Сапа менеджменті жүйесінің әзірленген бағдарламасын енгізу
Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі
Л.Н. Гумилев атындағы Еуразиялық ұлттық университеті
Жандарбекова Куляим Сагидоллаевна
Нұр-сұлтан қаласында тұрмыстық қалдықтарды шығару жөніндегі қызметтер саласында ISO 9000 халықаралық стандарттарын енгізу бойынша ұсыныстар әзірлеу
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
5В073200 Стандарттау және сертификаттау мамандығы бойынша
Нұр-Сұлтан 2021
Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі
Л.Н. Гумилев атындағы Еуразиялық ұлттық университеті
Қорғауға рұқсат етілді
Стандарттау, сертификаттау және метрология
кафедрасыныңмеңгерушісі
т.ғ.д., профессор
_______________Б.У.Байхожаева
___________2021 ж.
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: Нұр-сұлтан қаласында тұрмыстық қалдықтарды шығару жөніндегі қызметтер саласында ISO 9000 халықаралық стандарттарын енгізу бойынша ұсыныстар әзірлеу
5В073200 - Стандарттау және сертификаттау мамандығы бойынша
Орындады: К.С. Жандарбекова
Ғылыми жетекшісі
т.ғ.к, доцент Е. Ө. Килибаев
Нұр-Сұлтан 2021
Көліктік-энергетика факультеті
Стандарттау және сертификатту мамандығы
Стандарттау, сертификаттау және метрология кафедрасы
БЕКІТЕМІН
Стандарттау,
сертификаттау және метрология
кафедрасының меңгерушісі
т.ғ.д., профессор
_______________Б.У.Байхожаева
_____________2020 ж.
Дипломдық жұмысты орындауға берілетін
ТАПСЫРМА
Жандарбекова Куляим Сагидоллаевна, СжС-43, Стандарттау және сертификаттау , күндізгі оқуындағы
4 курс студентіне
1. Университет бойынша 2020 ж. 22 желтоқсан №67-п бұйрығымен бекітілген дипломдық жұмыс тақырыбы: Нұр-сұлтан қаласында тұрмыстық қалдықтарды шығару жөніндегі қызметтер саласында ISO 9000 халықаралық стандарттарын енгізу бойынша ұсыныстар әзірлеу.
2. Студенттің аяқталған жұмысты тапсыру мерзімі 03 мамыр 2021 ж.
3. Жұмысқа бастапқы деректер:
- Стандарттау туралы Қазақстан Республикасының заңы 5 қазандағы 2018 жылғы № 183-VІ ҚРЗ.
- "Техникалық реттеу туралы" Қазақстан Республикасының 2004 жылғы 9 қарашадағы № 603-II Заңы (16.04.2019 Ж. берілген өзгерістер мен толықтырулармен))
- ҚР СТ ISO 9001-2016 Сапа менеджменті жүйесі. Талаптар.
- ISO 9001-2015 Сапа менеджменті жүйесі. Негізгі ережелер мен сөздік
4. Дипломдық жұмыста әзірленуге жататын сұрақтар тізімі:
- Сапа менеджменті жүйесін құрудың негізі ретінде ISO 9000 стандарттар сериясы;
- СМЖ әзірлеудің жалпы түсінігі және тәртібі
- Ұйымдағы СМЖ процестерін жоспарлау, басқару міндеттері және бақылау;
- ҚТҚ шығару бойынша қызметтер саласында СМЖ енгізуді талдау;
- Нұр-Сұлтан қаласында тұрмыстық қалдықтарды шығару бойынша қызмет көрсету саласында сапа менеджменті жүйесін енгізу бағдарламасы.
5. Графикалық материалдар тізімі:
13 кесте, 14 сурет.
6. Негізгі ұсынылатын әдебиеттер тізімі:
30
7. Жұмыс бойынша кеңестер:
Тараулар
Ғылыми
жетекші,
кеңесші
Тапсырманы алған уақыт
Тапсырманы
берді
(қолы)
Тапсырманы
қабылдады
(қолы)
Кіріспе
т.ғ.к, доцент Килибаев Е. Ө.
04.01.2021
Теоретикалық бөлім
т.ғ.к, доцент Килибаев Е. Ө.
06.01.2021
Аналитикалық бөлім
т.ғ.к,доцент Килибаев Е. Ө.
20.01.2021
Нұсқамалық бөлім
т.ғ.к,доцент Килибаев Е. Ө.
10.02.2021
Қорытынды
т.ғ.к,доцент Килибаев Е. Ө.
10.03.2021
Глоссарий
т.ғ.к,доцент Килибаев Е. Ө.
25.03.2021
Нормабақылау
т.ғ.м,аға оқытушы Ахмедиова А.Қ.
26.04.2021
8. Дипломдық жұмысты орындау кестесі
Жұмыс кезеңдері
Жұмысты кезіңдерін орындау мерзімі
Қосымша
1
Дипломдық жоба тақырыбын бекіту
22.12.2020 ж.
№67-п бұйрық
2
Дипломдық жобаны орындау үшін материалдар жинақтау
30.01.2021
3
Дипломдық жобаның теориялық бөлімін даярлау
10.02.2021
4
Дипломдық жобаның аналитикалық және нұсқамалық бөлімдерін даярлау
31.03.2021
5
Дипломдық жобаны дипломды алдын - ала қорғауға ұсыну
03.05.2021
6
Дипломдық жобаның толық нұсқасын нормабақылауға ұсыну
15.04.2021
7
Дипломдық жобаны антиплагиатқа ұсыну
19.04.2021
8
Дипломдық жобаны рецензентке ұсыну
20.05.2021
9
Ғылыми жетекші мен рецензенттер сын-пікірімен дипломдық жобаны ұсыну
22.05.2021
10
Дипломдық жобаны қорғау
31.05.2021
МАК кестесіне сәйкес
Тапсырманың беру мерзімі 04 қаңтар 2021 ж.
Ғылыми жетекші: ________ т.ғ.к, доцент Килибаев Е. Ө.
Тапсырманы қабылдады: _________СжС-43 топ студенті Жандарбекова К.С
НОРМАЛЫҚ БАҚЫЛАУЫ.
Көліктік - энергетика факультетінің, 5В073200 - Стандарттау және сертификаттау мамандығы бойынша, Жандарбекова К.С. СжС 43 топ студентінің димпломдық жұмысы.
Дипломдық жұмысының тақырыбы Нұр-сұлтан қаласында тұрмыстық қалдықтарды шығару жөніндегі қызметтер саласында ISO 9000 халықаралық стандарттарын енгізу бойынша ұсыныстар әзірлеу
БМЖС талаптар сәйкестігіне дипломдық жұмысының талдауы
№
Нысан
Параметрлері
Сәйкес келеді +
Сәйкес келмейді
1
2
3
4
1
Тақырып атауы
Бекітілген тақырыпқа сәйкес келеді
2
Қаріп өлшемі
14 кегель
3
Қаріп атауы
Times New Roman
4
Жоларалық интервал
Дара
5
Абзац
12,5
6
Өрістер
Сол жақ-30 мм, оң жақ-10 мм, жоғарғы-20 мм, төменгі-25 мм
7
Жұмыстың жалпы көлемі
Баспа мәтінінің 50 беті
8
Енгізу көлемі
2 бет
9
Беттің
40 негізгі бөлігінің көлемі
10
Қорытынды көлемі
2 бет
11
Беттерді нөмірлеу
Тура, парақтың төменгі бөлігінде, ортасында араб цифрларымен
12
Жұмыстың құрылымдық бөліктерінің реттілігі
Мұқабасы, Титул беті, Дипломдық жұмысқа тапсырма , Мазмұны, Кіріспе, Негізгі бөлімі (екі-үш тарау), Қорытынды, Пайдаланылған әдебиеттер тізімі, Қосымша
1
2
3
4
13
Жұмыстың құрылымдық бөліктерін ресімдеу
Әрбір құрылымдық бөлім жаңа беттен басталады. Атаулар азат жолдан бас әріппен келтіріледі. Аты мен мәтін арасындағы қашықтық-екі жол. Атау соңында нүкте қойылмайды
14
Негізгі бөлімнің құрылымы
көлемі бойынша мөлшерлес 4 тарау
15
Пайдаланылған әдебиеттер саны мен рәсімделуі
30 құжаттық және әдеби көздердің библиографиялық сипаттамасы
16
Қосымшалардың болуы және рәсімделуі
Міндетті
17
Әдебиеттің мазмұны мен сілтемелерін рәсімдеу
Мазмұны барлық, тараулардың, параграфтардың, бастапқы беттерін көрсете отырып қосымшалардың тақырыптарын қамтиды
18
Кестелерді рәсімдеу
Мәтінде аталғаннан кейін орналасады
19
Суреттер рәсімдеу
Мәтінде аталғаннан кейін орналасады
20
Сілтемелер
Мәтіндегі сілтемелер саны пайдаланылған әдебиеттер тізіміне сәйкес келеді
Нормалық бақылауды орындады:
СCжМ кафедраның аға оқытушы, т.ғ.м. Ахмедиова А. Қ. _________________
Нормалық бақылау нәтижесімен таныстым:
СжС 43 тобының студенті Жандарбекова К.С.__________________
Ескертулер жойылды:
Күні "__25__"_____04______2021
МАЗМҰНЫ
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
9
1 Сапа менеджменті жүйесін құрудың негізі ретінде iso 9000 стандарттар сериясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
11
1.1 СМЖ әзірлеудің жалпы түсінігі және тәртібі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
11
1.2 Ұйымдағы СМЖ процестерін жоспарлау, басқару міндеттері және бақылау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
25
2 ҚТҚ шығару бойынша қызметтер саласында смж енгізуді талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
27
2.1 ISO 9001 стандартына сәйкестік сертификатын алу рәсімі ... ... ... ... ... ...
27
2.2 ҚТҚ-мен жұмыс істеу саласында сапа менеджменті жүйесін енгізу тәжірибесі ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
29
3 Нұр-Сұлтан қаласында тұрмыстық қалдықтарды шығару бойынша қызмет көрсету саласында сапа менеджменті жүйесін енгізу бағдарламасы ... ... ... ... ... .
32
3.1 СМЖ бағдарламасын әзірлеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
32
3.2 Сапа менеджменті жүйесінің әзірленген бағдарламасын енгізу ... ... ...
34
4 Экономикалық тиімділік ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... .
40
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
45
Пайданылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
47
Қосымша ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
48
Кіріспе
Сапа-өнімнің бәсекеге қабілеттілігін қамтамасыз ететін маңызды сипаттама. Егер бұрын тауарлар бәсекелестігіндегі басты көрсеткіш баға, ал содан кейін сапа болса, қазір сапа халықаралық нарықтарды жаулап алудың негізгі факторына айналуда.
Жұмыстың өзектілігі. Кәсіпорындардың бәсекеге қабілеттілігін арттыру және халықаралық нарықтарға шығуға ұмтылу 9000 сериялы ISO халықаралық стандарттары негізінде сапа менеджменті жүйелерін (СМЖ) енгізуге мүдделіліктің артуымен қатар жүреді. Бұл стандарттардың ерекшелігі-олардың әмбебаптығы және әртүрлі қызмет салаларындағы ірі және кіші ұйымдар үшін қолданылуы. СМЖ енгізу кәсіпорындарға тендерлік артықшылықтар алуға, менеджмент жүйесін жетілдіруге, ынтымақтастық атмосферасын дамытуға және өндірістік процестерді оңтайландыруға мүмкіндік береді.
Сапа жүйесі-бұл тұтынушыға қажетті сапалы өнімді жеткізуге кепілдік беретін кәсіпорында бизнесті ұйымдастырудың белгілі бір тәсілі. Тұтынушы үшін кәсіпорынның сапа жүйесі өнім сапасының кепілі болып табылады. Кәсіпорын басшылары үшін сапа жүйесі-бұл олардың ұжым алдына қойған міндеттері орындалатынына деген сенімі.
Стандарттау жөніндегі халықаралық ұйым - ISO (International Organization for Standartization) 1947 жылы құрылды, қазіргі уақытта оған 100-ден астам ел кіреді. ISO мақсаты-стандарттау принциптерін дамыту және олардың негізінде әртүрлі салалар мен қызмет бағыттарындағы интеграциялық процестерге ықпал ететін стандарттарды жобалау.
Жаңа стандарттарды құру бастамасы стандарттарды пайдаланатын ұйымдардан туындайды (әдетте, бұл басқа өнімдермен немесе қызметтермен интеграциялануды қажет ететін өнімдер мен қызметтерді өндіруші). Бұл ұйымдар стандарттың негізгі талаптарын қалыптастырады және оларды ISO-ға өздерінің ұлттық өкілдеріне береді. ISO - да жаңа стандарттарды әзірлеудің орындылығы туралы мәселе шешілуде және оның оң шешімінен кейін техникалық комитет анықталады, оған стандарт жобасын әзірлеу қажет. Стандарттың жобасы зерттеу және бағалау үшін ISO мүшелері комитеттеріне жіберіледі. Дауыс берудің оң нәтижелерінен кейін ол ISO стандарты ретінде қабылданады. Стандарттың дамуы шамамен 7 жылға созылады.
ISO әзірлеген стандарттар топтарға біріктіріледі. ISO 9000-сапаға қатысты және барлық түрдегі және көлемдегі ұйымдарға тиімді жұмыс істейтін СМЖ-ны әзірлеуге, енгізуге және олардың жұмыс істеуін қамтамасыз етуге көмектесуге арналған стандарттар тобы.
Дипломдық жұмыстың мақсаты-кәсіпорында сапа жүйесін енгізу жоспарын жасау.
Осы мақсатқа жету үшін келесі міндеттерді шешу қажет:
1. Сапа менеджментінің негізгі түсініктері мен принциптерін, даму кезеңдерін ашу;
2. ISO 9000 сериясының халықаралық стандарттарының негізгі талаптарын және сапа менеджментін қарастыру;
3. Ұйымда сапа жүйесін енгізудің теориялық аспектілерін зерттеу;
4. Ұйымда сапа менеджменті жүйесін енгізу жоспарын жасаңыз.
5. Енгізілген жобаның тиімділігін бағалау.
Дипломдық жұмыстың зерттеу нысаны-тұрмыстық қатты қалдықтарды тасымалдау кәсіпорны.
Зерттеу тақырыбы сапа менеджменті жүйесі және ISO 9000 стандарттары болып табылады.
Құрал ретінде ғылыми және ақпараттық базаны талдау, алынған деректерді теориялық қорытындылар мен практикалық ұсынымдарға синтездеу әдістері қолданылды.
Зерттеудің практикалық маңыздылығы-бұл ұйымның әрі қарайғы қызметі үшін үлкен маңызы бар сапа менеджменті жүйесін енгізу жоспарын жасауды қамтуы.
1 Сапа менеджменті жүйесін құрудың негізі ретінде ISO 9000 стандарттар сериясы
1.1 СМЖ әзірлеудің жалпы түсінігі және тәртібі
ISO 9000-терминдер мен анықтамаларды, сапа менеджментінің негізгі принциптерін, кәсіпорындар мен ұйымдардың сапа менеджменті жүйесіне қойылатын талаптарды және тұрақты дамуға қол жеткізу жөніндегі нұсқаулықты қамтитын халықаралық стандарттар сериясы.
ISO 9000 стандарттар сериясын Халықаралық стандарттау ұйымының 176 техникалық комитеті (ТК 176) әзірледі. Бұл стандарттар жалпы сапа менеджменті теориясының (TQM) идеялары мен ережелеріне негізделген.
Стандарттың бірінші нұсқасын жасау кезінде ISO 9000 ТК 176 Британдық стандарттар институты (BSI) жасаған BS 5750 Британдық стандартын негізге алды деп қабылданды.
ISO 9000 стандарттарының сериясы бірнеше рет қайта қаралды (1-кесте) [1]:
Кесте 1
ISO 9000 стандарттар сериясының қалыптасу хронологиясы
Күні
Оқиға
1987 жыл
Стандарттардың бірінші нұсқасы дайындалды
1994 жыл
ISO 9000 стандарттарының екінші нұсқасын шығару. бұл 1987 жылдың нақтыланған нұсқасы болды
2000 жыл
1994 жылғы нұсқаны түбегейлі қайта қарау арқылы стандарттардың үшінші нұсқасын әзірлеу
2005 жыл
ISO 9000:2005 стандарты шығарылды
2008 жыл
ISO 9001:2008 стандарты шығарылды
2009 жыл
ISO 9004:2009 стандарты 2000 жылғы нұсқаны толық қайта қарауға қарамастан шығарылды. ТК 176 косметикалық түзетулермен шектелуді шешті -- дәлсіздіктер мен сәйкессіздіктерді түзету. Маңызды өзгерістерден бас тарту және жаңа нұсқаны шығарудағы кідірістердің себептері ұйымдардың қолданыстағы сертификаттарының мерзімін ұзарту ниеті болды (яғни, сертификаттау бизнесінде мәртебе-квоны сақтау).
23.09.2015
ISO 9000-мен бірге ISO 9001-нің бесінші нұсқасы шығарылды.
ISO 9001 стандартының соңғы нұсқасы алдыңғы нұсқалармен салыстырғанда түбегейлі өзгерді. ISO 9001:2015 стандарты ISO Annex SL директивасына (ISOIEC Directives, Part 1 Consolidated ISO Supplement -- Procedures specific to ISO) қосымшаға сәйкес әзірленді. Ол басқару жүйесінің нормативтік құжаттамасына талаптар қояды.
ISO 9000 сериясының стандарттары енгізілді және әлемнің 190-ға жуық елінде қолданылады, олар мөлшері мен формасына және қызмет саласына қарамастан кез-келген ұйымдарға қолданылады.
Сертификаттау ISO 9001 талаптары бар стандартқа сәйкес жүргізіледі. Ұйымның өзі сертификаттау процесін жүргізбейді. Арнайы ұйымдастырылған сертификаттау органдары сапа менеджменті жүйесін сертификаттау рәсімдерін жүзеге асырады. Оларды ұлттық аккредиттеу қоғамдары аккредиттейді. Сонымен қатар, тәуелсіз аккредиттеу жүйелері бар.
ISO 9000 жоғары сапалы өнімнің кепілдігін бермейді және кез-келген өнімнің сапасының стандарты емес. Егер ұйым барлық ISO 9001 талаптарына сәйкес келсе, бұл жеткізушілер мен серіктестердің сенімі мен сенімділігінің үлкен деңгейін береді. ISO 9001 талаптарына сәйкестігі, нарыққа шығу үшін компания ең төменгі деңгейін береді. Ал ISO 9001 сәйкестік сертификаты ұйымның талаптарға қол жеткізгенін тәуелсіз сыртқы растауды көрсетеді.
ISO 9000 стандарты 9000 сериялы басқа ISO стандарттарында қолданылатын терминдер мен анықтамаларды қамтиды, сондықтан ол негізгі болып табылады. Осы стандарттың көмегімен 9000 сериялы ISO стандарттарына сәйкес өнімдер мен қызметтердің сапа менеджменті жүйесінің негізгі элементтері туралы түсінік қалыптасады. ISO 9000 сапа менеджменті 7 қағидаларын қамтиды, сондай-ақ үнемі жақсару процессінде жұмыс істейді (1-сурет) [2].
1. Тұтынушыға бағдарлану
2. Көшбасшылық
4. Процесстік тәсіл
3. Адамдардың өзара іс-әрекеті
6. Куәліктерге негізделген шешімдер қабылдау
5. Жақсарту
7. Өзара қатынастар менеджменті
Сурет 1 7 сапа менеджменті қағидалары
Қазіргі уақытта менеджмент жүйесінің базалық стандарттары болып табылатын ISO 9000:2015 Стандарттарының негізгі қағидалары Сапа менеджментінің жеті қағидаты болып табылады. Кәсіпорынның жоғары басшылығы басқару жүйесін тұжырымдамалар мен әдістемелерге енгізу немесе жаңарту кезінде назар аударудың жеті қағидасына сүйене отырып, осы стандарттарды енгізіп, олардың әрекеттерін талдап, бақылауда ұстауы керек. ISO 9000:2015 стандарттарын тиімді енгізу үшін осы Қағидалардың мәнін және олардың ISO 9001 стандартының Сапа менеджменті жүйелері. Талаптар талаптарымен қалай үйлесетінін нақты түсіну қажет.
ISO 9000 стандарттар сериясының мақсаты ұйымның (жеткізушінің) өнімдері мен қызметтерінің сапа менеджментінің құжатталған жүйесінің тұрақты жұмысы болып табылады. ISO 9000 сериялы стандарттарының бастапқы бағыты тұтынушы-жеткізуші нысанындағы ұйымдар арасындағы қатынастармен байланысты болды. 2000 жылы ISO 9000 стандарттарының үшінші нұсқасын қабылдаумен барлық мүдделі тараптардың талаптарына көбірек көңіл бөлінді. Тұрақты табысқа жету саласында ISO 9004 стандарты жұмыс істейді. Осы стандарттардың арқасында ұйымдар менеджмент жүйесін қалыптастырады және процестік тәсіл, ішкі аудит, алдын алу және түзету әрекеттері сияқты ұғымдарды енгізеді .
Жеткізуші - кәсіпорын-тұтынушы тізбегі 2-суретте өнім шығару ретінде көрсетілген және өнімді құру процестерінен тұрады. Тек осы процестер құндылықты көрсетеді, өйткені олар тұтынушымен жасалған шартта жазылғандарды жасайды, қалғаны-қосымша, қолдау көрсетілімдері [3].
Сурет 2 Технологиялық тәсіл
СМЖ - бұл бүкіл персонал мен бөлімшелердің үйлестірілген белсенділігі орындалатын, тұтынушының үміттерін қанағаттандыратын өнімнің немесе қызметтің сапасын қамтамасыз етуге бағытталған нарық кеңістігінде ұйымды басқару тәртібі. Әрбір кәсіпорынның СМЖ моделі бар. Оның көшбасшының жеке шеберлігі негізінде немесе танымал стандарттар негізінде қалыптасу мүмкіндігі бар. Алайда, шын мәнінде, барлық модельдер бір-бірінен компания басшысы мен қызметкерлерінің сапаға деген міндеттеме дәрежесімен және тұтынушы алдындағы міндеттемелерді салыстырмалы түрде орындау үшін қандай дұрыс құндылық нұсқаулықтарымен ерекшеленеді. Дұрыс кәсіпкер тұтынушы оған басты тұлға болып көрінетінін біледі. Онымен қарым-қатынасты ол өзара пайда алу бағытында жетілдіруге мүдделі. Клиент кәсіпкерлік үшін өмір беретін күш көзі болып көрінеді, сондықтан оған ерекше көзқарас қажет. Тұтынушының назарын аудару үшін кәсіпкерлер өз кәсіпорындарының қызметіне жүйелі түрде өзгерістер енгізуге мәжбүр. Кәсіпкердің өнімдері барлық стандарттарға сәйкес келсе де, бірақ тұтынушылар арасында сұранысқа ие болмаса да, бұл компания елеулі шығындарға тап болады.
Тұтынушының қажеттіліктерін қанағаттандыруға деген қызығушылығы ғана емес, сонымен қатар қанағаттанбаудың маңызды себебі болып табылады. Клиент өзара тиімді қатынастарды ұсынған басқа жеткізушіге барады. Бірақ бұл кәсіпкер үшін ұзаққа созылмауы керек.
Егер өз тұтынушыларының мүдделерін ескермейтін кәсіпкер (өндіруші диктатының жай-күйі) болашақта нарықтағы өз позициясын сақтап қалуға ниет білдірсе, онда ол мененджменттің неғұрлым тиімді моделін әзірлеу және енгізу жолымен қазіргі жай-күйден (өндіруші диктанты) жаңасына (тұтынушы диктанты) көшу есебінен өз қызметін түбегейлі өзгертуі қажет. Осы күйден өз проблемаларын шешуге көшу схемасы 3-суретте көрсетілген [4].
Сурет 3 Қазіргі күйден жаңа күйге ауысу процесі
ҚР СТ ISO 9001: 2016 менеджмент моделінің үлгісін көрсетеді, оның көмегімен тұтынушы мен өнім беруші арасындағы өзара қарым-қатынастарды тиімді реттеуге қол жеткізуге болады. Бұл модель ұйым үшін өте қолайлы, ол:
а) әрқашан тұтынушының талаптарына сәйкес келетін және стандарттардың талаптарына сәйкес келетін өнімді үздіксіз жеткізу қабілетін көрсеткісі келеді;
ә) үздіксіз жақсарту, міндетті және тұтынушы талаптарына сәйкестікті қамтамасыз ету процестерін қоса алғанда, СМЖ тиімді қолдану арқасында тұтынушылардың қанағаттану деңгейін арттыру мақсатын алға қояды.
Стандарттың бірегейлігі оның өнімнің немесе қызметтің әрбір жеке түрі үшін сапаның сөзсіз аспектілерін ұсынбауында. Бұл мүмкін емес болар еді, өйткені сапа дегеніміз - өнімнің немесе қызметтердің тұтынушының қажеттіліктерін қанағаттандыру мүмкіндігі, ал бұл қажеттіліктер шексіз алуан түрлі.
Басшылық пен барлық қызметкерлер сенуі керек олар өз қызметіне өзгерістер енгізбестен бұрын жақсы жұмыс істей алады. Бүгінгі таңда қатаң бәсекелестік жағдайында бірде-бір ұйым бір жерде тұра алмайды. Жақсарту процесін ұйым жұмысының ажырамас бөлігі ету қажет. Содан кейін кәсіпорын тұтынушының қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін бәрін автоматты түрде жасайды.
Процесті жақсарту ең алдымен көшбасшының өзіне байланысты. Сондықтан ол әр сілтемені ұйымдастырудың сапалы жұмысына назар аударуы керек.
4-суретте команда қол жеткізетін бастапқы кезеңдер көрсетілген:
а) барлық персоналдың сапа саласындағы саясаттың мәнін түсінуі және осы саясаттың мақсаттарымен келісуі;
ә) барлық персоналдың сапаны арттыру мақсатына қол жеткізуге мүдделілігі;
б) ұйымда СМЖ әзірлеу және жоспарлы енгізу [5].
Сурет 4 Жақсарту процесін жасамас бұрын дайындық жұмыстарының бағыты
Стандарт өнімдер мен қызметтер сапасының жоғары деңгейін қамтамасыз ететін СМЖ құрудың және пайдаланудың белгілі бір әдістерін ғана белгілейді, соның арқасында клиенттердің қанағаттану деңгейі артады. СМЖ стандартының негізгі талаптарына негізделген, бұл кәсіпорынды басқарудың ең ұзақ тиімді әдістерін енгізуді дамыту үшін негіз болып табылады.
ҚР СТ ISO 9001-2016 талаптарына сәйкес сапа менеджменті жүйесін әзірлеу және енгізу бірқатар іс-шараларды білдіреді, оларды іске асыру персоналдың да, ұйым басшылығының да жұмысын жақсарту үшін жағдай жасайды. СМЖ көмегімен ұйым бақылау жоғалған кезде немесе тұтынушылардың наразылығы сыни деңгейге жеткенде назар аударатын қызмет аспектілеріне назар аудара алады.
Бұл жүйе кәсіпорын қызметкерлеріне өзгерістерді қызметтің қажетті нысаны ретінде қарастыруға мүмкіндік береді.
1-блок-схемада ҚР СТ ISO 9001:2016 талаптарын өз жүйесіне енгізу бойынша кәсіпорын жұмысының қадамдық сызбасы көрсетілген. Кәсіпорындағы қолданыстағы сапа менеджменті жүйесі осы белгіленген талаптарға сәйкес келмейді. Бұл кезең-кезеңмен жұмыс схемасы әртүрлі ұйымдардың әзірлеу және енгізу және тиімді нәтижелерге қол жеткізу үшін көптеген жылдар бойы тәжірибе жүзінде сыналды [6].
Блок-схема 1
Ұйымға СМЖ енгізу кезеңдері
1 кезең
Басшының сапа мәселелеріне адалдығын көрсету
Орнатамыз:
- болашаққа көзқарас;
- мәселені шешуге бөлінетін жылдық бюджет;
ИСО 9000 негізінде сапа менеджменті жүйесін енгізуді жоспарлау үшін басшылық комиссиясын құрамыз.
Комиссия:
А) Өз құрамына ұйымның барлық бөлімшелерінің өкілдерін, сондай-ақ техникалық бақылау бөлімінің (ТББ) мамандарын қосу.
Ә) ұйымның сапа саласындағы саясатын әзірлеу үшін, енгізу барысын қарау және жүйенің тиімділігін бағалау үшін қажетті өкілеттіктерге ие болу.
Б) Сапаны қамтамасыз етумен тікелей байланысы бар персоналды оқытуға және біліктілігін арттыруға қатысу. ТББ жетекші маманы Жас дипломды маман болып табылатынын атап өткен жөн, оның оқуына МС ИСО 9000 егжей-тегжейлі зерделеу енгізілді.
Сапа саласындағы жұмыс үйлестірушісін тағайындаймыз:
Үйлестіруші міндетті:
A) компания президенті мен басқарушы комиссия алдында есеп беру;
Ә) Сапа менеджментінің тұжырымдамалары мен
1 блок-схеманың жалғасы
әдістерін жақсы білу, ұйымның қызметін білу;
Б) адамдармен жұмыс істей білу және ұйым ішінде сапа идеологиясын таратуға қабілетті болу;
В) сертификаттау процесін үйлестіру, СМЖ әдістемелерін, нұсқаулықтарын және басқа да құжаттарын әзірлеуді қамтамасыз ету үшін үйлестіруші ретінде ТББ жетекші маманын тағайындау ұсынылады.
2 кезең
Сапа менеджменті жүйесін енгізу және тарату саласын негіздеу
Басқарушы комиссия мыналарды белгілеуі керек:
A) сапа менеджменті жүйесін енгізу талап етілетін себептер;
Ә) ұйымның қажеттіліктеріне қарай жүйенің таралу саласы;
Б) жүйені сертификаттау қажеттілігі;
В) жүйені енгізу кезеңдерінің аяқталу күні, оны сертификаттауды қоса алғанда.
Ұйым қызметкерлерінің сапа мәселелері бойынша хабардар болуының қажетті деңгейін құру
Басқарушы комиссия:
A) ұйымның сапа саласындағы саясатын әзірлеу, оны қызметкерлерге жариялау және түсіндіру;
Ә) қызметкерлерге арналған оқыту курстарын ұйымдастыру;
Б) барлық қызметкерлер ролен басшылық комиссиясының және сапа саласындағы үйлестірушінің түсінуін қамтамасыз ету.
3 кезең
ИСО 9000 сәйкес белгіленген құжаттаманы әзірлеу. Басқару құжатталған функцияларды қолдана отырып жүзеге асырылатын жүйенің негізгі функцияларын белгілеу.
Анықталуы керек:
А) өзінің бақылауы үшін арнайы әзірленген құжаттаманы талап ететін қызметтің неғұрлым маңызды салалары;
Ә) ұйымда бар ИСО 9000 сериялы стандарт талаптарына жауап беретін менеджмент жүйелерінің сәйкестігі.
Сапа жөніндегі нұсқауды әзірлеу
Басшылық комиссиясы немесе сапа жөніндегі үйлестіруші сапа жөніндегі нұсқаулықты
1 блок-схеманың жалғасы
әзірлеуге тиіс, ол:
А) персонал мен тұтынушылар үшін түсіндірме құжат ретінде қызмет етеді;
Ә) ұйымның қолданыстағы менеджмент жүйелерінің стандарт талаптарына сәйкестігін қамтамасыз ету және қолданыстағы жүйелермен регламенттелмеген барлық салаларды қамтитын қосымша жүйелерді енгізу құралы болып табылады. Сапа жөніндегі Нұсқаулық қысқа және оқуға және түсінуге оңай болуы керек.
Персоналдың қатысуын қамтамасыз ету
Басшы комиссия персонал үшін:
А) сапа менеджменті жүйесін енгізу мақсаттарын және ол беретін артықшылықтарды түсіндіруге бағытталған тиісті оқу сабақтарын ұйымдастыруға тиіс;
Ә) сапа жөніндегі басшылықтың тағайындалуын түсіндіру;
Б) жүйені енгізу жоспарын түсіндіру;
В) персоналды жазбаша әдістемелерді пайдалануға оқыту.
Жүйені енгізу
Басқарушы комиссия және немесе:
А) жөніндегі үйлестіруші персонал мен тұтынушылар үшін түсіндірме құжат ретінде қызмет етеді;
Ә) ұйымның қолданыстағы менеджмент жүйелерінің стандарт талаптарына сәйкестігін қамтамасыз ету және қолданыстағы жүйелермен регламенттелмеген барлық салаларды қамтитын қосымша жүйелерді енгізу құралы болып табылады. Сапа жөніндегі Нұсқаулық қысқа және оқуға және түсінуге оңай болуы керек.
сапа жүйені енгізу процесін қадағалауы керек. Бұл процестің ұзақтығы әр түрлі болуы мүмкін және әсіресе ұйымның корпоративтік мәдениетін өзгерту қажет болған кезде байқалады.
Жүйені енгізу кестесі мүмкіндігінше сақталуы керек.
4 кезең
Аудит және сапа менеджменті жүйесін қарау
Сапа жөніндегі үйлестіруші аудит кестесін құрып, ішкі аудитор ретінде оқытылуы керек қызметкерлерді тағайындауы керек. Басшы комиссия мынадай сұрақтарға жауап алу мақсатында осы процестің барлық кезеңдерінде жүйені енгізу барысын тұрақты
1 блок-схеманың жалғасы
қарауды ұйымдастыруға тиіс:
A) сапа менеджменті жүйесі ұйымның ерекшеліктеріне сәйкес келе ме?
Ә) ұйымның сапа менеджменті жүйесіне қойылатын талаптарға қаншалықты сәйкессіздігі анықталды?
Б) тұтынушылардан қанша шағым түсті және олардың себептері қандай?
В) ішкі аудиттің нәтижелері қандай?
ISO-9000 сериялы халықаралық стандарттар бойынша сапа менеджменті жүйесін сертификаттау.
Мұнда басқарушы комиссия жауапты болып табылады. Ол сертификаттаудың барысын бақылауы керек.
СМЖ құруға дайындықтың бірінші кезеңіне келесі қағидаларға негізделген компанияның басқару саясатын, сапа саласындағы мақсаттарын анықтау кіреді [7]:
а) сапа саясаты ұйымның жалпы саясаты мен стратегиясының бөлігі;
ә) саясат негізінде өнімді жақсарту мақсаттарын қою.
СМЖ әзірлеу және енгізу бойынша жұмыстың басында басшы сапаға жауапты адамды тағайындайды және жұмыс тобын құрады. Ұйым басшысы әзірлеу және іске асыру процесіне және соңғы нәтижеге жалпы жауап береді.
Сапа жетекшісі топ жетекшісі болып табылады және басшының алдында жедел және тиімді енгізуге жауап береді. Сапа жетекшісі белгіленген уақыт кезеңдерінде (орта есеппен 3 аптада бір рет) ұйым басшысына және жұмыстың жай-күйіне хабарлайды, ал басшының өзі осы кезеңде жұмысқа араласып, айтарлықтай өзгерістер мен түзетулер енгізе алады.
Жұмысты бастамас бұрын команда бағдарламаны жасайды, оған сәйкес бүкіл процесс жүзеге асырылады және оны басшы бекітеді. Бағдарламада жұмыстың барлық кезеңдері мен түрлері, олардың мерзімі мен құны көрсетілген. Бағдарламаға келесі жұмыс түрлері кіреді: (2 блок-схема) [8].
Блок-схема 2
Жұмыс бағдарламасы
Сапа саласындағы ұйымның саясаты мен мақсаттарын әзірлеу. Саясат құжатталуы, басшылық мақұлдауы және әр қызметкерге жеткізілуі керек
ұйымның СМЖ ұйымдық құрылымын әзірлеу (нақтылау)
2 блок-схеманың жалғасы
ұйымның бизнес-процестерінің тізбесін анықтау
СМЖ-де ұйымның лауазымды тұлғаларының өкілеттіктерін анықтау (нақтылау) және СМЖ-де өкілеттіктер мен жауапкершілікті бөлу матрицасын әзірлеу
СМЖ әзірлеу мен енгізуді қамтамасыз етудің мотивациялық механизмін (экономикалық және моральдық ынталандыру нысандары мен әдістері) әзірлеу
СМЖ әзірлеу жұмыстарына тартылған ұйымның лауазымды тұлғалары мен персоналын оқыту
Ұйымдағы сапаны басқарудың ағымдағы жағдайының сапа саласындағы саясатқа және ISO 9001:2015 стандартының талаптарына сәйкестігін талдау берілген бағыттар бойынша жұмыс істейді:
oo персоналдың құзыреттілік деңгейін бағалау;
oo сапалы өнім шығару үшін қолда бар жабдықтың сәйкестігін талдау;
oo шикізат пен материалдардың сапасын бақылау әдістерін анықтау;
oo өндіріс кезінде сапаны бақылауды және дайын өнімнің сапасын түпкілікті бақылауды қалыптастыру.
Кәсіпорынның барлық бөлімшелері мен персоналы талдау жүргізуге тартылады. Олар белгіленген мерзімде сапа қызметіне ақпарат береді. Талдаудың негізгі объектілері 3 блок-схемада берілген [9].
Блок-схема 3
Талдау объектілері
Құрылатын СМЖ-де пайдалануға болатын кәсіпорын құжаттары
сапаны қамтамасыз ету жөніндегі бөлімшелердің қызметі
кәсіпорынның ұйымдық құрылымы және сапа қызметі
бөлімшелер туралы ережелер, кәсіпорындағы жауапкершілік пен өкілеттіктердің бөлінуін анықтайтын лауазымдық нұсқаулықтар
қызмет көрсету, өнім сапасы туралы ақпарат
бизнес-процестер
3 блок-схеманың жалғасы
жұмыс орындарын ұйымдастыруға қойылатын талаптар
формулярлар, бақылау тізбелері
маршруттық технология, операциялық карталар, әдіснамалық, жұмыс, бақылау нұсқаулықтары
ДЭӨ бағдарламалары (деректерді электронды өңдеу)
метрологиялық қамтамасыз ету құжаттамасы
бақылау карталары, сынақ бағдарламалары, пайдалану және сервистік қызмет көрсету жөніндегі нұсқаулықтар, биркалар, мөртабандар, ілеспе құжаттаманың түрлері
МС, кәсіпорын стандарттары (ТҚҚС)
өнімдерге, сату каталогына техникалық шарттар (ТШ, ерекшеліктер)
ақаулардың жіктеуіштері
қағаз және басқа ақпарат тасығыштардағы сапа туралы жазбалар
Талдау ұйымның құжаттамасы минималды талаптарға қаншалықты сәйкес келетінін және оны СМЖ-де пайдалану мүмкіндігін көрсетеді.
Сапаны басқарудың ағымдағы жағдайына талдау жүргізу барысында команда анықтайды:
oo жұмыс аймақтарындағы процестер қалай жұмыс істейді;
oo процестерде қандай ауытқулар бар;
oo қандай ауытқулар кездейсоқ және СМЖ-де жетістікке жету үшін қайсысын ескеру керек.
Бұл функциялар барлық бөлімшелерді қамтуы керек.
Егер Сапа менеджментінің нақты жағдайын талдауға сырттан тәжірибелі маман қатысса, бұл қазіргі істердің нақты көрінісін береді, өйткені оның көзқарасы объективті.
Ұйымның СМЖ тұжырымдамалық моделі қолданыстағы сапа менеджменті жүйесін талдағаннан кейін бірден жасалады. Бизнес процестерді анықтап, олардың ұйымдық-технологиялық схемаларын әзірлеу қажет. Қолданыстағы сапа менеджменті жүйесін талдауға сүйене отырып, ISO 9001:2015 талаптарына сәйкес қажет болған жағдайда өзгерістер енгізе отырып, ұйымдастырушылық және технологиялық схема жасалады. Жүргізілген талдау аяқталғаннан кейін СМЖ құжаттарын әзірлеу, пысықтау кестесі жасалады.
Жоспар-кестеге сәйкес СМЖ құжаттамасын әзірлеу үшінші кезеңде басталады. СМЖ құжаттамасы-СМЖ жұмысының маңызды элементтерінің бірі. Өзара іс-қимыл түрлері мен нысандарын белгілеу және ақпаратты енгізу мен шығару тәртібін айқындау арқылы құжаттама СМЖ (4-блок-схема) жұмысының орындалуын қамтамасыз етеді [10].
Блок-схема 4
СМЖ құжаттамасы
СМЖ құжаттамасы
сапа жөніндегі басшылық-жүйенің негізгі құжаты, онда сапа саласындағы кәсіпорынның саясаты мен мақсаттары, жүйенің құрамы келтіріледі және кәсіпорынның СМЖ ИСО 9001:2015 стандартымен қойылатын барлық талаптардың іске асырылу сипаттамасы беріледі
сапа бойынша жазбалар-бақылаудағы тіркелген мәндері бар өнімнің, жұмыстардың, көрсетілетін қызметтердің сапасын дәлелдеу жөніндегі құжаттама
СМЖ тиімді жұмыс істеуін қамтамасыз ететін түрлі қызмет түрлерін үйлестіруге арналған құжатталған рәсімдер
СМЖ құжаттамасын жасау бойынша жұмыстарды құру кезінде келесі іс-шаралардың жұмысын бақылау қажет:
oo әзірленген құжаттаманы сапа жөніндегі басшылықпен толық өзара байланыстыратын жұмыстарды талдау;
oo әр түрлі отырыстарда ұйым басшылығы тарапынан жұмыстарды мерзімді бақылау;
oo әзірлеу және енгізу бойынша жұмыстар аяқталғанға дейін СМЖ ішкі аудитіне дайындық.
Әзірленген құжатталған процедуралардың соңғы нұсқасына сүйене отырып, сапа жөніндегі топ сапа жөніндегі нұсқаулықтың соңғы нұсқасын дайындайды:
oo СМЖ қолдану саласы:
oo сілтемелері бар СМЖ үшін жасалған құжатталған процедуралар;
oo СМЖ құрамындағы процестердің өзара әрекеттесуін түсіндіру.
Регламенттеуші құжаттар: функционалдық және өндірістік, лауазымдық нұсқаулықтар туралы ережелерді әзірленген рәсімдерге және сапа жөніндегі нұсқаулыққа сәйкес сәйкестендіру қажет.
СМЖ құжаттамасы барлық орындаушылармен талқыланады, ұйым басшылығымен келісіледі және бекітіледі.
СМЖ енгізу төртінші кезеңді қамтиды. Барлық жұмыс ұжымы СМЖ құжаттамасымен танысып, СМЖ жұмыс істеу талаптары бойынша жұмыс істеуге үйретілуі тиіс.
СМЖ енгізілгеннен кейін барлық қызметкерлер құжатталған процедуралар бойынша жұмыс істеуі керек және сапа туралы міндетті жазбаларды жүргізуі керек. СМЖ енгізу нәтижесінде анықталған сәйкессіздіктер, олардың пайда болу себептерін анықтау және қажет болған жағдайда тиісті құжаттаманы өзгерту үшін жұмыс тобымен талдануы тиіс.
Ішкі аудиттер іске асырылған СМЖ тиімділігін анықтау мақсатында жүргізіледі. Олар СМЖ сапа нұсқаулығына, құжатталған процедураларға, жұмыс нұсқаулықтарына және стандарттық талаптарға қаншалықты сәйкес келетінін, сондай-ақ қызметкерлер жоспарланған іс-шараларды қаншалықты түсінетінін және жүзеге асыратындығын сипаттайды. Сәйкестік қолданыстағы сапа құжаттамасын ISO 9001: 2015 талаптарына сәйкес қарау арқылы анықталады. Сәйкестік аудиті орындалған нақты процедураларды олардың талаптарымен салыстыру арқылы жүзеге асырылады.
Стандарт талаптарын орындау кезіндегі қателіктерді анықтаған кезде аудитор оны тікелей байланысты қызметкерлермен талқылап, осы талаптың орындалмау себебін анықтауы керек. Егер бұл талапты сақтау қажет болса, онда оларды жүзеге асыру үшін түзету шаралары қабылданады. Ал егер бұл талап маңызды емес болса және оның әрекеті жұмыс процесіне ешқандай әсер етпесе, онда түзету әрекеттері құжатталған процедураға өзгерістер түрінде енгізіледі [11].
Ішкі аудит нәтижесінде қандай сәйкессіздіктер анықталғандығы туралы есеп жасалады.
Ішкі аудит сонымен қатар СМЖ жетілдіру мүмкіндігін қамтамасыз етуге бағытталған.
Сапалы қызмет жасаған есептер негізінде ұйым басшылығы СМЖ енгізу мен жұмысына талдау жүргізеді.
Ұйымның барлық бөлімшелері ұсынатын тіркелген сапа деректері сапа қызметімен өңделеді және талданады. ISO 9004: 2018 стандартында көрсетілген сапа деректерін талдау үшін әртүрлі әдістер қолданылады.
СМЖ жұмысын бағалау барлық деңгейлерде себеп-салдарлық байланыстарды анықтау және ұйым жұмысының әр түрлі аспектілеріне қатысты алдын-алу және түзету шаралары бойынша басқа ұсыныстарды талдау мақсатында жүзеге асырылады. Талдау нәтижелері бойынша СМЖ құжаттамасына түзету өзгерістері енгізіледі.
СМЖ-ге қатысты сертификаттау жұмыстары бесінші кезеңде жүзеге асырылады.
Тапсырыс берушінің тілектерін ескере отырып, қазіргі СМЖ сертификаттау жұмысын жүргізетін органды таңдау қажет. Әрі қарай, таңдалған органмен келісімшарт жасалады және белгіленген нысанда өтініш беріледі. Ұйым алдын-ала тексеру үшін сертификаттау жөніндегі органға СМЖ құжаттар пакетін жібереді. Құжаттамаға түсініктеме алғаннан кейін сапа қызметі түзету шараларын жасайды және ұйымдағы сыртқы аудиттің күнін белгілейді. Пікірлер жойылғаннан кейін сәйкестік сертификаты үш жылға беріледі, ал сертификаттау жөніндегі орган жыл сайын СМЖ жұмысына бақылау инспекциялық бақылау жүргізеді. Егер сертификаттың өрескел бұзушылықтары анықталса, оны жоюға болады.
1.2 Ұйымдағы СМЖ процестерін жоспарлау, басқару міндеттері және бақылау
Әрбір ішкі процесс модель және толық сипаттама болып табылады. Кейбір сарапшылар процесстік тәсілді модельдер мен процедуралық регламенттер түрінде ұйым қызметінің процестерін сипаттау ретінде ұсынады. Біз ұйымның процестерін анықтадық, процеске жауапты тұлғаларды тағайындадық, әр процестің моделі мен сипаттамасын жасадық, бағдарламалық өнімнің әдістемелік нұсқауларына сәйкес бәрін жасадық, ережелерді таратып, оқыттық. Бірақ бұл тек алғашқы қадам. Осыдан кейін сізге осы процестерді басқару қажет.
Ал процесті басқару - бұл басқа процесс, ол бәріне тән және бірдей. Сондықтан бұл процестің өзіндік моделі мен ережелері бар.
СМЖ процестерін басқару төрт ішкі процестен тұрады және цикл болып табылады (5-сурет) [12]:
oo процесті жоспарлау;
oo орындау;
oo бақылау;
oo талдау.
Сурет 5 Процесс моделі
Процестерді басқару жүйесі СМЖ бөлігі болып табылады және ұйымды кең және жан-жақты басқару тұжырымдамасын қамтиды. Процесті басқару жүйесі, СМЖ сияқты, өзінің архитектурасына, құрылыс әдістемесіне және жұмыс ережелеріне ие, бірақ ол СМЖ жүйесіне қарағанда қарапайым. Процесті орындау тобының жетекшісі мен мүшелері процестің тиімді жұмыс істеуін қамтамасыз ету үшін барлық күш-жігерін салуы керек. Процесске әсер ететін барлық анықталған проблемалар, сәйкессіздіктер дереу процесс менеджеріне көрсетілуі керек.
Қорытындылай келе, осы тарауда ISO 9000:2015 Стандарттарының негізгі қағидалары Сапа менеджментінің жеті қағидаты болып табылатыны қарастырылды және де СМЖ-нің ұйымға енгізілуі толықтай талданды. СМЖ-ін ұйымға енгізу кезең кезеңмен өтетіндіктен, әр кезеңге сипаттама берілді. Сондай-ақ, сапаны басқару процесі сапа саласындағы қызметтің негізгі бағыттарын қамтитыны және басқару функцияларын іске асыру арқылы жүзеге асырылатыны сипатталды.
2 Қатты тұрмыстық қалдықтарды шығару бойынша қызметтер саласында СМЖ енгізуді талдау
2.1 ISO 9001 стандартына сәйкестік сертификатын алу рәсімі
Менеджмент жүйесін сертификаттау - бұл менеджмент жүйесіне сәйкес стандарт талаптарына сәйкестігін растайтын процедура.
Қазақстан Республикасының мемлекеттік техникалық реттеу жүйесіндегі менеджмент жүйелерін сертификаттау тәртібі Техникалық реттеу туралы, Сәйкестікті бағалау саласындағы аккредиттеу туралы ҚР Заңдарымен, ҚР СТ мемлекеттік стандарттарымен реттеледі. 3.15.1-2009 Менеджмент жүйелерін сертификаттау. Негізгі ережелер .
Менеджмент жүйелерін сертификаттау процедурасын Қазақстан Республикасының аккредиттеу жүйесінде СТ талаптарына сәйкестігі үшін менеджмент жүйелерін сертификаттау бойынша жұмыстарды жүргізу құқығына аккредиттеу куәлігі бар сәйкестікті растау жөніндегі органдар (OPS) жүзеге асырады. ҚР ISO IEC 17021-1: 2015 Сәйкестікті бағалау. Менеджмент жүйесінің аудиті мен сертификаттауын жүргізетін органдарға қойылатын талаптар. 1 бөлім. Талаптар .
Аккредиттеу субъектілерінің ұлттық тізілімінде қазіргі уақытта Қазақстан Республикасында менеджмент жүйелерінің сәйкестігін растайтын 76 орган, Нұр-Сұлтан қаласында - 21 бар.
Сертификаттау рәсімдерінен өтетін негізгі басқару жүйелері (8-сурет).
Сапа менеджменті жүйесі (ҚР СТ НСО 9001-2016 стандартының талаптарына сәйкестікке сертификатталады. ISO 9001:2015)
Экологиялық менеджмент жүйесі (ҚР СТ ИСО 14001-2016, ISO 14001:2015 стандартының талаптарына сәйкестікке сертификатталады)
Тамақ өнімдерінің қауіпсіздік менеджменті жүйесі (ҚР СТ НСО 22000-2006, ISO 22000:2005 стандартының талаптарына сәйкестікке сертификатталады)
Кәсіби қауіпсіздік және денсаулық менеджменті жүйесі (ҚР СТ OHSAS 18001-2008 стандартының талаптарына сәйкестікке сертификатталады). OHSAS 1800:2007)
Ақпараттық қауіпсіздік менеджментінің жүйесі (ҚР СТ ИСО МЭК 27001-2015, ISOIEC 27001:2013 стандартының талаптарына сәйкестікке сертификатталады)
Ақпараттық қауіпсіздік менеджментінің жүйесі (ҚР СТ ИСО МЭК 27001-2015 стандартының талаптарына сәйкестікке сертификатталады. ISOIEC 27001:2013)
Энергоменеджмент жүйесі (ҚР СТ ISO 50001-2012, ISO 5000:2011 стандартының талаптарына сәйкестікке сертификатталады)
Сурет 8 Негізгі сертификатталатын менеджмент жүйелері [13]
Менеджмент жүйелерін сертификаттау процесі 9-суретте көрсетілген төрт кезеңнен тұрады.
1 кезең. Ұйымдастырушылық
Өтініш беруші менеджмент жүйелерін сертификаттауды жүргізу үшін қажетті құжаттар пакетімен менеджмент жүйелерінің сәйкестігін растау жөніндегі органға (бұдан әрі - МЖ СРО) өтінім береді. Өтінімді және ұсынылған құжаттарды алдын ала талдағаннан кейін МЖ СРО менеджмент жүйелерін сертификаттау бойынша жұмыстарды жүргізу мүмкіндігі туралы шешім қабылдайды және оң шешім ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Л.Н. Гумилев атындағы Еуразиялық ұлттық университеті
Жандарбекова Куляим Сагидоллаевна
Нұр-сұлтан қаласында тұрмыстық қалдықтарды шығару жөніндегі қызметтер саласында ISO 9000 халықаралық стандарттарын енгізу бойынша ұсыныстар әзірлеу
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
5В073200 Стандарттау және сертификаттау мамандығы бойынша
Нұр-Сұлтан 2021
Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі
Л.Н. Гумилев атындағы Еуразиялық ұлттық университеті
Қорғауға рұқсат етілді
Стандарттау, сертификаттау және метрология
кафедрасыныңмеңгерушісі
т.ғ.д., профессор
_______________Б.У.Байхожаева
___________2021 ж.
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: Нұр-сұлтан қаласында тұрмыстық қалдықтарды шығару жөніндегі қызметтер саласында ISO 9000 халықаралық стандарттарын енгізу бойынша ұсыныстар әзірлеу
5В073200 - Стандарттау және сертификаттау мамандығы бойынша
Орындады: К.С. Жандарбекова
Ғылыми жетекшісі
т.ғ.к, доцент Е. Ө. Килибаев
Нұр-Сұлтан 2021
Көліктік-энергетика факультеті
Стандарттау және сертификатту мамандығы
Стандарттау, сертификаттау және метрология кафедрасы
БЕКІТЕМІН
Стандарттау,
сертификаттау және метрология
кафедрасының меңгерушісі
т.ғ.д., профессор
_______________Б.У.Байхожаева
_____________2020 ж.
Дипломдық жұмысты орындауға берілетін
ТАПСЫРМА
Жандарбекова Куляим Сагидоллаевна, СжС-43, Стандарттау және сертификаттау , күндізгі оқуындағы
4 курс студентіне
1. Университет бойынша 2020 ж. 22 желтоқсан №67-п бұйрығымен бекітілген дипломдық жұмыс тақырыбы: Нұр-сұлтан қаласында тұрмыстық қалдықтарды шығару жөніндегі қызметтер саласында ISO 9000 халықаралық стандарттарын енгізу бойынша ұсыныстар әзірлеу.
2. Студенттің аяқталған жұмысты тапсыру мерзімі 03 мамыр 2021 ж.
3. Жұмысқа бастапқы деректер:
- Стандарттау туралы Қазақстан Республикасының заңы 5 қазандағы 2018 жылғы № 183-VІ ҚРЗ.
- "Техникалық реттеу туралы" Қазақстан Республикасының 2004 жылғы 9 қарашадағы № 603-II Заңы (16.04.2019 Ж. берілген өзгерістер мен толықтырулармен))
- ҚР СТ ISO 9001-2016 Сапа менеджменті жүйесі. Талаптар.
- ISO 9001-2015 Сапа менеджменті жүйесі. Негізгі ережелер мен сөздік
4. Дипломдық жұмыста әзірленуге жататын сұрақтар тізімі:
- Сапа менеджменті жүйесін құрудың негізі ретінде ISO 9000 стандарттар сериясы;
- СМЖ әзірлеудің жалпы түсінігі және тәртібі
- Ұйымдағы СМЖ процестерін жоспарлау, басқару міндеттері және бақылау;
- ҚТҚ шығару бойынша қызметтер саласында СМЖ енгізуді талдау;
- Нұр-Сұлтан қаласында тұрмыстық қалдықтарды шығару бойынша қызмет көрсету саласында сапа менеджменті жүйесін енгізу бағдарламасы.
5. Графикалық материалдар тізімі:
13 кесте, 14 сурет.
6. Негізгі ұсынылатын әдебиеттер тізімі:
30
7. Жұмыс бойынша кеңестер:
Тараулар
Ғылыми
жетекші,
кеңесші
Тапсырманы алған уақыт
Тапсырманы
берді
(қолы)
Тапсырманы
қабылдады
(қолы)
Кіріспе
т.ғ.к, доцент Килибаев Е. Ө.
04.01.2021
Теоретикалық бөлім
т.ғ.к, доцент Килибаев Е. Ө.
06.01.2021
Аналитикалық бөлім
т.ғ.к,доцент Килибаев Е. Ө.
20.01.2021
Нұсқамалық бөлім
т.ғ.к,доцент Килибаев Е. Ө.
10.02.2021
Қорытынды
т.ғ.к,доцент Килибаев Е. Ө.
10.03.2021
Глоссарий
т.ғ.к,доцент Килибаев Е. Ө.
25.03.2021
Нормабақылау
т.ғ.м,аға оқытушы Ахмедиова А.Қ.
26.04.2021
8. Дипломдық жұмысты орындау кестесі
Жұмыс кезеңдері
Жұмысты кезіңдерін орындау мерзімі
Қосымша
1
Дипломдық жоба тақырыбын бекіту
22.12.2020 ж.
№67-п бұйрық
2
Дипломдық жобаны орындау үшін материалдар жинақтау
30.01.2021
3
Дипломдық жобаның теориялық бөлімін даярлау
10.02.2021
4
Дипломдық жобаның аналитикалық және нұсқамалық бөлімдерін даярлау
31.03.2021
5
Дипломдық жобаны дипломды алдын - ала қорғауға ұсыну
03.05.2021
6
Дипломдық жобаның толық нұсқасын нормабақылауға ұсыну
15.04.2021
7
Дипломдық жобаны антиплагиатқа ұсыну
19.04.2021
8
Дипломдық жобаны рецензентке ұсыну
20.05.2021
9
Ғылыми жетекші мен рецензенттер сын-пікірімен дипломдық жобаны ұсыну
22.05.2021
10
Дипломдық жобаны қорғау
31.05.2021
МАК кестесіне сәйкес
Тапсырманың беру мерзімі 04 қаңтар 2021 ж.
Ғылыми жетекші: ________ т.ғ.к, доцент Килибаев Е. Ө.
Тапсырманы қабылдады: _________СжС-43 топ студенті Жандарбекова К.С
НОРМАЛЫҚ БАҚЫЛАУЫ.
Көліктік - энергетика факультетінің, 5В073200 - Стандарттау және сертификаттау мамандығы бойынша, Жандарбекова К.С. СжС 43 топ студентінің димпломдық жұмысы.
Дипломдық жұмысының тақырыбы Нұр-сұлтан қаласында тұрмыстық қалдықтарды шығару жөніндегі қызметтер саласында ISO 9000 халықаралық стандарттарын енгізу бойынша ұсыныстар әзірлеу
БМЖС талаптар сәйкестігіне дипломдық жұмысының талдауы
№
Нысан
Параметрлері
Сәйкес келеді +
Сәйкес келмейді
1
2
3
4
1
Тақырып атауы
Бекітілген тақырыпқа сәйкес келеді
2
Қаріп өлшемі
14 кегель
3
Қаріп атауы
Times New Roman
4
Жоларалық интервал
Дара
5
Абзац
12,5
6
Өрістер
Сол жақ-30 мм, оң жақ-10 мм, жоғарғы-20 мм, төменгі-25 мм
7
Жұмыстың жалпы көлемі
Баспа мәтінінің 50 беті
8
Енгізу көлемі
2 бет
9
Беттің
40 негізгі бөлігінің көлемі
10
Қорытынды көлемі
2 бет
11
Беттерді нөмірлеу
Тура, парақтың төменгі бөлігінде, ортасында араб цифрларымен
12
Жұмыстың құрылымдық бөліктерінің реттілігі
Мұқабасы, Титул беті, Дипломдық жұмысқа тапсырма , Мазмұны, Кіріспе, Негізгі бөлімі (екі-үш тарау), Қорытынды, Пайдаланылған әдебиеттер тізімі, Қосымша
1
2
3
4
13
Жұмыстың құрылымдық бөліктерін ресімдеу
Әрбір құрылымдық бөлім жаңа беттен басталады. Атаулар азат жолдан бас әріппен келтіріледі. Аты мен мәтін арасындағы қашықтық-екі жол. Атау соңында нүкте қойылмайды
14
Негізгі бөлімнің құрылымы
көлемі бойынша мөлшерлес 4 тарау
15
Пайдаланылған әдебиеттер саны мен рәсімделуі
30 құжаттық және әдеби көздердің библиографиялық сипаттамасы
16
Қосымшалардың болуы және рәсімделуі
Міндетті
17
Әдебиеттің мазмұны мен сілтемелерін рәсімдеу
Мазмұны барлық, тараулардың, параграфтардың, бастапқы беттерін көрсете отырып қосымшалардың тақырыптарын қамтиды
18
Кестелерді рәсімдеу
Мәтінде аталғаннан кейін орналасады
19
Суреттер рәсімдеу
Мәтінде аталғаннан кейін орналасады
20
Сілтемелер
Мәтіндегі сілтемелер саны пайдаланылған әдебиеттер тізіміне сәйкес келеді
Нормалық бақылауды орындады:
СCжМ кафедраның аға оқытушы, т.ғ.м. Ахмедиова А. Қ. _________________
Нормалық бақылау нәтижесімен таныстым:
СжС 43 тобының студенті Жандарбекова К.С.__________________
Ескертулер жойылды:
Күні "__25__"_____04______2021
МАЗМҰНЫ
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
9
1 Сапа менеджменті жүйесін құрудың негізі ретінде iso 9000 стандарттар сериясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
11
1.1 СМЖ әзірлеудің жалпы түсінігі және тәртібі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
11
1.2 Ұйымдағы СМЖ процестерін жоспарлау, басқару міндеттері және бақылау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
25
2 ҚТҚ шығару бойынша қызметтер саласында смж енгізуді талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
27
2.1 ISO 9001 стандартына сәйкестік сертификатын алу рәсімі ... ... ... ... ... ...
27
2.2 ҚТҚ-мен жұмыс істеу саласында сапа менеджменті жүйесін енгізу тәжірибесі ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
29
3 Нұр-Сұлтан қаласында тұрмыстық қалдықтарды шығару бойынша қызмет көрсету саласында сапа менеджменті жүйесін енгізу бағдарламасы ... ... ... ... ... .
32
3.1 СМЖ бағдарламасын әзірлеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
32
3.2 Сапа менеджменті жүйесінің әзірленген бағдарламасын енгізу ... ... ...
34
4 Экономикалық тиімділік ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... .
40
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
45
Пайданылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
47
Қосымша ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
48
Кіріспе
Сапа-өнімнің бәсекеге қабілеттілігін қамтамасыз ететін маңызды сипаттама. Егер бұрын тауарлар бәсекелестігіндегі басты көрсеткіш баға, ал содан кейін сапа болса, қазір сапа халықаралық нарықтарды жаулап алудың негізгі факторына айналуда.
Жұмыстың өзектілігі. Кәсіпорындардың бәсекеге қабілеттілігін арттыру және халықаралық нарықтарға шығуға ұмтылу 9000 сериялы ISO халықаралық стандарттары негізінде сапа менеджменті жүйелерін (СМЖ) енгізуге мүдделіліктің артуымен қатар жүреді. Бұл стандарттардың ерекшелігі-олардың әмбебаптығы және әртүрлі қызмет салаларындағы ірі және кіші ұйымдар үшін қолданылуы. СМЖ енгізу кәсіпорындарға тендерлік артықшылықтар алуға, менеджмент жүйесін жетілдіруге, ынтымақтастық атмосферасын дамытуға және өндірістік процестерді оңтайландыруға мүмкіндік береді.
Сапа жүйесі-бұл тұтынушыға қажетті сапалы өнімді жеткізуге кепілдік беретін кәсіпорында бизнесті ұйымдастырудың белгілі бір тәсілі. Тұтынушы үшін кәсіпорынның сапа жүйесі өнім сапасының кепілі болып табылады. Кәсіпорын басшылары үшін сапа жүйесі-бұл олардың ұжым алдына қойған міндеттері орындалатынына деген сенімі.
Стандарттау жөніндегі халықаралық ұйым - ISO (International Organization for Standartization) 1947 жылы құрылды, қазіргі уақытта оған 100-ден астам ел кіреді. ISO мақсаты-стандарттау принциптерін дамыту және олардың негізінде әртүрлі салалар мен қызмет бағыттарындағы интеграциялық процестерге ықпал ететін стандарттарды жобалау.
Жаңа стандарттарды құру бастамасы стандарттарды пайдаланатын ұйымдардан туындайды (әдетте, бұл басқа өнімдермен немесе қызметтермен интеграциялануды қажет ететін өнімдер мен қызметтерді өндіруші). Бұл ұйымдар стандарттың негізгі талаптарын қалыптастырады және оларды ISO-ға өздерінің ұлттық өкілдеріне береді. ISO - да жаңа стандарттарды әзірлеудің орындылығы туралы мәселе шешілуде және оның оң шешімінен кейін техникалық комитет анықталады, оған стандарт жобасын әзірлеу қажет. Стандарттың жобасы зерттеу және бағалау үшін ISO мүшелері комитеттеріне жіберіледі. Дауыс берудің оң нәтижелерінен кейін ол ISO стандарты ретінде қабылданады. Стандарттың дамуы шамамен 7 жылға созылады.
ISO әзірлеген стандарттар топтарға біріктіріледі. ISO 9000-сапаға қатысты және барлық түрдегі және көлемдегі ұйымдарға тиімді жұмыс істейтін СМЖ-ны әзірлеуге, енгізуге және олардың жұмыс істеуін қамтамасыз етуге көмектесуге арналған стандарттар тобы.
Дипломдық жұмыстың мақсаты-кәсіпорында сапа жүйесін енгізу жоспарын жасау.
Осы мақсатқа жету үшін келесі міндеттерді шешу қажет:
1. Сапа менеджментінің негізгі түсініктері мен принциптерін, даму кезеңдерін ашу;
2. ISO 9000 сериясының халықаралық стандарттарының негізгі талаптарын және сапа менеджментін қарастыру;
3. Ұйымда сапа жүйесін енгізудің теориялық аспектілерін зерттеу;
4. Ұйымда сапа менеджменті жүйесін енгізу жоспарын жасаңыз.
5. Енгізілген жобаның тиімділігін бағалау.
Дипломдық жұмыстың зерттеу нысаны-тұрмыстық қатты қалдықтарды тасымалдау кәсіпорны.
Зерттеу тақырыбы сапа менеджменті жүйесі және ISO 9000 стандарттары болып табылады.
Құрал ретінде ғылыми және ақпараттық базаны талдау, алынған деректерді теориялық қорытындылар мен практикалық ұсынымдарға синтездеу әдістері қолданылды.
Зерттеудің практикалық маңыздылығы-бұл ұйымның әрі қарайғы қызметі үшін үлкен маңызы бар сапа менеджменті жүйесін енгізу жоспарын жасауды қамтуы.
1 Сапа менеджменті жүйесін құрудың негізі ретінде ISO 9000 стандарттар сериясы
1.1 СМЖ әзірлеудің жалпы түсінігі және тәртібі
ISO 9000-терминдер мен анықтамаларды, сапа менеджментінің негізгі принциптерін, кәсіпорындар мен ұйымдардың сапа менеджменті жүйесіне қойылатын талаптарды және тұрақты дамуға қол жеткізу жөніндегі нұсқаулықты қамтитын халықаралық стандарттар сериясы.
ISO 9000 стандарттар сериясын Халықаралық стандарттау ұйымының 176 техникалық комитеті (ТК 176) әзірледі. Бұл стандарттар жалпы сапа менеджменті теориясының (TQM) идеялары мен ережелеріне негізделген.
Стандарттың бірінші нұсқасын жасау кезінде ISO 9000 ТК 176 Британдық стандарттар институты (BSI) жасаған BS 5750 Британдық стандартын негізге алды деп қабылданды.
ISO 9000 стандарттарының сериясы бірнеше рет қайта қаралды (1-кесте) [1]:
Кесте 1
ISO 9000 стандарттар сериясының қалыптасу хронологиясы
Күні
Оқиға
1987 жыл
Стандарттардың бірінші нұсқасы дайындалды
1994 жыл
ISO 9000 стандарттарының екінші нұсқасын шығару. бұл 1987 жылдың нақтыланған нұсқасы болды
2000 жыл
1994 жылғы нұсқаны түбегейлі қайта қарау арқылы стандарттардың үшінші нұсқасын әзірлеу
2005 жыл
ISO 9000:2005 стандарты шығарылды
2008 жыл
ISO 9001:2008 стандарты шығарылды
2009 жыл
ISO 9004:2009 стандарты 2000 жылғы нұсқаны толық қайта қарауға қарамастан шығарылды. ТК 176 косметикалық түзетулермен шектелуді шешті -- дәлсіздіктер мен сәйкессіздіктерді түзету. Маңызды өзгерістерден бас тарту және жаңа нұсқаны шығарудағы кідірістердің себептері ұйымдардың қолданыстағы сертификаттарының мерзімін ұзарту ниеті болды (яғни, сертификаттау бизнесінде мәртебе-квоны сақтау).
23.09.2015
ISO 9000-мен бірге ISO 9001-нің бесінші нұсқасы шығарылды.
ISO 9001 стандартының соңғы нұсқасы алдыңғы нұсқалармен салыстырғанда түбегейлі өзгерді. ISO 9001:2015 стандарты ISO Annex SL директивасына (ISOIEC Directives, Part 1 Consolidated ISO Supplement -- Procedures specific to ISO) қосымшаға сәйкес әзірленді. Ол басқару жүйесінің нормативтік құжаттамасына талаптар қояды.
ISO 9000 сериясының стандарттары енгізілді және әлемнің 190-ға жуық елінде қолданылады, олар мөлшері мен формасына және қызмет саласына қарамастан кез-келген ұйымдарға қолданылады.
Сертификаттау ISO 9001 талаптары бар стандартқа сәйкес жүргізіледі. Ұйымның өзі сертификаттау процесін жүргізбейді. Арнайы ұйымдастырылған сертификаттау органдары сапа менеджменті жүйесін сертификаттау рәсімдерін жүзеге асырады. Оларды ұлттық аккредиттеу қоғамдары аккредиттейді. Сонымен қатар, тәуелсіз аккредиттеу жүйелері бар.
ISO 9000 жоғары сапалы өнімнің кепілдігін бермейді және кез-келген өнімнің сапасының стандарты емес. Егер ұйым барлық ISO 9001 талаптарына сәйкес келсе, бұл жеткізушілер мен серіктестердің сенімі мен сенімділігінің үлкен деңгейін береді. ISO 9001 талаптарына сәйкестігі, нарыққа шығу үшін компания ең төменгі деңгейін береді. Ал ISO 9001 сәйкестік сертификаты ұйымның талаптарға қол жеткізгенін тәуелсіз сыртқы растауды көрсетеді.
ISO 9000 стандарты 9000 сериялы басқа ISO стандарттарында қолданылатын терминдер мен анықтамаларды қамтиды, сондықтан ол негізгі болып табылады. Осы стандарттың көмегімен 9000 сериялы ISO стандарттарына сәйкес өнімдер мен қызметтердің сапа менеджменті жүйесінің негізгі элементтері туралы түсінік қалыптасады. ISO 9000 сапа менеджменті 7 қағидаларын қамтиды, сондай-ақ үнемі жақсару процессінде жұмыс істейді (1-сурет) [2].
1. Тұтынушыға бағдарлану
2. Көшбасшылық
4. Процесстік тәсіл
3. Адамдардың өзара іс-әрекеті
6. Куәліктерге негізделген шешімдер қабылдау
5. Жақсарту
7. Өзара қатынастар менеджменті
Сурет 1 7 сапа менеджменті қағидалары
Қазіргі уақытта менеджмент жүйесінің базалық стандарттары болып табылатын ISO 9000:2015 Стандарттарының негізгі қағидалары Сапа менеджментінің жеті қағидаты болып табылады. Кәсіпорынның жоғары басшылығы басқару жүйесін тұжырымдамалар мен әдістемелерге енгізу немесе жаңарту кезінде назар аударудың жеті қағидасына сүйене отырып, осы стандарттарды енгізіп, олардың әрекеттерін талдап, бақылауда ұстауы керек. ISO 9000:2015 стандарттарын тиімді енгізу үшін осы Қағидалардың мәнін және олардың ISO 9001 стандартының Сапа менеджменті жүйелері. Талаптар талаптарымен қалай үйлесетінін нақты түсіну қажет.
ISO 9000 стандарттар сериясының мақсаты ұйымның (жеткізушінің) өнімдері мен қызметтерінің сапа менеджментінің құжатталған жүйесінің тұрақты жұмысы болып табылады. ISO 9000 сериялы стандарттарының бастапқы бағыты тұтынушы-жеткізуші нысанындағы ұйымдар арасындағы қатынастармен байланысты болды. 2000 жылы ISO 9000 стандарттарының үшінші нұсқасын қабылдаумен барлық мүдделі тараптардың талаптарына көбірек көңіл бөлінді. Тұрақты табысқа жету саласында ISO 9004 стандарты жұмыс істейді. Осы стандарттардың арқасында ұйымдар менеджмент жүйесін қалыптастырады және процестік тәсіл, ішкі аудит, алдын алу және түзету әрекеттері сияқты ұғымдарды енгізеді .
Жеткізуші - кәсіпорын-тұтынушы тізбегі 2-суретте өнім шығару ретінде көрсетілген және өнімді құру процестерінен тұрады. Тек осы процестер құндылықты көрсетеді, өйткені олар тұтынушымен жасалған шартта жазылғандарды жасайды, қалғаны-қосымша, қолдау көрсетілімдері [3].
Сурет 2 Технологиялық тәсіл
СМЖ - бұл бүкіл персонал мен бөлімшелердің үйлестірілген белсенділігі орындалатын, тұтынушының үміттерін қанағаттандыратын өнімнің немесе қызметтің сапасын қамтамасыз етуге бағытталған нарық кеңістігінде ұйымды басқару тәртібі. Әрбір кәсіпорынның СМЖ моделі бар. Оның көшбасшының жеке шеберлігі негізінде немесе танымал стандарттар негізінде қалыптасу мүмкіндігі бар. Алайда, шын мәнінде, барлық модельдер бір-бірінен компания басшысы мен қызметкерлерінің сапаға деген міндеттеме дәрежесімен және тұтынушы алдындағы міндеттемелерді салыстырмалы түрде орындау үшін қандай дұрыс құндылық нұсқаулықтарымен ерекшеленеді. Дұрыс кәсіпкер тұтынушы оған басты тұлға болып көрінетінін біледі. Онымен қарым-қатынасты ол өзара пайда алу бағытында жетілдіруге мүдделі. Клиент кәсіпкерлік үшін өмір беретін күш көзі болып көрінеді, сондықтан оған ерекше көзқарас қажет. Тұтынушының назарын аудару үшін кәсіпкерлер өз кәсіпорындарының қызметіне жүйелі түрде өзгерістер енгізуге мәжбүр. Кәсіпкердің өнімдері барлық стандарттарға сәйкес келсе де, бірақ тұтынушылар арасында сұранысқа ие болмаса да, бұл компания елеулі шығындарға тап болады.
Тұтынушының қажеттіліктерін қанағаттандыруға деген қызығушылығы ғана емес, сонымен қатар қанағаттанбаудың маңызды себебі болып табылады. Клиент өзара тиімді қатынастарды ұсынған басқа жеткізушіге барады. Бірақ бұл кәсіпкер үшін ұзаққа созылмауы керек.
Егер өз тұтынушыларының мүдделерін ескермейтін кәсіпкер (өндіруші диктатының жай-күйі) болашақта нарықтағы өз позициясын сақтап қалуға ниет білдірсе, онда ол мененджменттің неғұрлым тиімді моделін әзірлеу және енгізу жолымен қазіргі жай-күйден (өндіруші диктанты) жаңасына (тұтынушы диктанты) көшу есебінен өз қызметін түбегейлі өзгертуі қажет. Осы күйден өз проблемаларын шешуге көшу схемасы 3-суретте көрсетілген [4].
Сурет 3 Қазіргі күйден жаңа күйге ауысу процесі
ҚР СТ ISO 9001: 2016 менеджмент моделінің үлгісін көрсетеді, оның көмегімен тұтынушы мен өнім беруші арасындағы өзара қарым-қатынастарды тиімді реттеуге қол жеткізуге болады. Бұл модель ұйым үшін өте қолайлы, ол:
а) әрқашан тұтынушының талаптарына сәйкес келетін және стандарттардың талаптарына сәйкес келетін өнімді үздіксіз жеткізу қабілетін көрсеткісі келеді;
ә) үздіксіз жақсарту, міндетті және тұтынушы талаптарына сәйкестікті қамтамасыз ету процестерін қоса алғанда, СМЖ тиімді қолдану арқасында тұтынушылардың қанағаттану деңгейін арттыру мақсатын алға қояды.
Стандарттың бірегейлігі оның өнімнің немесе қызметтің әрбір жеке түрі үшін сапаның сөзсіз аспектілерін ұсынбауында. Бұл мүмкін емес болар еді, өйткені сапа дегеніміз - өнімнің немесе қызметтердің тұтынушының қажеттіліктерін қанағаттандыру мүмкіндігі, ал бұл қажеттіліктер шексіз алуан түрлі.
Басшылық пен барлық қызметкерлер сенуі керек олар өз қызметіне өзгерістер енгізбестен бұрын жақсы жұмыс істей алады. Бүгінгі таңда қатаң бәсекелестік жағдайында бірде-бір ұйым бір жерде тұра алмайды. Жақсарту процесін ұйым жұмысының ажырамас бөлігі ету қажет. Содан кейін кәсіпорын тұтынушының қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін бәрін автоматты түрде жасайды.
Процесті жақсарту ең алдымен көшбасшының өзіне байланысты. Сондықтан ол әр сілтемені ұйымдастырудың сапалы жұмысына назар аударуы керек.
4-суретте команда қол жеткізетін бастапқы кезеңдер көрсетілген:
а) барлық персоналдың сапа саласындағы саясаттың мәнін түсінуі және осы саясаттың мақсаттарымен келісуі;
ә) барлық персоналдың сапаны арттыру мақсатына қол жеткізуге мүдделілігі;
б) ұйымда СМЖ әзірлеу және жоспарлы енгізу [5].
Сурет 4 Жақсарту процесін жасамас бұрын дайындық жұмыстарының бағыты
Стандарт өнімдер мен қызметтер сапасының жоғары деңгейін қамтамасыз ететін СМЖ құрудың және пайдаланудың белгілі бір әдістерін ғана белгілейді, соның арқасында клиенттердің қанағаттану деңгейі артады. СМЖ стандартының негізгі талаптарына негізделген, бұл кәсіпорынды басқарудың ең ұзақ тиімді әдістерін енгізуді дамыту үшін негіз болып табылады.
ҚР СТ ISO 9001-2016 талаптарына сәйкес сапа менеджменті жүйесін әзірлеу және енгізу бірқатар іс-шараларды білдіреді, оларды іске асыру персоналдың да, ұйым басшылығының да жұмысын жақсарту үшін жағдай жасайды. СМЖ көмегімен ұйым бақылау жоғалған кезде немесе тұтынушылардың наразылығы сыни деңгейге жеткенде назар аударатын қызмет аспектілеріне назар аудара алады.
Бұл жүйе кәсіпорын қызметкерлеріне өзгерістерді қызметтің қажетті нысаны ретінде қарастыруға мүмкіндік береді.
1-блок-схемада ҚР СТ ISO 9001:2016 талаптарын өз жүйесіне енгізу бойынша кәсіпорын жұмысының қадамдық сызбасы көрсетілген. Кәсіпорындағы қолданыстағы сапа менеджменті жүйесі осы белгіленген талаптарға сәйкес келмейді. Бұл кезең-кезеңмен жұмыс схемасы әртүрлі ұйымдардың әзірлеу және енгізу және тиімді нәтижелерге қол жеткізу үшін көптеген жылдар бойы тәжірибе жүзінде сыналды [6].
Блок-схема 1
Ұйымға СМЖ енгізу кезеңдері
1 кезең
Басшының сапа мәселелеріне адалдығын көрсету
Орнатамыз:
- болашаққа көзқарас;
- мәселені шешуге бөлінетін жылдық бюджет;
ИСО 9000 негізінде сапа менеджменті жүйесін енгізуді жоспарлау үшін басшылық комиссиясын құрамыз.
Комиссия:
А) Өз құрамына ұйымның барлық бөлімшелерінің өкілдерін, сондай-ақ техникалық бақылау бөлімінің (ТББ) мамандарын қосу.
Ә) ұйымның сапа саласындағы саясатын әзірлеу үшін, енгізу барысын қарау және жүйенің тиімділігін бағалау үшін қажетті өкілеттіктерге ие болу.
Б) Сапаны қамтамасыз етумен тікелей байланысы бар персоналды оқытуға және біліктілігін арттыруға қатысу. ТББ жетекші маманы Жас дипломды маман болып табылатынын атап өткен жөн, оның оқуына МС ИСО 9000 егжей-тегжейлі зерделеу енгізілді.
Сапа саласындағы жұмыс үйлестірушісін тағайындаймыз:
Үйлестіруші міндетті:
A) компания президенті мен басқарушы комиссия алдында есеп беру;
Ә) Сапа менеджментінің тұжырымдамалары мен
1 блок-схеманың жалғасы
әдістерін жақсы білу, ұйымның қызметін білу;
Б) адамдармен жұмыс істей білу және ұйым ішінде сапа идеологиясын таратуға қабілетті болу;
В) сертификаттау процесін үйлестіру, СМЖ әдістемелерін, нұсқаулықтарын және басқа да құжаттарын әзірлеуді қамтамасыз ету үшін үйлестіруші ретінде ТББ жетекші маманын тағайындау ұсынылады.
2 кезең
Сапа менеджменті жүйесін енгізу және тарату саласын негіздеу
Басқарушы комиссия мыналарды белгілеуі керек:
A) сапа менеджменті жүйесін енгізу талап етілетін себептер;
Ә) ұйымның қажеттіліктеріне қарай жүйенің таралу саласы;
Б) жүйені сертификаттау қажеттілігі;
В) жүйені енгізу кезеңдерінің аяқталу күні, оны сертификаттауды қоса алғанда.
Ұйым қызметкерлерінің сапа мәселелері бойынша хабардар болуының қажетті деңгейін құру
Басқарушы комиссия:
A) ұйымның сапа саласындағы саясатын әзірлеу, оны қызметкерлерге жариялау және түсіндіру;
Ә) қызметкерлерге арналған оқыту курстарын ұйымдастыру;
Б) барлық қызметкерлер ролен басшылық комиссиясының және сапа саласындағы үйлестірушінің түсінуін қамтамасыз ету.
3 кезең
ИСО 9000 сәйкес белгіленген құжаттаманы әзірлеу. Басқару құжатталған функцияларды қолдана отырып жүзеге асырылатын жүйенің негізгі функцияларын белгілеу.
Анықталуы керек:
А) өзінің бақылауы үшін арнайы әзірленген құжаттаманы талап ететін қызметтің неғұрлым маңызды салалары;
Ә) ұйымда бар ИСО 9000 сериялы стандарт талаптарына жауап беретін менеджмент жүйелерінің сәйкестігі.
Сапа жөніндегі нұсқауды әзірлеу
Басшылық комиссиясы немесе сапа жөніндегі үйлестіруші сапа жөніндегі нұсқаулықты
1 блок-схеманың жалғасы
әзірлеуге тиіс, ол:
А) персонал мен тұтынушылар үшін түсіндірме құжат ретінде қызмет етеді;
Ә) ұйымның қолданыстағы менеджмент жүйелерінің стандарт талаптарына сәйкестігін қамтамасыз ету және қолданыстағы жүйелермен регламенттелмеген барлық салаларды қамтитын қосымша жүйелерді енгізу құралы болып табылады. Сапа жөніндегі Нұсқаулық қысқа және оқуға және түсінуге оңай болуы керек.
Персоналдың қатысуын қамтамасыз ету
Басшы комиссия персонал үшін:
А) сапа менеджменті жүйесін енгізу мақсаттарын және ол беретін артықшылықтарды түсіндіруге бағытталған тиісті оқу сабақтарын ұйымдастыруға тиіс;
Ә) сапа жөніндегі басшылықтың тағайындалуын түсіндіру;
Б) жүйені енгізу жоспарын түсіндіру;
В) персоналды жазбаша әдістемелерді пайдалануға оқыту.
Жүйені енгізу
Басқарушы комиссия және немесе:
А) жөніндегі үйлестіруші персонал мен тұтынушылар үшін түсіндірме құжат ретінде қызмет етеді;
Ә) ұйымның қолданыстағы менеджмент жүйелерінің стандарт талаптарына сәйкестігін қамтамасыз ету және қолданыстағы жүйелермен регламенттелмеген барлық салаларды қамтитын қосымша жүйелерді енгізу құралы болып табылады. Сапа жөніндегі Нұсқаулық қысқа және оқуға және түсінуге оңай болуы керек.
сапа жүйені енгізу процесін қадағалауы керек. Бұл процестің ұзақтығы әр түрлі болуы мүмкін және әсіресе ұйымның корпоративтік мәдениетін өзгерту қажет болған кезде байқалады.
Жүйені енгізу кестесі мүмкіндігінше сақталуы керек.
4 кезең
Аудит және сапа менеджменті жүйесін қарау
Сапа жөніндегі үйлестіруші аудит кестесін құрып, ішкі аудитор ретінде оқытылуы керек қызметкерлерді тағайындауы керек. Басшы комиссия мынадай сұрақтарға жауап алу мақсатында осы процестің барлық кезеңдерінде жүйені енгізу барысын тұрақты
1 блок-схеманың жалғасы
қарауды ұйымдастыруға тиіс:
A) сапа менеджменті жүйесі ұйымның ерекшеліктеріне сәйкес келе ме?
Ә) ұйымның сапа менеджменті жүйесіне қойылатын талаптарға қаншалықты сәйкессіздігі анықталды?
Б) тұтынушылардан қанша шағым түсті және олардың себептері қандай?
В) ішкі аудиттің нәтижелері қандай?
ISO-9000 сериялы халықаралық стандарттар бойынша сапа менеджменті жүйесін сертификаттау.
Мұнда басқарушы комиссия жауапты болып табылады. Ол сертификаттаудың барысын бақылауы керек.
СМЖ құруға дайындықтың бірінші кезеңіне келесі қағидаларға негізделген компанияның басқару саясатын, сапа саласындағы мақсаттарын анықтау кіреді [7]:
а) сапа саясаты ұйымның жалпы саясаты мен стратегиясының бөлігі;
ә) саясат негізінде өнімді жақсарту мақсаттарын қою.
СМЖ әзірлеу және енгізу бойынша жұмыстың басында басшы сапаға жауапты адамды тағайындайды және жұмыс тобын құрады. Ұйым басшысы әзірлеу және іске асыру процесіне және соңғы нәтижеге жалпы жауап береді.
Сапа жетекшісі топ жетекшісі болып табылады және басшының алдында жедел және тиімді енгізуге жауап береді. Сапа жетекшісі белгіленген уақыт кезеңдерінде (орта есеппен 3 аптада бір рет) ұйым басшысына және жұмыстың жай-күйіне хабарлайды, ал басшының өзі осы кезеңде жұмысқа араласып, айтарлықтай өзгерістер мен түзетулер енгізе алады.
Жұмысты бастамас бұрын команда бағдарламаны жасайды, оған сәйкес бүкіл процесс жүзеге асырылады және оны басшы бекітеді. Бағдарламада жұмыстың барлық кезеңдері мен түрлері, олардың мерзімі мен құны көрсетілген. Бағдарламаға келесі жұмыс түрлері кіреді: (2 блок-схема) [8].
Блок-схема 2
Жұмыс бағдарламасы
Сапа саласындағы ұйымның саясаты мен мақсаттарын әзірлеу. Саясат құжатталуы, басшылық мақұлдауы және әр қызметкерге жеткізілуі керек
ұйымның СМЖ ұйымдық құрылымын әзірлеу (нақтылау)
2 блок-схеманың жалғасы
ұйымның бизнес-процестерінің тізбесін анықтау
СМЖ-де ұйымның лауазымды тұлғаларының өкілеттіктерін анықтау (нақтылау) және СМЖ-де өкілеттіктер мен жауапкершілікті бөлу матрицасын әзірлеу
СМЖ әзірлеу мен енгізуді қамтамасыз етудің мотивациялық механизмін (экономикалық және моральдық ынталандыру нысандары мен әдістері) әзірлеу
СМЖ әзірлеу жұмыстарына тартылған ұйымның лауазымды тұлғалары мен персоналын оқыту
Ұйымдағы сапаны басқарудың ағымдағы жағдайының сапа саласындағы саясатқа және ISO 9001:2015 стандартының талаптарына сәйкестігін талдау берілген бағыттар бойынша жұмыс істейді:
oo персоналдың құзыреттілік деңгейін бағалау;
oo сапалы өнім шығару үшін қолда бар жабдықтың сәйкестігін талдау;
oo шикізат пен материалдардың сапасын бақылау әдістерін анықтау;
oo өндіріс кезінде сапаны бақылауды және дайын өнімнің сапасын түпкілікті бақылауды қалыптастыру.
Кәсіпорынның барлық бөлімшелері мен персоналы талдау жүргізуге тартылады. Олар белгіленген мерзімде сапа қызметіне ақпарат береді. Талдаудың негізгі объектілері 3 блок-схемада берілген [9].
Блок-схема 3
Талдау объектілері
Құрылатын СМЖ-де пайдалануға болатын кәсіпорын құжаттары
сапаны қамтамасыз ету жөніндегі бөлімшелердің қызметі
кәсіпорынның ұйымдық құрылымы және сапа қызметі
бөлімшелер туралы ережелер, кәсіпорындағы жауапкершілік пен өкілеттіктердің бөлінуін анықтайтын лауазымдық нұсқаулықтар
қызмет көрсету, өнім сапасы туралы ақпарат
бизнес-процестер
3 блок-схеманың жалғасы
жұмыс орындарын ұйымдастыруға қойылатын талаптар
формулярлар, бақылау тізбелері
маршруттық технология, операциялық карталар, әдіснамалық, жұмыс, бақылау нұсқаулықтары
ДЭӨ бағдарламалары (деректерді электронды өңдеу)
метрологиялық қамтамасыз ету құжаттамасы
бақылау карталары, сынақ бағдарламалары, пайдалану және сервистік қызмет көрсету жөніндегі нұсқаулықтар, биркалар, мөртабандар, ілеспе құжаттаманың түрлері
МС, кәсіпорын стандарттары (ТҚҚС)
өнімдерге, сату каталогына техникалық шарттар (ТШ, ерекшеліктер)
ақаулардың жіктеуіштері
қағаз және басқа ақпарат тасығыштардағы сапа туралы жазбалар
Талдау ұйымның құжаттамасы минималды талаптарға қаншалықты сәйкес келетінін және оны СМЖ-де пайдалану мүмкіндігін көрсетеді.
Сапаны басқарудың ағымдағы жағдайына талдау жүргізу барысында команда анықтайды:
oo жұмыс аймақтарындағы процестер қалай жұмыс істейді;
oo процестерде қандай ауытқулар бар;
oo қандай ауытқулар кездейсоқ және СМЖ-де жетістікке жету үшін қайсысын ескеру керек.
Бұл функциялар барлық бөлімшелерді қамтуы керек.
Егер Сапа менеджментінің нақты жағдайын талдауға сырттан тәжірибелі маман қатысса, бұл қазіргі істердің нақты көрінісін береді, өйткені оның көзқарасы объективті.
Ұйымның СМЖ тұжырымдамалық моделі қолданыстағы сапа менеджменті жүйесін талдағаннан кейін бірден жасалады. Бизнес процестерді анықтап, олардың ұйымдық-технологиялық схемаларын әзірлеу қажет. Қолданыстағы сапа менеджменті жүйесін талдауға сүйене отырып, ISO 9001:2015 талаптарына сәйкес қажет болған жағдайда өзгерістер енгізе отырып, ұйымдастырушылық және технологиялық схема жасалады. Жүргізілген талдау аяқталғаннан кейін СМЖ құжаттарын әзірлеу, пысықтау кестесі жасалады.
Жоспар-кестеге сәйкес СМЖ құжаттамасын әзірлеу үшінші кезеңде басталады. СМЖ құжаттамасы-СМЖ жұмысының маңызды элементтерінің бірі. Өзара іс-қимыл түрлері мен нысандарын белгілеу және ақпаратты енгізу мен шығару тәртібін айқындау арқылы құжаттама СМЖ (4-блок-схема) жұмысының орындалуын қамтамасыз етеді [10].
Блок-схема 4
СМЖ құжаттамасы
СМЖ құжаттамасы
сапа жөніндегі басшылық-жүйенің негізгі құжаты, онда сапа саласындағы кәсіпорынның саясаты мен мақсаттары, жүйенің құрамы келтіріледі және кәсіпорынның СМЖ ИСО 9001:2015 стандартымен қойылатын барлық талаптардың іске асырылу сипаттамасы беріледі
сапа бойынша жазбалар-бақылаудағы тіркелген мәндері бар өнімнің, жұмыстардың, көрсетілетін қызметтердің сапасын дәлелдеу жөніндегі құжаттама
СМЖ тиімді жұмыс істеуін қамтамасыз ететін түрлі қызмет түрлерін үйлестіруге арналған құжатталған рәсімдер
СМЖ құжаттамасын жасау бойынша жұмыстарды құру кезінде келесі іс-шаралардың жұмысын бақылау қажет:
oo әзірленген құжаттаманы сапа жөніндегі басшылықпен толық өзара байланыстыратын жұмыстарды талдау;
oo әр түрлі отырыстарда ұйым басшылығы тарапынан жұмыстарды мерзімді бақылау;
oo әзірлеу және енгізу бойынша жұмыстар аяқталғанға дейін СМЖ ішкі аудитіне дайындық.
Әзірленген құжатталған процедуралардың соңғы нұсқасына сүйене отырып, сапа жөніндегі топ сапа жөніндегі нұсқаулықтың соңғы нұсқасын дайындайды:
oo СМЖ қолдану саласы:
oo сілтемелері бар СМЖ үшін жасалған құжатталған процедуралар;
oo СМЖ құрамындағы процестердің өзара әрекеттесуін түсіндіру.
Регламенттеуші құжаттар: функционалдық және өндірістік, лауазымдық нұсқаулықтар туралы ережелерді әзірленген рәсімдерге және сапа жөніндегі нұсқаулыққа сәйкес сәйкестендіру қажет.
СМЖ құжаттамасы барлық орындаушылармен талқыланады, ұйым басшылығымен келісіледі және бекітіледі.
СМЖ енгізу төртінші кезеңді қамтиды. Барлық жұмыс ұжымы СМЖ құжаттамасымен танысып, СМЖ жұмыс істеу талаптары бойынша жұмыс істеуге үйретілуі тиіс.
СМЖ енгізілгеннен кейін барлық қызметкерлер құжатталған процедуралар бойынша жұмыс істеуі керек және сапа туралы міндетті жазбаларды жүргізуі керек. СМЖ енгізу нәтижесінде анықталған сәйкессіздіктер, олардың пайда болу себептерін анықтау және қажет болған жағдайда тиісті құжаттаманы өзгерту үшін жұмыс тобымен талдануы тиіс.
Ішкі аудиттер іске асырылған СМЖ тиімділігін анықтау мақсатында жүргізіледі. Олар СМЖ сапа нұсқаулығына, құжатталған процедураларға, жұмыс нұсқаулықтарына және стандарттық талаптарға қаншалықты сәйкес келетінін, сондай-ақ қызметкерлер жоспарланған іс-шараларды қаншалықты түсінетінін және жүзеге асыратындығын сипаттайды. Сәйкестік қолданыстағы сапа құжаттамасын ISO 9001: 2015 талаптарына сәйкес қарау арқылы анықталады. Сәйкестік аудиті орындалған нақты процедураларды олардың талаптарымен салыстыру арқылы жүзеге асырылады.
Стандарт талаптарын орындау кезіндегі қателіктерді анықтаған кезде аудитор оны тікелей байланысты қызметкерлермен талқылап, осы талаптың орындалмау себебін анықтауы керек. Егер бұл талапты сақтау қажет болса, онда оларды жүзеге асыру үшін түзету шаралары қабылданады. Ал егер бұл талап маңызды емес болса және оның әрекеті жұмыс процесіне ешқандай әсер етпесе, онда түзету әрекеттері құжатталған процедураға өзгерістер түрінде енгізіледі [11].
Ішкі аудит нәтижесінде қандай сәйкессіздіктер анықталғандығы туралы есеп жасалады.
Ішкі аудит сонымен қатар СМЖ жетілдіру мүмкіндігін қамтамасыз етуге бағытталған.
Сапалы қызмет жасаған есептер негізінде ұйым басшылығы СМЖ енгізу мен жұмысына талдау жүргізеді.
Ұйымның барлық бөлімшелері ұсынатын тіркелген сапа деректері сапа қызметімен өңделеді және талданады. ISO 9004: 2018 стандартында көрсетілген сапа деректерін талдау үшін әртүрлі әдістер қолданылады.
СМЖ жұмысын бағалау барлық деңгейлерде себеп-салдарлық байланыстарды анықтау және ұйым жұмысының әр түрлі аспектілеріне қатысты алдын-алу және түзету шаралары бойынша басқа ұсыныстарды талдау мақсатында жүзеге асырылады. Талдау нәтижелері бойынша СМЖ құжаттамасына түзету өзгерістері енгізіледі.
СМЖ-ге қатысты сертификаттау жұмыстары бесінші кезеңде жүзеге асырылады.
Тапсырыс берушінің тілектерін ескере отырып, қазіргі СМЖ сертификаттау жұмысын жүргізетін органды таңдау қажет. Әрі қарай, таңдалған органмен келісімшарт жасалады және белгіленген нысанда өтініш беріледі. Ұйым алдын-ала тексеру үшін сертификаттау жөніндегі органға СМЖ құжаттар пакетін жібереді. Құжаттамаға түсініктеме алғаннан кейін сапа қызметі түзету шараларын жасайды және ұйымдағы сыртқы аудиттің күнін белгілейді. Пікірлер жойылғаннан кейін сәйкестік сертификаты үш жылға беріледі, ал сертификаттау жөніндегі орган жыл сайын СМЖ жұмысына бақылау инспекциялық бақылау жүргізеді. Егер сертификаттың өрескел бұзушылықтары анықталса, оны жоюға болады.
1.2 Ұйымдағы СМЖ процестерін жоспарлау, басқару міндеттері және бақылау
Әрбір ішкі процесс модель және толық сипаттама болып табылады. Кейбір сарапшылар процесстік тәсілді модельдер мен процедуралық регламенттер түрінде ұйым қызметінің процестерін сипаттау ретінде ұсынады. Біз ұйымның процестерін анықтадық, процеске жауапты тұлғаларды тағайындадық, әр процестің моделі мен сипаттамасын жасадық, бағдарламалық өнімнің әдістемелік нұсқауларына сәйкес бәрін жасадық, ережелерді таратып, оқыттық. Бірақ бұл тек алғашқы қадам. Осыдан кейін сізге осы процестерді басқару қажет.
Ал процесті басқару - бұл басқа процесс, ол бәріне тән және бірдей. Сондықтан бұл процестің өзіндік моделі мен ережелері бар.
СМЖ процестерін басқару төрт ішкі процестен тұрады және цикл болып табылады (5-сурет) [12]:
oo процесті жоспарлау;
oo орындау;
oo бақылау;
oo талдау.
Сурет 5 Процесс моделі
Процестерді басқару жүйесі СМЖ бөлігі болып табылады және ұйымды кең және жан-жақты басқару тұжырымдамасын қамтиды. Процесті басқару жүйесі, СМЖ сияқты, өзінің архитектурасына, құрылыс әдістемесіне және жұмыс ережелеріне ие, бірақ ол СМЖ жүйесіне қарағанда қарапайым. Процесті орындау тобының жетекшісі мен мүшелері процестің тиімді жұмыс істеуін қамтамасыз ету үшін барлық күш-жігерін салуы керек. Процесске әсер ететін барлық анықталған проблемалар, сәйкессіздіктер дереу процесс менеджеріне көрсетілуі керек.
Қорытындылай келе, осы тарауда ISO 9000:2015 Стандарттарының негізгі қағидалары Сапа менеджментінің жеті қағидаты болып табылатыны қарастырылды және де СМЖ-нің ұйымға енгізілуі толықтай талданды. СМЖ-ін ұйымға енгізу кезең кезеңмен өтетіндіктен, әр кезеңге сипаттама берілді. Сондай-ақ, сапаны басқару процесі сапа саласындағы қызметтің негізгі бағыттарын қамтитыны және басқару функцияларын іске асыру арқылы жүзеге асырылатыны сипатталды.
2 Қатты тұрмыстық қалдықтарды шығару бойынша қызметтер саласында СМЖ енгізуді талдау
2.1 ISO 9001 стандартына сәйкестік сертификатын алу рәсімі
Менеджмент жүйесін сертификаттау - бұл менеджмент жүйесіне сәйкес стандарт талаптарына сәйкестігін растайтын процедура.
Қазақстан Республикасының мемлекеттік техникалық реттеу жүйесіндегі менеджмент жүйелерін сертификаттау тәртібі Техникалық реттеу туралы, Сәйкестікті бағалау саласындағы аккредиттеу туралы ҚР Заңдарымен, ҚР СТ мемлекеттік стандарттарымен реттеледі. 3.15.1-2009 Менеджмент жүйелерін сертификаттау. Негізгі ережелер .
Менеджмент жүйелерін сертификаттау процедурасын Қазақстан Республикасының аккредиттеу жүйесінде СТ талаптарына сәйкестігі үшін менеджмент жүйелерін сертификаттау бойынша жұмыстарды жүргізу құқығына аккредиттеу куәлігі бар сәйкестікті растау жөніндегі органдар (OPS) жүзеге асырады. ҚР ISO IEC 17021-1: 2015 Сәйкестікті бағалау. Менеджмент жүйесінің аудиті мен сертификаттауын жүргізетін органдарға қойылатын талаптар. 1 бөлім. Талаптар .
Аккредиттеу субъектілерінің ұлттық тізілімінде қазіргі уақытта Қазақстан Республикасында менеджмент жүйелерінің сәйкестігін растайтын 76 орган, Нұр-Сұлтан қаласында - 21 бар.
Сертификаттау рәсімдерінен өтетін негізгі басқару жүйелері (8-сурет).
Сапа менеджменті жүйесі (ҚР СТ НСО 9001-2016 стандартының талаптарына сәйкестікке сертификатталады. ISO 9001:2015)
Экологиялық менеджмент жүйесі (ҚР СТ ИСО 14001-2016, ISO 14001:2015 стандартының талаптарына сәйкестікке сертификатталады)
Тамақ өнімдерінің қауіпсіздік менеджменті жүйесі (ҚР СТ НСО 22000-2006, ISO 22000:2005 стандартының талаптарына сәйкестікке сертификатталады)
Кәсіби қауіпсіздік және денсаулық менеджменті жүйесі (ҚР СТ OHSAS 18001-2008 стандартының талаптарына сәйкестікке сертификатталады). OHSAS 1800:2007)
Ақпараттық қауіпсіздік менеджментінің жүйесі (ҚР СТ ИСО МЭК 27001-2015, ISOIEC 27001:2013 стандартының талаптарына сәйкестікке сертификатталады)
Ақпараттық қауіпсіздік менеджментінің жүйесі (ҚР СТ ИСО МЭК 27001-2015 стандартының талаптарына сәйкестікке сертификатталады. ISOIEC 27001:2013)
Энергоменеджмент жүйесі (ҚР СТ ISO 50001-2012, ISO 5000:2011 стандартының талаптарына сәйкестікке сертификатталады)
Сурет 8 Негізгі сертификатталатын менеджмент жүйелері [13]
Менеджмент жүйелерін сертификаттау процесі 9-суретте көрсетілген төрт кезеңнен тұрады.
1 кезең. Ұйымдастырушылық
Өтініш беруші менеджмент жүйелерін сертификаттауды жүргізу үшін қажетті құжаттар пакетімен менеджмент жүйелерінің сәйкестігін растау жөніндегі органға (бұдан әрі - МЖ СРО) өтінім береді. Өтінімді және ұсынылған құжаттарды алдын ала талдағаннан кейін МЖ СРО менеджмент жүйелерін сертификаттау бойынша жұмыстарды жүргізу мүмкіндігі туралы шешім қабылдайды және оң шешім ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz
Реферат
Курстық жұмыс
Диплом
Материал
Диссертация
Практика
Презентация
Сабақ жоспары
Мақал-мәтелдер
1‑10 бет
11‑20 бет
21‑30 бет
31‑60 бет
61+ бет
Негізгі
Бет саны
Қосымша
Іздеу
Ештеңе табылмады :(
Соңғы қаралған жұмыстар
Қаралған жұмыстар табылмады
Тапсырыс
Антиплагиат
Қаралған жұмыстар
kz