Ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлерге меншік құқығын құқықтық реттеу
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
Қ.ЖҰБАНОВ атындағы АҚТӨБЕ ӨҢІРЛІК УНИВЕРСИТЕТІ
Ж.А.Қызаева, Н.Д.Жақсылық, Р.Нуртолганова, А.Б.Жетибаева, Ж.Марданов
Ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлерге меншік құқығын құқықтық реттеу
Білім бағдарламасы 5B030100 - "Құқықтану"
Ақтөбе - 2022
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
Қ.ЖҰБАНОВ атындағы АҚТӨБЕ ӨҢІРЛІК УНИВЕРСИТЕТІ
ҚҰҚЫҚТАНУ КАФЕДРАСЫ
Диплом қорғауға жіберілді
Кафедра меңгерушісі
А.Ж.Нуритдинова
20 ж.
ДИПЛОМДЫҚ ЖОБА
Тақырыбы: Ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлерге меншік құқығын құқықтық реттеу
Білім бағдарламасы 5B030100 - "Құқықтану"
Орындады: Ж.А.Қызаева
Н.Д.Жақсылық
Р.Нуртолганова
А.Б.Жетибаева
Ж.Марданов
Ғылыми жетекші
М.С.Мухтарова
Ақтөбе - 2022
МАЗМҰНЫ
Кіріспе 7
1. Жер құқық саласы ретінде. Жер құқықтық қатынастары 8
1.1 Қазақстан Республикасында жер қатынастары және оны құқықтық реттеу 13
1.2 Ауыл шаруашылығы үшін арналған жерлерге меншік құқығы 18
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Қазақстан Республикасының Конституциясы 30 тамыз 1995ж.
Қазақстан Республикасының Жер Кодексі 20 маусым 2003ж.
Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексі. 09 қаңтар 2007 жыл.
Қазақстан Республикасының Орман кодексі 8 шілде 2003ж
Қазақстан Республикасының Су кодесі 9 шілде 2003ж
Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі жалпы бөлім 1994 жылғы.
Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексі.
Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексі. 1997 жылы қабылданған.
Қазақстан Республикасының Шаруа фермер қожалығы туралы заңы 30 наурыз 1998.
Мемлекеттік су кадастрын жүргізудің тәртібі туралы Қазақстан Республикасының Министр Кабинетінің 24.01.1995 жылғы қаулысымен бекітілген.
Азаматтар мен заңды тұлғаларға жер учаскелерін меншік құқығына және тұрақты пайдалануға беру туралы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 8.04.1996ж. қаулысымен бекітілген.
Қазақстан Республикасындағы радиоактивтік қалдықтар көмудің тәртібі туралы. Қазақстан Республикасы Үкіметінің 18.10.1996 жылғы қаулысымен бекітілген.
Әлеуметтік жер қорын құру және бөлу тәртібі. Қазақстан Республикасы Үкіметінің 30.10.1996 жылғы қаулысымен бекітілген.
Арнайы жер қорын құру мен бөлу тәртібі туралы. Қазақстан Республикасы Үкіметінің 30.12.1996 жылғы қаулысымен бекітілген.
Мемлекеттің меншігіндегі жер учаскілерін немесе тұрақты пайдалану құқығындағы жерді сату мен сатып алу тәртібі туралы. Қазақстан Республикасы Үкімінің 10.12.1996 жылғы қаулысымен бекітілген.
Қазақстан Республикасының су ресурстары жөніндегі комитеті туралы Ереже. Қазақстан Республикасы Үкіметінің 18.12.1997 жылғы қаулысымен бекітілген.
Қоршаған ортаны ластағаны үшін төлемді ақысын өндіріп алу тәртібі туралы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 1.12.1998 жылғы қаулысымен бекітілген.
Қазақстан Республикасының озон қабатын қорғау туралы Вена конвенциясына қосылуы туралы Қазақстан Республикасының заңы. 30.10.1997 ж.
Қазақстан Республикасының озон қабатын бүлдіретін заттар туралы Монреаль хаттамасына қосылуы туралыРесРеРРрноонпррииииииRHt заңы 30.10.1997 ж.
"Орман заңдарын бұзған үшін және ҚазССР-ң қызыл кітабына енгізілген өсімдіктерді заңсыз өндіргені немесе зиян келтіргені үшін материалдық жауапкершілік туралы Қазақстан Республикасының Министрлер Кабинетінің қаулысы.
Қазақстан Республикасы аумағында аңдарды мемлекеттік есепке алу тәртібін және жануарлар әлеміне мемлекеттік кадастр жүргізуді бекіту туралы Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысы; 1995 ж. 21.08. ҚР. Президенті мен Үкіметінің актілер жинағы. 1995 ж. № 28; 345 бап.
ҚР Үкіметінің 10 қырқүйек 2003 жылғы Әкімшілік-аумақтық бірліктер бойынша ауылшаруашылық мақсатында жер учаскелерінің жеңілдікті бағамен сатылатын мөлшерін бекіту туралы қаулысы.
ҚР Үкіметінің 2 қырқүйек 2003 ж. Мемлекеттің немесе мемлекеттік жер пайдаланушының жер учаскесін жеке меншікке немесе жалға беру кезіндегі ақының базалық ставкаларын бекіту туралықаулысы.
ҚР Үкіметінің 22 тамыз 2003 жылғы Жер учаскесіне құқықты күәландырытын құжаттардың нысанын бекіту туралы қаулысы.
ҚР Үкіметінің 22 казан 2003 ж. Қазақстан Республикасының азаматының шаруа фермер қожалығын жүргізуге, Қазақстан Республикасының мемлекеттік емес заңды түлғаларында және олардың артықшылық берілген түлгаларында тауарлы ауылшаруашылық жүргізу үшін жеке меншік құқығында сонымен бірге шетел түлгаларымен азаматтық жоқ адамдарда ауылшаруашлық өндірісін жүргізу үшін пайдалану құқығында болатын ауылшаруашылық мақсчатына арналған жерлердін бір әкімшілік аудан бойынша шектіқ мөлшерін бекіту туралы қаулысы.
Ауылшаруашылығында пайдаланатын жерлерді бір түрден екінші түрге ауыстыру тәртібі Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысымен 1996 ж. 14.10 бекітілген. ҚР.Президенті мен Үкіметінің актілер жинағы. 1996ж. № 42; 398 бап.
Негізгі әдебиеттер
Архипов И.Т. Земельное право РК. Алматы.1997.
Аксененок Г.А. Земельное право - М., 1972
Боголюбов С.А.- отв.ред.(авторский коллектив) Земельное право. Издательство Норма-Инфора. М.,1998
Ерофеев Б.В. Земельное право. М., Новый Юрист. 1998
Петров В.В. Земельное право России. М.,Зерцало,1998
Стамкулов А.С. Қазақстан Республикасының Экология құқығы Тараз 2003 Жалпы және ерекше бөлім.
Стамкулов А.С. Қазақстан Республикасының Жер құқығы., Алматы: заң әдебиеті баспасы. - 2005 жыл.
Хаджиев А.Х. Земельное право Республики Казахстан. Общая часть Учебное пособие- Алматы. 2001
9.
Қосымша әдебиеттер
Абдраимов Б.Ж. Земельное законодательства и судебная практика- Алматы, 2002
Абдраимов Б.Ж. Жарылкасын Е. Возмещение экологического вреда по законодательству Республики Казахстан.-Алматы 2001, юрист.
Абдраимов Б.Ж. Процессуальные особенности разрешения земельных споров. Алматы 2003.
Байдельдинов Д.Л. Экологическое законодательство Республики Казахстан.-Алматы Жеті жарғы, 1995
Бектурганов А.Е., Надо учитывать национальные традиции- Юридическая газета, № 10, 10 марта 1999 г.
Бектұрғанов А.Е. Қазақстан Республикасы жер құқық қатынастары. Алматы, 1997ж.
Кіріспе
Жер-адам үшін маңызды материалдық объект әлемі. Жер адамзатпен қоғамның өмірі мен қызметінің негізгі бастамасы. Жер табиғи объект ретінде екі маңызды функцияны орындайды: ол ауыл және орман шаруашылығында өндіріс құралы ретінде және кеңістіктік-аумақтық негіз ретінде ғимараттар,құрылыстар мен құрылыстарды орналастыру орны ретінде әрекет етеді. Жер жойылмайтын табиғи ресурстардың қатарына жатады.
Жер құқық салаларының едәуір санын реттеу нысанасы болып табылады: Конституциялық тұрғыда - онда мемлекеттік шекараларды айқындау кезінде: әкімшілік - ҚР субъектілері арасындағы аумақтардың аражігін ажырату кезінде: азаматтық - жер учаскелерімен мәмілелер жасау кезінде : отбасылық - ерлі-зайыптылардың меншігін бөлу туралы даулар жасау кезінде: қаржылық-жерге салық салу кезінде : аграрлық-ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлерді ауыл шаруашылығы дақылдарын өсіру үшін пайдалану кезінде және т. б кездерде құқықтық қатынас туындайды.
Аталған салалардың әрқайсысында құқықтық реттеудің мәні жер қатынастарының әртүрлі аспектілері болып табылады.Жер құқығы үшін құқықтың дербес саласы ретінде жер қатынастарының экономикалық сипаты, яғни жерді шаруашылық мақсаттарда пайдалану ерекше болып табылады . Осыған байланысты жер - құқықтық реттеудің негізгі элементтері - бұл бүкіл жер қорының жердің белгілі бір санаттарына бөлінуі және жер қорының бірыңғай құқықтық режимінің осы санаттардың құқықтық режимімен үйлесуі. Жердің қасиеттері әр түрлі, оларды заңды түрде типтеу қажет, жерді типтеу келесі санаттар бойынша жүзеге асырылады : ауылшаруашылық мақсатындағы жерлер, арнайы жерлер, елді мекен жерлері және т.б
Жер-жылжымайтын мүлік. Топырақ пен топырақтың бір бөлігін ғана жылжытуға болады. Жерге орналастырудың құқықтық режимі фактілік және құқықтық мазмұны жағынан да ерекше, сондықтан ол жер құқығының ерекше институты ретінде бекітіледі.
Жер құқық саласы ретінде. Жер құқықтық қатынастары
Жер құқығы- бұл жерді табиғи объект ретінде және жылжымайтын мүлік объектісі ретінде пайдалану мен қорғауға қатысты қатынастарды реттейтін құқықтық нормалардың жиынтығы болып табылады. Жер құқығы ғылым ретінде- жер құқығы туралы құқықтың саласы, оның мәні, әдісі, жер қатынастарын құқықтық реттеу принциптері, даму тарихы, оның негізгі институттары, оның және шет елдердің байланысты салаларының салыстырмалы-құқықтық талдауы туралы ғылыми білім жүйесі.Жер құқығы құқық саласы ретінде оның барлық институттары үшін маңызды құқық нормаларын қамтиды.
Жерге меншік құқығы және өзге де құқықтар, жерді пайдалану мен қорғауды мемлекеттік реттеу, жерді пайдалану мен қорғаудың экономикалық-құқықтық тетігі, жер заңнамасын бұзғаны үшін заңды жауапкершілік барлығы толыққанды қарастырылған.
Жер кодексінде оның жеке институттары мен жер санаттарына арналған нормалар бар. Ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлерді, елді мекендерді; өнеркәсіп, көлік, байланыс, радиохабар тарату, теледидар, информатика, ғарыштық қамтамасыз ету, қорғаныс; ерекше қорғалатын аумақтар; орман қоры; су қоры; қор жерлерін пайдалану мен қорғаудың құқықтық режимі.
Жер құқық саласы ретінде жүйелі тірек болып табылады.Жалпы норманы реттеуге бағытталған нормалар жиынтығы- мемлекеттік қарым-қатынастар мәселесі бойынша жерді ұтымды пайдалану ұлттық байлық ретінде жерді үнемдеу. Сонымен, жер құқығы саласының мәні-жер туралы әлеуметтік қатынастардың ерекше шеңбері . Жер қатынастары-бұл мемлекеттік органдар , жергілікті өзін-өзі басқару органдары, кәсіпорындар , жерді, жер учаскелерін пайдалану және бөлу , сондай-аЖер қатынастарын реттеу жерді табиғи ресурс, жылжымайтын мүлік объектісі және өндірістің негізгі құралы ретінде пайдалануды басқаруды үйлестіруге, жерге және басқа да табиғи ресурстарға меншік нысандарының алуан түрлілігіне;ҚР субъектілері мен жергілікті өзін-өзі басқару органдарының өз аумақтарындағы жер қатынастарын реттеудегі кең өкілеттіктеріне, жер қатынастарына қатысушылардың жерге өз құқықтарын қорғаудағы теңдігін тануға, жер қатынастарына жол бермеуге негізделеді заңға қайшы келетін мемлекеттің азаматтар мен заңды тұлғалардың иелігіне араласуы, пайдалану және оған билік ету;меншік нысанына және жерге өзге де құқықтарына қарамастан, жерді мемлекеттік басқару қағидаттарына негізделеді.арамас
Жер қатынастарының қатысушылары ҚР субъектілері, муниципалдық құрылымдар, кәсіпорындар, ұйымдар, мекемелер және ҚР азаматтары болып табылады . Құқықтық реттеу мәніне барлық қоғамдық қатынастар емес, тек құқықтық жолмен реттелуі мүмкін қатынастар ғана енгізілген. Бұл халықаралық құқық нормаларымен реттеледі, егер ол ҚР-ның халықаралық шарттарына қайшы келсе , ҚР-ның заңнамасын қолдануға жол берілмейді, немесе ҚР-ның заң шығарушы органы ҚР-ның Конституциясында белгіленген өз өкілеттіктерін асыра пайдалануға құқылы емес.
Сонымен, құқықтық реттеу тақырыбына тек мыналар кіреді құқықтық қатынастар қолданылатын қоғамдық қатынастар нормаларын.
Мысалы, жерді пайдаланушылардың барлығының құқықтық міндеті топырақтың құнарлылығын арттыру болып табылады, бірақ олар топырақтың қарашірігін жасауға, топырақ организмдерінің өмір сүруіне қажетті жағдайларды сақтауға, топырақтың жаңа жылу, ауа, тұз, су және басқа режимін құруға міндетті емес. Демек, жер құқығын құқықтық реттеудің мәні құқықтық нормалармен шешілуі қажет, мүмкін және рұқсат етілетін және құқықтық нормаларға сәйкес келетін ерікті әлеуметтік қатынастар болып табылады.
Жалпы , жер қатынастары жер құқығының мәні ретінде күрделі қатынас болып табылады, сонымен бірге оны реттеу тек жер құқығы емес сондай-ақ азаматтық нормалармен, әкімшілік, зкологиялық және ҚР-ның басқа да заңнамаларымен реттеледі.
Жер заңнамасымен реттелетін қатынастар үш топқа бөлінеді.
Жерді беру бойынша қатынастар. Соңғы жылдардағы жер қатынастары реформасына қарамастан, жер телімдерінің көпшілігі әлі күнге дейін мемлекет меншігінде. Демек, қазіргі жер заңнамасы жер учаскелерін жеке жер пайдаланушыларға меншікке немесе жалға беру тәртібіне үлкен көңіл бөледі. Демек, қазіргі жер құқығы жер учаскелерін жеке жер пайдаланушыларға меншікке немесе жалға беру рәсіміне көп көңіл бөледі.
Жер учаскелерін пайдалану жөніндегі қатынастар, өз кезегінде, мыналарға бөлінеді жер учаскелерін өндіріс құралы ретінде пайдалану жөніндегі қатынастар және құрылыс үшін жер учаскелерін пайдалану. Табиғи қасиеттеріне байланысты жер учаскелері ғимараттарды, құрылыстарды орналастыру үшін операциялық негіз ретінде пайдаланылады, ауылшаруашылық өнімдерін, орман екпелерін және т.б. өсіру үшін қолданылады. Қазіргі уақытта құрылыс үшін жер учаскелерін пайдаланудың кірістілігі жер учаскелерін өндіріс құралы ретінде пайдаланудан он есе жоғары. Тиісінше, заң шығарушы органдар құнарлылықтың болмауына байланысты ауыл шаруашылығы немесе орман шаруашылығы өнімдерін өндіруге жарамсыз учаскелер үшін ғана құрылыс салу мүмкіндігін белгілейді.
Жер учаскелерін қорғау жер учаскелерін теріс әсердің екі түрінен қорғауды көздейді: антропогендік және табиғи. Жер учаскелері табиғи объектілер бола отырып, табиғи теріс процестерге ұшырайды. Табиғи объектілер болып табылатын жер учаскелері табиғи теріс процестерге ұшырайды. Сонымен бірге, экономикалық қызметке белсенді қатыса отырып, жер учаскелері адамның іс-әрекеті процесінде де, нәтижесінде де теріс әсерге қатты тәуелді. Жалпы, жер қатынастары жер құқығының мәні ретінде күрделі, кешенді қатынастар болып табылады, ал оларды реттеу жер,азаматтық, әкімшілік, экологиялық және басқа да заңнама салаларының нормаларымен жүзеге асырылады.
Құқықтық реттеу әдісі деп заңның, яғни құқықтық нормалардың мінез-құлыққа әсер ететін әдістер мен әдістемелердің жиынтығы түсініледі. Қоғамдық қатынастарға қатысушылар, бұл жағдайда жер қатынастары. Жер құқығы пәні сияқты, оның әдісі де күрделі.Құқықтық реттеудің императивті және диспозитивті әдістемелерінің үйлесілмділігі көрінеді.Реттеудің императивті әдісі "билік - бағыну" принципінің көрінісімен сипатталады.
Мұндай қатынастардың қатысушылары тең емес, біреуінің ережелері міндетті болып табылады, ал екіншісінің міндеті-осы ережелерді қатаң сақтау болып табылады. Императивті әдіс жер қатынастарының едәуір бөлігін реттейді, мысалы, жер ресурстарын басқару, құқықтық жерді қорғау және т. б Құқықтық реттеудің диспозитивті әдісі жер учаскелеріне мүліктік құқықтардың қатынастарын, жер айналымының қатынастарын және т. б. қамтиды.
Жер қатынастарын реттеудің диспозитивті әдісі құқықтық қатынастарға қатысушылар арасындағы құқықтық теңдікпен, қатынастар субъектілерінің ықтимал мінез-құлқын таңдау еркіндігімен сипатталады.
Реттеудің диспозитивті әдісі жер қатынастарын реттеудің негізгі үш әдісін қамтиды:
- ұсынымдық-құқықтық қатынастар субъектілеріне құқықтық мінез-құлық пен мақсаттарға қол жеткізу құралдарын таңдау беріледі;
- санкция беруші-тараптардың еркіне тек заңды күш беру үшін мемлекеттік араласуды талап етеді, бірақ құқықтық қатынастардың тең тараптарының еркіне араласпайды;
- делегат-тараптарға нақты өкілеттіктер шегінде толық таңдау еркіндігін береді.
"Жер қатынастары" ұғымы. "Жер қатынастары" ұғымының мазмұны жер қатынастарының саласын реттейтін жер құқығының мәнін анықтаумен тікелей байланысты.
Жер құқығы қатынастарының түрлері.
Жер қатынастарын олардың субъектілерінің құқықтары мен міндеттерінің мазмұнына, яғни жер құқығы институттарына және осы құқықтық қатынастардың материалдық немесе іс жүргізу сипатына байланысты жіктеуге болады. Біз құқықтық қатынастардың бірінші тобын сипаттаймыз. Бірінші кезекте оған жерге меншік саласындағы жер құқығы қатынастары жатады. Бұл құқықтық қатынастар түбегейлі маңызды. Жерге меншік құқығының сипаты, жеке меншіктің болу мүмкіндігі, сонымен бірге, олардың негізінде пайда болатын жер қатынастарының мазмұнын, тиісті жер учаскелерінің құқықтық режимінің ерекшеліктерін анықтайды. Құқықтық қатынастардың осы тобының ерекшелігі жер иелері болып табылмайтын адамдардың жер құқықтарының мазмұнына да әсер етеді
Жер қатынастарының ерекше түрі-жерді қорғау құқығы. Олардың мақсаты-жерге меншік құқығын, жер учаскесіне өзге де құқықтарды қорғауды қамтамасыз ету және жердің табиғи объект ретінде сақталуын қамтамасыз ету. Осы құқықтық қатынастарды жүзеге асырудың негізгі нысандары -- жерді пайдаланатын адамдардың құқықтары мен міндеттерін, басқарудың тиісті функцияларын заңда бекіту, жер құқықтарына шектеулер белгілеу және құқық бұзушыға санкциялар қолдану арқылы жерді пайдалану және қорғау тәртібін реттеу: жер заңнамасы бұзылған жағдайда әкімшілік, қылмыстық және азаматтық-құқықтық жауапкершілік шаралары қарастырылған. Жер қатынастарының сипаты жер учаскесінің қай жер санатының құрамына кіретініне байланысты болады.
Осыған орай жердің тиісті санаттарын пайдалану мен қорғауға байланысты жер құқығы қатынастарының түрлері бөлінеді: ауыл шаруашылығы мақсатындағы жер; елді мекендердің (қалалардың, кенттердің және ауылдық елді мекендердің) жері; өнеркәсіп, көлік, байланыс, радиохабар тарату, теледидар, информатика және ғарыштық қамтамасыз ету, энергетика, қорғаныс және өзге де мақсаттағы жер; табиғат қорғау, табиғи-қорық, сауықтыру, рекреациялық және тарихи-мәдени мақсаттағы жерлер; орман қоры жерлері; су қоры жерлері; босалқы жерлер. Ақырында, жер қатынастары материалдық және процедуралық құқықтық қатынастарға бөлінеді. Материалдық-жер қатынастары субъектілерінің жерге қатысты құқықтары мен міндеттерін белгілейтін нормалармен қарастырылған. Процессуалдық-жер қатынастарының пайда болу, өзгеру және тоқтатылу тәртібін белгілейтін нормалар. Іс жүргізу жер қатынастарының мысалы ретінде жер учаскелерін беруге және алып қоюға байланысты туындайтын құқықтық қатынастарды, мемлекеттік жер кадастрын жүргізуге, жерге орналастыру жұмыстарын жүзеге асыруға және т. б. байланысты құқықтық қатынастарды келтіруге болады.
Жер құқығы қатынастарының субъектілері мен объектілері
Жер құқығы қатынастарының субъектілері. Жер құқығы қатынастарының субъектілері, яғни заңнамаға сәйкес осы қатынастардағы құқықтар мен міндеттерді тасымалдаушылар: ҚР, ҚР субъектілері , мемлекеттік билік органдары , жер қатынастарын реттеу бойынша құзыретке ие жергілікті өзін-өзі басқару органдары, жеке және заңды тұлғалар, сондай-ақ өзге де құқық субъектілері.
Жер муниципалитеттердің меншігінде бола алады , яғни коммуналдық меншік объектілері болуы мүмкін. Сондықтан жергілікті өзін-өзі басқару органдары жер қатынастарының субъектілері ретінде де әрекет етеді. Бұл органдарға жер қатынастарын реттеу саласында жеткілікті кең өкілеттіктер берілген,
Мемлекеттік органдарға келетін болсақ, олар әдетте қоғамдық (мемлекеттік және муниципалды) және жеке меншікте, сондай-ақ жерді қорғау саласындағы жерді ұтымды пайдалану мен қорғауды басқару саласындағы құқықтық қатынастардың субъектілері болып табылады.
Заңды тұлғалардың жерге құқығы қабілеті, яғни жер учаскесін заңда көзделген мақсаттарда пайдалану үшін оны алу құқығы болуы мүмкін. Заңды тұлғаның жер қатынастары саласындағы құқық қабілеттілігі ол құрылған кезде пайда болады және оны тарату аяқталған кезде тоқтатылады. Жалпы ереже бойынша, заңды тұлғалар жер учаскелеріне нақты берілген, оларда жерге нақты құқықтар пайда болған сәттен бастап жер қатынастарының қатысушылары болады.
Жер қатынастарының субъектілері-ҚР азаматтары, шетел азаматтары және азаматтығы жоқ тұлғалар. 1991 жылғы 20 желтоқсандағы ҚР Заңына сәйкес азаматтық алған тұлғалар ҚР азаматтары болып табылады . (Қазақстан Республикасының азаматтығы туралы).
Шетел азаматы - шет мемлекеттің азаматтығында болған және Қазақстан Республикасының азаматтығы жоқ адам ал азаматтығы жоқ адам -- ҚР азаматтығына жатпайтындар және басқа мемлекеттің азаматтығына жататындығы туралы дәлелдері жоқ адам. Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерде құрылған заңды тұлға шетелдік болып есептеледі.
Жер құқығы қатынастарының объектілері. Жер қатынастарының жалпы объектісі жер бетінің белгілі бір бөлігіндегі жер болып табылады. Бұл белгілі бір аумақ-оны пайдаланатын адамның кеңістіктік қызмет саласы. ерді жеміс ағаштарын, бұталарды, ормандарды және басқа да өсімдіктерді өсіру үшін өндіріс құралы ретінде пайдалануға да болады.
Жер қатынастарының түріне байланысты олардың объектісі жердің белгілі бір санаты болуы мүмкін. Мысалы, жер қатынастарының объектілері орман қорының жерлері және су қорының жерлері болуы мүмкін. Орман және су заңнамасы ортақ орман пайдалану құқығын және ортақ су пайдалану құқығын, яғни азаматтардың ормандарда еркін болу және көпшілікке қолжетімді болу, су объектілерін шомылу, балық аулау және т.б. мақсаттар үшін ашық пайдалану құқығын көздейді. Осылайша, осы санаттағы жерлерді жеке тұлғалар кез-келген уақытта және рұқсатсыз пайдалана алады.
Жер құқығы қатынастарының тікелей объектісі жер учаскесі болып табылады. Жер учаскесі жер қатынастарының объектісі ретінде танылуы үшін оны дараландыру керек, яғни оның мөлшері, шекаралары мен орналасқан жері анықталуы керек.
Жер құқығы қатынастарының мазмұны .
Жер құқығы қатынастарының мазмұнын жер заңнамасының нормаларында белгіленген құқықтар мен міндеттерді құрайды, оларға сәйкес жер құқығы қатынастары субъектілері өздерінің меншігіндегі, иелігіндегі, пайдалануындағы, жалдауындағы не өзге де негіздердегі жер учаскелерін пайдаланады және қорғауды қамтамасыз етеді.
Заңнамада жер қатынастарының мазмұнын анықтаудың ерекше тәсілдері қарастылырып қолданылады:жария құқықтық және де жеке құқықтық.
Жария-құқықтық тәсілдер: жерді санаттарға бөлу, аймақтарға бөлу және меншік иелерінің құқықтарын шектеу арқылы жердің негізгі нысаналы мақсатын анықтау. Сервитут жер иесінің құқықтары мен міндеттерінің мазмұнын анықтаудың жеке құқықтық әдісі болып табылады. Сервитуттарды құру арқылы жеке меншік иелері өздері жер туралы туындайтын кейбір қатынастарды реттей алады. Жер учаскесінің нысаналы мақсаты. Жер қатынастарының мазмұны, ең алдымен, жер учаскесінің негізгі мақсатына, яғни жердің қай санатына жататынына байланысты.
Барлық жерлердің сапасы әртүрлі, бір-бірінен табиғи сипаттамалары мен көрсеткіштері бойынша ерекшеленеді, қоғам өмірінде әртүрлі экономикалық және әлеуметтік маңызы бар. Осы жағдайларды ескере отырып, жерді ұтымды пайдалану мен қорғауды ұйымдастыру үшін біздің еліміздегі барлық жерлер әртүрлі санаттарға бөлінеді. Мұндай жер санаттарын бөлу негізінде тиісті жерлердің негізгі мақсаты болып табылады. Жерді пайдалануға болатын негізгі мақсаттарды анықтау оларды пайдалану процесін дұрыс ұйымдастыру объективті түрде маңызды.
1.1 Қазақстан Республикасында жер қатынастары және оны құқықтық реттеу
Жерге жеке меншік құқығын алу негіздері арасында шарттар немесе мәмілелер, сондай-ақ ҚР субъектілерінің мемлекеттік биліктің ... жалғасы
Қ.ЖҰБАНОВ атындағы АҚТӨБЕ ӨҢІРЛІК УНИВЕРСИТЕТІ
Ж.А.Қызаева, Н.Д.Жақсылық, Р.Нуртолганова, А.Б.Жетибаева, Ж.Марданов
Ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлерге меншік құқығын құқықтық реттеу
Білім бағдарламасы 5B030100 - "Құқықтану"
Ақтөбе - 2022
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
Қ.ЖҰБАНОВ атындағы АҚТӨБЕ ӨҢІРЛІК УНИВЕРСИТЕТІ
ҚҰҚЫҚТАНУ КАФЕДРАСЫ
Диплом қорғауға жіберілді
Кафедра меңгерушісі
А.Ж.Нуритдинова
20 ж.
ДИПЛОМДЫҚ ЖОБА
Тақырыбы: Ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлерге меншік құқығын құқықтық реттеу
Білім бағдарламасы 5B030100 - "Құқықтану"
Орындады: Ж.А.Қызаева
Н.Д.Жақсылық
Р.Нуртолганова
А.Б.Жетибаева
Ж.Марданов
Ғылыми жетекші
М.С.Мухтарова
Ақтөбе - 2022
МАЗМҰНЫ
Кіріспе 7
1. Жер құқық саласы ретінде. Жер құқықтық қатынастары 8
1.1 Қазақстан Республикасында жер қатынастары және оны құқықтық реттеу 13
1.2 Ауыл шаруашылығы үшін арналған жерлерге меншік құқығы 18
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Қазақстан Республикасының Конституциясы 30 тамыз 1995ж.
Қазақстан Республикасының Жер Кодексі 20 маусым 2003ж.
Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексі. 09 қаңтар 2007 жыл.
Қазақстан Республикасының Орман кодексі 8 шілде 2003ж
Қазақстан Республикасының Су кодесі 9 шілде 2003ж
Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі жалпы бөлім 1994 жылғы.
Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексі.
Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексі. 1997 жылы қабылданған.
Қазақстан Республикасының Шаруа фермер қожалығы туралы заңы 30 наурыз 1998.
Мемлекеттік су кадастрын жүргізудің тәртібі туралы Қазақстан Республикасының Министр Кабинетінің 24.01.1995 жылғы қаулысымен бекітілген.
Азаматтар мен заңды тұлғаларға жер учаскелерін меншік құқығына және тұрақты пайдалануға беру туралы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 8.04.1996ж. қаулысымен бекітілген.
Қазақстан Республикасындағы радиоактивтік қалдықтар көмудің тәртібі туралы. Қазақстан Республикасы Үкіметінің 18.10.1996 жылғы қаулысымен бекітілген.
Әлеуметтік жер қорын құру және бөлу тәртібі. Қазақстан Республикасы Үкіметінің 30.10.1996 жылғы қаулысымен бекітілген.
Арнайы жер қорын құру мен бөлу тәртібі туралы. Қазақстан Республикасы Үкіметінің 30.12.1996 жылғы қаулысымен бекітілген.
Мемлекеттің меншігіндегі жер учаскілерін немесе тұрақты пайдалану құқығындағы жерді сату мен сатып алу тәртібі туралы. Қазақстан Республикасы Үкімінің 10.12.1996 жылғы қаулысымен бекітілген.
Қазақстан Республикасының су ресурстары жөніндегі комитеті туралы Ереже. Қазақстан Республикасы Үкіметінің 18.12.1997 жылғы қаулысымен бекітілген.
Қоршаған ортаны ластағаны үшін төлемді ақысын өндіріп алу тәртібі туралы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 1.12.1998 жылғы қаулысымен бекітілген.
Қазақстан Республикасының озон қабатын қорғау туралы Вена конвенциясына қосылуы туралы Қазақстан Республикасының заңы. 30.10.1997 ж.
Қазақстан Республикасының озон қабатын бүлдіретін заттар туралы Монреаль хаттамасына қосылуы туралыРесРеРРрноонпррииииииRHt заңы 30.10.1997 ж.
"Орман заңдарын бұзған үшін және ҚазССР-ң қызыл кітабына енгізілген өсімдіктерді заңсыз өндіргені немесе зиян келтіргені үшін материалдық жауапкершілік туралы Қазақстан Республикасының Министрлер Кабинетінің қаулысы.
Қазақстан Республикасы аумағында аңдарды мемлекеттік есепке алу тәртібін және жануарлар әлеміне мемлекеттік кадастр жүргізуді бекіту туралы Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысы; 1995 ж. 21.08. ҚР. Президенті мен Үкіметінің актілер жинағы. 1995 ж. № 28; 345 бап.
ҚР Үкіметінің 10 қырқүйек 2003 жылғы Әкімшілік-аумақтық бірліктер бойынша ауылшаруашылық мақсатында жер учаскелерінің жеңілдікті бағамен сатылатын мөлшерін бекіту туралы қаулысы.
ҚР Үкіметінің 2 қырқүйек 2003 ж. Мемлекеттің немесе мемлекеттік жер пайдаланушының жер учаскесін жеке меншікке немесе жалға беру кезіндегі ақының базалық ставкаларын бекіту туралықаулысы.
ҚР Үкіметінің 22 тамыз 2003 жылғы Жер учаскесіне құқықты күәландырытын құжаттардың нысанын бекіту туралы қаулысы.
ҚР Үкіметінің 22 казан 2003 ж. Қазақстан Республикасының азаматының шаруа фермер қожалығын жүргізуге, Қазақстан Республикасының мемлекеттік емес заңды түлғаларында және олардың артықшылық берілген түлгаларында тауарлы ауылшаруашылық жүргізу үшін жеке меншік құқығында сонымен бірге шетел түлгаларымен азаматтық жоқ адамдарда ауылшаруашлық өндірісін жүргізу үшін пайдалану құқығында болатын ауылшаруашылық мақсчатына арналған жерлердін бір әкімшілік аудан бойынша шектіқ мөлшерін бекіту туралы қаулысы.
Ауылшаруашылығында пайдаланатын жерлерді бір түрден екінші түрге ауыстыру тәртібі Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысымен 1996 ж. 14.10 бекітілген. ҚР.Президенті мен Үкіметінің актілер жинағы. 1996ж. № 42; 398 бап.
Негізгі әдебиеттер
Архипов И.Т. Земельное право РК. Алматы.1997.
Аксененок Г.А. Земельное право - М., 1972
Боголюбов С.А.- отв.ред.(авторский коллектив) Земельное право. Издательство Норма-Инфора. М.,1998
Ерофеев Б.В. Земельное право. М., Новый Юрист. 1998
Петров В.В. Земельное право России. М.,Зерцало,1998
Стамкулов А.С. Қазақстан Республикасының Экология құқығы Тараз 2003 Жалпы және ерекше бөлім.
Стамкулов А.С. Қазақстан Республикасының Жер құқығы., Алматы: заң әдебиеті баспасы. - 2005 жыл.
Хаджиев А.Х. Земельное право Республики Казахстан. Общая часть Учебное пособие- Алматы. 2001
9.
Қосымша әдебиеттер
Абдраимов Б.Ж. Земельное законодательства и судебная практика- Алматы, 2002
Абдраимов Б.Ж. Жарылкасын Е. Возмещение экологического вреда по законодательству Республики Казахстан.-Алматы 2001, юрист.
Абдраимов Б.Ж. Процессуальные особенности разрешения земельных споров. Алматы 2003.
Байдельдинов Д.Л. Экологическое законодательство Республики Казахстан.-Алматы Жеті жарғы, 1995
Бектурганов А.Е., Надо учитывать национальные традиции- Юридическая газета, № 10, 10 марта 1999 г.
Бектұрғанов А.Е. Қазақстан Республикасы жер құқық қатынастары. Алматы, 1997ж.
Кіріспе
Жер-адам үшін маңызды материалдық объект әлемі. Жер адамзатпен қоғамның өмірі мен қызметінің негізгі бастамасы. Жер табиғи объект ретінде екі маңызды функцияны орындайды: ол ауыл және орман шаруашылығында өндіріс құралы ретінде және кеңістіктік-аумақтық негіз ретінде ғимараттар,құрылыстар мен құрылыстарды орналастыру орны ретінде әрекет етеді. Жер жойылмайтын табиғи ресурстардың қатарына жатады.
Жер құқық салаларының едәуір санын реттеу нысанасы болып табылады: Конституциялық тұрғыда - онда мемлекеттік шекараларды айқындау кезінде: әкімшілік - ҚР субъектілері арасындағы аумақтардың аражігін ажырату кезінде: азаматтық - жер учаскелерімен мәмілелер жасау кезінде : отбасылық - ерлі-зайыптылардың меншігін бөлу туралы даулар жасау кезінде: қаржылық-жерге салық салу кезінде : аграрлық-ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлерді ауыл шаруашылығы дақылдарын өсіру үшін пайдалану кезінде және т. б кездерде құқықтық қатынас туындайды.
Аталған салалардың әрқайсысында құқықтық реттеудің мәні жер қатынастарының әртүрлі аспектілері болып табылады.Жер құқығы үшін құқықтың дербес саласы ретінде жер қатынастарының экономикалық сипаты, яғни жерді шаруашылық мақсаттарда пайдалану ерекше болып табылады . Осыған байланысты жер - құқықтық реттеудің негізгі элементтері - бұл бүкіл жер қорының жердің белгілі бір санаттарына бөлінуі және жер қорының бірыңғай құқықтық режимінің осы санаттардың құқықтық режимімен үйлесуі. Жердің қасиеттері әр түрлі, оларды заңды түрде типтеу қажет, жерді типтеу келесі санаттар бойынша жүзеге асырылады : ауылшаруашылық мақсатындағы жерлер, арнайы жерлер, елді мекен жерлері және т.б
Жер-жылжымайтын мүлік. Топырақ пен топырақтың бір бөлігін ғана жылжытуға болады. Жерге орналастырудың құқықтық режимі фактілік және құқықтық мазмұны жағынан да ерекше, сондықтан ол жер құқығының ерекше институты ретінде бекітіледі.
Жер құқық саласы ретінде. Жер құқықтық қатынастары
Жер құқығы- бұл жерді табиғи объект ретінде және жылжымайтын мүлік объектісі ретінде пайдалану мен қорғауға қатысты қатынастарды реттейтін құқықтық нормалардың жиынтығы болып табылады. Жер құқығы ғылым ретінде- жер құқығы туралы құқықтың саласы, оның мәні, әдісі, жер қатынастарын құқықтық реттеу принциптері, даму тарихы, оның негізгі институттары, оның және шет елдердің байланысты салаларының салыстырмалы-құқықтық талдауы туралы ғылыми білім жүйесі.Жер құқығы құқық саласы ретінде оның барлық институттары үшін маңызды құқық нормаларын қамтиды.
Жерге меншік құқығы және өзге де құқықтар, жерді пайдалану мен қорғауды мемлекеттік реттеу, жерді пайдалану мен қорғаудың экономикалық-құқықтық тетігі, жер заңнамасын бұзғаны үшін заңды жауапкершілік барлығы толыққанды қарастырылған.
Жер кодексінде оның жеке институттары мен жер санаттарына арналған нормалар бар. Ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлерді, елді мекендерді; өнеркәсіп, көлік, байланыс, радиохабар тарату, теледидар, информатика, ғарыштық қамтамасыз ету, қорғаныс; ерекше қорғалатын аумақтар; орман қоры; су қоры; қор жерлерін пайдалану мен қорғаудың құқықтық режимі.
Жер құқық саласы ретінде жүйелі тірек болып табылады.Жалпы норманы реттеуге бағытталған нормалар жиынтығы- мемлекеттік қарым-қатынастар мәселесі бойынша жерді ұтымды пайдалану ұлттық байлық ретінде жерді үнемдеу. Сонымен, жер құқығы саласының мәні-жер туралы әлеуметтік қатынастардың ерекше шеңбері . Жер қатынастары-бұл мемлекеттік органдар , жергілікті өзін-өзі басқару органдары, кәсіпорындар , жерді, жер учаскелерін пайдалану және бөлу , сондай-аЖер қатынастарын реттеу жерді табиғи ресурс, жылжымайтын мүлік объектісі және өндірістің негізгі құралы ретінде пайдалануды басқаруды үйлестіруге, жерге және басқа да табиғи ресурстарға меншік нысандарының алуан түрлілігіне;ҚР субъектілері мен жергілікті өзін-өзі басқару органдарының өз аумақтарындағы жер қатынастарын реттеудегі кең өкілеттіктеріне, жер қатынастарына қатысушылардың жерге өз құқықтарын қорғаудағы теңдігін тануға, жер қатынастарына жол бермеуге негізделеді заңға қайшы келетін мемлекеттің азаматтар мен заңды тұлғалардың иелігіне араласуы, пайдалану және оған билік ету;меншік нысанына және жерге өзге де құқықтарына қарамастан, жерді мемлекеттік басқару қағидаттарына негізделеді.арамас
Жер қатынастарының қатысушылары ҚР субъектілері, муниципалдық құрылымдар, кәсіпорындар, ұйымдар, мекемелер және ҚР азаматтары болып табылады . Құқықтық реттеу мәніне барлық қоғамдық қатынастар емес, тек құқықтық жолмен реттелуі мүмкін қатынастар ғана енгізілген. Бұл халықаралық құқық нормаларымен реттеледі, егер ол ҚР-ның халықаралық шарттарына қайшы келсе , ҚР-ның заңнамасын қолдануға жол берілмейді, немесе ҚР-ның заң шығарушы органы ҚР-ның Конституциясында белгіленген өз өкілеттіктерін асыра пайдалануға құқылы емес.
Сонымен, құқықтық реттеу тақырыбына тек мыналар кіреді құқықтық қатынастар қолданылатын қоғамдық қатынастар нормаларын.
Мысалы, жерді пайдаланушылардың барлығының құқықтық міндеті топырақтың құнарлылығын арттыру болып табылады, бірақ олар топырақтың қарашірігін жасауға, топырақ организмдерінің өмір сүруіне қажетті жағдайларды сақтауға, топырақтың жаңа жылу, ауа, тұз, су және басқа режимін құруға міндетті емес. Демек, жер құқығын құқықтық реттеудің мәні құқықтық нормалармен шешілуі қажет, мүмкін және рұқсат етілетін және құқықтық нормаларға сәйкес келетін ерікті әлеуметтік қатынастар болып табылады.
Жалпы , жер қатынастары жер құқығының мәні ретінде күрделі қатынас болып табылады, сонымен бірге оны реттеу тек жер құқығы емес сондай-ақ азаматтық нормалармен, әкімшілік, зкологиялық және ҚР-ның басқа да заңнамаларымен реттеледі.
Жер заңнамасымен реттелетін қатынастар үш топқа бөлінеді.
Жерді беру бойынша қатынастар. Соңғы жылдардағы жер қатынастары реформасына қарамастан, жер телімдерінің көпшілігі әлі күнге дейін мемлекет меншігінде. Демек, қазіргі жер заңнамасы жер учаскелерін жеке жер пайдаланушыларға меншікке немесе жалға беру тәртібіне үлкен көңіл бөледі. Демек, қазіргі жер құқығы жер учаскелерін жеке жер пайдаланушыларға меншікке немесе жалға беру рәсіміне көп көңіл бөледі.
Жер учаскелерін пайдалану жөніндегі қатынастар, өз кезегінде, мыналарға бөлінеді жер учаскелерін өндіріс құралы ретінде пайдалану жөніндегі қатынастар және құрылыс үшін жер учаскелерін пайдалану. Табиғи қасиеттеріне байланысты жер учаскелері ғимараттарды, құрылыстарды орналастыру үшін операциялық негіз ретінде пайдаланылады, ауылшаруашылық өнімдерін, орман екпелерін және т.б. өсіру үшін қолданылады. Қазіргі уақытта құрылыс үшін жер учаскелерін пайдаланудың кірістілігі жер учаскелерін өндіріс құралы ретінде пайдаланудан он есе жоғары. Тиісінше, заң шығарушы органдар құнарлылықтың болмауына байланысты ауыл шаруашылығы немесе орман шаруашылығы өнімдерін өндіруге жарамсыз учаскелер үшін ғана құрылыс салу мүмкіндігін белгілейді.
Жер учаскелерін қорғау жер учаскелерін теріс әсердің екі түрінен қорғауды көздейді: антропогендік және табиғи. Жер учаскелері табиғи объектілер бола отырып, табиғи теріс процестерге ұшырайды. Табиғи объектілер болып табылатын жер учаскелері табиғи теріс процестерге ұшырайды. Сонымен бірге, экономикалық қызметке белсенді қатыса отырып, жер учаскелері адамның іс-әрекеті процесінде де, нәтижесінде де теріс әсерге қатты тәуелді. Жалпы, жер қатынастары жер құқығының мәні ретінде күрделі, кешенді қатынастар болып табылады, ал оларды реттеу жер,азаматтық, әкімшілік, экологиялық және басқа да заңнама салаларының нормаларымен жүзеге асырылады.
Құқықтық реттеу әдісі деп заңның, яғни құқықтық нормалардың мінез-құлыққа әсер ететін әдістер мен әдістемелердің жиынтығы түсініледі. Қоғамдық қатынастарға қатысушылар, бұл жағдайда жер қатынастары. Жер құқығы пәні сияқты, оның әдісі де күрделі.Құқықтық реттеудің императивті және диспозитивті әдістемелерінің үйлесілмділігі көрінеді.Реттеудің императивті әдісі "билік - бағыну" принципінің көрінісімен сипатталады.
Мұндай қатынастардың қатысушылары тең емес, біреуінің ережелері міндетті болып табылады, ал екіншісінің міндеті-осы ережелерді қатаң сақтау болып табылады. Императивті әдіс жер қатынастарының едәуір бөлігін реттейді, мысалы, жер ресурстарын басқару, құқықтық жерді қорғау және т. б Құқықтық реттеудің диспозитивті әдісі жер учаскелеріне мүліктік құқықтардың қатынастарын, жер айналымының қатынастарын және т. б. қамтиды.
Жер қатынастарын реттеудің диспозитивті әдісі құқықтық қатынастарға қатысушылар арасындағы құқықтық теңдікпен, қатынастар субъектілерінің ықтимал мінез-құлқын таңдау еркіндігімен сипатталады.
Реттеудің диспозитивті әдісі жер қатынастарын реттеудің негізгі үш әдісін қамтиды:
- ұсынымдық-құқықтық қатынастар субъектілеріне құқықтық мінез-құлық пен мақсаттарға қол жеткізу құралдарын таңдау беріледі;
- санкция беруші-тараптардың еркіне тек заңды күш беру үшін мемлекеттік араласуды талап етеді, бірақ құқықтық қатынастардың тең тараптарының еркіне араласпайды;
- делегат-тараптарға нақты өкілеттіктер шегінде толық таңдау еркіндігін береді.
"Жер қатынастары" ұғымы. "Жер қатынастары" ұғымының мазмұны жер қатынастарының саласын реттейтін жер құқығының мәнін анықтаумен тікелей байланысты.
Жер құқығы қатынастарының түрлері.
Жер қатынастарын олардың субъектілерінің құқықтары мен міндеттерінің мазмұнына, яғни жер құқығы институттарына және осы құқықтық қатынастардың материалдық немесе іс жүргізу сипатына байланысты жіктеуге болады. Біз құқықтық қатынастардың бірінші тобын сипаттаймыз. Бірінші кезекте оған жерге меншік саласындағы жер құқығы қатынастары жатады. Бұл құқықтық қатынастар түбегейлі маңызды. Жерге меншік құқығының сипаты, жеке меншіктің болу мүмкіндігі, сонымен бірге, олардың негізінде пайда болатын жер қатынастарының мазмұнын, тиісті жер учаскелерінің құқықтық режимінің ерекшеліктерін анықтайды. Құқықтық қатынастардың осы тобының ерекшелігі жер иелері болып табылмайтын адамдардың жер құқықтарының мазмұнына да әсер етеді
Жер қатынастарының ерекше түрі-жерді қорғау құқығы. Олардың мақсаты-жерге меншік құқығын, жер учаскесіне өзге де құқықтарды қорғауды қамтамасыз ету және жердің табиғи объект ретінде сақталуын қамтамасыз ету. Осы құқықтық қатынастарды жүзеге асырудың негізгі нысандары -- жерді пайдаланатын адамдардың құқықтары мен міндеттерін, басқарудың тиісті функцияларын заңда бекіту, жер құқықтарына шектеулер белгілеу және құқық бұзушыға санкциялар қолдану арқылы жерді пайдалану және қорғау тәртібін реттеу: жер заңнамасы бұзылған жағдайда әкімшілік, қылмыстық және азаматтық-құқықтық жауапкершілік шаралары қарастырылған. Жер қатынастарының сипаты жер учаскесінің қай жер санатының құрамына кіретініне байланысты болады.
Осыған орай жердің тиісті санаттарын пайдалану мен қорғауға байланысты жер құқығы қатынастарының түрлері бөлінеді: ауыл шаруашылығы мақсатындағы жер; елді мекендердің (қалалардың, кенттердің және ауылдық елді мекендердің) жері; өнеркәсіп, көлік, байланыс, радиохабар тарату, теледидар, информатика және ғарыштық қамтамасыз ету, энергетика, қорғаныс және өзге де мақсаттағы жер; табиғат қорғау, табиғи-қорық, сауықтыру, рекреациялық және тарихи-мәдени мақсаттағы жерлер; орман қоры жерлері; су қоры жерлері; босалқы жерлер. Ақырында, жер қатынастары материалдық және процедуралық құқықтық қатынастарға бөлінеді. Материалдық-жер қатынастары субъектілерінің жерге қатысты құқықтары мен міндеттерін белгілейтін нормалармен қарастырылған. Процессуалдық-жер қатынастарының пайда болу, өзгеру және тоқтатылу тәртібін белгілейтін нормалар. Іс жүргізу жер қатынастарының мысалы ретінде жер учаскелерін беруге және алып қоюға байланысты туындайтын құқықтық қатынастарды, мемлекеттік жер кадастрын жүргізуге, жерге орналастыру жұмыстарын жүзеге асыруға және т. б. байланысты құқықтық қатынастарды келтіруге болады.
Жер құқығы қатынастарының субъектілері мен объектілері
Жер құқығы қатынастарының субъектілері. Жер құқығы қатынастарының субъектілері, яғни заңнамаға сәйкес осы қатынастардағы құқықтар мен міндеттерді тасымалдаушылар: ҚР, ҚР субъектілері , мемлекеттік билік органдары , жер қатынастарын реттеу бойынша құзыретке ие жергілікті өзін-өзі басқару органдары, жеке және заңды тұлғалар, сондай-ақ өзге де құқық субъектілері.
Жер муниципалитеттердің меншігінде бола алады , яғни коммуналдық меншік объектілері болуы мүмкін. Сондықтан жергілікті өзін-өзі басқару органдары жер қатынастарының субъектілері ретінде де әрекет етеді. Бұл органдарға жер қатынастарын реттеу саласында жеткілікті кең өкілеттіктер берілген,
Мемлекеттік органдарға келетін болсақ, олар әдетте қоғамдық (мемлекеттік және муниципалды) және жеке меншікте, сондай-ақ жерді қорғау саласындағы жерді ұтымды пайдалану мен қорғауды басқару саласындағы құқықтық қатынастардың субъектілері болып табылады.
Заңды тұлғалардың жерге құқығы қабілеті, яғни жер учаскесін заңда көзделген мақсаттарда пайдалану үшін оны алу құқығы болуы мүмкін. Заңды тұлғаның жер қатынастары саласындағы құқық қабілеттілігі ол құрылған кезде пайда болады және оны тарату аяқталған кезде тоқтатылады. Жалпы ереже бойынша, заңды тұлғалар жер учаскелеріне нақты берілген, оларда жерге нақты құқықтар пайда болған сәттен бастап жер қатынастарының қатысушылары болады.
Жер қатынастарының субъектілері-ҚР азаматтары, шетел азаматтары және азаматтығы жоқ тұлғалар. 1991 жылғы 20 желтоқсандағы ҚР Заңына сәйкес азаматтық алған тұлғалар ҚР азаматтары болып табылады . (Қазақстан Республикасының азаматтығы туралы).
Шетел азаматы - шет мемлекеттің азаматтығында болған және Қазақстан Республикасының азаматтығы жоқ адам ал азаматтығы жоқ адам -- ҚР азаматтығына жатпайтындар және басқа мемлекеттің азаматтығына жататындығы туралы дәлелдері жоқ адам. Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерде құрылған заңды тұлға шетелдік болып есептеледі.
Жер құқығы қатынастарының объектілері. Жер қатынастарының жалпы объектісі жер бетінің белгілі бір бөлігіндегі жер болып табылады. Бұл белгілі бір аумақ-оны пайдаланатын адамның кеңістіктік қызмет саласы. ерді жеміс ағаштарын, бұталарды, ормандарды және басқа да өсімдіктерді өсіру үшін өндіріс құралы ретінде пайдалануға да болады.
Жер қатынастарының түріне байланысты олардың объектісі жердің белгілі бір санаты болуы мүмкін. Мысалы, жер қатынастарының объектілері орман қорының жерлері және су қорының жерлері болуы мүмкін. Орман және су заңнамасы ортақ орман пайдалану құқығын және ортақ су пайдалану құқығын, яғни азаматтардың ормандарда еркін болу және көпшілікке қолжетімді болу, су объектілерін шомылу, балық аулау және т.б. мақсаттар үшін ашық пайдалану құқығын көздейді. Осылайша, осы санаттағы жерлерді жеке тұлғалар кез-келген уақытта және рұқсатсыз пайдалана алады.
Жер құқығы қатынастарының тікелей объектісі жер учаскесі болып табылады. Жер учаскесі жер қатынастарының объектісі ретінде танылуы үшін оны дараландыру керек, яғни оның мөлшері, шекаралары мен орналасқан жері анықталуы керек.
Жер құқығы қатынастарының мазмұны .
Жер құқығы қатынастарының мазмұнын жер заңнамасының нормаларында белгіленген құқықтар мен міндеттерді құрайды, оларға сәйкес жер құқығы қатынастары субъектілері өздерінің меншігіндегі, иелігіндегі, пайдалануындағы, жалдауындағы не өзге де негіздердегі жер учаскелерін пайдаланады және қорғауды қамтамасыз етеді.
Заңнамада жер қатынастарының мазмұнын анықтаудың ерекше тәсілдері қарастылырып қолданылады:жария құқықтық және де жеке құқықтық.
Жария-құқықтық тәсілдер: жерді санаттарға бөлу, аймақтарға бөлу және меншік иелерінің құқықтарын шектеу арқылы жердің негізгі нысаналы мақсатын анықтау. Сервитут жер иесінің құқықтары мен міндеттерінің мазмұнын анықтаудың жеке құқықтық әдісі болып табылады. Сервитуттарды құру арқылы жеке меншік иелері өздері жер туралы туындайтын кейбір қатынастарды реттей алады. Жер учаскесінің нысаналы мақсаты. Жер қатынастарының мазмұны, ең алдымен, жер учаскесінің негізгі мақсатына, яғни жердің қай санатына жататынына байланысты.
Барлық жерлердің сапасы әртүрлі, бір-бірінен табиғи сипаттамалары мен көрсеткіштері бойынша ерекшеленеді, қоғам өмірінде әртүрлі экономикалық және әлеуметтік маңызы бар. Осы жағдайларды ескере отырып, жерді ұтымды пайдалану мен қорғауды ұйымдастыру үшін біздің еліміздегі барлық жерлер әртүрлі санаттарға бөлінеді. Мұндай жер санаттарын бөлу негізінде тиісті жерлердің негізгі мақсаты болып табылады. Жерді пайдалануға болатын негізгі мақсаттарды анықтау оларды пайдалану процесін дұрыс ұйымдастыру объективті түрде маңызды.
1.1 Қазақстан Республикасында жер қатынастары және оны құқықтық реттеу
Жерге жеке меншік құқығын алу негіздері арасында шарттар немесе мәмілелер, сондай-ақ ҚР субъектілерінің мемлекеттік биліктің ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz