Орта буындағы мектеп оқушыларының логикалық ойлауының ерекшеліктері

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

КІРІСПЕ

КІРІСПЕ
Заманның дамуына қарай әлемдік бәсекелестік нығая түсуде. Дамыған 50 елдің қатарына кіру стратегиясына сай Білім беру реформасы - Қазақстанның бәсекеге нақтылы қамтамасыз етуге мүмкіндік беретін аса маңызды құралдарының бірі - деген еліміздің бірінші президенті Нұрсұлтан Назарбаев. 21 ғасыр - ақпараттық қоғам, технологиялық мәдениет, айналадағы жаһандану, адамзаттың денсаулығына, кәсіби мәдениеттілігін бағалайтын кезең.
Еліміздің Тұңғыш Президенті Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың 2020 жылғы Қазақстан Халқына жолдауында 21 ғасырда білімін дамыта алмаған елдің тығырыққа тірелері анық. Біздің болашақтың жоғары технологиялық және ғылыми қамтымды өндірістері үшін кадрлар қорын жасақтауымыз кажет. Заманға сай білім беру жүйесінсіз әрі алысты барлап, кең ауқымда ойлай білетін осы заманғы басқарушыларсыз біз инновациялық экономика құра алмаймыз - деп айтылған.
Мектепте білім беру бағдарламасы айқындайтын математикалық білім мен игерімдер, іскерлік пен машықтың толық жүйесін оқушылардың терең және ғылыми түрде меңгеруін қамтамасыз ету; математикалық тілдегі есептерді түсінуге үйрету; оқушылардың мәтін мен есеп арасындағы қатынастарды түсінуге, іскерліктерін қабілеттерін шыңдау, стандартты немесе стандартты емес есептерді шығаруға, проблемалық ситуациялардан бағдарлануды үйрету; білім алушылардың нақтылы шындықты математикалық әдістермен меңгеруіне көмектесу екенін ескерер болсақ, оқушыларды логикалық түрде ойлауға үйрету маңыздылығы.
Қазақстан Республикасы білім стандартында анықталғандай математика пәнін оқыту келесідей мақсаттармен анықталады:
1. Математикалық әдістердің ақиқаттылығын тану туралы білім алушыларға мағлұмат беру.
2. Логикалық түрде ойлау қабілетін және кеңістікте елестете алу.
3. Жалпылау, синтездеу, сұрыптау, салыстыру т.б. білуіне қабілеттілігін қалыптастыру.
4. Мектептегі математика курсының логикалық есептер бөлімі бойынша логикалқ ойлау дағдыларының белгілі бір жүйесін қалыптастыру.
Қазіргі заманнның талабына сай математикалық ақпараттарды техникада, медицинада, экономикада, биологияда т.б. салаларда барлық есептеулер математиканың көмегінсіз шешуге болмайтындығы мәлім. Сол себепті, әрбір оқушы сауаттты болу үшін келесі мақсаттар жүзеге асырылу керек:
* ақыл-ойды дамыту;
* математикалық іс-әрекеттің сипатына сай логикалық ойлауды қалыптастыру;
* қоғамдық өмір практикасына қажетті математикалық логикалық ойлауды қалыптастыру;
* математикалық білімді игеру мақсатында логикалық есептерде қолдану;
* болмысты, табиғат пен қоғамды тануға қажет математикалық мазмұндай білу;
* алдына қойылған сұрауға немесе логкалық есепті шығаруға оптималды (жылдам, сенімді және дұрыс) жауап беруге дағдылану.
Осындай мақсаттарды ескере отырып, оқушылардың математикаға деген қызығушылын арттыру барысында логикалық ойлау қабілеттерін дамыту үшін әртүрлі логикалық есептерді шешуді жүзеге асыруда мүмкіндіктерді есептеудің тәсілдерін көрсету орынды. Логикалық есептер қазіргі кезде математикалық олимпиадаларда, әртүрлі жарыстарда жиі қолданылады. Қазіргі кезде ғылым мен техниканың даму деңгейі әрбір адамға сапалы және терең білімнің, іскерліктің болуын қамтиды. Оқушының міндетті түрде шығармашылықпен жұмыс істеуі мен кеңінен ойлауға қабілетті болуын қажет етеді. Сол себепті, мектептегі оқу үрдісінің негізгі мақсаты арнайы педогогикалық әдістермен мақсатты және жүйелі түрде оқушылардың интеллектуалдық, шығармашылық жағынан ойлауын дамыту, ғылыми көзқарасы мен белсенділігін қалыптастыру болып табылады. Әр адамның бойындағы қасиеті туғаннан пайда болған интуициясын алға қарай дамытуға ықпал ету, оқушының тума қасиеттерін, математикалық білімін тереңдету мақсатымен оқытуды жоспарлы түрде ұйымдастыру, өз бетінше білім алу дағдыларының дамуына негізін салу болып табылады.

1. Орта буындағы мектеп оқушыларының логикалық ойлауының ерекшеліктері
Математикалық логика есептерін оқыту арқылы мәселені талдай білуге, нақтылауға, ұғымдарды анықтауға, ой қорытулар жасауға, дәлелдеуге тағы басқа іс - жүзінде қадам сайын логикалық білім беріледі.
Математика барлық сабақпен ұштастырыла оқытылады. Ол миды тез ойлауға, есептерді тез шығаруға, физика мен химия заңдарын оқығанда бірге қосып оқитын ғылым саласы. Біздің өміріміз бен тіршілігіміз тығыз байланыста, тіршілік құбылыстарын бір-бірінен бөлуге болмайды.
Логика спортмен айналысатын спортшыға да, бишіге де, жазушыға да керек. Өз ойыңды логикалық тұрғыда жеткізе білу үлкен өнер. Логикалық ойлауды дамыту үшін оқу материалдарын теориялық тұрде талдау жасауға, өз бетінше қорытындылауға дағдылану білуге айрықша мән беру керек. Оқушының бос уақытта қосымша кітаптар мен материалдармен жұмыс жасай отырып, өз бетінше алған білімді тәжірибеде пайдалану дағдысын жақсартуға көмектеседі. Математика пәнін оқушыға бейімдеу оқушының қызығын туғызған соң туындатуға болады. Осындай мақсатпен, кез келген тақырыпты оқушыға үйретпес бұрын, оқушының қызығушылығы мен сабаққа деген белсенділігін арттыру үшін сабақ аяғында шығармашылық есеп ретінде логикалық есептер немесе логикалық тапсырмалар берген жөн. Математика сабағында оқушылыардың қызығушылығын ояту үшін шығармашылық есеп ретінде оқушыларға бастауыш сыныптан бастап бағдарламаға енгізілген. Логикалық тапсырмалар қарапайым деңгейден басталып, біртіндеп қиындату керек. Сабақта алған білім дағдысы ойлау барысында қолдану мүмкіндігі оқушының зор ынтасын тудырып,білгенін тереңдетіп, жаңа логикалық ойлау деңгейіне алып келеді. Белсенділігі төмен оқуылар сыныптастарынан қалмау үшін алға ұмтылады. Жоғарыда айтып өткендей, логикалық есептер бастауыш сыныптан бастау алып, әр тақырыпта немесе келесі өтілетін тақырыпқа сай беріледі. Сөзсіз, мұндай логикалық есептер оқушының логикалық ойлау дағдысын жақсартуға ықпал етеді. Орта мектепте жыл сайын өткізілетін дәстүрлі математикалық олимпиада оқушылардың логикалық ойлауына әсер етеді.
Математикалық олимпиада оқу жүйесіне оң әсерін беретінін барлығымыз жақсы түсінеміз. Әдетте, математикалық олимпиада мектепте жылына бір-ақ рет өткізілгенімен, оған дайындық жыл бойы жалғасады. Математикалық олимпиада өткізу ісінің табысты болуы сол мектептегі сабақтан тыс жұмыстың және мектеп оқушыларының математикаға қаншалықты дәрежеде қызығатындығын тікелей байланысты. Математикалық олимпиада өткізу ісінің табысты болуы сол мектептегі сабақтан тыс жұмыс пен мектеп оқушыларының математикаға қаншалықты дәрежеде қызығатындығын тікелей байланысты. Дайындалу кезіндегі есептер оқушылардың қабілеттерінің дамуына игі әсер ете отырып, математикалық олимпиада есептеріне дайындалу болып табылады.
Логикалық ойлауды дамытуда математиканың ролі жоғары. Себебі, математика мектепте оқытылатын нақты ғылымның бірі. Жалпы білім берудің жаңартылған оқу мазмұнында оқушылар алдына жаңа мақсаттар қойылды. Енді бастауыш сыныптарда тек жазып, оқып үйретумен қатар, тұлға ретінде қалыптасуға зор көңіл бөлінуде. Біріншіден, оқуға дағдылануға қолданбалы дағдыларды қалыптастыру, яғни, шығармашылық жұмыс жасау және іздеу дағдысына, ақпаратты сараптау мен интерпретациялауға мүмкіндік береді. Екіншіден, оқуға ынталандыру, өзін-өзі дамыту мен тану дағдыларын қалыптастыру. Бұрынғы кездегідей есеп шығарумен шектелмейді, стандартты емес, жаңа жағдаяттар мен логикалық есептерге толы. Сонда, оқушылар бастауыш сынып кезінде оқушылар логикалық элементтердің негізін білу керек (салыстыру, сараптау, талдау, сұрыптау). Сондыдықтан, логикалық ойлау қабілетін, қорытынды жасай білу дағдысын, дәлел келтіру, өзара логикалық байланысты қалыптастыру білу, өзі іздену дағдыларын қалыптастыру маңызды. Дәл осындай дағдылар математика сабағында жасауға болады.
Логикалық ойлауды дамыту арқылы біз интеллектімізді дамыта аламыз, ал интеллект адамның жеке дамуы мен бостандығы. Адам өзінің интеллектін сараптау мен бағалауды орынды қолдана алса, соншалықты сырттан келген адамды манипуляциялауға кедергі болады. Жылдан-жылға оқуға деген талап өзгеріске ұшырап отырады. Бұрынғы кезде ең бастысы терең білім, игерімдер еді. Қазіргі таңда жалпы біім беру саласы терең білімге ғана негізделмейді. Ең бастысы әмбебеп оқу игерімдерін қалыптастыру, оқушыны оқуға бейімдеу, көп ақпарат ішінен керектісін талдап алуға өзін-өзі дамыту мен шыңдау болып табылады.
Бастауыш сыныпта оқушылардың бейнені көріп қабылдаудан жоғары сыныпқа өткен кезде сөлеуді қалыптастыру мен логикалық қабылдауға өтеді.
Заманауи оқушылар білу керек:
+ жоспарлау;
+ оқу әрекеттерін бағалау мен қадағалау;
+ қабылдау;
+ мақсаттарын айқындау;
+ оқу тапсырмаларын өздігінен түсіну.
Тапсырмалардың шешілу жолдарын, сараптау, талдау, жинақтау, жалпылау, сұрыптау әрекеттерін логикалық іс-әрекеттермен . 1-сурет. Ойлау түрлері

Ойлаудың әр алуан түрлерін ажыратуға болады:
+ көрнекілік-әрекет;
+ көрнекілік-бейнелі;
+ абстрактілі ойлау;
+ логикалық-сөйлеу.
Көрнекілік-әрекет түрінде ойлау - сыртқы практикалық әрекеттердің көмегімен жүзеге асырылатын ойлау түрі.
Көрнекілік-бейнелі ойлау түрі - бұл идеялар мен бейнелерге негізделген іштей жүзеге асырылатын ойлау түрі.
Абстрактілі ойлау - қабылдау мен идеяларға тән тікелей көрінуден айырылған ұғымдармен ойлау (егде жастағы оқушылар мен ересектерге тән)
Логикалық сөйлеу- ойлаудың белсенді түрі жұмысымен байланысты және синтез, талдау, салыстыру, жіктеу, аналогия, жалпылау сияқты психикалық операцияларда қолданылады. Бұл психикалық операциялар психологиялық-педагогикалық әдебиеттерде әдетте ойлаудың логикалық әдістері мен психикалық әрекеттердің әдістеріне жатады. Медитациялау - құбылыстар, объектілер, фактілер арасындағы маңызды қатынастар мен байланыстарды ашу. Бұл әрекет ақыл-ой логикасы арқылы жүзеге асады: салыстыру, талдау және синтездеу, абстракциялау, жалпылау және нақтылау. Репродуктивті іс-әрекет оқушының дайын ақпаратты есте сақтауымен, түсінуімен, қабылдауымен, кейін қайта есте жаңғыртуымен сипатталады. Мұндай іс-шаралардың негізгі мақсаты - білім, білік, дағдыларды қалыптастыру, зейін мен есте сақтау қабілетін дамыту (бұл оқушының дайын ақпаратты қабылдау, түсіну, есте сақтау, жаңғырту әрекеті).
Белгілі орыс педагогы В.Сухомлинский өз шығармаларында төменгі сынып оқушыларының логикалық ойлауын дамытуға көп көңіл бөлген. Оның зерттеулерінің мәні - оқушылардың логикалық есептерді шешу процесін зерттеу мен талдауға бағытталды, сонымен бірге ол балалардың ойлау ерекшеліктерін эмпирикалық түрде ашты. Осы бағыттағы жұмыс туралы ол Жүрегімді балаларға арнаймын кітабында: Бізді қоршаған әлемде мыңдаған міндеттер бар. Оларды халық ойлап тапқан, олар халық өнерінде жұмбақ әңгіме болып ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.