Оқушылардың кейспен жеке өзіндік жұмысы
Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі
С.Аманжолов атындағы Шығыс Қазақстан университеті
ДИПЛОМ ЖҰМЫСЫ
Тақырыбы: Case study технологиясын қолдану арқылы 8-сыныпың физика сабақтарындағы пәндік-тілдік интеграция.
Дайындаған: 5В011000-Физика мамандығы
4 курс студенті Хуатбек Құралай
Ғылыми жетекші: Л.С. Баймолданова.
Өскемен 2022 ж.
Орта мектептің білім беру үдерісіндегі case study оқыту технологиясының ерекшеліктері
Қазіргі педагогикалық практикада, ақпараттық-түсіндіру моделінен көшу жағдайындаіс-әрекетті дамытуға оқыту, өте өзекті білімді игеру ғана емес, сонымен бірге оларды өңдеу әдістері, оқушылардың шығармашылық әлеуетінің танымдық қызығушылығын дамыту. Заманауи педагогикалық технологиялардың бірі, сәтті біріктірілді: даму элементтері және проблемалық оқыту, топтық ынтымақтастық, дискуссиялық әдіс, көздермен жұмыс істеу әдісі ақпарат, - кейс-әдіске айналды. Оған келесі әдістердің компоненттерін біріктіруге болады:
- модельдеу (жағдай моделін құру),
- сипаттама (жағдайды сипаттау),
- жүйелік талдау (жағдайды жүйелі түрде ұсыну және талдау),
- ойлау эксперименті (білім алу тәсілі жағдай туралы оның ақыл-ойының өзгеруі арқылы),
- ойын әдістері (жағдай кейіпкерлерінің мінез-құлық нұсқаларын ұсыну),
- "Миға шабуыл" (шешім табуға қатысты идеяларды қалыптастыру)
Кейс-стади (ағыл. Case-study ‒ уақиға, жағдаят және зерттеу) ұғымы нақтылы жағдаятты талдау әдісі деп атауға болады. Ол оқыту кезінде де, нақтылы практикалық істерді талдауда да, зерттеу ісін жүргізуде де қолданылады. Кейс - әдісі білім алушылардың оқуға қызығушылқтарын арттырады және тұлғаның келешек маман ретінде қалыптасуына ықпал етеді. Бұл әдіс оқушы тарапынан нақтылы мәселені шешуге қажетті шығармашылық қабілетін дамытуды қажет етеді және оның ой-өрісінің бейнелі көрінісі болып табады. Оқытушы да сол әдіске байланысты өзінің өмірдегі жағдаяттарды талдау мен бағалауға байланысты қабілетін де көрсетеді және жетілдіреді. Яғни екі тараптан да ойлау мен шығармашылық қабілеттері еркін ашылады.
Салыстырмалы түрде жақында білім беруде кейс-технологияларды белсенді пайдалану басталды және қазір бұл тәсіл оқытудың ең тиімді технологияларының біріне айналды.
Өмірлік жағдайларды бірлесіп талдау-бұл оқытудың әмбебап тәсілі, сондықтан кейстерді шешудің аналогтарын ежелгі дәуірден табуға болады. Спартандық жастар өздерінің тәлімгерлерімен ұрыс алаңында туындаған жағдайларды талқылады, ал оқушыларымен "жағдайларды" талқылау Сократтың сүйікті әдісі болды.
Кейс-стади әдісі ең алғаш шетелде экономика мен бизнес ғылымдарын оқытуда белсенді қолданылады. Оқу процесінде алғаш рет ол 1870 жылы Гарвард университетінің заң мектебінде сыналды, ал белсенді енгізу 1920 жылы Гарвард бизнес мектебінде басталды . Гарвард оқытушылары магистранттарды бизнеске оқыту үшін қолайлы оқулықтар жоқ деген қорытындыға келді. Бұл мәселеден шығудың жолы табылды, бірақ бірден емес. Бұл мәселені шешу үшін мынадай шарттар қабылданды: мұғалімдер менеджерлердің еңбек қызметін және белгілі бір нәтижеге әсер ететін факторларды егжей-тегжейлі сипаттау үшін сұхбат алу үшін бизнестің жетекші тәжірибешісіне жүгінді. Гарвард мектебінің студенттеріне мәселені талдау және өз бетінше және ұжымдық түрде шешу жолдарын табу үшін әртүрлі нақты ұйымдардың қызметінде кездесетін жағдайлардың сипаттамалары берілді.
Егер әдістің жалпы сипаттамасы туралы айтатын болсақ, онда оның келесі ерекшеліктерін атап өткен жөн. Біріншіден, әдіс шындық плюралистік болып табылатын пәндер бойынша білім алуға арналған. Оқыту міндеті бір емес, көптеген шындықтарды алуға және олардың проблемалық өрісінде бағдарлауға бағытталған. Екіншіден, басты мақсат білімді игеруге емес, оны дамытуға, жетілдіруге, оқушы пен оқытушының бірлесіп құрылуына аударылады. Үшіншіден, әдісті қолдану нәтижесі - тек білім ғана емес, сонымен қатар кәсіби қызмет дағдылары да болып табылады.
Бүгінгі таңда кейс-стади әдісі жоғары оқу орындарында да, орта және бастауыш мектептерде де белсенді қолданылады.
CASE STUDY әдісі келесі дағдыларды дамытады:
1. Аналитикалық: ақпаратты ақпарат көзінен ажырата білу, маңызды және маңызды емес ақпаратты жіктеу, бөлу, талдау, ұсыну және алу, ақпараттың жетіспеушілігін табу және оларды қалпына келтіру мүмкіндігі. Нақты және логикалық ойлау.
2. Практикалық: іс жүзінде ұсынылған мәселе экономикалық теорияны, әдістер мен қағидаларды қолдану дағдыларын қалыптастыруға ықпал етеді.
3. Шығармашылық: логикалық жолмен табылмайтын балама шешімдерді табу үшін шығармашылық дағдылар өте маңызды.
4. Коммуникативті: олардың арасында пікірталас жүргізу, басқаларды сендіру сияқты нәрселерді ажыратуға болады. Көрнекі материалдар мен басқа құралдарды қолданыңыз, топтарға қосылыңыз, өз көзқарасыңызды қорғаңыз, қарсыластарыңызды сендіріңіз, қысқа, сенімді есеп жасаңыз.
5. Әлеуметтік: CASE-ті талқылау барысында белгілі бір әлеуметтік дағдылар дамиды: адамдардың мінез-құлқын бағалау, тыңдау, пікірталаста қолдау немесе қарама-қарсы пікірді дәлелдеу, өзін-өзі бақылау және т. б.
6. Өзін-өзі талдау. Пікірталастағы келіспеушілік басқалардың және өз пікірін түсінуге және талдауға ықпал етеді.
Case-study пайдалану алгоритмі төменде көрсетілгендей болуы мүмкін:
1. Мұғалімнің сабаққа дайындығы кейсті әзірлеуден басталады. Кейсте сипатталған жағдайлар проблемалық болуы керек және нақты шешім болмауы керек.
2. Мұғалім іс-шараны өткізу нысанын (жеке немесе топтық) жариялап, кейсті береді және тақырыпты жарияламай, олардың қызметі не екенін және ол қандай критерийлер бойынша бағаланатыны түсіндіріледі.
3. Оқушылардың кейспен жеке өзіндік жұмысы.
4. Шағын топтарда білім алушылардың жұмысы. Шағын топтарда жұмыс істеу кейс технологиясында басты орын алады, өйткені бұл зерттеу мен тәжірибе алмасудың ең жақсы әдісі. Шағын топтарда жұмыс істеу кезінде жағдайларды талдау жүреді. Ұжым мүшелері мәселенің шешімін бірлесіп іздейді. Олар бір-бірін тыңдайды, өздері айтады, жазады, бақылайды, нәтижені талдайды.
5. Өз жұмысын презентациялау.
6. Мұғалімнің қорытындысы.
Кейс-стади әдісінің мәні мынада:
- оқушыларға неліктен осы шешім қабылданды;
- осы шешімді тәжірибеде қалай жүзеге асыруға болады;
Қалай болғанда да, оның міндеті-барлық оқушыларды жұмыс процесіне қызықтыру және олардың зияткерлік және шығармашылық қабілеттерін ашу үшін ең қолайлы жағдай жасау.
- қандай нәтижелер болды деген мағұлматтарды оқып-үйрену үшін шешім шығаруға бағытталған әдістің бірі.
Айта кеткендей оқытудың бұл әдісі нақты тәжірибелік мысалдарды қарастыруға негізделген. Кейс тәжірибелік міндеттерді шешуде теориялық білімді қолдануға мүмкіндік беретін құрал қарастырылады. Теорияны тәжірибемен ұштастыра отырып, Кейс-стади әдісі шектелген уақыт жағдайында шешімдерді қабылдауға негізделген қабілетті тиімді дамытады. Сондай-ақ, Кейс-стади әдісі, талап етілген деңгейде мазмұнды игерумен дағдыны қалыптастыру, оқушының тұлғалық дамуы, топта жұмыс істеу икемдігі мен аналитикалық дағдысын дамыту, өзгені тыңдау мен баламалы көзқарасты түсіну қабілеті, таңдамалы баламаны есепке ала отырып, жалпылама шешімді шығару шеберлігі, өзінің әрекетін жоспарлау мен олардан шығатын салдарлардың алдын-алу сияқты оқытудың жалпы мақсаттарын ұстанады.
Осы технологияны таңдаған мұғалім өз міндеттерін орындау ережелерін нақты түсінуге және қатаң сақтауға міндетті. Ол оқу процесінің басты актері, оның үйлестірушісі немесе кеңесшісі болады. Ол өзін ұстаудың үш нұсқаның бірін таңдай алады: қосымша сұрақтар немесе ақпарат түрінде шешуге кілт беру; белгілі бір жағдайларда жауап нұсқасын ұсыну; модератор ретінде әрекет ету.
Мұғалімнің іс-әрекеті алдын-ала кейс материалдарын дайындаудан, оларды әр оқушыға таратудан, тапсыру мерзімдерін анықтаудан, ұсынылған тапсырмаларды орындау бойынша кеңес беруден, студенттерді ұсынылған жағдайды шешу нәтижелерін бағалау критерийлерімен таныстырудан тұрады. Өзі үшін мұғалім болашақ сабақтың моделін ойластырып, оны шамамен өлшеуі керек. Сабақ барысында, жағдаймен жұмыс жасау кезінде мұғалімнің кіріспе сөзі және шешілуі қажет сұрақтар қойылады. Содан кейін сынып топтарға бөлінеді, ал оқушылар тапсырмалар, бағалау жүйесі және орындауға берілген уақыт көлемін алады. Шағын топтарда жұмыс істеу кезінде кейс мәтіндерін талқылау, баяндамашыларды анықтау және шешімнің тұсаукесерін қалыптастыру жүргізіледі. Талқылау мерзімі аяқталғаннан кейін әр топ сөйлеуге және өз жауаптарын ұсынуға мүмкіндік алады. Сабақ соңында мұғалім ұжымдық пікірталас ұйымдастырады, оның барысында ең жақсы жауап таңдалады. Сабақ рефлексивті блокпен аяқталады, онда қорытынды жасалып , баға қойылады
Кейс-әдісті пайдалана отырып жұмыс істеу технологиясын мынадай түрде ұсынуға болады
Жұмыс фазасы
Мұғалімнің іс-әрекеті
Оқушылардың іс-әрекеті
Сабаққа дейін;
-кейсті дайындау және оны жинақтау;
-негізгі және қосымша ақпараттарды анықтау;
-сабақ сценарийін жобалау;
-тапсырмалар мен әдебиеттер тізімін алу;
-сабаққа өз бетінше дайындалуы;
Сабақ үстінде;
-материалдарды қарастыру;
-оқушыларды топқа бөлу;
-топтық жұмысты бақылап , қажет болған жағдайда қосымша ақпарат беру;
-берілген тапсырмаға байланысты сұрақтар қою;
-жауаптардың бірнеше вариантын дайындау;
-сабаққа белсенді қатысу;
Сабақтан кейін;
-оқушыларды бағалау;
Технологияның орталық буыны-" кейс " - бұл мұғалім таңдаған және құрастырған ақпараттық-әдістемелік материалдар кешені. Ол келесі компоненттерден тұрады: мазмұны, әдістемелік ұсыныстар, өзіндік жұмыс үшін тапсырмалар, ақпараттық-анықтамалық материалдар, тапсырмаларды орындау бойынша мұғалімнің нұсқаулары, әдебиеттер тізімі және электронды көздер және глоссарий.
Өзіндік тапсырмалар бөлімі өте маңызды жұмыс. Белгілі бір деңгейде білім, білік және құзыреттілік жүйесін қалыптастыруға ықпал ететін нұсқаларды жобалау қажет және оқу материалының әрбір келесі блогы басқалармен қисынды түрде байланысты болды. Тапсырмалар өсіп келе жатқан күрделілік дәрежесімен берілуі керек және үнемі зерттелген материалдың элементтерін қамтуы керек. Содан кейін оқушыларды сабаққа дайындау процесінде әрқашан өткенді үнемі қайталау және бекіту болады. Тиісінше, мұндай жүйе тек қабылдауды ғана емес, сонымен бірге зерттелген бағдарламалық мазмұнның саналы түрде игерілуін де қамтамасыз ете алады.
Кейс-бұл үш блоктан тұратын бірыңғай ақпараттық кешен:
- ұсынылған жағдайды жан-жақты талдауға мүмкіндік беретін көмекші материалдан тұратын сюжет;
- жағдай ішіндегі іс-әрекеттердің кезектілігін қалпына келтіруге, проблеманы және оған оқиғалардың әртүрлі қатысушыларының қатынасын бағалауға, жағдайдан шығу үшін қабылданған әрекеттерді және олардың нәтижелерін, сондай-ақ оны шешуге бөлінген ресурстарды талдауға арналған ақпараттық блок;
- оқу жоспарындағы кейстің орнын түсіндіретін, оған енгізілген тапсырмалардың барлық түрлерін нақты тұжырымдайтын және мұғалімге арналған әдістемелік ұсынымдар ұсынатын әдістемелік блок.
Сюжеттік және ақпараттық блоктар тәуелсіз бөліктер бола алады және біртұтас оқу массиві бола алады. Кешеннің бұл бөлігі электронды немесе баспа түрінде оқушыларға кейінгі жұмыс үшін беріледі. Онда жағдайдың мәтіні, қосымшалар және қажетті сұрақтар мен тапсырмалар бар. Әдістемелік блок тек мұғалімге арналған. Онда жағдайды талдау және талқылау бойынша нақты ұсыныстар, жағдайды талдаудың авторлық нұсқасы, кілт, сабақты өткізудің ұсынылған әдістемесі бар.
Мұғалімнің жағдаяттық оқыту әдісі режиміндегі жұмысы екі кезеңнен тұрады:
1. Оны талдауға арналған сұрақтар жиынтығын қалыптастыру бойынша алдын-ала күрделі шығармашылық жұмыс сабақтан тыс уақытта жүзеге асырылады және мұғалімнің ғылыми-зерттеу, әдістемелік, дизайн қызметін қамтиды.
2. Сыныптағы мұғалімнің қызметі кіріспе және қорытынды сөз сөйлеумен, топтың қалыптасуымен және пікірталасты ұйымдастырумен, іскерлік атмосфераны сақтаумен, жоғары сынып оқушыларының жұмысын жедел бағалаумен, шешімдерді іздеумен және әзірлеумен анықталады.
Кейс-технологияны оқу процесінде қолдану нәтижесінде аналитикалық ойлау, мәтінмен жұмыс істеу дағдылары қалыптасады; ақпараттық базаны кеңейту; деректерді жинау, жіктеу және саралау әдісін игеру; теориялық және практикалық білімдердің арақатынасы. Кең білім беру кезінде оқушылар бейтаныс жағдайларда шешім қабылдау және іс-қимыл жасау; қойылған міндеттерге балама іздеу және оңтайлы жауаптарды анықтау; авторлық зияткерлік өнімді жасау және алу; білім беру және жеке мақсаттарға қол жеткізу тәжірибесіне ие болады; қарым-қатынас дағдыларын арттыра алады.
Кейс-әдісімен үйлескен әдістерді физика сабағында қолдану жолдары.
Физиканың қазіргі қоғамның дамуындағы рөлін асыра бағалау қиын.
Физика-адам білімінің ең терең дамыған саласы және оның техникалық, жаратылыстану-ғылыми және теориялық ойлауының негізін құрайды. Соңғы 100 жыл ішінде жаратылыстану ғылымдарының жетістіктерінің шыңы физикаға келді. Физиканы оқытудың негізгі міндеті оқушылардың танымдық және шығармашылық іс-әрекет тәжірибесі мен білімін беру негізінде олардың қызығушылықтары мен қабілеттерін дамытуды қамтамасыз ету; оқушылардың физиканың негізгі ғылыми ұғымдары мен заңдарының мағынасын, олардың арасындағы өзара байланысты түсінуін қамтамасыз ету, оқушылардың әлемнің физикалық бейнесі туралы ғылыми түсініктерін қалыптастыру; ақпарат алудың заманауи құралдарын игеруге, білім алу дағдыларын қалыптастыруға көмектесу.
Мектептегі физика курсы әрқашан оқушылардың түсінуі үшін және саналы түрде игеруі үшін , қиын болған және болып қала беретін пәндердің бірі. Жасыратыны жоқ, қазіргі мектеп оқушыларының көпшілігінде оқу пәндерін, атап айтқанда физиканы игеру қажеттілігі өте төмен. Физика курсын сәтті меңгеру үшін оқушылардың оқу мотивациясын арттыру, баланың оқу процесіне белсенді қосылуын қамтамасыз ету, әр оқушы үшін білімге, шығармашылық белсенділікке деген қажеттілігін жүзеге асыруға мүмкіндік жасау қажет.
Мектептің мақсаты мен міндеті түбегейлі өзгереді, біз таза білім парадигмасынан баланың жеке дамуына көшеміз. Сондықтан олар физикадан тек есеп шығаруды үйреніп қана қоймай, негізгі физикалық заңдардың, мысалы Ньютон заңдарының әсерін көрсетіп, баланың физика туралы алған білімдерін қалай қолдана алатындығын түсіндіруі керек. Инновациялық білім беру қағидаттарын іске асыратын заманауи технологиялар негізінде құрылған оқытудың жаңа моделіне қажеттілік туындады. Физика сабақтарында кейс-әдісті қолдану осы мәселенің шешімі болады.
Қазіргі заманғы білім беру үшін кейс әдісін қолдана отырып, педагогикалық тәжірибенің өзектілігі оның көп мақсатты және көп функциялы бағытымен, оны тұтас білім беру процесіне интеграциялау мүмкіндігімен анықталады, оның барысында студенттер жүйелі базалық білім мен негізгі құзыреттіліктерді игерумен қатар, физикалық құбылыстардың, заңдардың, теориялардың заңдылықтарын зерттеу және оларды заманауи ғылыми дүниетанымды қалыптастыру құралы ретінде игеру қажеттіліктері қалыптасады. зияткерлік қабілеттер мен танымдық қызығушылықтарды дамыту, сондай-ақ тұжырымдамалық негіздің болуы; Жүйелілік( бөліктердің тұтастығы); басқарушылық, яғни оқу процесін жоспарлау, жобалау, жоспарланған нәтиже алу мақсатында құралдар мен әдістерді өзгерту мүмкіндігі; тиімділік және репродуктивтілік.
Демек, бұл педагогикалық тәжірибе педагогикалық практикада өзекті және нақты сұранысқа ие. Физиканы оқыту үдерісін ұйымдастырудағы өзгерістердің қажеттілігі "физика сабақтарында оқушылардың оқу уәждемесін арттыру құралы ретінде кейс-әдісті пайдалану"жұмысын анықтады. Педагогикалық жобаның жетекші идеясы-кейс әдісі арқылы оқушылардың сабақ уақытында және сабақтан тыс іс-әрекеттерін ұйымдастырып , құру үшін әртүрлі өмірлік жағдайларда белгілі қызмет алгоритмдерін біріктіру мүмкіндігі.
Тәжірибенің нәтижесі:
оқу процесін ұйымдастырудың тәсілдерін өзгертуде: іс-әрекеттік тәсіл мұғалімнің "оқушыларға білім, білік және дағды беру" деген ұстанымнан "оқушыға өзгермелі өмірлік жағдайларда икемді бейімделуге мүмкіндік беретін негізгі құзыреттіліктерді қалыптастыруға"; өмірлік міндеттерді өз бетінше шешуге, білімді өз бетінше алуға, оларды іс жүзінде шебер қолдана отырып, білім беру нәтижелеріне қол жеткізуге, еңбек нарығы мен қазіргі әлеуметтік өмірдің жаңа талаптарына парапар " бағдарлануына ықпал етеді.
Кейс-әдіспен қатар сын тұрғысынан ойлауды дамыту технологиясының элементтері қолданылады, бұл жұмыс нәтижелерін кластер, схема, инсерт, синквейн және т.б. түрінде ұсынуға мүмкіндік береді, яғни визуализация принципі қолданылады.
Оқытудың жаңа жүйесіне көшу мыналарды қамтиды:
дәстүрлі сабақтың схемасы мен талаптарын қайта қарау;
оқытудың психологиялық жағдайының өзгеруі;
психологиялық жайлылықты құру;
оқу процесінің барлық қатысушыларына әркімнің байсалды қарым-қатынасы (әркім өз ойын айта алады және оның көзқарасы басқалармен тең дәрежеде қабылданады);
оқу үрдісіндегі шығармашылық бастамаға максималды бағдар;
оқу процесі барысында оқушылардың қателік жасау мүмкіндігі, әр балаға сену;
сөйлеу дамуына ықпал ету;
білім алушының ой-өрісін дамыту;
баланы іс-әрекеттің барлық түрлеріне барынша қосу, таңдалған тақырыптағы алған тәжірибесін кеңейту.
Жаңа технологияның артықшылығы - физика сабақтарында оқушы алған білімдерін оқулықтан дерексіз мәселелерді шешуде ғана емес, сонымен бірге ол оқуды аяқтағаннан кейін өмірдегі нақты мәселені шешуде қолдана алады. Кейстерді талдау білімді белсенді игеруге және өмірде теориялық білімнен гөрі пайдалы болуы мүмкін практикалық ақпараттың белгілі бір жүгін жинауға ықпал етеді. Сондай-ақ кейстерді талдау процесінде қазіргі әлемде аса қажетті талдамалық, шығармашылық және коммуникативтік дағдылар дамиды.
Кейс әдісі тапсырманың дайын жауабы бар дегенді білдірмейді немесе ұқсас жауапқа сүйенуге болады деген сөз емес. Өйткені тапсырма берілді және оны оқушылар жауабын тауып шешіп қойды. Жауабын тапқаннан кейін оқушылар өзара ақылдасып талдау жасайды. Жауаптың кемшіліктерімен артықшылықтарын талқылап әр оқушы өз жауап нұсқасын ұсынады.
Қарастырылып отырған оқыту әдісінің негізгі артықшылықтары:
орындалған тапсырмалардың практикалық бағыты, онда оқушы белгілі бір уақытқа топтың жетекшісі болады және оны басқарады;
теорияны зерттеу процесі ғана емес, сонымен бірге оны нақты практикалық мысалдарда қолдану, мәселені шешудің стандартты және стандартты емес схемаларын әзірлеу, талқылау барысында мұғаліммен де, басқа оқушылармен де еркін қарым-қатынас жасауға мүмкіндік алу;
білім алушылар шешім қабылдау барысында өздерінің даралығын ашуға мүмкіндік алады;
педагог пікірталастарды бақылау негізінде де, кейс бойынша шешімдерді қорғау негізінде де білім алушылардың білім, білік және дағды деңгейін жүйелі түрде бағалауға мүмкіндігі бар. Сондай-ақ, нақты жағдайда қабылданған шешімдер негізінде оқушылардың істі шешу және істің нәтижесін талдау процесінде алған ұжымдық практикалық тәжірибені пайдалану мүмкіндігі бар;
бұл әдіс оқу уақытын едәуір үнемдейді, өйткені кейстер оқушыларға сабақ басталғанға дейін беріледі.
Дегенмен, артықшылықтармен қатар бірқатар кемшіліктерді атап өткен жөн:
білім беру жүйесін дамытудың осы кезеңінде біздің елімізде оқыту бағдарламаларында, білім беру туралы заңнамада үнемі өзгерістер болып тұрады, жаңа технологиялар енгізілуде, бұл кейстерді тұрақты бағдарлама негізінде құруды қиындатады, оның өзгеруімен кейстер өзекті болмауы мүмкін және үнемі жаңартуды және қайта қарауды талап етеді;
әр түрлі салаларда туындайтын проблемалық жағдайлардың ауқымы кең болуы мүмкін, оны кейстер арқылы сипаттау мүмкін емес, сондықтан мұғалім типтік жағдайларды таңдау жасауға ... жалғасы
С.Аманжолов атындағы Шығыс Қазақстан университеті
ДИПЛОМ ЖҰМЫСЫ
Тақырыбы: Case study технологиясын қолдану арқылы 8-сыныпың физика сабақтарындағы пәндік-тілдік интеграция.
Дайындаған: 5В011000-Физика мамандығы
4 курс студенті Хуатбек Құралай
Ғылыми жетекші: Л.С. Баймолданова.
Өскемен 2022 ж.
Орта мектептің білім беру үдерісіндегі case study оқыту технологиясының ерекшеліктері
Қазіргі педагогикалық практикада, ақпараттық-түсіндіру моделінен көшу жағдайындаіс-әрекетті дамытуға оқыту, өте өзекті білімді игеру ғана емес, сонымен бірге оларды өңдеу әдістері, оқушылардың шығармашылық әлеуетінің танымдық қызығушылығын дамыту. Заманауи педагогикалық технологиялардың бірі, сәтті біріктірілді: даму элементтері және проблемалық оқыту, топтық ынтымақтастық, дискуссиялық әдіс, көздермен жұмыс істеу әдісі ақпарат, - кейс-әдіске айналды. Оған келесі әдістердің компоненттерін біріктіруге болады:
- модельдеу (жағдай моделін құру),
- сипаттама (жағдайды сипаттау),
- жүйелік талдау (жағдайды жүйелі түрде ұсыну және талдау),
- ойлау эксперименті (білім алу тәсілі жағдай туралы оның ақыл-ойының өзгеруі арқылы),
- ойын әдістері (жағдай кейіпкерлерінің мінез-құлық нұсқаларын ұсыну),
- "Миға шабуыл" (шешім табуға қатысты идеяларды қалыптастыру)
Кейс-стади (ағыл. Case-study ‒ уақиға, жағдаят және зерттеу) ұғымы нақтылы жағдаятты талдау әдісі деп атауға болады. Ол оқыту кезінде де, нақтылы практикалық істерді талдауда да, зерттеу ісін жүргізуде де қолданылады. Кейс - әдісі білім алушылардың оқуға қызығушылқтарын арттырады және тұлғаның келешек маман ретінде қалыптасуына ықпал етеді. Бұл әдіс оқушы тарапынан нақтылы мәселені шешуге қажетті шығармашылық қабілетін дамытуды қажет етеді және оның ой-өрісінің бейнелі көрінісі болып табады. Оқытушы да сол әдіске байланысты өзінің өмірдегі жағдаяттарды талдау мен бағалауға байланысты қабілетін де көрсетеді және жетілдіреді. Яғни екі тараптан да ойлау мен шығармашылық қабілеттері еркін ашылады.
Салыстырмалы түрде жақында білім беруде кейс-технологияларды белсенді пайдалану басталды және қазір бұл тәсіл оқытудың ең тиімді технологияларының біріне айналды.
Өмірлік жағдайларды бірлесіп талдау-бұл оқытудың әмбебап тәсілі, сондықтан кейстерді шешудің аналогтарын ежелгі дәуірден табуға болады. Спартандық жастар өздерінің тәлімгерлерімен ұрыс алаңында туындаған жағдайларды талқылады, ал оқушыларымен "жағдайларды" талқылау Сократтың сүйікті әдісі болды.
Кейс-стади әдісі ең алғаш шетелде экономика мен бизнес ғылымдарын оқытуда белсенді қолданылады. Оқу процесінде алғаш рет ол 1870 жылы Гарвард университетінің заң мектебінде сыналды, ал белсенді енгізу 1920 жылы Гарвард бизнес мектебінде басталды . Гарвард оқытушылары магистранттарды бизнеске оқыту үшін қолайлы оқулықтар жоқ деген қорытындыға келді. Бұл мәселеден шығудың жолы табылды, бірақ бірден емес. Бұл мәселені шешу үшін мынадай шарттар қабылданды: мұғалімдер менеджерлердің еңбек қызметін және белгілі бір нәтижеге әсер ететін факторларды егжей-тегжейлі сипаттау үшін сұхбат алу үшін бизнестің жетекші тәжірибешісіне жүгінді. Гарвард мектебінің студенттеріне мәселені талдау және өз бетінше және ұжымдық түрде шешу жолдарын табу үшін әртүрлі нақты ұйымдардың қызметінде кездесетін жағдайлардың сипаттамалары берілді.
Егер әдістің жалпы сипаттамасы туралы айтатын болсақ, онда оның келесі ерекшеліктерін атап өткен жөн. Біріншіден, әдіс шындық плюралистік болып табылатын пәндер бойынша білім алуға арналған. Оқыту міндеті бір емес, көптеген шындықтарды алуға және олардың проблемалық өрісінде бағдарлауға бағытталған. Екіншіден, басты мақсат білімді игеруге емес, оны дамытуға, жетілдіруге, оқушы пен оқытушының бірлесіп құрылуына аударылады. Үшіншіден, әдісті қолдану нәтижесі - тек білім ғана емес, сонымен қатар кәсіби қызмет дағдылары да болып табылады.
Бүгінгі таңда кейс-стади әдісі жоғары оқу орындарында да, орта және бастауыш мектептерде де белсенді қолданылады.
CASE STUDY әдісі келесі дағдыларды дамытады:
1. Аналитикалық: ақпаратты ақпарат көзінен ажырата білу, маңызды және маңызды емес ақпаратты жіктеу, бөлу, талдау, ұсыну және алу, ақпараттың жетіспеушілігін табу және оларды қалпына келтіру мүмкіндігі. Нақты және логикалық ойлау.
2. Практикалық: іс жүзінде ұсынылған мәселе экономикалық теорияны, әдістер мен қағидаларды қолдану дағдыларын қалыптастыруға ықпал етеді.
3. Шығармашылық: логикалық жолмен табылмайтын балама шешімдерді табу үшін шығармашылық дағдылар өте маңызды.
4. Коммуникативті: олардың арасында пікірталас жүргізу, басқаларды сендіру сияқты нәрселерді ажыратуға болады. Көрнекі материалдар мен басқа құралдарды қолданыңыз, топтарға қосылыңыз, өз көзқарасыңызды қорғаңыз, қарсыластарыңызды сендіріңіз, қысқа, сенімді есеп жасаңыз.
5. Әлеуметтік: CASE-ті талқылау барысында белгілі бір әлеуметтік дағдылар дамиды: адамдардың мінез-құлқын бағалау, тыңдау, пікірталаста қолдау немесе қарама-қарсы пікірді дәлелдеу, өзін-өзі бақылау және т. б.
6. Өзін-өзі талдау. Пікірталастағы келіспеушілік басқалардың және өз пікірін түсінуге және талдауға ықпал етеді.
Case-study пайдалану алгоритмі төменде көрсетілгендей болуы мүмкін:
1. Мұғалімнің сабаққа дайындығы кейсті әзірлеуден басталады. Кейсте сипатталған жағдайлар проблемалық болуы керек және нақты шешім болмауы керек.
2. Мұғалім іс-шараны өткізу нысанын (жеке немесе топтық) жариялап, кейсті береді және тақырыпты жарияламай, олардың қызметі не екенін және ол қандай критерийлер бойынша бағаланатыны түсіндіріледі.
3. Оқушылардың кейспен жеке өзіндік жұмысы.
4. Шағын топтарда білім алушылардың жұмысы. Шағын топтарда жұмыс істеу кейс технологиясында басты орын алады, өйткені бұл зерттеу мен тәжірибе алмасудың ең жақсы әдісі. Шағын топтарда жұмыс істеу кезінде жағдайларды талдау жүреді. Ұжым мүшелері мәселенің шешімін бірлесіп іздейді. Олар бір-бірін тыңдайды, өздері айтады, жазады, бақылайды, нәтижені талдайды.
5. Өз жұмысын презентациялау.
6. Мұғалімнің қорытындысы.
Кейс-стади әдісінің мәні мынада:
- оқушыларға неліктен осы шешім қабылданды;
- осы шешімді тәжірибеде қалай жүзеге асыруға болады;
Қалай болғанда да, оның міндеті-барлық оқушыларды жұмыс процесіне қызықтыру және олардың зияткерлік және шығармашылық қабілеттерін ашу үшін ең қолайлы жағдай жасау.
- қандай нәтижелер болды деген мағұлматтарды оқып-үйрену үшін шешім шығаруға бағытталған әдістің бірі.
Айта кеткендей оқытудың бұл әдісі нақты тәжірибелік мысалдарды қарастыруға негізделген. Кейс тәжірибелік міндеттерді шешуде теориялық білімді қолдануға мүмкіндік беретін құрал қарастырылады. Теорияны тәжірибемен ұштастыра отырып, Кейс-стади әдісі шектелген уақыт жағдайында шешімдерді қабылдауға негізделген қабілетті тиімді дамытады. Сондай-ақ, Кейс-стади әдісі, талап етілген деңгейде мазмұнды игерумен дағдыны қалыптастыру, оқушының тұлғалық дамуы, топта жұмыс істеу икемдігі мен аналитикалық дағдысын дамыту, өзгені тыңдау мен баламалы көзқарасты түсіну қабілеті, таңдамалы баламаны есепке ала отырып, жалпылама шешімді шығару шеберлігі, өзінің әрекетін жоспарлау мен олардан шығатын салдарлардың алдын-алу сияқты оқытудың жалпы мақсаттарын ұстанады.
Осы технологияны таңдаған мұғалім өз міндеттерін орындау ережелерін нақты түсінуге және қатаң сақтауға міндетті. Ол оқу процесінің басты актері, оның үйлестірушісі немесе кеңесшісі болады. Ол өзін ұстаудың үш нұсқаның бірін таңдай алады: қосымша сұрақтар немесе ақпарат түрінде шешуге кілт беру; белгілі бір жағдайларда жауап нұсқасын ұсыну; модератор ретінде әрекет ету.
Мұғалімнің іс-әрекеті алдын-ала кейс материалдарын дайындаудан, оларды әр оқушыға таратудан, тапсыру мерзімдерін анықтаудан, ұсынылған тапсырмаларды орындау бойынша кеңес беруден, студенттерді ұсынылған жағдайды шешу нәтижелерін бағалау критерийлерімен таныстырудан тұрады. Өзі үшін мұғалім болашақ сабақтың моделін ойластырып, оны шамамен өлшеуі керек. Сабақ барысында, жағдаймен жұмыс жасау кезінде мұғалімнің кіріспе сөзі және шешілуі қажет сұрақтар қойылады. Содан кейін сынып топтарға бөлінеді, ал оқушылар тапсырмалар, бағалау жүйесі және орындауға берілген уақыт көлемін алады. Шағын топтарда жұмыс істеу кезінде кейс мәтіндерін талқылау, баяндамашыларды анықтау және шешімнің тұсаукесерін қалыптастыру жүргізіледі. Талқылау мерзімі аяқталғаннан кейін әр топ сөйлеуге және өз жауаптарын ұсынуға мүмкіндік алады. Сабақ соңында мұғалім ұжымдық пікірталас ұйымдастырады, оның барысында ең жақсы жауап таңдалады. Сабақ рефлексивті блокпен аяқталады, онда қорытынды жасалып , баға қойылады
Кейс-әдісті пайдалана отырып жұмыс істеу технологиясын мынадай түрде ұсынуға болады
Жұмыс фазасы
Мұғалімнің іс-әрекеті
Оқушылардың іс-әрекеті
Сабаққа дейін;
-кейсті дайындау және оны жинақтау;
-негізгі және қосымша ақпараттарды анықтау;
-сабақ сценарийін жобалау;
-тапсырмалар мен әдебиеттер тізімін алу;
-сабаққа өз бетінше дайындалуы;
Сабақ үстінде;
-материалдарды қарастыру;
-оқушыларды топқа бөлу;
-топтық жұмысты бақылап , қажет болған жағдайда қосымша ақпарат беру;
-берілген тапсырмаға байланысты сұрақтар қою;
-жауаптардың бірнеше вариантын дайындау;
-сабаққа белсенді қатысу;
Сабақтан кейін;
-оқушыларды бағалау;
Технологияның орталық буыны-" кейс " - бұл мұғалім таңдаған және құрастырған ақпараттық-әдістемелік материалдар кешені. Ол келесі компоненттерден тұрады: мазмұны, әдістемелік ұсыныстар, өзіндік жұмыс үшін тапсырмалар, ақпараттық-анықтамалық материалдар, тапсырмаларды орындау бойынша мұғалімнің нұсқаулары, әдебиеттер тізімі және электронды көздер және глоссарий.
Өзіндік тапсырмалар бөлімі өте маңызды жұмыс. Белгілі бір деңгейде білім, білік және құзыреттілік жүйесін қалыптастыруға ықпал ететін нұсқаларды жобалау қажет және оқу материалының әрбір келесі блогы басқалармен қисынды түрде байланысты болды. Тапсырмалар өсіп келе жатқан күрделілік дәрежесімен берілуі керек және үнемі зерттелген материалдың элементтерін қамтуы керек. Содан кейін оқушыларды сабаққа дайындау процесінде әрқашан өткенді үнемі қайталау және бекіту болады. Тиісінше, мұндай жүйе тек қабылдауды ғана емес, сонымен бірге зерттелген бағдарламалық мазмұнның саналы түрде игерілуін де қамтамасыз ете алады.
Кейс-бұл үш блоктан тұратын бірыңғай ақпараттық кешен:
- ұсынылған жағдайды жан-жақты талдауға мүмкіндік беретін көмекші материалдан тұратын сюжет;
- жағдай ішіндегі іс-әрекеттердің кезектілігін қалпына келтіруге, проблеманы және оған оқиғалардың әртүрлі қатысушыларының қатынасын бағалауға, жағдайдан шығу үшін қабылданған әрекеттерді және олардың нәтижелерін, сондай-ақ оны шешуге бөлінген ресурстарды талдауға арналған ақпараттық блок;
- оқу жоспарындағы кейстің орнын түсіндіретін, оған енгізілген тапсырмалардың барлық түрлерін нақты тұжырымдайтын және мұғалімге арналған әдістемелік ұсынымдар ұсынатын әдістемелік блок.
Сюжеттік және ақпараттық блоктар тәуелсіз бөліктер бола алады және біртұтас оқу массиві бола алады. Кешеннің бұл бөлігі электронды немесе баспа түрінде оқушыларға кейінгі жұмыс үшін беріледі. Онда жағдайдың мәтіні, қосымшалар және қажетті сұрақтар мен тапсырмалар бар. Әдістемелік блок тек мұғалімге арналған. Онда жағдайды талдау және талқылау бойынша нақты ұсыныстар, жағдайды талдаудың авторлық нұсқасы, кілт, сабақты өткізудің ұсынылған әдістемесі бар.
Мұғалімнің жағдаяттық оқыту әдісі режиміндегі жұмысы екі кезеңнен тұрады:
1. Оны талдауға арналған сұрақтар жиынтығын қалыптастыру бойынша алдын-ала күрделі шығармашылық жұмыс сабақтан тыс уақытта жүзеге асырылады және мұғалімнің ғылыми-зерттеу, әдістемелік, дизайн қызметін қамтиды.
2. Сыныптағы мұғалімнің қызметі кіріспе және қорытынды сөз сөйлеумен, топтың қалыптасуымен және пікірталасты ұйымдастырумен, іскерлік атмосфераны сақтаумен, жоғары сынып оқушыларының жұмысын жедел бағалаумен, шешімдерді іздеумен және әзірлеумен анықталады.
Кейс-технологияны оқу процесінде қолдану нәтижесінде аналитикалық ойлау, мәтінмен жұмыс істеу дағдылары қалыптасады; ақпараттық базаны кеңейту; деректерді жинау, жіктеу және саралау әдісін игеру; теориялық және практикалық білімдердің арақатынасы. Кең білім беру кезінде оқушылар бейтаныс жағдайларда шешім қабылдау және іс-қимыл жасау; қойылған міндеттерге балама іздеу және оңтайлы жауаптарды анықтау; авторлық зияткерлік өнімді жасау және алу; білім беру және жеке мақсаттарға қол жеткізу тәжірибесіне ие болады; қарым-қатынас дағдыларын арттыра алады.
Кейс-әдісімен үйлескен әдістерді физика сабағында қолдану жолдары.
Физиканың қазіргі қоғамның дамуындағы рөлін асыра бағалау қиын.
Физика-адам білімінің ең терең дамыған саласы және оның техникалық, жаратылыстану-ғылыми және теориялық ойлауының негізін құрайды. Соңғы 100 жыл ішінде жаратылыстану ғылымдарының жетістіктерінің шыңы физикаға келді. Физиканы оқытудың негізгі міндеті оқушылардың танымдық және шығармашылық іс-әрекет тәжірибесі мен білімін беру негізінде олардың қызығушылықтары мен қабілеттерін дамытуды қамтамасыз ету; оқушылардың физиканың негізгі ғылыми ұғымдары мен заңдарының мағынасын, олардың арасындағы өзара байланысты түсінуін қамтамасыз ету, оқушылардың әлемнің физикалық бейнесі туралы ғылыми түсініктерін қалыптастыру; ақпарат алудың заманауи құралдарын игеруге, білім алу дағдыларын қалыптастыруға көмектесу.
Мектептегі физика курсы әрқашан оқушылардың түсінуі үшін және саналы түрде игеруі үшін , қиын болған және болып қала беретін пәндердің бірі. Жасыратыны жоқ, қазіргі мектеп оқушыларының көпшілігінде оқу пәндерін, атап айтқанда физиканы игеру қажеттілігі өте төмен. Физика курсын сәтті меңгеру үшін оқушылардың оқу мотивациясын арттыру, баланың оқу процесіне белсенді қосылуын қамтамасыз ету, әр оқушы үшін білімге, шығармашылық белсенділікке деген қажеттілігін жүзеге асыруға мүмкіндік жасау қажет.
Мектептің мақсаты мен міндеті түбегейлі өзгереді, біз таза білім парадигмасынан баланың жеке дамуына көшеміз. Сондықтан олар физикадан тек есеп шығаруды үйреніп қана қоймай, негізгі физикалық заңдардың, мысалы Ньютон заңдарының әсерін көрсетіп, баланың физика туралы алған білімдерін қалай қолдана алатындығын түсіндіруі керек. Инновациялық білім беру қағидаттарын іске асыратын заманауи технологиялар негізінде құрылған оқытудың жаңа моделіне қажеттілік туындады. Физика сабақтарында кейс-әдісті қолдану осы мәселенің шешімі болады.
Қазіргі заманғы білім беру үшін кейс әдісін қолдана отырып, педагогикалық тәжірибенің өзектілігі оның көп мақсатты және көп функциялы бағытымен, оны тұтас білім беру процесіне интеграциялау мүмкіндігімен анықталады, оның барысында студенттер жүйелі базалық білім мен негізгі құзыреттіліктерді игерумен қатар, физикалық құбылыстардың, заңдардың, теориялардың заңдылықтарын зерттеу және оларды заманауи ғылыми дүниетанымды қалыптастыру құралы ретінде игеру қажеттіліктері қалыптасады. зияткерлік қабілеттер мен танымдық қызығушылықтарды дамыту, сондай-ақ тұжырымдамалық негіздің болуы; Жүйелілік( бөліктердің тұтастығы); басқарушылық, яғни оқу процесін жоспарлау, жобалау, жоспарланған нәтиже алу мақсатында құралдар мен әдістерді өзгерту мүмкіндігі; тиімділік және репродуктивтілік.
Демек, бұл педагогикалық тәжірибе педагогикалық практикада өзекті және нақты сұранысқа ие. Физиканы оқыту үдерісін ұйымдастырудағы өзгерістердің қажеттілігі "физика сабақтарында оқушылардың оқу уәждемесін арттыру құралы ретінде кейс-әдісті пайдалану"жұмысын анықтады. Педагогикалық жобаның жетекші идеясы-кейс әдісі арқылы оқушылардың сабақ уақытында және сабақтан тыс іс-әрекеттерін ұйымдастырып , құру үшін әртүрлі өмірлік жағдайларда белгілі қызмет алгоритмдерін біріктіру мүмкіндігі.
Тәжірибенің нәтижесі:
оқу процесін ұйымдастырудың тәсілдерін өзгертуде: іс-әрекеттік тәсіл мұғалімнің "оқушыларға білім, білік және дағды беру" деген ұстанымнан "оқушыға өзгермелі өмірлік жағдайларда икемді бейімделуге мүмкіндік беретін негізгі құзыреттіліктерді қалыптастыруға"; өмірлік міндеттерді өз бетінше шешуге, білімді өз бетінше алуға, оларды іс жүзінде шебер қолдана отырып, білім беру нәтижелеріне қол жеткізуге, еңбек нарығы мен қазіргі әлеуметтік өмірдің жаңа талаптарына парапар " бағдарлануына ықпал етеді.
Кейс-әдіспен қатар сын тұрғысынан ойлауды дамыту технологиясының элементтері қолданылады, бұл жұмыс нәтижелерін кластер, схема, инсерт, синквейн және т.б. түрінде ұсынуға мүмкіндік береді, яғни визуализация принципі қолданылады.
Оқытудың жаңа жүйесіне көшу мыналарды қамтиды:
дәстүрлі сабақтың схемасы мен талаптарын қайта қарау;
оқытудың психологиялық жағдайының өзгеруі;
психологиялық жайлылықты құру;
оқу процесінің барлық қатысушыларына әркімнің байсалды қарым-қатынасы (әркім өз ойын айта алады және оның көзқарасы басқалармен тең дәрежеде қабылданады);
оқу үрдісіндегі шығармашылық бастамаға максималды бағдар;
оқу процесі барысында оқушылардың қателік жасау мүмкіндігі, әр балаға сену;
сөйлеу дамуына ықпал ету;
білім алушының ой-өрісін дамыту;
баланы іс-әрекеттің барлық түрлеріне барынша қосу, таңдалған тақырыптағы алған тәжірибесін кеңейту.
Жаңа технологияның артықшылығы - физика сабақтарында оқушы алған білімдерін оқулықтан дерексіз мәселелерді шешуде ғана емес, сонымен бірге ол оқуды аяқтағаннан кейін өмірдегі нақты мәселені шешуде қолдана алады. Кейстерді талдау білімді белсенді игеруге және өмірде теориялық білімнен гөрі пайдалы болуы мүмкін практикалық ақпараттың белгілі бір жүгін жинауға ықпал етеді. Сондай-ақ кейстерді талдау процесінде қазіргі әлемде аса қажетті талдамалық, шығармашылық және коммуникативтік дағдылар дамиды.
Кейс әдісі тапсырманың дайын жауабы бар дегенді білдірмейді немесе ұқсас жауапқа сүйенуге болады деген сөз емес. Өйткені тапсырма берілді және оны оқушылар жауабын тауып шешіп қойды. Жауабын тапқаннан кейін оқушылар өзара ақылдасып талдау жасайды. Жауаптың кемшіліктерімен артықшылықтарын талқылап әр оқушы өз жауап нұсқасын ұсынады.
Қарастырылып отырған оқыту әдісінің негізгі артықшылықтары:
орындалған тапсырмалардың практикалық бағыты, онда оқушы белгілі бір уақытқа топтың жетекшісі болады және оны басқарады;
теорияны зерттеу процесі ғана емес, сонымен бірге оны нақты практикалық мысалдарда қолдану, мәселені шешудің стандартты және стандартты емес схемаларын әзірлеу, талқылау барысында мұғаліммен де, басқа оқушылармен де еркін қарым-қатынас жасауға мүмкіндік алу;
білім алушылар шешім қабылдау барысында өздерінің даралығын ашуға мүмкіндік алады;
педагог пікірталастарды бақылау негізінде де, кейс бойынша шешімдерді қорғау негізінде де білім алушылардың білім, білік және дағды деңгейін жүйелі түрде бағалауға мүмкіндігі бар. Сондай-ақ, нақты жағдайда қабылданған шешімдер негізінде оқушылардың істі шешу және істің нәтижесін талдау процесінде алған ұжымдық практикалық тәжірибені пайдалану мүмкіндігі бар;
бұл әдіс оқу уақытын едәуір үнемдейді, өйткені кейстер оқушыларға сабақ басталғанға дейін беріледі.
Дегенмен, артықшылықтармен қатар бірқатар кемшіліктерді атап өткен жөн:
білім беру жүйесін дамытудың осы кезеңінде біздің елімізде оқыту бағдарламаларында, білім беру туралы заңнамада үнемі өзгерістер болып тұрады, жаңа технологиялар енгізілуде, бұл кейстерді тұрақты бағдарлама негізінде құруды қиындатады, оның өзгеруімен кейстер өзекті болмауы мүмкін және үнемі жаңартуды және қайта қарауды талап етеді;
әр түрлі салаларда туындайтын проблемалық жағдайлардың ауқымы кең болуы мүмкін, оны кейстер арқылы сипаттау мүмкін емес, сондықтан мұғалім типтік жағдайларды таңдау жасауға ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz