттік шолу

4. 3 Медициналық мақта сипаттамасы, классификациясы

4. 4 Медициналық мақта өндіруге арналған шикізат

4. 5 Медициналық мақтаның қаптамасы, түрлері

4. 6 Технологиялық процесс бөлімі

4. 7 Медициналық мақтаны орамдау технологиясын таңдау

4. 8 Медициналық мақтаны жаңа орамдау технологиясын әзірлеу және сапасын бағалау

4. 9 Орамдау технологиясын автоматтандыру

4. 10 Еңбекті қорғау

4. 11 Экономикалық бөлім

4. 12 Қорытынды

4. 13 Пайдаланған әдебиеттер тізімі

5 Қосымша (инженерлік бөлім, нормативті документтер) :

5. 1 Технологиялық сызба

5. 2 Аппаратуралық сызба

5. 3 МЕМСТ 5556-81 Гигроскопиялық медициналық мақта. Техникалық шарттар

Тапсырманы алу күні «» 2021 ж.

Тапсырманы орындауға алдым Байғани А. Ж.

^(қолы)

Дипломдық жоба жектекшісі Албаева Ж. Т.

^(қолы)

КҮНТІЗБЕЛІК ЖОСПАР

Дипломдық жоба жектекшісі Албаева Ж. Т.

^(қолы)

МАЗМҰНЫ

НОРМАТИВТІК СІЛТЕМЕЛЕР

Осы дипломдық жобада төмендегі нормативтік құжаттардан сілтемелер қолданылды:

1. МЕМСТ 5556-81 Гигроскопиялық медициналық мақта. Техникалық

шарттар

2. Государственная фармакопея Республики Казахстан. - Алматы:

Издательский дом «Жибек жолы», Т. 3. - 2014. - 872 с.

3. Қазақстан Республикасының дәрілік заттардың, медициналық

бұйымдардың мемлекеттік тізілімі

4. МЕМСТ 12301-2006 Картоннан, қағаздан және құрама материалдардан

жасалған қораптар. Жалпы техникалық шарттар

ҚЫСҚАРТУЛАР МЕН БЕЛГІЛЕУЛЕР

Осы дипломдық жобада келесідей қысқартулар мен белгілеулер пайдаланылды:

КІРІСПЕ

Дипломдық жоба медициналық мақтаны орамдау технологиясын әзірлеуге және оның сапасын бағалауға арналған.

Жобаның өзектілігі: Қазақстанның мемлекеттік саясаты бәсекеге қабілетті өнім алуға бағытталған, өйткені отандық өнімнің бәсекеге қабілеттілігін арттыру Қазақстан экономикасының тұрақтылығына әсер етеді, импортты алмастырудың қажетті шарты болып табылады [1] . Қазіргі таңда еліміздегі «ақ алтынның» отаны саналатын Түркістан облысының мақта кластері аймақтық және халықаралық нарықтағы табысты бәсекелестік үшін айқын әлеуетті құрайды [2] . Мақта шикізатына деген қолжетімділік халық арасында сұранысқа ие отандық медициналық мақта өндірісіне зор мүмкіндік береді. Қазақстан Республикасының мемлекеттік реестрінде тіркелген 33 медициналық мақта түрінің 60%-ы отандық өнім болып саналады.

Отандық медициналық мақтаның бәсекеге қабілеттілігіне қол жеткізу үшін өнімнің жоғары сапасына және сыртқы эстетикалық тартымдылығына көңіл бөлу басым болып табылады. Сондықтан медициналық мақтаның қаптамасын жетілдіру, орамдау технологиялық процесін автоматтандыру өзекті мәселе. Орамдау процесі медициналық мақтаның тұтынушылық қасиеттерін, түрлік ерекшеліктерін атап көрсетуге, сатып алушыға технологияның артықшылықтарын көрсетуге, өндірушінің кәсібилігіне мүмкіндік береді. Осыған орай дипломдық жобада медициналық мақтаны орамдау технологиясын әзірлеу, сондай-ақ соңғы өнімнің сапасын бағалау таңдалды.

Зерттеу мақсаты:

Медициналық мақтаны орамдау технологиясын әзірлеу, сондай-ақ соңғы өнімнің сапасын бағалау болып табылады.

Зерттеу міндеттері: Қойылған мақсатқа жету үшін келесі міндеттерді шешу қажет:

1. ҚР фармацевтикалық нарығындағы медициналық мақта ассортиментіне

және өндірісіне шолу

2. Медициналық мақта сапасы үшін оңтайлы, тиімді орамдау материалын және жабдығын таңдау

3. Медициналық мақта өндірісіне технологиялық және аппаратуралық сызбалар құрастыру

4. Өндірістің техника-экономикалық негіздемесін құрастыру

Зерттеу нысаны: медициналық мақта

Зерттеу пәні: медициналық мақтаны орамдау технологиялық процесі

1 ӘДЕБИЕТТІК ШОЛУ

1. 1 Таңу материалдары мен құралдарының сипаттамасы, жіктелуі

Таңу материалдары мен дайын таңғыштар ежелгі дәуірден бері белгілі, қарапайым адамдар жараларды және дене тіндеріндегі әртүрлі зақымдарды таңу үшін ағаш, кейбір өсімдіктердің жапырақтарын қолданған. Бірте-бірте ғылым мен техниканың дамуымен таңу материалдары мен дайын таңғыштар мақта, қағаз және вискоза жіптерінен жасала бастады. Қазіргі таңғыштар көп функциялы, өйткені. олар жараларды инфекция мен зақымданудан қорғаудың дәстүрлі рөлін атқарып қана қоймайды, сонымен қатар науқастың тез қалпына келуіне көмектесетін дәріге айналады [3] .

Таңу материалы - бұл талшықтар, жіптер, маталар, пленкалар, тоқыма емес материалдар болып табылатын және өнеркәсіптік кәсіпорындар немесе медициналық қызметкерлер мен соңғы тұтынушылар қолданар алдында таңу құралдарын жасауға арналған өнімдер. Таңу материалы табиғи (мысалы, мақта, вискоза), синтетикалық (мысалы, полимерлер) немесе аралас болуы мүмкін.

Байлап таңу құралдары - бұл инфекцияның алдын алуға және жараларды емдеуге арналған бір немесе бірнеше таңу материалдарынан жасалған медициналық өнімдер.

Таңу құралдары - бұл көптеген адамдар қолданатын ең танымал алғашқы медициналық көмек құралдарының бірі. Олардың мақсаты - белгілі бір орынды бекіту, зардап шеккен аймақтарды қоршаған ортаның әсерінен қорғау, жараларды инфекциядан қорғау үшін, қан кетуді тоқтату, хирургиялық операциялар кезінде жараларды кептіру және тіндер мен мүшелерді иммобилизациялау.

Таңу материалдары жараларды емдеудің қалыпты процесінің бұзылуын болдырмау үшін, сондай-ақ оны ынталандыру үшін қолданылады. Олар жара бетімен физикалық байланыста болатын бастапқы және бастапқы таңғышты жабатын екінші реттік болып жіктеледі.

Бастапқы таңғыштар бөлінеді:

- дәстүрлі, яғни олар мақта, табиғи немесе синтетикалық таңғыштар мен торлар;

- заманауи, яғни олар гидроколлоидтер, альгинаттар, гидрогельдер, жартылай өткізгіш жабысқақ пленкалар, көбіктер, биологиялық таңғыштар және терінің тіндік алмастырғыштары [4] .

Таңу құралдарының негізгі түрлеріне сипаттама беріп өтсем:

- Бинттер (гипс және дәке) . Алғашқы көмек көрсету кезінде, травматологияда, бекіту үшін ұзақ уақыт кию кезінде қолданылады. Дәке таңғыштары таңғыштың өзін жараға бекітуге арналған, медициналық гипс таңғыштары - аяқ-қолды немесе оның қандай да бір аймағын иммобилизациялау үшін.

- Медициналық дәке. Дәке - жоғары гигроскопиялық сипатқа ие мақталы мата. Одан тампондар, майлықтар, шарлар, таңғыштар жасалады. Дәке жарадан қан мен іріңді жақсы сіңіреді.

- Медициналық мақта. Мақтадан жасалған гигроскопиялық мақта жақсы сіңеді және таңғыштың сору қасиеттерін арттырады, өйткені ол жараға дәке үстіне қойылады.

- Лейкопластырь. Олар бекіту және жабу болып бөлінеді. Бекіткіш пластырьлар таңғыштарды бекіту үшін травматология мен хирургияда маңызды. Тері пластырьларында дәрілік заттар бар, дерматологияда кейбір тері аурулары мен механикалық жарақаттарды емдеу үшін қолданылады. Олар үшін жабысқақ жағынан дәке жастығы, пластырьдың жабысуына байланысты жараның зақымдалуын болдырмау үшін қарастырылған.

Таңу құралдары қолдану мақсатына байланысты бірнеше негізгі топтарға жіктеледі:

- Ота жасауға арналған таңу құралдары;

- Отадан кейінгі жараларға арналған таңу құралдары;

- Алғашқы көмек көрсетуге арналған таңғыштар;

- Емдік таңғыштар;

- Бекітетін таңу құралдары;

- Компрестік таңу құралдары;

- Иммобилизациялайтын таңу құралдары;

- Ортопедиялық таңғыштар;

- Профилактикалық таңғыштар [5] .

Таңу материалдары мен таңғыштар адам денесімен тікелей байланыста болатындықтан оларға бірқатар негізгі талаптар қойылады. Олар болуы керек:

- стерильді;

- атравматизмді;

- жұмсақ болуы керек, бірақ бос емес;

- жақсы сіңіру қабілеті және жоғары капиллярлығы болуы керек;

- су сығындысының бейтарап реакциясы болуы керек;

- ол сенімді түрде зарарсыздандырылуы керек, қол жетімді және арзан болуы керек;

- берік, иілгіш, антиадгезивті, өткізгіш (ауа және патологиялық субстрат үшін) және микроорганизмдер үшін өткізбейтін болуы тиіс;

- пациенттердің жайлы сезінуін қамтамасыз етуі тиіс;

- үнемді және қолдануға ыңғайлы болуы керек;

- аллергиялық және уытты компоненттері болмауы керек.

Мақта, ағаш және синтетикалық материалдар байлап таңу құралдарына арналған негізгі шикізат болып табылады. Дәке, медициналық мақта және дәке бинттері мақта талшықтарынан жасалады. Ағаштан қағаз және вискозалы иірілген жіп, алигнин, ал синтетикалық материалдардан - арнайы таңғыштар жасалады [6] . Келесі кезекте осы бөлімшеде жазылғандай негізгі таңу материалы саналатын медициналық мақтаға толық тоқталамын.

1. 2 Медициналық мақта: жалпы сипаттамасы, қолданылуы және жіктелуі

Медициналық мақта - бұл медициналық көмек көрсетуге арналған дәрі-дәрмек қобдишаларының, жиынтықтардың, жедел медициналық көмек көрсетуге арналған бұйымдардың, эпидемияға қарсы медициналық жинақтардың және басқа да көптеген жиынтықтардың бөлігі.

Медициналық мақта талшықты таңу материалдарының тобына жатады және медициналық тәжірибеде басқа таңу құралдарымен бірге кеңінен қолданылады. Ол көптеген таңғыштар, компресс, жараларды таңу, шиналар қолдану, инъекциялар мен инфузиялар кезінде теріні сүрту үшін кеңінен қолданылады. Жақсы сіңімділік пен гигиенаның үйлесімінің арқасында бұл материал таңу, емдеу, хирургиялық бөлімдердің, сондай-ақ стоматологиялық, физиотерапиялық және офтальмологиялық кабинеттердің жұмысында қажет болды. Медициналық мақтаның жіктелуі 1-суретке сәйкес көрсетілген.

Сурет 1 - Медициналық мақта классификациясы

Медициналық мақта гигроскопиялық (су сіңіргіш) және компрессті болып бөлінеді [7] .

Гигроскопиялық мақта мақта Gossypium L. тұқымының әртүрлі түрлерінің тұқым қабығынан алынған, жуылған, тазартылған, түссіз және мұқият төселген жаңа және мұқият таралған талшықтардан тұрады. Құрамында қосымша бояғыш заттар жоқ [8] . Гигроскопиялық мақта ақ түсті, оңай қабыршақтанады, дәке қабаттарының үстіне жараларды таңу кезінде сұйық секрецияларды (мысалы, ірің) сіңіретін материал ретінде қолданылады. Гигроскопиялық мақта жоғары сортты мақтадан жасалады, тамаша сіңіргіш қасиетке және хлор қолданбай ақтықтың жоғары дәрежесіне ие, қосымша қоспалар мен иісі болмайды, кез келген теріге жарамды болып келеді. Медициналық гигроскопиялық мақта стерильді және стерильді емес түрде шығарылады.

Компресті мақта крем түстес, ылғалды қиын сіңіреді және шиналар мен қыздыратын компресс үшін қолданылады. Компресті мақта стерилизациядан өтпейді. Ол орташа сапалы мақтадан дайындалады және кейбір қоспалар мен ластаушы заттарға рұқсат етіледі.

Стандартқа сәйкес медициналық гигроскопиялық мақтаның 3 түрін шығарады:

1. Медициналық көзге арналған - мақтаның 1 сұрпынан;

2. Хирургиялық мақта таза мақтадан 3 сұрыптан төмен емес немесе вискозды талшықтан (30 пайызға дейін) ;

3. Гигиеналық тұрмыстық мақта 5 сұрыпты мақтадан [6] .

Гигиеналық және көзге арналған стерильді және стерильді емес мақта 50, 100, 250 г-нан өлшеп-оралады, хирургиялық мақта 15-50 кг-нан кипада шығарылады, соңғы жылдары хирургиялық мақта 100 және 250 г-дан "зиг-заг" түрінде буып-түйіледі. Медициналық және косметикалық мақсаттарға арналған медициналық мақта шарлары мен мақта жастықшалары да сатылымға шықты.

Стерильді емес хирургиялық мақта - бұл негізгі шығын материалы, сондықтан медициналық персоналдың жұмысының жайлылығы, медициналық көмектің уақтылығы мен тиімділігі, тек сапасы ғана емес, сонымен қатар емдеу процедураларының қауіпсіздігі сияқты негізгі факторлар оның көрсеткіштеріне байланысты болуы мүмкін.

Медициналық хирургиялық стерильді мақта келесі процесстерді жүзеге асыру қажет болған жағдайларда қолданылады:

- Ашық зақымдануларды, жарақаттарды, ауыр күйіктерді бастапқы таңу;

- Асептикалық өңдеуден кейін таңғышты ұйымдастырған кезде;

- Барлық жағдайларда, жұқтыру ықтималдығын болдырмауға қамқорлық жасау керек жағдайда.

Стерильді мақта операциялық хирургияда, көз ауруларын емдеуде және ашық жараларға қолданылады. Стерильді медициналық мақтаның басты артықшылығы-жоғары сорбциялық көрсеткіштер және инфекцияға жол бермеу. Сонымен қатар, ол ерекшеленеді:

- Біртекті құрылым;

- Тегіс мөлдір таза ақ түс;

- Жеңіл стратификация және т. б.

Дайындалатын шикізат түріне байланысты мақта түрлері: мақта талшықты (ағартылмаған, тазартылған) және целлюлозалы (таза целлюлозалы және вискоза) .

Мақта талшықты мақта - бұл мақтаның табиғи талшықтарынан алынған таңғыш материал. Өнеркәсіп ағартылмаған компрессорлық таңу мақтасын және тазартылған таңу мақтасын (гигроскопиялық) өндіреді.

Ағартылмаған компрессті таңу мақтасы (майсыздандырусыз мақта талшығынан жасалған) таңғыштар, компресстер қолданылған кезде төсемдерге арналған және жара бетімен тікелей жанасу үшін қолданылмайды.

Тазартылған гигроскопиялық таңу мақтасы (майсыздандырумен) стерильді және стерильді емес болуы мүмкін; мұндай мақтадан мақта гигиеналық тампондары жасалады.

Целлюлозалы мақта - талшықтары таза целлюлозадан (полисахарид) тұратын таңу материалы.

Вискозалы мақта химиялық өңдеуге ұшыраған целлюлозадан жасалады.

1. 3 Медициналық мақтаның физика-химиялық көрсеткіштері

Медициналық мақта адам денесімен тікелей байланыста болғандықтан, мақтаның сапасы өте маңызды және қатаң ережелер мен көрсеткіштерді сақтауды талап етеді.

Мақтаның сапасы оның физика-химиялық көрсеткіштеріне байланысты, оларға мыналар жатады:

- тығыз таралмаған кластерлердің, түйіндердің үлесі, қысқа талшықтар мен мақта шаңының үлесі;

- мақтаның ластануы, бөгде қоспалардың болуы: инелер, жаңқалар;

- күл;

- майлы және балауыз заттардың, хлорлы, күкірт қышқылды, кальций тұздарының үлесі;

- ылғалдылық, сіңіру қабілеті, капиллярлық, ақтық дәрежесі.

МЕМСТ 5556-81 бойынша медициналық мақтаның физика-химиялық көрсеткіштері келесідей әдістермен сыналады.

Тығыз таралмаған кластерлердің, түйіндердің, қысқа талшықтардың және мақта шаңының үлесі қара барқытпен қапталған тақтада немесе мақта жүніндегі түйіндердің санын есептей отырып, қара салмақтағы әйнекте көзбен анықталады. Қысқа талшықтарды есептеу кезінде олар мақтадан бөлініп, өлшенеді, мақтаның жалпы массасының үлесін табады.

Мақта жүнінің ластануын анықтаған кезде оның үлгісі қағаз немесе картон парағына қойылады және қоқыс пинцетпен алынады: қораптың, мақтаның, сабақтың бөлшектері.

Мақтаның күлділігі мақта үлгісін муфель пешінде жағу және алынған қалдықты кейіннен өлшеу арқылы анықталады.

Майлы және балауыз заттар мақтадан органикалық еріткішпен алынады, содан кейін оны шығарып, алынған балауыз қалдықтарын өлшейді.

Хлорлы, күкірт қышқылды, кальций тұздарын сандық талдау химиялық титриметриялық әдістердің көмегімен жүргізіледі.

Ылғалдылық мақта үлгісін кептіру шкафында кептіру және кептіруге дейін және одан кейін салмақ жоғалтуды өлшеу арқылы тексеріледі. Сол сияқты сіңіру қабілеті анықталады.

Мақтаның капиллярлығын анықтау қызықты және уақытты қажет ететін сынақ болып табылады. Ол үшін мақтадан таспалар белгілі бір диаметрдегі капиллярлық түтіктерге тартылып, содан кейін біркелкі толтырылады. Алынған түтіктер штативке бекітіліп, олардың ұштары калий дихроматы бар ваннаға орналастырылады. Мақта талшығының капиллярлық күштеріне байланысты сары-қызғылт сары түске ие бұл химиялық реактив түтікке көтеріледі. Түтіктердегі ерітіндінің биіктігі 10 минуттан кейін өлшенеді. Мысалы, көзге арналған мақта үшін ол кем дегенде 77 мм.

Мақта жүнінің ақтығын анықтау әдісінің мәні фотометрдегі көк сүзгідегі мақта үлгісінің бетінің шағылысу коэффициентін өлшеу болып табылады.

Стандарттарға сәйкес медициналық мақта келесі талаптарға ие болуы керек:

- Жарадан сұйықтықтың жоғары сіңуін қамтамасыз ету үшін мақта жүні көп қабатты болуы керек;

- Егер мақта жараның бетімен жанасса, онда ол стерильді болуы керек;

- Мақта біркелкі болуы керек;

- Мақта жүнінде бөтен қоспалар болмауы керек;

- Мақта жүнінің ақтығы мен капиллярлығы жоғары болуы керек;

- Өнім гипоаллергенді болуы керек.

Медициналық гигроскопиялық мақтаның сапа көрсеткіштері Мемлекеттік стандартпен анықталады және 1-кестеде берілген [9] .

1-кесте - Медициналық гигроскопиялық мақтаның сапа көрсеткіштері

1-кестенің жалғасы

1. 4 Медициналық мақта өндірісіне арналған шикізат

... жалғасы

Суспензия түзетін дәрілік заттар

Суспензиялар технологиясының конденсациялық әдісі. Суспензиялардың сапасын бағалау. Күкірт суспензиясының дайындалуы

Резина қоспасын дайындау

Полимер. Экструзия әдісі

Жағар майлар дәрілік түр ретінде. Дәрілік заттарды жағар майға енгізудің негізгі ережелері.

Суспензия және эмульсияны дәрілік түр ретінде тұрақтандыру үшін қолданылатын ЖМҚ және БАЗ

Суспензиялардың жіктелуі

Еңбек гигиенасында кәсіби ауруларды алдан алуды зерттеу әдістері

Дәрілік құралдарды дайындаудың тиісті тәжірибесі

Дәрілік түрлер технологиясында стерильдеу әдістері

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс