Алматы қорығының болашағы

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 15 бет
Таңдаулыға:

Қазақ Ұлттық Аграрлық Зерттеу университеті
Коммерциялық емес акционерлік қоғамы
Су, жер және орман ресурстарыкафедрасы
Орман ресурстары және аңшылықтануфакультеті

Реферат
Тақырыбы:Алматы мемлекеттік табиғи қорығының физикалық-географиялық жағдайы

Тобы:ЛР-20-03
Орындаған:Салтанат С.
Қабылдаған:Серикбаева А.Т.

Алматы 2021ж

МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3-4
-тарау. Алматы мемлекеттік табиғи қорығының физикалықгеографиялық жағдайы
1.1.Алматы қорығының физикалық-географиялық орны ... ... ... 6-7
1.2.Алматы қорығының жер бедері мен ауа-райы ... ... ... ... ... ...8
-тарау. Алматы мемлекеттік табиғи қорығы
2.1. Жануарлар дүниесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..11
2.2. Алматы қорығының болашағы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...12-13
2.3 Алматы қорығының ғылыми міндеті ... ... ... ... ... ... ... ... ... .14
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..15-16
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ..17

КІРІСПЕ
Жұмыстың өзектілігі: Қорық дегеніміз не?Алматы қорығының құрылуындағы мақсаты қандай? Алматы қорығының физикалықгеографиялық ерекшелігі қандай?Алматы қорығындағы ерекше қорғауға алынған жануарлар мен өсімдіктері дүниесі қандай? Қорық ұйымдастыру ісінің болашағы қандай? Қорықтар - бұл табиғат обьектілерін қорғаудың ең жоғарғы формасы. Қорық аймағына шаруашылық айналымынан босатылып, онда кен өндіру мен құрылыс жұмыстарын жүргізу, аң-құс атып, балық аулау, шөп шабу мен мал жаю және ағаш дайындау сияқты табиғат байлықтарына нұқсан келтіретін әрекеттерге тиым салынған. Сонымен қатар, қорық жеріне улы химикаттарды шашуға және басқа жерлердің өсімдіктері мен хайуанаттарын жерсіндіруге болмайды. Бір сөзбен айтқанда, қорық ұйымдастырылған жердің табиғаты, сол аймақтың ландшафтылы-географиялық белдеуінің үлгісі ретінде қорғалуы қажет. бұл жерлердегі экологиялық процестердің барлығы адам араласуынсыз табиғи жағдайда өтеді. Адам оның бақылаушысы, зерттеушісі ғана. Сол себепті де қорықтарды соңғы кезде ашық аспан астындағы нағыз табиғат лабораториясы деп те атап жүр. Өйткені, мұнда ұзақ жылдар бойына табиғат комплекстерін табиғи жағдайда ғылыми терең зерттеу, табиғат жылнамаларын жүргізу сияқты алуан түрлі жұмыстар жүзеге асырылады. Қорықтарда тек саны азайып, жойлып кетуге жақын тұрған хайуанаттар мен аса бағалы өсімдіктер ғана қамқорлыққа алынып қоймай, сонымен қатар, өлкеміздің көрікті табиғат ландшафтылары, жалпы табиғат комплекстері сол қалпында сақталады. Міне, сондықтан да болашақ ұрпаққа табиғат байлықтарын кемеліне келтіре көркейген қалпында табыс етуде қорықтардың алатын орны ерекше. Анықтамасы бойынша қорық - назар салып бақылау және зерттеу құралы. Оны ұйымдастырған алғашқы жылдардан бастап онда ҚР ҒА зоология институты мен ҚАЗМУ мамандары ғылыми жұмыстар жүргізуде. Қорғалжын қорығының құстары атты монография - осы бір қызық аймақтың көп жылдық зерттеулерінің нәтижесі. Осыдан басқа мұнда үлкен ағартушылық жұмыстары да жүргізілуде. 1978 жылы экскурсиялық қызмет бөлімі құрылған болатын, оның қызметкерлері мерзімді басылымдарда 200 мақалалар басылған, 600-ге жуық лекциялар, әңгімелер өткізілген. Қорық табиғаты мұражайының қонақтары-Қорғалжын және астана мектептерінің оқушылары. Мұражайда дала және көлді жерлердің фаунасы мен флорасын бейнелейтін бай экспонаттар коллекциясы жиналған. Табиғаттың 3 керемет бұрышы туралы бірнеше ғылыми-деректі фильмдер түсірілген. Шынында да, кең-байтақ республикамызда қорықтардың жетіспеуі кімді болса да ойландырмай қоймайды. Қазақстанда әр жылдары ұйымдастырылған Ақсу - Жабағылы (1926), Алматы ( 1934), Наурызым (1959), Барса-келмес (1939), Қорғалжын (1968) және Марқакөл (1976), Үстірт (1984), Батыс Алтай (1992), Алакөл (1998) қорықтары бар. Осы орайда Қазақстан қорықтары республикамыздың табиғат байлықтарын қорғау ісіне орасан зор үлес қосып отырғандығын айта кетпеске болмайды

-тарау. Алматы мемлекеттік табиғи қорығының физикалықгеографиялық жағдайы
Алматы мемлекетттік табиғи қорығы алып тұлғалы Алатау қойнауында орналасқан. Бұл қорық Іле Алатауындағы Кіші Алматы орман шаруашылығының территориясында 1931 жылы ұйымдастырылды. Бұдан кейінгі жылдары қорықтың жер көлемі бірнеше рет өзгерді. 1935 жылы қорық территориясында Үлкен Алматы, Талғар, Есік, Түрген, Шелек, Таушелек, Табанқарағай орман алқаптары қосылды. Ал 1936 жылы оған тағы да Сөгеті даласы, Бұғыты тауы және Іле өзені жағасында САрышаян мен Қаракүлтек жері енді. Ол кезде қорықтың, жер көлемі 856,7 мың гектарға дейін жеткен. 1937 жылдан бері қорықта ғылыми бөлім жұмыс істей бастады. 1943 жылы Алатау өңірінде орналасқан бұл қорық территориясында 14 мыңдай қарақұйрық мекендесе, соның, жартысын майдан мақсаты үшін аулауға рұқсат етілді. Күнгей және Іле Алатауындағы ормандардан ағаш дайындау жаппай өріс алды. Бірақ Ұлы Отан соғысы жеңіспен аяқталғаннан кейін қорық территориясының көлемін қысқарту ешбір дәлелге сиймайтын сияқты еді. 1946 жылы Таушелек орман алқабы сол кездегі Орман шаруашылығы министрлігіне берілді, ал одан кейін қорық қарамағына тек Шелек орман алқабы мен тау етегіндегі далалық учаскелер қалдырылды. 1952 жылы бұл қорық жабылып қалды да ондағы жұмыс тоқтатылды. Алматы қорығы әуелі Табанқарағай орман алқабында қайтадан ұйымдастырылды. Ол кезде қорықтың орталығы Шелек селосында болатын. 1964 жылы бұл қорыққа Талғар өзендерінің сол және оң жақ қабағында өскен орман алқабы берілді. Оған Іле өзені жағасында орналасқан Әнші тау кіреді. Қазір Алматы қорығының территориясы 89,6 мың гектар. Бірбірінен оқшау екі учаскеден тұрады. Оның бірі - Іле Алатауының орталық бөлігінде орналасқан таулы аймақ (көлемі 71681 га), екіншісі Қалқан шөлді аймағы (17850 га). Қорықтың орталығы Алматы қаласынан 25 шақырым жерде, Талғар қаласына таяу орналасқан. Онда ғылыми лаборатория мен музейі, қорық, қызметкерлеріне арналып салынған үйлер бар. Қорық қызметкерлері алдында ғылыми жұмыстардан басқа, осы өлкенің табиғат байлықтары - жануарлар мен өсімдіктер дүниесін, таудың сұлу көрікті орындарын өз қалпында сақтап, келесі ұрпаққа жеткізу міндеті тұр. Алматы қорығының негізгі ғылыми міндеті - Іле Алатауы қойнауындағы табиғат кешенін қорғай отырып, оны жете зерттеу болып табылады. .

1.1.Алматы қорығының физикалық-географиялық орны ... ... ... 7

Мемлекеттің табиғи қорық қоры - қоршаған ортаның табиғи эталондары, реликтілері, ғылыми зерттеулерге, білім беру - ағарту ісіне, туризмге және рекреацияға арналған объектілер ретінде экологиялық, ғылыми және мәдени жағынан ерекше құнды, мемлекеттік қорғауға алынған аумақтарының жиынтығы. Қорықтардың басты мақсаты - табиғи ландшафтылар эталонын мұндағы тіршілік ететін өсімдіктер мен жануарлар дүниесімен қоса сақтау, табиғат кешендерінің табиғи даму заңдылықтарын анықтау. Соңғысы адамның шаруашылық әрекетінен табиғатта болатын өзгерістерді болжау үшін аса қажет. Енді, Қазақстандағы қорықтардың бүгінгі жайымен танысып, республикамыздағы қорық ұйымдастыру ісінің ертеңіне көз жібергеніміз жөн секілді. Алматы мемлекеттік табиғи қорық қызметкерлерінің алдындағы мақсат қорық болашағын дамытуды дұрыс жолға қою. Алматы мемлекеттік табиғи қорығыны туралы көптеген отандық ғалымдар, сонымен қатар шетелдік ғалымдар өз еңбектерін арнаған. Олар: Е.В. Ишков, Н.В. Нелина Алматы қорығы еңбегінде, Әлия Бейсенованың Экология атты кітабында Алматы қорығының физикалық - географиялық ерекшелігі туралы баяндалған. Менің курстық зерттеу жұмысымның мақсаты: Алматы қорығының физикалық - географиялық ерекшеліктерін анықтау. Зерттеу міндеттері: 1. Қорық дегеніміз не? 2. Алматы қорығының құрылуындағы мақсаты қандай? 3. Алматы қорығының физикалық-географиялық ерекшелігі қандай? 4. Алматы қорығындағы ерекше қорғауға алынған жануарлар мен өсімдіктері дүниесі қандай? 5. Қорық ұйымдастыру ісінің болашағы қандай? 4 I-тарау. Алматы қорығының физикалық-географиялық жағдайы Алматы қорығының физикалық-географиялық орны 6 желкесінде ақшыл сары ұзын қауырсындары болады. Қорғалжын көлінің құрғақ өскен су айдынында тіршілік етеді. Қорғалжын қорығының территориясында сүт қоректілердің 30 - ға жуық түрі таралған болса, мұнда әсіресе, жабайы шошқа, күзен, түлкі, қарсақ, зорман, ондатр, суыр, ақ және ор қояндар көбірек кездеседі. Мұндай көлдің маңынан жаз айларында ақбөкендерді де ұшыратуға ьолады. Енді осы хайуанаттардың кейбір түрлеріне қысқаша тоқталып өтейік. Жабайы шошқа - дене тұрқы екі метрдей, салмағы 250 килограмдай аша тұяқты аң. Қорықтың өзен, көл бойында қалың Нұрақ, қоға арасында тіршілік етеді. Бұл аңның қоры мол.

1.2.Алматы қорығының жер бедері мен ауа-райы ... ... ... ... ... ...8
Алматы қорығының жер бедері мен ауа-райы Алматы мемлекеттік табиғи қорығы Іле Алатауының теріскей беткейінен орын тепкен. Биік шыңдарын мәңгі мұз бен қар басқан сұлу шыршалы ормандарына қараса көз тоймайтын кімді болса қызықтырмай қоймайды. Ғажап қой, тау іші шіркін! Тау шыңынан күн сәулесі көтеріле орман іші құстардың әніне бөленеді. Алатау бауырында сылдырап аққан мөп-мөлдір өзендер мен көкорай шалғындары, шыршалары, қия шатқалдары көздің жауын алып, табиғаттың бізге тартқан жомарт сыйын ардақтап, қорғаңдар дегендей болады. Алматы қорығына Іле Алатауының орталық бөлігі - теңіз деңгейінен 1400 - 5017 м биіктік аралығында онналасқан Талғар тау жоталары енеді. Жер бедері күшті тілімденген. Жерінің 25 гектарын тасты құздар алып жатыр. Топырағына эрозия зор әсер еткендігі көзге ұрып тұр. Оның үстіне қорық территориясына ән салатын құмды таулар кіреді. Шағын ғана жері бар осы қоныста табиғаттың әр алуан көріністерінің ұштасуы ғажап-ақ. Шөлді аймақтың тау етегіне жақын орналасуы оның ауа райына үлкен әсерін тигізеді. Соған сәйкес таудан төмен түскен сайын жылына жауын-шашын мөлшері де азая береді. Мәселен, теңіз деңгейінен 1000 м биіктікте 500 мм, ал 2400 - 3000 м биіктікте 780 - 870 мм жауын-шашын жауады. Жазда тауға әрбір 100 м көтерілген сайын ауа температурасы 0,71º төмендейді. Тауда самал жел соғып, жаздың салқындау болуы да жасыл шабындықтың жайқалып өсуіне жағдай жасайды. Қыс айлары онша суық болмайды. Бұл қорықты паналайтын хайуанаттардың қыстан күйлі шығуына көмектеседі. Қорық территориясы кішігірім өзеншелер арқылы бөлінетін бірнеше тау қыраттарынан тұрады. Ондағы суы мол саналатын негізгі өзендер - Талғар мен Есік. Басын мәңгі мұздардан алатын бұл өзендердің ені 3 - 5 м, тереңдігі 0,5 - 1 метрдей болып, ағысы қатты келеді. Өзендердің су деңгейі тіпті тәулік ішінде бірнеше рет өзгереді. Жаз айларында су деңгейінің тәуліктік ауысуы кейде 40 - 50 сантиметрге жетеді. Ара-тұра тауда нөсерлеп жауған жаңбырдың арты селге айналатын жағдайлар да кездеседі. Тау беткейлерінде эрозиялық процестің күшті болуы, микроклиматтың әр алуандығы тау топырағының ала-құла болуына әсерін тигізеді. Төменгі тау жоталарының теріскей беткейінде сұрғылт топырақ басым болса да, ал одан жоғарырақ қара топырақта бұталы ағаштар мен шабындық, шөптер өседі.

-тарау. Алматы мемлекеттік табиғи қорығы
Алматы қорығының қорық қызметкерлерінің қыс айларында жүргізілген есебіне қарағанда қорықта 1971 жылы 180, 1972 жылы 110 және 1975 жылы 380 жабайы шошқа кездескен. Бұл - қорек талғамайтын хайуанат. Жабайы шошқа - кәсіптік маңызы бар аң. Түлкі - тамақ талғамайтын жыртқыш. Ол көбінесе қояндар, саршұнақтар ұсақ тышқан сияқты хайуанаттарды қорек етеді. Бұл жыртқыш қорықтың шөлейт, далалық аймақтарында көп кездеседі. Түлкі көбінесе су бойындағы тоғайлардың ішінде мекендейді. Ол күндіз інінде болады. Інінде іңірде шығып, түнімен тамақ іздеп, жортады. Түлкі жылына бір ретт күшіктейді, 4 - 5 күшік туады. Түлкі терісі бағалы кәсіптік аңдардың санатына жатады. Қарсақ - түлкіге қарағанда сәл кішілеу, жүнінің реңі біркелкі, тек құлағының түсі ақ келеді. Ол тереңдігі 1 - 2, ұзындығы 4 - 6 м. ін қазады, кейде суыр інін мекендейді. Жемін түнде аулайды. Қаросақ жылына 2 - 6 күшік туады. Қалың қар жылдары жылы жаққа қарай қоныс аударады. Қысқы терісі бағалы аңдар қатарына жатады. Суыр - қорық төңірегіндегі боз шөпті далалық аймақта таралған. Осы шалғын келген табиғи аймақта бұл аңды бұл а қорғаудың маңызы өте зор. Оның себебі қазіргі кезде, тың және тыңайған жерлерді кеңінен игеруге байланысты дала суырының мекендейтін қоныстары, таралған аудандары таралып, оның саны азайып кетті. Алматы қорығының болашағы 16 Табиғат ресурстарын тиімді пайдалану, оларды қорғау мен байыта беру мәселесіне қазіргі ғылым мен техниканың қарыштап дамыған кезінде айрықша мән беріліп отыр. Болашақ ұрпаққа оларда кемеліне келтіріп табыс етуде қорықтардың алатын орны ерекше. Табиғат лабораториясы атанған бұл қорықтарда тек саны азайып бара жатқан хайуанаттар мен өсімдіктер ғана емес, сонымен қатарөлкеміздің көрікті орындары сол қалпында сақталады. Республикамызда табиғат ресурстарының игерілуі, ауыл шаруашылығы мен өндірістің дамуы жануарлар мен табиғатқа елеулі ькері әсерін тигізеді. Соның нәтижесінде көптеген жануарлар түрі өзгерген ортаға бейімделе алмай саны сиреп кетті, ал кейбір табиғат ескерткіштерінің ғылыми маңғызы мен құндылығы төмендеді. Сондықтан да шет елдерде бұл күндері қорықтарға баса назар аударылып, көп жер бөлінуде. Мысалы, Германияда барлық жер көлемінің 2,4, ал Чехияда 1,13 проценті қорыққа барілген. Салыстырып қарасақ қазақстан жерінен Германияның 25 есе, Ал Чехияның жері 21 есе кіші. Сондай-ақ Англияда қорықтарға 4, Жапонияда 4,22, Оңтүстік Америкада 2,5, Жаңа Зеландияда 5,93 процент жер бөлінген. Жасыратыны жоқ, қорықтарды ұйымдастыруда Қазақстандағы алты қорықтың 576,4 мың гектар жер көлемі республикадағы барлық жердің 0,2 процентін құрайды екен. Қазақстан Республикасы жерінде ұйымдастырылған мемлекеттік 9 қорық туған өлке табиғатының небір көрікті жерлерін, қойнауындағы бар байлығын сақтап, көркейту тұрғысында табиғат қорғау ісіне зор үлес қосып келеді. Дегенмен де, Қазақстанның қорық ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.