Жаңа жүйеге көшу үдерісі

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

Көкшетау қаласындағы

Физика математика бағытандағы

Назарбев Зияткерлік мектебі

Қазіргі әлемдегі Қазақстан

Курстық жұмыс

Тақырыбы: “Қазақстанның орта жалпы білім беретін мектеперінің 12 жылдық білім беру жүйесіне өтуінің маңызы”

Оқушы: Тогаев Бекбол Давронбекович

Жетекші: Бектасова Гульназия Елюбаевна

Мазмұны:

I. Кіріспе3

Кіріспе

Жаһандану жолындағы әлемде бәсекелестік ортаға тез бейімделу тұрақты дамудың басты факторына айналуда. Бүгінгі әлемнің күрделілігі біздің білім беру жүйемізге жаңа міндеттер және жаңа талаптар қояды. Кез келген дамыған елдің бәсекеге қабілеттілігі оның әлеуметтік капиталының дамуымен байланысты, ол көбінесе білім беру жүйесінің жағдайымен анықталады. Тәуелсіздік алғаннан бастап елімізді халықаралық дәрежеге көтеру мақсатында білім беру жүйесі қоғамда маңызды рөл атқарды. 2021 жылы өткізілген министрліктің кеңейтілген отырсында білім және ғылым министрі, Асхат Аймагамбетов 12 жылдық білім беру жайлы айтып кеткен болатын. «Орта мектептегі білімді дамыту үшін 2023 жылдан бастап латын графикасын енгізе отырып, 12 жылдық оқытуға кезең-кезеңімен көшу көзделіп отыр . Ол үшін өте үлкен жұмыс істеу керек », - делінген хабарламада [2] . Қазақстан Республиксының тұңғыш президенті Н. Ә. Назарбаев өз жолдауында айтып кеткендей: «Болашақта өркениетті дамыған елдердің қатарына ену үшін заман талабына сай білім қажет. Қазақстанды дамыған 50 елдің қатарына жеткізетін, терезесін тең ететін - білім». Қазіргі уақытта білім беру жүйесінің орнының маңыздылығы саяси, әлеуметтік, экономикалық дамуда айқын байқалады. Ел экономикасының дамуында халықаралық экономика деңгейінде инвестицияны адам капиталы және білім беруге құю болашақта үлкен рөл сомдайды, осыған байлаынсты Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті - Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев өз мақаласында: «қазір бой жарыстыратын заман емес, ой жарыстыратын заман», - деген болуы керек . Мемлекеттің ұзақ мерзімде тұрақты экономикасын сақтау және қоғамның қалыпты дамуы мақсатында орта білім беру жүйесіне аса үлкен назар аударған жөн.

Зерттеу жұмысының өзектілігі - жаһандану заманында, бәсекелестік ортаға тез бейімделу қабілеті тұрақты дамудың маңызды факторы. Кез келген дамыған елдің бәсекеге қабілеттілігі оның әлеуметтік капиталының дамуымен байланысты, ол көбінесе білім беру жүйесінің жағдайымен анықталады. Сонымен қатар , білім, әдетте, өнімділік пен шығармашылықты жақсартады, сонымен қатар кәсіпкерлік пен технологиялық жетістіктерді ынталандырады. Осы факторлардың барлығы өндіріс көлемінің ұлғаюына және экономикалық өсуге әкеледі. Осыған байланысты, білім беру жүйесіне енгізілетін реформалар өте маңызды мәселе болып табылады.

Зерттеу жұмысының мақсаты - Қазақстанның жаңа білім беру жүйесіне көшу үдерісін зерттеу; 12 жылдық білім беру жүйесінің өзгерістері мен жетістіктерін талдау.

Зерттеу жұмысының міндеттері:

Қазақстан Республикасы үшін 12 жылдық білім беру жүйесінің мүмкін әсерін талдау
12 жылдық білім беру жүйесіне көшу мақсаты мен себебін анықтау
Жаңа білім беру жүйесіне байланысты өзгерістер мен тиімділігіне талдау жүргізу

Зерттеу жұмысының сұрақтары:

Қазақстанның 12 жылдық білім беру жүйесіне өту себептері қандай?
12 жылдық білім беру жүйесінің дәстүрлі білім беру жүйесімен салыстырғанадағы жетістіктері қандай?
Жоғары сыныптарға білім беру стратегиясы мен оқушының сапалы маман болып келуінің байланысы бар ма?
12 жылдық орта білім беруді орнату шет елдерде және Назарбаев Зияткерлік мектептерінде нәтижелі болды ма?

Зерттеу жұмысының әдістері:

Әлеуметтік сауалнама жүргізудің статистикалық нәтижелерін талдау

Негізгі бөлімҚазақстанның 12 жылдық білім беру жүйесіне көшуіЖаңа жүйеге көшу үдерісі

"Оқулық" республикалық ғылыми-практикалық орталығының директоры, профессор Алма Әбілқасымованың айтуынша, 12 жылдық білім беруге көшу идеясын Тұңғыш Президент Н. Ә. Назарбаев 2000 жылы ұсынған. 2001 жылдың 2 - 3 ақпанында өткен Білім және ғылым қызметкерлерінің екінші съезінде 12 жылдық білім беруге көшу және кәсіптік білім мазмұнын қайта қарастыру мәселесі алғаш рет қозғалған болатын. Одан кейін 12 жылдық білім беруге көшудің моделін әзірлеуге бағытталған зерттеу жұмыстары 2002 жылы жүргізіледі. 2003 - 2004 жылдар аралығында әлемдік білім кеңістігіне кірудің 2015 жылға дейінгі стартегиясы әзірленіп, жаңа міндеттер белгіленеді. 12 жылдық оқытуға көшудің эксперименттік нұсқасы еліміздің 104 мектебінде енгізіледі. 2003 жылы құқықтық негіз, оқу-нормативтік база және жаңа оқу бағдарламалары пайда болған. 2005 жылға дейін еліміздің 104 мектебінде 12 жылдық оқытуға көшудің эксперименттік нұсқасын тестілеу басталған болатын . Елімізде 2005 - 2010 жылдар аралығында білім саласын дамытудың аталған кезеңге арналған мемлекеттік бағдарламасы іске қосылды. Ақпараттандыру бағдарламасының үшінші және төртінші кезеңінің жұмыстары, сәкесінше 2005 - 2007 және 2007 - 2010 жылдары аралығында жүргізілді [4] . 12 жылдық білім беруге кезең-кезеңмен көшуі 2008 оқу жылынан басталды. Сонымен қатар, 2006 жылы Қазақстан Республикасындағы 12 жылдық орта жалпы білім беру Тұжырымдамасы орнатылған болатын. Тұжырымдама Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңына, «Қазақстан Республикасын 2020 жылға дейін дамытудың стратегиялық жоспарына», «Қазақстан Республикасында білім беруді 2020 жылға дейін дамытудың мемлекеттік бағдарламасына», Қазақстан Республикасының Президенті Н. Ә. Назарбаевтың «Қазақстан экономикалық, әлеуметтік, саяси жаңғырудың қарқынды жолында» атты Жолдауына, Болоньдегі Еуропа елдері білім министрлерінің кеңесіне, ЮНЕСКО-ның үздіксіз білім беру туралы ұсыныстарына сәйкес әзірленген болатын [6] . Мектептегі білім беруді жаңғырту бойынша іс-шаралар 2010 - 2015 жылдар барысында қолға алынды. 12 жылдық білім беруге кезең - кезеңмен көшуге дайындық жұмыстарына белсенді сипат берілді. 2013 жылдың мәліметтеріне сай, осы көшу процессінде 2010 - 2014 жылдар дайындық кезеңі болды, ал 2016 - 2020 жылдар аралығында білім беру стандарты енгізіле бастаған. Сонымен қатар, жаңа мектептер жұмыс істеу үшін мұғалімдерді даярлау 12 жылдық оқытуға көшу кезінде ең жауапты міндеттердің бірі болып табылады. 2007 - 2011 жылдар аралығында 8 эксперименттік сыныптың 468 мұғалімі (71 %) педагог кадрлардың біліктілігін арттыру және қайта даярлау институттарында курстар өткен [5] . Қазіргі жоспарға сай, жалпы орта білім мектептеріндегі 6 сынып оқушылары алғаш болып 12 сынып оқиды.

Көшу мақсаты

Қоғамның дамуына байланысты білім беру саласындағы ең өзекті мәселелердің бірі бүгінгі күні әлемдік білім беру кеңістігіне жол ашатын 12 жылдық білім беру жүйесіне көшу болып табылады. Республикада 12 жылдық білім беруге көшу үшін орасан зор ғылыми-зерттеу жұмысы жүргізіліп, халықаралық тәжірибе мұқият зерделенді. Бұл процесс, уақыт талабына байланысты, объективті қажеттілік болып табылады. 1992 жылы Еуропа Кеңесінің университеттік мәселелер жөніндегі тұрақты конференциясында қабылданған декларацияда «халықаралық тәжірибеде 12 жылдық мектеп жүйесі басым» деп айтылған. Жалпы білім беруді ұйымдастырудың әлемдік тәжірибесі 12-13 жылдық оқытуды көздейді [3] . 2022 жылғы мәліметтерге сәйкес, әлем бойынша 150 астам мемлекеттерінде 12 сынып орта мектептің соңғы жылы болып табылады, осы тізімде бәсекеге қабілеттілігі бойынша үздік 20 ел қатарына кіретін (Австрия, Канада, Франция, Жапония, Нидерланд және т. б. ) елдер бар. Сонымен қатар, посткеңестік елдер қатарынан Армения, Грузия, Латвия, Литва, Беларусь, Молдова, Тәжікстан, Өзбекстан, Украина, Эстония 12 жылдық білім беру моделіне көшкен.

Білім саласындағы өзгерістер соңғы 20-30 жылда ғылым мен техниканың қарқынды дамуы және жаңа технологиялардың әр түрлі салаларына енгізілуінен пайда болды. Осыған байланысты, жастарды жаңа кезеңнің талаптарына сәйкес тəрбиелеу үшін оларға мазмұны жағынан жаңа, неғұрлым жоғары деңгейдегі білім беру қажет. "Біріншіден, адам білімінің өсу қарқыны мен көлемінің үлкендігіне байланысты, 10-11 жыл ішінде алынған негізгі білім өмір бойы алға жылжу үшін жеткіліксіз. Оқудың он екінші жылы заманауи кәсіпқойға қажет жаңа сапалы білім мазмұнымен толығады. Компьютерлік технологиялар мен шет тілдерін меңгеру орта мектеп түлегі үшін қалыпты жағдай болып табылады", - деп Б. Төлеубекова айтқан. Қазақстан Республикасының алдына қойылып отырған мақсаттарға байланысты және әлемдік тұтастықтың бірі ретінде, бұл мәселеге көз жұма алмайды. Қайта, Қазақстандағы білім беру жүйесін дамыған елдер деңгейіне үйлестіруге тырысуымыз қажет.

Елімізде қоға алынған мектеп реформаларына дайындық жұмыстарын негизге алар болсақ, кеңестік білім жүйесінен бірте - бірте бас тартып, ұлттық мектептің жаңа моделін қалыптастыруға талпынысты байқай аламыз. 12 жылдық оқытуға көшу заманауи талаптарға жауап беретін жаңа мақсаттар қоюға және Қазақстанның білім беру жүйесін әлемдік білім беру жүйесіне біріктіруге мүмкіндік береді.

Қиындықтар

Басқа елдермен салыстырғанда, біз аталған мәселені өте кеш көтердік. 12 жылдық білім беруге көшу алғаш рет тек 2001 жылы қарастырылған болатын. Бұл уақытта көптеген елдерде әлдеқашан 12 жыл мектеп жүйесі енгізілген еді. Сонымен қатар, білім беру реформаларын енгізу уақыты алдыға қарай шегіндетіле береді.

2015 жылы Қазақстан әзірше 12 жылдық білім беру жүйесіне көшпейтіні мәлім болды. Бұл туралы сол уақыттағы Білім және ғылым министрі Аслана Сәрінжіпов Парламент Сенатының отырысынан кейін журналисттерге айтқан болатын. Тілшінің сұрағына Сәрінжіпов "Өздеріңіз де білесіздер, елімізде эксперимент жүргізілді: бірнеше мектеп 12 жылдық білім берудің жаңа стандартын сынап көрді, эксперимент мамыр айында аяқталады. Содан кейін біз тәжірибе нәтижелерін қарап шығып, ұсыныс білдіреміз, білім берудің мемлекеттік бағдарламасына өзгеріс енгізу қажет, қазіргі жағдайды ескере отырып 12 жылдық білім беру жүйесін кейінге қалдырамыз", - деп жауап берген болатын. Оған ықпал еткен негізне факторлардың бірі - қаржылық мүмкіндіктер. Экономикаға байланысты әртүрлі сценарийлердің дайындалуына байланысты кейінге шегеру шешімі қабылданды. Сонымен қатар, эксперименттердің жүргізілуі және оның натижелерінің қолданылуы 11 жылдық мектептерге реформалар енгізу уақытын сынға алды. Қазақстанның «Білім беру туралы» заңындағы өзгерістер жайлы депутаттар арасында әртүрлі ойға келгені де әсер етті. Олардың біреуі барлық балаларды алты жастан мектепке беруге міндеттеу болды [7] . 2005 - 2010 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы толық көлемде іске аспағаны тағы бір фактор болды.

Соңғы кезедері халықтың өмір сүру деңгейін жақсартудың басты шарты деп базалық білім беру сапасы танылып отырғандықтан, оған аса көңіл аударылды. Білім беру жүйесінің реформаларын іске асыру оңай шаруа емес, себебі үлкен міндеттер атқарылуы қажетті. Олар: оқушы орындарының жетіспеушілігін қысқарту және бірінші сыныптың алты жастағы балаларға қосымша орындар ашу; жоғары сатыдағы бейінді оқытуға, әсіресе шағын жасақталған мектептер мен мүмкіндіктері шектеулі балалар үшін қолайлы жағдай жасау; мектептердің материалдық-техникалық базасын нығайту; жаңа формациядағы педагогтарды даярлау және қайта даярлау; жаңа стандарттар, бағдарламалар мен оқулықтар әзірлеу, т. б. Осыған байланысты 12 жылдық оқуға көшу кейінге қалдыруға себеп болған жағдайладың қайта мұқият талқы лануы, оның оңтайлы шешімін табу қажетті болды.

Оған қоса, 12 жылдық мектеп жүйесіне ауысу мына мәслелердің шешілуін талап етеді:

Бағдарламалық - әдістемелік қамтамасыз ету, яғни мемлекеттік стандарттар мен жаңа кітаптар;
Жаңа жүйенің мазмұнына сай мұғалімдерді дайындау және қайта дайындау жүйесін жетілдіру;
Мектепке дейінгі, бастауыш, орта жалпы және жоғары білім беру сатыларының үздіксіздігі және сабақтастығы;
Жалпы және орта білім беру мектептерінде нормативті - құқықтық базаны жетілдіру;
Негізгі ережелер мен санитарлық - гигиеналық нормаларға өгерістер енгізу;
Білім беруді елдің тарихи дәстүріне және мәдениетіне бейімдеу.

12 жылдық білім беру жүйесінің жетістіктері

Қазақстан Республикасы «Білім туралы» Заңының 8-бабында «Білім беру жүйесінің басты міндеттерінің бірі - оқытудың жаңа технологияларын енгізу, білім беруді ақпараттандыру, халықаралық ғаламдық коммуникациялық желілерге шығу» деп атап көрсеткен. Дәстүрлі білім беру жүйесінің осал жақтары 2017 жылы өткен Сенатта өткен парламенттік тыңдалымда, ҚР Парламенті Сенатының Төрағасы болған (қазіргі уақытта ҚР - ның президенті) Қасым-Жомарт Токаев айтып кеткендей: “ Мектептегі білім беру әлі де формальды нәтиже алуға бағытталған, нақты білім алу екінші жоспарға түседі. Жасыратыны жоқ, мектепте, әсіресе бітіруші сыныптарда, басты назар ҰБТ-ны сәтті тапсыруға аударылады”. Критикалық тұрғыдан қарайтын болсақ, бүгінгі күннің жастарын еліміздің ертеңі емес, тек тапсырған емтиханның бағалары мен берілген тапсырмадан алатын нәтиже ғана алаңдатады. Мектептер өз рейтингін көтеру мақсатында білім беру үдерісін жақсы көрсеткіштер алуға бағыттайтынын Сенат спикеры белгілеп кетті.

Біз өмір сүріп отырған уақыт алдыңғы толқынның заманына мүлдем ұқсамайды. Оқушының болашағы оның жаңа тұжырымдарды түсінуі мен қабылдай білуіне, дұрыс таңдау жасауына, бүкіл өмір бойына өзгермелі жағдайларға тез икемделе білу қабілетіне байланысты болады. 12 жылдық мектептің басты ерекшелігі - жаңа құрылым 4 + 6 + 2 сатыларынан тұрады. Осы жүйені қолдану баланың жан-жақты дамуына, өз пікірі мен ойын ашық жеткізе алуына, оқушының шығармашылық дағдыларын барынша дамытуға, өзін-өзі танып, келешегін айқындауға саналы түрде дайын болуға, қоғамның экономикалық, мәдени, саяси өміріне белсенді араласуға мүмкіндік беретін психологиялық - педагогикалық институт қалыптасуына ықпал етеді.

12 жылдық білім беру жүйесін енгізуде білім алушылардың оқу жүктемесін қысқарту, білім берудің тәрбиелік әлеуетін күшейту және рухани-адамгершілік құндылықтардың мазмұнына барынша ықпалдасу жоспарланып отыр, оқытудың іс-әрекеттік-құзыреттілік және денсаулық сақтау сипаты қамтамасыз етіледі, STEAM-білім беру, Smart және Smart-up жобаларын іске асыру және т. б. жандандырылады. Сонымен қатар, үштілділікті ары қарай дамытуға болады, себебі жоғарғы сыныптарда таңдау бойынша 2 пәнді, олардың қандай бағытты таңдайтынына байланысты, ағылшын тілінде оқитын болады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.