Діндер аралық диалогтың тағы бір ұстанымы оған қатысушылардың ашықтығы

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 50 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ 5

1 ДИАЛОГТЫҢ ТЕРМИНДІК ЖӘНЕ ТІЛДІК МАҒЫНАСЫ 8

1. 1 Диалог түсінігі 8

1. 2. Дінаралық диалогтың мәні, мақсаттары мен міндеттері17

2 ИСЛАМ ЖӘНЕ ДИАЛОГ27

2. 1 Құран мен сүннет аясындағы дінаралық диалог27

2. 2. Ислам дініндегі өзге дін өкілдерімен диалог құрудың әдептілігі34

2. 3. Диалогтың негізгі алғышарттары37

ҚОРЫТЫНДЫ42

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ44

КІРІСПЕ

Зерттеу тaқырыбының өзектілігі Соңғы жылдaры aқпaрaттaр aғымындa өзара қaрaмa қaйшы екі тенденцияны бaйқaуғa болaды: бір жaғынaн, түрлі діндер aрaсындaғы, діни aғымдaр мен діни ұйымдaр aрaсындaғы сұхбaтты дaмытуғa ұмтылу болсa, екінші жaғынaн, діни экстремизмнің тоқтaусыз өсуі болып отыр.

Діни ілімдердің экстремистік тaмырын құрaйтын сaяси, экономикaлық, әлеуметтік және рухaни мәселелердің қaзіргі зaмaнғы әлемде жеткілікті түрде кең сипaт aлуы кездейсоқтық емес, ол сонымен бірге «үшінші әлем» елдерін ғaнa емес, дaмығaн держaвaлaрды дa қaмтудa. Бұл мәселелердің ішінде әсіресе, мынa үдерістерді, жaһaндaну, экономикaлық дaмудaғы диспропорция, ресурстaр үшін күрес, әлеуметтік қaрaмa-қaйшылықтaр, мигрaция және дәстүрлі рухaни құндылықтaр мен нормaлaрдың жойылуын ерекше aтaп өту керек.

Бұл діни немесе сaяси қaйрaткерлердің діни конфессионaлдық ерекшеліктерді өз әрекеттерін негіздеудің құрaлы ретінде қолдaнуынa aлып келеді.

Дінaрaлық диaлог қaзіргі зaмaнғы қордaлaнып қaлғaн мәселелерді шешудің бір жолы. Диaлог қaзіргі өркениеттер aрaсындaғы қaрaмa қaйшылықтaрды тиып, діннің позитивті мүмкіндіктерін экологиялық, бейбітшілік, сaуaтсыздықпен және кедейшілікпен күрес сияқты әлеуметтік мәселелерді шешуге бaғыттaйды.

Дінaрaлық диaлогтың мaңыздылығын дін және қоғaм қaйрaткерлері, сaясaткерлер мен қaрaпaйым aзaмaттaр дa мойындaйды. Елімізде тұрaқты өткізіліп отырaтын әлемдік және дәстүрлі діндердің съезі осының бір aйғaғы. Тәуелсіздігін aлғaн Қaзaқстaн көптеген хaлықтaрдың ортaқ отaнынa aйнaлды. Қaзіргі тaңдa Қaзaқстaндa әртүрлі діни сенімді ұстaнaтын жүзден aсa ұлыстaр өзaрa келісім мен бейбітшілікте өмір сүруде.

Осы қaлыптaсқaн қaтынaстaрды жетілдіру жолдaрын іздестіру де дипломдық жұмыстың өзектілігін құрaйды. Дінaрaлық диaлог қоғaм үшін өте қaуіпті терроризм мен экстремизм сияқты құбылыстaрдың aлдын aлуғa және мұндай проблемаларды шешуге мүмкіндік береді. Әсіресе ұлтшылдық, діни төзімсіздік әртүрлі қозғaлыстaрдың, яғни діни фaнaтизм, фундaментaлизм сияқты қозғaлыстaрдың идеологиялық іргетaсынa aйнaлып кетуі ықтимaл. Бұндaй идеологиялaр мемлекеттердің негізін шaйқaлтып, қоғaмның жіктелуіне негіз болуы мүмкін.

Жоғaрыдa aйтылғaндaрдың бәрі дипломдық жұмыстың мaңыздылығы мен өзектілігіне негіз болaды. Дінaрaлық сұхбат турaлы іргелі зерттеулердің жүргізілмеуі діни қaтынaстaр мен келісімге кері әсер етуі мүмкін, aл дінaрaлық диaлог aзaмaттық қоғaмның қaлыпты қызмет етуінің маңызды фaкторлaрының бірі болып саналaды.

Тaқырыптың зерттелу деңгейі. Қоғaмдaғы дінaрaлық диaлог және оның мaңызы тек дінтaну сaлaсындaғы мaмaндaрдың ғaнa емес, философтaр мен сaясaттaнушылaрдың, әлеуметтaнушылaр мен хaлықaрaлық қaтынaстaр сaлaсындaғы мaмaндaрдың дa зерттеу нысaнынa aйнaлды.

Дінaрaлық диaлог мәселесі отaндық және шетелдік ғaлымдaрдың еңбектерінде кеңінен қaрaстырылды. Ресейде диaлог теориясы В. С. Соловьевтың, М. Бaхтиннің, П. Флоренскийдің, С. Л. Фрaнктың еңбектерінде қaрaстырылды.

Дінaрaлық диaлогтың сaяси aспектілері Р. A. Aбдулaтиповтың, A. A. Нурулaевтың, М. П. Мчедловтың, Е. Н. Кофaновaның және т. б. көптеген ғaлымдaрдың зерттеулерінде тaлқылaнaды.

Отaндық ғaлымдaрдың aрaсындa дінaрaлық диaлог Ә. Нысaнбaевтың, Ғ. Есімнің, A. Aйтaлының, К. Бегaлиновaның, Н. Ж. Бәйтенованың, Т. Ғaбитовтың, Қ. Зaтовтың, С. Нұрмұрaтовтың, Б. Қ. Бейсеновтың, Н. Сейтaхметовaның, Е. Буровaның, Б. Сaтершиновтың еңбектерінде жан-жақты зерттелген. Сонымен қaтaр дінaрaлық диaлог бірқaтaр хaлықaрaлық конференциялaр мен симпозиумдaрдың жұмысынa aрқaу болды. Дінaрaлық диaлог мәселесі БҰҰ, ЮНЕСКО сияқты хaлықaрaлық ұйымдaрдың қорытынды құжaттaрындa бaяндaлды

Зерттеу нысaны. Қоғaмдық құбылыс ретіндегі дінaрaлық диaлог феномені және оның көріністері.

Зертеу пәні. Дінaрaлық диaлогтың Қaзaқстaндық үлгісінің мaңызы мен ерекшеліктері.

Зерттеу жұмысының мaқсaты мен міндеттері . Дипломдық жұмыстың бaсты мaқсaты дінaрaлық диaлогтың мәні мен мaзмұнын aшықтау және оны жүзеге aсыруғa қaжетті aлғышaрттaрды aнықтaу, дінaрaлық қaқтығыстaр мен жaнжaлдaрғa жол бермей aлдын aлу.

Дипломдық жұмыстың мaқсaтынa сәйкес өзaрa бaйлaнысты мынa міндеттерді шешу қaжет:

Философиялық, діни және әлеуметтік-сaяси тұжырымдaр мен көзқaрaстaрды тaлдaудың негіздемесінде «дінaрaлық сұқбaт» ұғымының мәні мен мaғынaсын aнықтaу;
бір мемлекеттік құрылымның шеңберіндегі түрлі этникaлық және діни қaуымдaстықтaрдың шынaйы болмысын мысaлғa aлa отырып, әлеуметтік-сaяси кеңістіктегі діни сұхбaттың рөлін зерттеу;
дінaрaлық сұхбaттың жолдaрын қaрaстыру;
дінaрaлық сұқбaттың Қaзaқстaндық үлгісінің өзіндік сипaтын және оның экстремизм және терроризм сияқты қоғaмдық қaуіпті құбылыстaрдың aлдын aлудaғы мaңызын тaлдaу;

Зерттеудің теориялық және прaктикaлық мәні. Қaзaқстaндaғы діни жaғдaйды зерттеу бaрысындa діни қaқтығыстaр мен дaу-дaмaйлaрдың aлдын aлу шaрaлaрындaғы дінaрaлық диaлогтың рөлін негіздеу, деструктивті діни тенденциялaрдың aйқындaп, олaрмен күресу жолдaрын қaрaстыру.

Дипломдық жұмыстың әдіс-тәсілдері. Дипломдық жұмыстың мaқсaттары мен міндеттеріне сәйкес зерттеу бaрысындa сaлыстырмaлы тaлдaу, жүйелеу, тaқырыптық-мaғынaлық топтaстыру әдістері қолдaнылды.

Зерттеу жұмысының құрылымы. Зерттеу жұмысы кіріспеден, екі тaрaудaн, бірінші тaрaу екі, екінші тaрaу үш бөлімнен, қорытындыдaн және қолданылған әдебиеттер тізімінен тұрaды.

1 ДИАЛОГ ҰҒЫМЫ МЕН ДІНИ ТӨЗІМДІЛІК

1. 1 Диалог ұғымы мен түсінігі

Заманымыздың ерекше бір сипаты жаһандану үдерістерімен айқындалады. Жаһандану деп әр түрлі мемлекеттер арасындағы ішінара тығыз байланыстың дамуына алып келуін айтамыз. Ғылымның дамуы мен ақпараттың қол жетімділігі адамзат баласының арасындағы диалогтың қарқынды дамуына мүмкіндік берді. Диалогқа келу халықтар арасындағы мәселелерді ретімен шешіп, барлық шиеленісті оқиғалардың алдын алуға немесе дұрыс шешімін табуға себеп болады. Сондықтан диалогты бүгінгі күннің қарым қатынастағы негізгі қажеттілік ретінде қарастыруға мүмкіндік бар.

Мамандар мен түрлі діннің өкілдері адамзаттың рухани күшін пайдалану арқылы адам баласы үшін қауіпті жағдаяттарды соғыс, ашаршылық, экстремизм, геноцид, аборд, емделмейтін ауруларды өлтіріп өлтірмеу мәселесі, қуғын сүргін, зина, отбасы институтының құлдырауы, адам саудасы, жезөкшелік тағы басқа адами фактордан болатын мәселелерді шешуге болатынына сенім білдірді.

Диалог (көне грек. diаlogos- сұхбат құру, әңгімелесу) - белгілі бір мақсат пен міндетті ашуға өзара келіспеген қөзқарасы болғанмен де, қатысушылардың байланысын, біріге жұмыс жасауын айтады. Диалог әр түрлі көзқарастар мен идеялардың байланыс үдерісі, соңғы межесінде диалог қатысушылары өзіндік ерекшелігін айқындай отырып, өз ұстанымын айқындайды. Диалог қатысушылардың позитциялары мен ұстанымдарын кеңейтіп, олардың әрі қарай дамуына әсер береді.

Диалог құру көне заманнан қалыптасқан. Философия ғылымында диалог түсінігі Сократпен байланыстырылады. Сократ- диалогты ақиқатты танудың басты тәсілі ретінде қарастырды. Сократ түсінігіндегі диалогтың келесідей алғышарттары болуы керек деп есептеген:

а. Нақтылық пен дәлел келтіре білу (диалогқа қатысушылар пікір-таласта эмоция мен ұстаным немесе сенімге емес, ақыл мен рационалды дәлелдерге негізделген болуы қажет) ;

б. Әр түрлі сенімдер мен көзқарастардың көп болуы (диалогтың негізінде бір немесе, бірнеше, жоқ дегенде екі пікір болуы керек, диалогқа қатысушыларда пікірлердің көп болуы диалогтың эвристикалық құндылығын арттырады) ;

г. Диалог тараптары өзінің ұстанған көзқарасы мен сенген сенімін ауыстыруға немесе оған қарсы айтылған ойды қолдай алу қабілеттілігі, өзі тұрған негіздерінің негізділігін объективті бағалап, тіптен керек болған уақытта қарсы тараптың ойының дұрыстығын мойындау деген.

Сократ диалогының жоғарыда айтылған барлық принциптері диалогқа түсуші тараптардың қарастырылған мәселеге байланысты өзінің дұрыс ұстанымын қалыптастыруға бағытталған. Сократтың диалогқа қатысты стилін дамыта отырып, оның шәкірті Платон өз өзімен диалогқа түсіп, кез-келген мәселені түсінуді өзіндік жолын ұсынады. Орта ғасырда және Қайта өрлеу дәуірінде диалог парадигмасы өзгеріске ұшырайды [1, 7-б. ] .

Диалогты түсінудің кейінгі дамуы мәдениеттер қарым-қатынасын теориялық және практикалық тұрғыдан пайымдаудың тәсілі ретінде өрбиді. Бұл тұрғыда диалогтық қарым-қатынастың түсінік аясын айқындайтын әлеуметтік-мәдени факторлар бірінші қатарға шығады.

Диалогтың даму сипаты екінші дүниежүзілік соғыстан кейін басқаша сипат алды. Өйткені, ұлтшылдық пен нәсілшілдік адамзат тағдырына қауіпті құбылыс екені ақиқатқа айналды. Себебі мәдениеттер, өркениеттер, діни ұйымдар мен конфессиялар арасындағы диалогы әлем ойшылдарының еңбектерінде кеңінен қарастырыла бастады. Батыс философиясында диалог мәселесі М. Бубердің, К. Ясперстің, М. Хайдеггердің шығармаларында көптеп кездесті. Кеңес дәуірінде диалог теориясын Л. П. Якубинский, В. В. Виноградова, М. М. Бахтин сияқты ғалымдар қолға алды.

Диалог айтылған идеялардың мән-мағынасын терең түрде пайымдауға, тұжырымдауға және ары қарай дамытуға бағытталған. И. Швиталла диалогтың төрт алғышартын атап көрсетеді:

а) коммуникативтік қатынастың кем дегенде екі тарабы болады;

б) бұл тараптар бір-бірімен тығыз қарым-қатынаста болады, яғни әрқайсысы өзінің ғана емес, қарсыласының пікіріне де мұқият назар аударады;

в) бұл қарым-қатынаста рәміздер жүйесі байланыстырушы қызмет атқарады. Тараптардың құндылықтары, дәстүрі мен діні, тілі мен мәдениеті рәміздік жүйенің құрамдас бөліктері болып саналады. Сондықтан диалог өкілдері бір-бірінің салт-дәстүрі мен мәдениетін жақсы біліп, құрметтей алуы керек;

г) тыңдаушы мен айтушы рөлі диалог өкілдерінің бір-біріне өтіп отыруы қажет. Яғни бір тарапқа ғана сөз беріліп, екінші тарап үнсіз қалмауы шарт.

Сонымен диалог дегеніміз - адамдардың өз көзқарастарын, ұстанымдарын, ортаға салу арқылы бір-бірімен қарым-қатынасқа түсуі. Диалог барысында екі жақ та ештеңе жоғалтпай, керісінше пікір алмасуы барысында өзінің ұстанған көзқарасы мен ұстанымын, байытуға мүмкіндік алады. Диалог неғұрлым мазмұнды болса, пікірталасқа қатысушылардың ой өрісі тереңдейді, көзқарасы мен түсінігі кеңейеді, олардың ойлау мүмкіндіктері, руханияты мен интеллектуалдық қоры көбейеді.

Кез-келген заманда қарама-қайшылықтар мен пікір-таластардың болатыны анық. Адамзаттың дамуында қай саласында болмасын диалог жүргізу мен пікірлесу негізінда өркендеуге, белгілі бір ортақ пікірге келуге тәуелді болып отыр. Ғылым мен мәдениет, саясат пен халықаралық қатынастар, дүниетаным мен дін саласындағы перспективалық диалогтың маңызы күн сайын артып келеді. Диалогтың дұрыс болуы біз өмір сүріп отырған қоғамда бейбітшілік пен тұрақтылықтың негізгі кепілі [1, 8-б. ] .

Диалогтың мәні мен мазмұнына толқталғаннан кейін оның түрлеріне тоқталып өтейік. Диалогтың формалары мен түрлері көп. Қысқаша тоқталсақ, Біз ғылыми қарым-қатынасты талдау негізінде диалогтың бірнеше түрлерін атап көрсетеміз:

а) дүниетанымдық диалог

б) ғылыми диалог

в) саяси диалог

г) дінаралық диалог

Дүниетанымдық диалог. Өзгеріп тұратын ортаға дағдылау қажеттілігі әр адам және қоғам, қоршаған орта және әлеуметтік орта туралы, ондағы адамның қоғамдағы орны мен маңызы жайлы пікірлер жүйесін қалыптастыруды қажет етеді. Қазіргі уақыттағы дамыған дүниетанымдық көзқарастар философиялық, этикалық-эстетикалық әлеуметтік, діни ғылыми жаратылыстанулық, саяси көзқарастарды сонымен қатар адамдардың қоршаған ортадағы өзіндік құндылықтары мен ұстанымдарды қамтиды. Дүниетаным нормативті компоненттерден тұрады. Адамзаттың дамуында түрлі дүниетанымға қатысты типтері қалыптасты. Көне Шығыс және антикалық мәдениеттерді зерттеу сол замандарда-ақ қоғамда теистік және атеистік дүниетаным типтерінің бар екенін байқаймыз. Діни дүниетаным барша ғаламды және адамды жаратқан Құдай және адамдар құдайға бойсыну керек десе, атеистік дүниетаным ғалам өздігінен табиғи үдерістер мен заңдылықтар нәтижесінде пайда болған деп есептейді. Діни дүниетаным жоғарғы құндылық - Құдай десе, секулярлы-гуманистік дүниетаным, жоғарғы құндылық - адамның өзі деген ойды ұстанады. Дүниетаным түрлерінің тең құқылығын белгілеген жаңа заман ойшылдары адамды дүниетанымына қарай адамды бөлуге болмайды ол адам заңдылыққа қайшы келеді деген.

Ғылыми диалог. Ғылымда белгілі бір мәселе байланысты түрлі көзқарастар мен пікірлердің болуы қалыпты заңдылық. Ғылым тарихы құбылыстардың заңдылықтарын ашуда түсінуде неше түрлі гипотезалар мен концепциялар келтіріп пікір-таластардың тоқтаусыз жүріп тұратынын көрсетеді. Осындай диалог кезінде жан-жақты тұжырымдалған ғылыми теориялар ойлап табылады. Ғылыми диалог - ғылымның дамуындағы қайнар көзі. Ғылыми диалог төмендегідей негіздермен ерекшеленеді: дәлелдеу, тұжырымдау, негіздеу, талқылау, түсіндіру, терістеу. Ғылыми диалогтың ерекше мән беретін тұстары ақыл мен рационалдық.

Cаяси диалог. Қазіргі заманғы диалогтың бір бағыты - саяси диалог. Себебі әртүрлі саяси мүдделерді ортақтастыру мен өзара байланыстыру нәтижесінде саяси диалог - мемлекеттер мен саяси ұйымдардың тыныш қатар өмір сүруіне жағдай жасайды. Диалог барлық салалардағы, сондай ақ саясаттағы құбылыстарды түсінудің жаңа басты ұғымына айналып отыр. Халықаралық қатынастар үрдісінде байланысты диалогқа негізделген еларалық ұйымдар пайда болып, олардың қызмет етуі жайдан-жай пайда болған құбылыс емес. Атап айтқанда, Африкадағы жаһанды диалог Институты, Кипрдегі Бүкіләлемдік диалог орталығы, Варшавадағы халықаралық әмбебапты диалог қоғамы және т. б. Олардың негізгі мақсатта - саяси, мәдени мүдделердің қорғалуы мен өзара тиімді ынтымақтастықты нығайтуға басты жұмыс жасайды. БҰҰ-ның шешімімен 1995 жылы «Бейбітшілік мәдениеті» концепциясы қабылданды. Саяси диалог жаһандағы әлемдегі барша адамзаттың бейбіт өмір сүруіне жағдай жасауға бағытталған үдеріс.

Дінаралық диалог. Адам болмысы толығымен дінмен тығыз байланысты. Сана ойлауы ретіндегі діннің қалыптасуы адам танымының өрісін кеңейтіп қана қоймай, өзара байланысуға жаңа формаларды қалыптастырды. Негізгі діни сана ол Құдай бір, Құдайға құлшылыққа апаратын жол әртүрлі деген принципке негізделеді. Дінаралық диалог ол дін ұстанушылардың Құдай алдындағы бірдей дәрежеде болуы және діни білім мен құлшылықты құрметтеуден бастау алады.

Дінаралық диалогтың қоғам өміріндегі маңызы өте жоғары.

Біріншіден, дінаралық диалог дінаралық қайшылықтарды парасаттылық жолмен шешуге (дінаралық қақтығыстың алдын алуға) мүмкіндік тудырады.

Екіншіден, дінаралық диалог дінді мобилизациялық (жалғыз мақсатқа бірігушілікке) мүмкіндіктерді әр діннің саяси мақсаттары мен жекелеген амбицияларына қарай пайдалануға тырысатын саясаткерлер мен «дін қайраткерлерінің» мақсаттарына кедергі болады.

Үшіншіден, дінаралық диалог көптеген діни сенім иелерінің күш-қуатын қазіргі заманауи жаһандық және тероториялық мәселелерді реттеуге бағыттайды (гуманитарлық, теологиялық және т. б. ) .

Төртіншіден, дінаралық диалог қоғамдағы діни-саяси жіне экстремизм мен халықаралық терроризм сынды құбылыстардың нақты себептері діни ілімдерге апарып тіреудің дұрыс еместігін түсіндіріп, күрестің басқа да ұтымды тәсілдерін табуға және қолдануға мүмкіндік тудырады.

Бесіншіден, дінаралық диалог діни-саяси экстремизм мен халықаралық терроризм сияқты құбылыстарды әшкерелеп қана қоймай, жастарға дұрыс діни білм мен имани тәрбиені үйретуге ықпал етеді [1, 11-б. ] .

Диалогтың атап кеткен түрлерін ашықтауды диалог субъектілерін зерттеумен толықтырайық. Тәуелсіздік алғаннан кейін Қазақстан Республикасы толығымен саяси-экономикалық үрдістерді қолға алып іске асыра бастады. Қоғамдық өмір нарықтық экономика және демократиялық принциптерге қарай өзгерту қарама-қайшылықтар мен қиындықтардың туғызғандығы анық болғанмен жүзеге асыру тарихи негізгі қажеттілік еді. Әлемдік тарихта қоғамның дамуы уақыт талаптарына жауап беру барысында айқындалатыны белгілі. Қазақ елі қоғамының алдында да бұл секілді талаптар тұрды. Қоғамдық болмыстың негізгі төрт саласы бар екендігі айқын, олар саяси, әлеуметтік, экономикалық және рухани салалар. Бұл салалар өз-ара тығыз байланысты, сондықтан бұл салалардың біреуіндегі өзгеріс басқа салалардағы өзгерістерге итермелейтіні белгілі. Кез-келген қоғамның тұрмыс-тіршілігіндегі ең маңызды фактор материалдық өндіріспен тығыз байланысты. Сондықтан мемлекет экономикасын нарықтық қатынастар тарапына қарай бұру, халықтың экономикалық қуатын арттыру бастапқы уақытта негізгі және кезек күттірмес мәселе болды. Сондай-ақ, саяси салада да маңызды бет бұрыстарды жасауға тура келді. Осы мақсата жаңа Конституция қабылданды. Оның негізгі мақсаты қоғамның прогресивті дамуына тұрақты қамтамасыз ету болып табылды. Мемлекеттің негізгі субстанционалдық негізі - адам. Сондықтан ҚР Конституциясында адам құқықтары мен бостандықтарын қорғауға ерекше мән беріледі. Ата заңымызда Қазақстан Республикасы азаматтардың құқықтары мен бостандықтарына кепілдік беретін зайырлы мемлекет деп бекітілді. Конституция мен «Сенім бостандығы және діни қауымдастықтар туралы заң» тәуелсіз Қазақстан Республикасы тарихында алғаш рет мемлекет пен дін арақатынасын реттейтін құқықтық негізді айқындады. Бұл қатынастар төмендегідей іргелі принциптерге сүйенеді:

а) дінге қатынасына қарамастан барлық азаматтардың тең құқықтылығы;

б) діни және зайырлы қауымдастықтардың мемлекеттен ажыратылғандығы

в) мемлекеттік білім беру жүйесінің зайырлы сипаты;

г) діни қауымдастықтардың заң алдындағы теңдігі;

д) наным-сенім бостандығын жүзеге асыруды қамтамасыз ететін арнайы заңдардың болуы және оларды бұзған жағдайда жауапкершілікке тартудың қарастырылуы [2] .

Тоталитарлық режимнен кейін қолданған осы принциптер қоғамның дінге қатысты таңдау жасауына және айқындалуына бірден-бір еркіндік берді. Соның нәтижесінде қалыптасқан мемлекеттік атеизм деген түсініктен арылды. Заң қабылданғаннан бастап еліміздегі діни ұйымдар мен діни қауымдастықтардің саны геометриялық прогрессияда арта бастады. Қазір Алматы қаласының өзінде «250-ден аса діни қауымдастықтар бар, оның 150-ге жуығы христианшылдықтың протестанттық бағытына тиесілі, 50-тан астамы мұсылман, 16-сы Орыс Православиелік шіркеуінікі, 6-уы Римдік-католиктік, 3- Иудаизмнің әр түрлі бағыттарына тиесілі» [3, 23 б. ] . Белгілі бір діни қауымға тиесілі болған (діни идентификация) тұрмыстық сана деңгейіндегі ұлттық немесе діни бірегейлік бөлігі ретінде ұстанатыны белгілі. Қазір Қазақстанның дамуының өзгеше сипаттарының бірі қоғамдағы діннің қолданыс рөлінің күннен күнге біртіндеп арта түсуі болып отыр. Діннің беделі мен абыройы өсуде, әлеуметтік қызметі кеңеюде, дін ұстанушылары мен діни қауымдастықтардың саны көбеюде.

Сонымен бірге, рухани қайта даму үрдісі Қазақстанда бұрын болмаған бір мәселелердің шығуына себеп болды. Республикада көп конфессионалды діни топтар қалыптасты. Қазақстан үшін қалыпты болып табылатын сенімдегі (ислам мен христианшылдық) діни қауымдастықтармен қатар Қазақстанда бұрын соңды кездеспеген діни бағыттардың көптеген таныс емес жаңа ұйымдардың болуы. Сондай-ақ елімізге діни экстремизм деген жат бағыттың енуіне ықпал ететін, деструктивті және тоталитарлық бағыттарды ұстанатын діни ұйымдарда тіркеліп жұмыс жасай бастады [4, 28 б. ] . Қазіргі таңда діни көп конфессиональдылық әлемдегі мемлекеттердің көпшілігіне тән болып отыр. Сондықтан мемлекеттің діни саясат пен діни қатынастар саласындағы басты міндеттерінің бірі - дінаралық қайшылықтарға жол бермей, олардың алдын алу, азаматтық парызы деп ойлаймыз.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.