Кәсіби құзыреттілік ұғымының мазмұны

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 109 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ

І. ҚАЗІРГІ ЖАҒДАЙДА БОЛАШАҚ МҰҒАЛІМІНІҢ ЖАҺАНДЫҚ ҚҰЗЫРЕТТІЛІГІН ҚАЛЫПТАСТЫРУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ МӘСЕЛЕЛЕРІ .

1. 1. Жаһандану мен жаһандық Білім және мектептердің даму тенденциялары.

1. 2. Мектеп мұғалімдерінің дайындығы: ретроспективті талдау және қазіргі жағдайы.

1. 3. Болашақ мұғалімдердің ғаламдық құзіреттілігінің мазмұны мен құрылымы.

II ТАРАУ. БОЛАШАҚ МҰҒАЛІМДЕРДІҢ ЖАҺАНДАНУ ЖАҒДАЙЫНДАҒЫ КӘСІБИ ҚҰЗІРЕТТІЛІГІН ДАМЫТУ ЖОЛДАРЫ

2. 1. Аудиториялық уақытта болашақ сынып мұғалімінің жаһандық құзыреттілігін қалыптастыру.

2. 2. Болашақ мұғалімнің практикалық және аудиториядан тыс іс-әрекеттегі жаһандық құзыреттілігін қалыптастыру.

2. 3. Тәжірибелік-эксперименттік жұмысты ұйымдастыру және оның нәтижелері

ҚОРЫТЫНДЫ

КІРІСПЕ

Зерттеудің өзектілігі . Қазіргі қоғам және құрылымдық елдің әлеуметтік экономикалық өміріндегі өзгерістер мен жаңартуларды талап етеді. Білім беру процесін ұйымдастыруға қойылатын талаптар мектеп, оның ішінде оның бастапқы кезеңінде аса қатты назарға алынады. Қазіргі уақытта ХХІ ғасыр мұғалімінің тұлғасы мен қызметін жүйелі түрде, объективті түрде түсіну үшін жаңа теориялық және әдіснамалық негіздер қажет. Сонымен қатар оның білім беру жүйесін одан әрі реформалауға дайындық деңгейі болып табылады. Жаңа ғасырда "жаһандану"сияқты ұғымдар үнемі естіліп тұрады және "жаһандық білім беру", олар ерекше маңыздылыққа ие адамның өзара әрекеттесуіне көп көңіл бөлінетін жағдайлар әлемдік қоғам.

Мектеп мұғалімдерінің алдында Қазақстан азаматы мен әлем азаматын тәрбиелеу міндеті тұр: Қазақстан азаматы өзін сезінуі керек бүкіл әлемдік қоғамдастық алдындағы жауапкершілігі, әлем азаматы қазақ елі тағдыры үшін жауапкершілікті өз мойнына алуы керек.

Екі жауапкершіліктің осы диалектикалық тіркесімінде ғана қамтамасыз етілуі нәтижелі актуализациялық жеке қабылдаған демократиялық және гуманистік құндылықтар.

Мұғалімді кәсіби-педагогикалық қызметке даярлау мәселесі қызмет бұрын көптеген зерттеушілерді қызықтырды. Қоғам дамуының әртүрлі кезеңдерінде ол қажеттіліктерді ескере отырып, әртүрлі нақты шарттар жолдармен шешілді. Әдістемелік тәсілдер, практикалық кеңестер және оны шешу бойынша ұсыныстарды біз педагогика классиктерінің еңбектерінен табамыз А. Дистервег, А. С. Макаренко, и. Г. Песталоцци, Ж. Ж. Руссо, В. А. Сухомлинский, К. Д. Ушинский және басқа авторлар. О. А. Абдуллина, С. И. Архангельский Жоғары мектептегі педагогикалық үдерістің жалпы заңдылықтарына, болашақ маманды оқыту және тәрбиелеу технологиясына қатысты базалық сұрақтарға жауап берді, П. П. Блонский, Н. Д. Никандров, В. А. Сластенин, Н. Ф. Радионова және С. Т. Шацкий. Жаһандану мәселелері және жаһандық ұйымның қажеттілігі л. Андерсен, И. Ю. Алексашнна, В. С. Куку шина, Л. Влесков, в. Слысенко, и. М. Синагогатуллиннің зерттеулерінде білім беру әсер етеді, Е. с. Устинова, Ф. Фокина, Р. Хенви және басқа авторлар.

Болашақ маманның құзыреттілігін қалыптастыру мәселелері және құзыреттілік тәсіл келесі ғалымдардың еңбектерінде ұсынылған О. А. Атласова, В. С. Безрукова, Т. Г. Браже, Ю. В. Варданян, А. К. Маркова, М. А. Холодная және С. Е. Шишов. Барлық оң тәжірибеге қарамастан, сынып мұғалімін даярлау тұрғысынан елімізде жинақталған бұл дәстүрлі тәжірибе-; мектеп мұғалімдері қазіргі қоғамның барлық өсіп келе жатқан қажеттіліктерін қанағаттандыра алмайды. Педагогикалық оқу орындарының түлектері үшін бағдар жеткіліксіз қалыптасқан

Қазақстан мен әлемнің басқа елдерін қамтыған жаһандық өзгерістер жағдайында жұмыс істеуге арналған кәсіби қызмет. Мысалы, болашақ бастауыш сынып мұғалімін даярлау мәселелерін әзірлеу кезінде жаһандану мәселелері және оның жаһандық білімге әсері ескерілмейді, бірақ мұғалімдердің Жаһандық білім беруді қалыптастыру мәселелері мен құзыреттілікке көңіл бөлінбейді. Бұл жағдай объективті талдау жасау қажеттілігін туғызады, жағдай және жаңа көзқараспен және дайындық талаптарын бағалау

ХХІ ғасырда жұмыс істеуге шақырылған бастауыш сынып мұғалімдері. Педагогикалық жоғары оқу орындарының алдында неғұрлым жоғары деңгейді қамтамасыз ету міндеті тұр. Қазіргі жаһандану жағдайында жұмыс істеуге арналған Бастауыш сынып мұғалімін даярлау.

Осылайша, қалыптастыру мәселесін зерттеудің өзектілігі қазіргі жағдайда болашақ мұғалімінің педагогикалық қызметке жаһандық құзыреттілігі әлеуметтік педагогтандыру қажеттілігі арасындағы қайшылықтың болуымен анықталады. Жаһандану процестерін педагогикалық мақсаттарда тиімді пайдаланудың мемлекеттік бағдарламаларының болмауы; болашақ бастауыш сынып мұғалімдерінің жаһандық құзыреттілігін қалыптастыру қажеттілігі және осы мәселенің педагогикалық теория мен практикада жеткіліксіз әзірленуі.

Осы қарама-қайшылықтарды ескере отырып, зерттеу тақырыбын таңдау жасалды, оның проблемасы келесідей тұжырымдалған: мұғалімінің жаһандық құзыреттілігін тиімді қалыптастыруды қамтамасыз ететін педагогикалық жағдайлар қандай.

Зерттеу мақсаты: болашақ педагог-психологтардың кәсіби құзыреттілігін көптілді білім беру жағдайында қалыптастыруды теориялық және әдіснамалық тұрғыда негіздеу, құрылымдық-мазмұндық моделін ұсыну, әдістемесін жасау және олардың тиімділігін эксперименттік жұмыста сынақтан өткізу.

Зерттеу нысаны : жоғары оқу орындағы біртұтас педагогикалық үдеріс. Зерттеу пәні:

Зерттеу болжамы: егер, болашақ педагог-психологтардың заманауи кәсіби құзыреттілігін қалыптастыру теориялық және әдіснамалық тұрғыда негізделсе, мотивациялық, танымдық, іс-әрекеттік компоненттерден тұратын әдіс-тәсілдер, құралдары мен көрсеткіштері айқындалған модель жүзеге асырылып, білім алушылар көптілді білімдер мен кәсіби білік, дағдыларын белсенді меңгерсе, онда олардың кәсіби құзыреттіліктерін қалыптастырудың тиімділігі артады, өйткені бұл жағдайда жоғары оқу орынының білім беру бағдарламасы көптілді білім беру талаптарына сәйкес құрастырылып жүзеге асады.

Мақсат пен гипотезаға сәйкес зерттеу міндеттері анықталды:

1. Болашақ педагог-психологтардың кәсіби құзыреттілігін қалыптастыру қажеттілігін негіздеу және «құзырет», «құзыреттілік», «кәсіби құзыреттілік» ұғымдарының мәнін нақтылау;

2. Көптілді білім беру жағдайында болашақ педагог-психологтардың кәсіби құзыреттілігін қалыптастырудың әдіснамалық тұғырларын айқындау;

3. Мектептегі жаңартылған білім беру мазмұны мен ЖОО-да білім беру бағдарламаларының талдау негізінде олардың өзара байланысы мен сабақтастығын және педагог-психологтың заманауи кәсіби құзыреттілігін анықтау;

4. Болашақ педагог-психологтардың кәсіби құзыреттіліктерін көптілді білім беру жағдайында қалыптастырудың құрылымдық-мазмұндық моделін ұсыну және тиімділігін практика жүзінде дәлелдеу; 5. «Көптілді білім беру жағдайында болашақ педагог-психологтардың кәсіби құзыреттілігін қалыптастыру негіздері» бағдарламасының мазмұны мен жүйесін әзірлеп, тиімділігін тәжірибелік-эксперименттік сынақтан өткізу.

Зерттеудің жетекші идеясы - болашақ педагог-психологтардың кәсіби құзыреттілігін көптілді білім беру жағдайында қалыптастыру, олардың кәсіби іс-әрекетке даярлығын ғана емес, көптілді білім берудің заманауи талаптарына сай қажетті құзыреттіліктерін қалыптастыру жаңа сапалық деңгейге көтереді.

Зерттеудің теориялық әдіснамалық негіздері: Болашақ педагог-психологтардың кәсіби құзыреттіліктерін көптілді білім беру жағдайында қалыптастыру бойынша тарихи-қоғамдық заңдылықтар дамуын ашатын философиялық қағидалар, жалпыадамзаттық және ұлттық құндылықтардың өзара бірлігі туралы тұжырымдамалары, ғалым педагогтардың, психологтардың, философтардың, әлеуметтанушылар мен мәдениеттанушылардың еңбектері, көзқарастары, тұжырымдары, зерттеулерімен анықталады.

Зерттеудің қайнар көздері: Зерттеу мәселесі бойынша философтардың, психологтардың, педагогтардың және әлеуметтану бойынша мамандардың ғылыми еңбектері, Қазақстан Республикасы «Білім туралы» Заңдары, Қазақстан Республикасы жалпыға міндетті білім және жоғары білім берудің мемлекеттік стандарттары, Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің білім беру мәселелеріне қатысты нормативті құжаттары, Қазақстан Республикасының Білім беруді дамытудың 2020-2025 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы, «Педагог мәртебесі» заңы, ғылыми педагогикалық мерзімді басылымдар және автордың педагогикалық тәжірибесі. 13 Зерттеудің негізгі кезеңдері: Көптілді білім беру жағдайында болашақ педагог-психологтардың кәсіби құзыреттілігін қалыптастыруға арналған тәжірибелік-педагогикалық жұмысқа қойылған мақсатқа сай үш кезеңде жүргізілді. Бірінші кезең (2016-2017 ж. ж. ) зерттеу мәселесі анықталып, оның мақсаты мен міндеттері айқындалды, зерттеудің ғылыми аппараты дайындалды. Отандық, шетелдік іргелі ғылыми зерттеулерге талдау жасау барысында қарастырылып отырған мәселенің теориялық-әдіснамалық негіздері анықталды. Тақырып бойынша материалдар сұрыпталып, жинақталды. Ғылыми мақалалар дайындалып, басылымдарда жарық көрді. Тәжірибелік алаңдар анықталып, эксперименттік жұмыстың жоспары, бағдарламасы дайындалды. Екінші кезең (2017-2018 ж. ж. ) теориялық материалдарды жүйелеу жалғасын тапты, анықтау эксперименті барысында болашақ педагогпсихологтардың тест, сауалнама арқылы алғашқы білім деңгейлері тексерілді, нәтижелері қорытындыланды, қалыптастыру эксперименті жүргізілді. Студенттерге арналған жұмыстар (семинар, тренинг) байқаудан өткізіліп, тәжірибеге енгізілді. Ҥшінші кезең (2019-2020 ж. ж. ) қалыптастыру эксперименті жалғасын тапты, алынған нәтижелер сұрыпталып, өңделіп, құрылымы бойынша жүйеленді, ұсыныстар әзірленді, диссертация талаптарға сай рәсімделді. Зерттеудің әдістері: диссертациялық жұмысты жүргізу барысында қолданылған теориялық (зерттеу мәселесі бойынша философиялық, әлеуметтанушылық, психологиялық, педагогикалық ғылыми әдебиеттерге теориялық әдіснамалық талдау жасау, салыстыру, озық іс-тәжірибелерді жинақтау, зерттеудің нәтижесін жобалау, үлгілеу, тұжырымдау), эмпирикалық (сауалнама, тест, педагогикалық бақылау, тәжірибелік-эксперименттік жұмыстар жүргізу), статистикалық (зерттеу бойынша алынған нәтижелерді математикалық-статистикалық тұрғыдан өңдеу) .

Зерттеу базасы:

Зерттеудің ғылыми жаңалығы мен теориялық мәнділігі:

1. Болашақ педагог-психологтардың заманауи кәсіби құзыреттіліктерін қалыптастыру қажеттілігі ғылыми тұрғыда негізделді және «көптілділік», «көптілді білім беру», «құзырет», «құзыреттілік», «кәсіби құзыреттілік» ұғымдарының мәні нақтыланды.

2. Көптілді білім беру жағдайында болашақ педагог-психологтардың заманауи кәсіби құзыреттіліктерін қалыптастырудың әдіснамалық тұғырлары жүйеленді.

3. Мектептегі жаңартылған білім беру мазмұны мен ЖОО-да білім беру бағдарламаларын жан-жақты талдау негізінде олардың өзара байланысы, сабақтастығы және педагог-психологтардың қажетті кәсіби қызметтері мен заманауи құзыреттіліктері негізделді.

4. Болашақ педагог-психологтардың кәсіби құзыреттіліктерін көптілді білім беру жағдайында қалыптастырудың құрылымдық-мазмұндық моделі әзірленіп тиімділігі тәжірибе арқылы дәлелденді.

5. «Көптілді білім беру жағдайында болашақ педагог-психологтардың кәсіби құзыреттілігін қалыптастыру негіздері» тақырыбында дайындалған үш бағытты (тілдік, танымдық, психологиялық) бағдарламасы жасалынып және ұсынылған заманауи құзыреттіліктердің тиімділігі тәжірибелік-эксперименттік жұмысында интегративті CLIL технологиясы шеңберінде сынақтан өткізілді.

Зерттеудің практикалық мәні: болашақ педагог-психологтардың кәсіби құзыреттілігін қалыптастырудың моделі ішінара жоғары білім беру жүйесінің тәжірибесіне енгізілді, зерттеу барысында қол жеткізген теориялық қағидалар мен тұжырымдар білім беру мазмұнын жаңартуға арналған практикалық оқу материалдарын жасауға мүмкіндік берді. «Көптілді білім беру жағдайында болашақ педагог-психологтардың кәсіби құзыреттілігін қалыптастыру негіздері» тақырыбында дайындалған (үш бағыттағы: тілдік, танымдық, психологиялық) бағдарламаны, «English Club» жоспары, психологиялық тренингтер мектепте, жоғары оқу орындарында, педагогикалық колледждерде қолдану арқылы педагог-психологтарды дайындау сапасын арттыруға ықпал етеді. Қорғауға ұсынылатын қағидалар: - болашақ педагог-психологтардың кәсіби құзыреттілігін қалыптастыру қажеттілігінің басты факторлары мен көптілді білім беру жағдайындағы әдіснамалық тұғырлар; - мектептегі жаңартылған білім беру мазмұны мен ЖОО-ы білім беру бағдарламаларының өзара байланысы мен сабақтастығы және көптілді білім беру жағдайында болашақ педагог-психологтардың заманауи кәсіби құзыреттіліктерінің тиімділігі; - болашақ педагог-психологтардың кәсіби құзыреттіліктерін қалыптастырудың құрылымдық-мазмұндық моделі психологиялық қызметті жүзеге асыру мен педагог-психологтарды даярлау тұжырымдамаларына негізделген; - «Көптілді білім беру жағдайында болашақ педагог-психологтардың кәсіби құзыреттілігін қалыптастыру негіздері» тақырыбындағы үш бағытты (тілдік, танымдық, психологиялық) арнайы бағдарлама, интегративті CLIL технологиясы және тиімді әдістемелер зерттеудің негізгі мәселесін шешуге бағытталған. Зерттеудің дәлелділігі мен негізділігі: Зерттеудің мақсаты мен міндеттерінің ғылыми аппаратқа сай болуымен, зерттеу әдістерінің, тәжірибеэксперимент жұмыстарының жоспарлы және жүйелі іске асуымен, ұсыныстардың жалпы білім беретін мектептердің, орта және жоғары оқу орындарының іс-тәжірибелеріне енгізілуімен, сондай-ақ зерттеудің негізгі мәселелері мен нәтижелері ғылыми-практикалық конференцияларда талқылануымен қамтамасыз етіледі. Докторанттың өзіндік іс-әрекетінің қалыптасуына арналған философиялық, психологиялық, педагогикалық еңбектердегі қағидалардың басшылыққа алынуымен, ЖОО оқу үдерісіне зерттеудің нәтижелерін енгізуімен дәлелденді.

Зерттеу нәтижелерінің мақұлдануы : Зерттеудің негізгі қағидалары ғылыми баяндама түрінде ҚР БжҒМ Білім және Ғылым саласындағы бақылау Комитеті ұсынған журналдарда және Scopus базасына енген шетелдік басылымдарда, халықаралық конференциялар жинақтары материалдарында жарық көрді. Диссертацияның көлемі мен құрылымы. Диссертация мазмұнын кіріспе, үш тарау, қорытынды, пайдаланылған әдебиеттер тізімі, қосымшалар құрайды. Кіріспе бөлімінде зерттеудің көкейкестілігі, ғылыми аппараты, мақсаты, объектісі, пәні, міндеті, болжамы, әдіснамалық негіздері, зерттеудің кезеңдері, зерттеудің ғылыми жаңалығы, практикалық мәнділігі, зерттеу базасы, қорғауға ұсынылатын қағидалары сипатталады. «Болашақ педагог-психологтардың кәсіби құзыреттілігін көптілді білім беру жағдайында қалыптастырудың әдіснамалық негіздері» атты бірінші тарауда көптілді білім беру Қазақстанның дамуындағы маңызды стратегиясы ретінде сипатталады, отандық және шетелдік зерттеулердегі көптілді білім беру жағдайында болашақ педагог-психологтардың кәсіби құзыреттілігін қалыптастыру мәселелерінің зерделенуі талданады. «Әлеуметтік-экономикалық өзгерістер мен жаңартылған білім беру кезеңінде болашақ педагог-психологтардың кәсіби құзыреттілігінің қалыптасуы» атты екінші тарауда болашақ педагог-психологтардың кәсіби құзыреттілігін қалыптастыруда мектептегі жаңартылған білім берудің ықпалы сипатталады, ЖОО-ның заманауи білім беру бағдарламаларының мүмкіндіктері мен болашағы айқындалады және құрылымдық-мазмұндық моделі ұсынылады. «Болашақ педагог-психологтардың кәсіби құзыреттілігін көптілді білім беру жағдайында қалыптастырудың тәжірибелік-эксперименттік жұмыстары» атты үшінші тарауда CLIL интеграциялық технологиясы көптілді білім беру жағдайында педагог-психологтардың кәсіби құзыреттілігін қалыптастырудың маңызды құралы ретінде айқындалады, болашақ педагог-психологтардың кәсіби құзыреттілігін көптілді білім беру жағдайында қалыптастыру бағдарламасының мазмұны мен жүйесі жасалады, зерттеу жұмыстары бойынша жүргізілген эксперименттік жұмыс қорытындыларының тиімділігі сынақтан өткізіледі. Қорытындыда зерттеу жұмысы бойынша жүргізілген жұмыстың нәтижелеріне негізделген тұжырымдар жасалынып, ғылыми тұрғыдан ұсыныстар берілді.

І. ҚАЗІРГІ ЖАҒДАЙДА БОЛАШАҚ МҰҒАЛІМІНІҢ ЖАҺАНДЫҚ ҚҰЗЫРЕТТІЛІГІН ҚАЛЫПТАСТЫРУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ МӘСЕЛЕЛЕРІ .

1. 1. Жаһандану мен жаһандық Білім және мектептердің даму тенденциялары.

Қазіргі уақытта Қазақстанның білім беру жүйесі елеулі өзгерістермен сипатталып, нәтижесінде барлық инновациялық процестер күшейе түсуде. Бүгінгі таңда білім беру жүйесінде маңызды сыртқы факторлар әсер етеді. Ол таныстырылады түбегейлі жаңа талаптар, үздіксіз жетілдіру бірқатар жаһандық тенденциялардан даму туындады:

- қоғамның даму оқушыларды тез өзгеретін өмірге дайындау шарттар қарқынын жеделдету талап етеді

- масштабтың айтарлықтай кеңеюімен мектеп түлектері мәдениетаралық өзара әрекеттестік ерекше маңызға ие көпшілдік пен төзімділікке ие болу;

- жаһандық проблемалардың пайда болуы мен жастардан олардың заманауи ойлауын шешу, өсуін талап етеді

- қоғамды демократияландыру, экспансия саяси және әлеуметтік таңдау мүмкіндіктері

дайындығын қалыптастыру қажеттілігінен бұрын мектеп азаматтардың мұндай таңдауына;

- қарқынды экономикалық даму және терең анықтайтын жұмыспен қамту саласындағы құрылымдық өзгерістер кәсіби дамудың тұрақты қажеттілігі жұмысшылардың біліктілігін арттыру және қайта даярлау, мектеп түлектерінің оқуға деген құштарлығы мен қабілетін өмір бойы қалыптастыруды қажет етеді [110] .

Деректерді сәйкестендіру үшін, мектеп талаптары өзгеруі керек және бұл процесс үздіксіз болуы керек. Мұның бәрі қабілетті тәуелсіз, белсенді, икемділігін болып жатқан өзгерістерге жауап береді өзіне қатысты жауапкершілікті қабылдау құндылық ретінде дамыту, қабілетті және үнемі дайын мұғалімді жүзеге асыру. Осылайша, ерекше бар ең алдымен кәсіби біліктілігін арттыруға қойылатын талаптар мұғалімнің құзыреттілігі.

Құзыреттілік қазіргі уақытта ғылыми мәселе ретінде уақыт әлі нақты және бір мағыналы анықтамаға ие емес және дегенмен, толық талдау алған жоқ оған деген қызығушылықтың ұзақ даму тарихы бар

(1-қосымша) .

Құзыреттілік ұғым лексика ретінде ғылымда пайда болды ХХ ғасырдың 50-жылдарының аяғындағы [21] . Бастапқыда оны отандық және шетелдік интерпретациялау зерттеулерде әртүрлі семантикалық екпін болды. Концепция мазмұнындағы шетелдік зерттеушілер инвестицияланған, ең алдымен, практикалық мазмұн пәндік аймақ тиімді жүргізу қабілеті белгілі бір іс-әрекетті белгілі бір жерде орындау (, Р. Уайт, Дж. Равен, П. Бурдье, Д. Химс, П. Вайл, Ф. Дэнвер, Ф. Мерн және т. б. ) . Сонымен, Дж. Рэйвеннің айтуынша, құзыреттілік «үлкен саннан тұратын құбылыс құрамдас бөліктер, олардың көпшілігі салыстырмалы бір-бірінен тәуелсіз, . . . кейбір компоненттер когнитивтік салаға көбірек жатады, ал басқалары жатады эмоционалды, . . . бұл компоненттер бірін-бірі алмастыра алады.

Автордың пікірінше, құзыреттілік нақты іс-әрекетті орындау қажет, жоғары мамандандырылған пәндерді қамтитын пәндік білім, Дағдылар, ойлау тәсілдері және көтеруге дайын болу өз әрекеттері үшін жауапкершілік [107, 112 Б. ] . Әрі қарай ол бекітеді, бұл:

1. Құзыреттілік компоненттері келесі салаларда дамиды үшін қызықты орындау барысында ғана көрінеді адамның қызметі.

2. Тиімді қызмет-нәтиже бірнеше факторлар - бүтінге байланысты бірқатар тәуелсіз және бірін-бірі толықтыратын құзыреттілік, бұл процесте көптеген жағдайларды қамтиды жеке құзыреттілік деңгейінен гөрі мақсатқа жету немесе белгілі бір жағдайда көрінетін қабілеттер.

Құзыреттіліктің толық жиынтығын бағалау керек, әр түрлі жағдайларда жеке адамдар көрсеткен ұзақ уақыт жұмсайтын арналған деңгейге емес, жеке маңызды мақсаттарға қол жеткізу кез-келген жеке қабілет.

3. Нақты жағдай, онда көрсетіледі жеке адам оның қалыптасуына тікелей әсер етеді, жаңа құндылықтарды дамыту және құзіреттілікті игеру мүмкіндігі [109, с. 153] .

Американдық психолог Р. Шорт тұжырымдаманы ашады "тұлғаның құзыреттілігі". Құзыретті тұлға автор "бар адам" деп сипаттайды "ғылым негіздерін" білу және олармен байланысты сондай-ақ орындау үшін қажетті дағдылар психомоторлық функциялар, кәсіби рөлдер, танымдық және аффективті қызмет, қарым-қатынас" [12, б. 66] . Бұл жағдайда қабілеттердің дамуына баса назар аударылады, білім, білік, мотив, қарым-қатынас, сенім,

орындау үшін қажетті құндылықтарды рөлдер мен әлеммен өзара әрекеттесу.

Батыс еуропалық құзыреттілік модельдері шеберлік кешенді шешу жолдарын өз бетінше табу жаңа білімді өз бетінше меңгеру, туралы оң көзқарас тұлға, үйлесімді қарым-қатынас қабілеті, ұжымда өзін ұстау сияқты қасиеттерге назар аударыңыз.

Жалпы, шетелдік ғалымдар құзыреттілікті адамның жалпы сипаттамасына көбірек байланысты емес оның нақты дағдылары бар жатқызады.

XX ғасырдың ортасы-аяғындағы отандық ғылыми басылымдар ғасырлар "құзыреттілік" ұғымының мазмұнына кірді қажетті жеке сипаттамалардың болуы, сондай-ақ дағдыларын, тәсілдері мен тәсілдерін қызметті жүзеге асыру [112] .

Сонымен, Б. Д. Эльконин құзыреттілікті келесідей анықтайды "адамның іс-әрекетке (оның ішінде әлеуметтік "кесу") . Жеке адамның болуы маңызды емес

бір нәрсені ішкі ұйымдастыру және мүмкіндік бар нәрсені пайдалану " [143] .

"Орыс тілінің түсіндірме сөздігінде" С. и. Ожегова и н. ю. Шведова түсініктемесінде "Құзыретті" - білімді, білімді, кез-келген салада және тұжырымдамада беделді "құзырет" - мәселелер, онда біреу жақсы хабардар; өкілеттіктер, құқықтар шеңбері[94, 288 б. ] .

"Кеңестік энциклопедиялық сөздікте" "құзыреттілік" Білім және тәжірибе ретінде анықталады өзге облысы [123, с. 614] .

Әлемдік қоғамдастықтағы интеграциялық процестер XX ғасырдың аяғы-XXI ғасырдың басы үшін қолайлы негізгі әлеуметтік-экономикалық құбылыстар мен санаттарды әр түрлі ғылыми салалардан туындаған әртүрлі ғылыми әдіснамалық негіз. Қазіргі "құзыреттілік" ұғымының анықтамасы. мазмұны бойынша ғылым шетелдіктермен сәйкес келеді.

Негізгі құрылымдық сипаттамалары қызметі бар білім, білік, қабілет жанама сипат. Категорияның қалыптасуын егжей-тегжейлі талдау "құзыреттілік" и. А. Зимныйдың еңбектерінде берілген және ғылымдағы көріністердің динамикасын бақылау санатында кеңінен қолданылғанға дейін осы санаттың

кәсіби және ғылыми орта [52] . Сонымен, автор құзіреттіліктің қалыптасуының бірқатар кезеңдерін анықтайды, өзгерістерге байланысты білім берудегі көзқарас "құзыреттілік"ұғымын қарастыру тәсілдері.

Бірінші кезең (1960-1970 жж. ) ғылыми аппаратқа "құзыреттілік"санатын енгізу, ұғымдарды бөлудің алғышарттарын құру құзыреттілік / құзыреттілік. тілдік құзыреттіліктің әртүрлі түрлерін зерттеу Осы уақыттан басталады, "коммуникативтік құзыреттілік" ұғымын енгізу (Д. Хаймс) .

Екінші кезең (1970-1990 жж. ) біліктілік/құзыреттілік санатын қолдану тілді оқытудың теориясы мен практикасы (әсіресе халықтық), басқарудағы, басшылықтағы кәсіби, менеджментте, қарым-қатынасты оқытуда. Бұл

"әлеуметтік даму" ұғымының мазмұны әзірленуде құзыреттілік / құзыреттілік".

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.